آیا روسیه به میدان نبرد اقتصادی آمریکا و چین تبدیل می شود

به گزارش خبرنگار ایرنا از مسکو، سفر رهبر چین دومین قدرت بزرگ اقتصادی جهان به روسیه در حالی رقم می‌خورد که وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرده در این همایش بین المللی شرکت نخواهد کرد. از این رو بی راه نیست اگر بگوییم نتیجه رویارویی اقتصادی دو قدرت شرق و غرب قرار است در بزرگترین کشور جهان که نیمی از آن در آسیا و نیمه دیگر در اروپاست، رقم بخورد.

همایش اقتصادی امسال سن پترزبورگ پنجمین همایش پس از آغاز تحریم‌های گسترده غرب علیه روسیه در شهری است که در تاریخ روسیه نماد غربی شدن این کشور محسوب می‌شود با این وجود دولت آمریکا اعلام کرده حتی جان هانستمن سفیر آمریکا در مسکو نیز حق ندارد در این مدت پای خود را به سن پترزبورگ بگذارد، سفارت آمریکا در مسکو نیز بازداشت مایکل کالوی سرمایه گذار مطرح در مسکو را دلیل عدم حضور سفیر خود در این همایش عنوان کرده است.

دمیتری پسکوف سخنگوی رئیس جمهوری روسیه در واکنش به این اظهارات آمریکایی‌ها گفته است: باید یادآور شویم که خیلی از تجار و سرمایه گذاران به صورت سنتی در این همایش شرکت می‌کنند و عدم حضور آمریکا در آن به معنای پر شدن جای خالی سرمایه گذاران این کشور توسط دیگران است.

پسکوف در ادامه بازار روسیه را برای خیلی‌ها همچنان جذاب خواند و اظهار داشت: امسال بیش از ۱۵ هزار نفر در همایش اقتصادی سن پترزبورگ شرکت می‌کنند و همه می‌دانند که نمی‌توانند پس از بی توجه‌ای به این همایش بار دیگر به میدان بازگردند و جای خود را پس بگیرند.

در مقابل هرایر سیمونیان رئیس سابق شرکت خدمات مالی آمریکایی و شرکت چندملیتی مورگان استنلی در روسیه به نشریه « Bell » و در واکنش به این پرسش که علت خروج آنها از روسیه چه بوده است، خاطرنشان کرد: فضای سرمایه گذاری در روسیه بسیار پایین و ریسک سرمایه گذاری بسیار بالا است هرچند ممنوعیت ندارد.

وی در همین حال معتقد است که با توجه به افزایش علاقه چین به برقراری تماس‌ها با اروپا، نقش روسیه به عنوان مشارکت کننده کلیدی طرح «یک کمربند یک جاده» افزایش خواهد یافت.
سیمونیان گفت: در شرایط پیش آمده برای پکن، اهمیت زیرساخت‌های حمل و نقل افزایش می‌یابد. شاهراه بزرگ، مسیر دریایی شمالی و جاده‌های ویژه خودرو طرح‌هایی در روسیه هستند که برای چین بسیار جذاب می‌شوند.این احتمال بعید نیست که در دیدار اخیر (رئیس جمهوری چین از روسیه) مسائل مربوط به توسعه مشترک این مسیرها مورد توجه خاص قرار بگیرد.

بر هیچکس پوشیده نیست که همایش سن پترزبورگ هم مانند همایش‌های اقتصادی خاور دور، سوچی و کراسنویارسک در روسیه برای تحرک بخشیدن به سرمایه گذاری خارجی در بزرگترین کشور دنیا برگزار می‌شود و در پایان همایش نیز مانند هر سال توافقنامه‌های مختلفی امضا و مانند آمار شرکت کنندگان بر روی خروجی رسانه‌ها قرار می‌گیرد.

برای مثال بیش از ۱۷ هزار نفر از ۱۴۳ کشور جهان در همایش سال گذشته سن پترزبورگ شرکت کردند و ۵۹۳ توافقنامه به ارزش ۲.۶ هزار میلیارد روبل (حدود ۴۰ میلیارد دلار) امضا شد.
در همایش پارسال مهمان اصلی ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه بود که از سال ۲۰۰۶ هماهنگ کننده اصلی این همایش به حساب می‌آید و در کنار وی امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه و شینزو آبه نخست وزیر ژاپن دیده می‌شدند.

البته این طور نیست که همه موافقت نامه‌هایی که در همایش سن پترزبورگ امضا می‌شود اجرا شده است به عنوان مثال در سال ۲۰۱۵ در همایش سن پترزبورگ از امضای توافقنامه‌ای برای ایجاد شرکت لیزینگ به منظور حمایت از فروش هواپیماهای روسی سوخو-سوپرجت -۱۰۰ در چین و کشورهای جنوب شرق آسیا خبر داده شد اما پس از آن همه سر و صدا پروژه متوقف شد و همان طور که یوری چایکا دادستان کل روسیه اخیراً اعلام کرده سوخو سوپر جت -۱۰۰ به نمادی از مسائل جدی در بخش هواپیماسازی روسیه تبدیل شده است.
با توجه به حضور شیء جین پینگ رئیس جمهوری چین به نظر می‌رسد نگاه روسیه حداقل امسال به سمت شرق دوخته شده است هر چند که دمیتری پسکوف بشدت این تحلیل را رد کرده و گفته است: من با این دیدگاه موافق نیستم و امیدوارم که هرگز چنین اتفاقی نیفتد، نماد عقاب دو سر در کشور ما نشانگر این واقعیت است که روسیه همزمان به شرق و غرب می‌نگرد و به نظر من این مساله در تمامی سطوح و حوزه‌های سیاسی و اقتصادی دیده می‌شود.

اما حضور رهبر چین در همایش امسال از هم اکنون تأثیر خود را بر دورهمی فعالان اقتصادی جهان در سن پترزبورگ گذشته است، برای اطلاع از این وضعیت کافی است سری به پایگاه اطلاع رسانی برگزار کنندگان همایش بزنید تا تمرکز پنل ها و میزگردهای تخصصی در خصوص همکاری روسیه وچین را به خوبی احساس کنید.

توجه بیشتر روسیه به چین و تمایل چین به همکاری با روسیه در همایش امسال درست همزمان شده با جنگ تجاری سرسختانه ای که بین پکن و واشنگتن راه افتاده است هر چند که تا چند ماه پیش هر دو طرف قصد داشتند با کنار گذاشتن اختلافات فراوان موافقت نامه تجاری امضا کنند.
علاوه بر آن آمریکا تعرفه‌های بیشتر بر کالاهای ساخت چین وضع کرده و شرکت‌های تولید کننده کالاهای با فناوری‌های پیشرفته آمریکا از همکاری با شرکت هواوی چین منع شده‌اند.

به نظر می‌رسد همایش امسال به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا جنگ سرد بین آمریکا و چین نقش جدیدی را برای روسیه در جهان ترسیم می‌کند و آیا این به معنی آن است که روسیه امکانات جدیدی برای گسترش همکاری‌های خود با چین به دست خواهد آورد تا بتواند عقب ماندگی‌های اقتصادی خود را جبران کند.

مقام‌های روس معتقدند که همکاری روسیه و چین به سطح عالی بی سابقه‌ای رسیده است ضمن اینکه ولادیمیر پوتین در ماه آوریل در دیدار از پکن بر این نکته تاکید و در پخت غذا با شیء جین پینگ مشارکت کرد.

پوتین در آن دیدار خاطرنشان کرد که رکوردی که در مبادلات تجاری بین روسیه و چین در سال ۲۰۱۸ به دست آمده بود ۲۴.۵ درصد افزایش یافت و این شاخص به ۱۰۸ میلیارد دلار رسیده است با این وجود کارشناسان در روسیه اطمینان ندارند که سفر رئیس جمهوری چین به سن پترزبورگ نقطه عطفی در روابط مسکو و پکن باشد.

ویتالی مانکویچ رئیس اتحادیه کارفرمایان روسی آسیایی به روزنامه نزاویسیمایا گازتا گفته است: دیدار رئیس جمهوری چین از روسیه روی گردانی کلی چین از امریکا به روسیه را نشان نمی‌دهد.
به عقیده وی، اولاً اینکه دیدار از مدتها پیش و زمانی که پکن و واشنگتن هنوز برای کسب توافق با یکدیگر تلاش می‌کردند، برنامه ریزی شده بود دوم اینکه دیدار سران روسیه و چین دائماً برگزار می‌شود و همان طور که رئیس جمهوری چین گفته در شش سال اخیر وی بیش از ۳۰ بار با پوتین دیدار کرده است.
وی افزود: سوم اینکه جدایی در روابط آمریکا و چین و روسیه با آمریکا بدون دیدارهای سران دو کشور هم کاملاً قابل مشاهده است.

آلکسی ماسلوف رئیس بخش شرق شناسی آموزشگاه عالی اقتصاد روسیه نیز معتقد است: اشتباه چین در اجرای طرح یک کمربند یک مسیر ممکن است منجر به آن شود که روسیه در مسیر خود حرکت کند و کشورهایی را که به چین و امریکا نزدیک نیستند با یکدیگر متحد سازد.

کارشناس روس خاطرنشان کرد: روسیه همواره آماده برای همکاری با چین است اما چین همواره آمادگی کمتری نسبت به روسیه داشت. این وضعیت بویژه پس از رویدادهای سال ۲۰۱۴ (تحریم‌های غرب علیه روسیه) کاملاً مشهود شد که روسیه از روی اوردن به شرق خبر داد اما چین شریک مهم روسیه در جایگزینی کالاهای وارداتی تحریم شده از سوی غرب قرار نگرفت و همکاری دو کشور در عرصه سرمایه گذاری چندان چنگی به دل نزد.

ماسلوف معتقد است که دیدار رئیس جمهوری چین از روسیه نشانه خوبی است اما نباید از سفر پینگ به روسیه ذوق زده شد، چرا که بعید نیست که در این دیدار موضوعات قدیمی همکاری در استخراج منابع انرژی و مقادیر تولید و بهای آن دوباره مورد بحث قرار گیرد و بهترین خاطره این سفر دیدار رهبر چین از باغ وحش سن پترزبورگ باشد بنابراین باید دید چه قراردادهایی میان دو طرف امضا می‌شود.

به عقیده کارشناس روس، آنچه که در این همایش رخ خواهد داد اعلام دیدگاه چین درباره نظام جهانی ازجمله مسائل مربوط به مناسبات بین المللی و نه فقط تجاری خواهد بود.
ماسلوف خاطرنشان کرد: در شرایط جدید که چین و آمریکا درگیر جنگ سرد هستند، ممکن است جایگاه روسیه دست خوش تغییراتی شود اما از هم اکنون معلوم است که مناقشه دو اقتصاد بزرگ جهانی منجر به سقوط تجارت جهانی خواهد شد و این موضوع بر روسیه نیز به عنوان یک بازیگر دربازار جهانی تأثیر می‌گذارد.
وی معتقد است بنابراین پنجره جدیدی از امکانات پیش روی دولتمردان روس باز نمی‌شود بلکه مذاکرات برای افزایش صادرات روسیه به چین از جمله محصولات کشاورزی جریان می‌یابد و نتایج قابل توجه‌ای در نهایت دیده نمی‌شود.
به گفته ماسلوف، اگر چه روسیه در طرف چین قرار دارد اما قطعاً در مناقشه جهانی شرکت نخواهد کرد.

وی افزود: چین و آمریکا نقاط ضعفی دارند به طوری که چین بر شرکای خود در طرح یک کمربند یک مسیر فشار وارد می‌کند و آمریکا نیز بر برخی دیگر از کشورها چنین فشاری را می‌آورد، بنابراین ممکن است روسیه همانند جنبش عدم تعهد رفتار کند و به ایجاد قطب خود متحد کننده چند کشور که مواضع چین و آمریکا بر آنها تأثیری نمی‌گذارد، اقدام کند.

یوری اوشاکوف دستیار امور بین الملل رئیس جمهوری روسیه نیز به تازگی گفته است: سران روسیه وچین قرار است در سفر سه روزه شیء جین پینگ در خصوص طیف گسترده‌ای از موضوعات از جمله ایران، کره شمالی و ونزوئلا با یکدیگر گفت وگو کنند.

به گفته وی، ولادیمیر پوتین و شیء جین پینگ قرار است به صورت رسمی روزهای ششم و هفتم ماه ژوئن (پنجشنبه و جمعه هفته آینده در پایتخت فرهنگی روسیه با یکدیگر دیدار کنند اما یک روز قبل از آن نشستی در کرملین در همین زمینه برگزار خواهد شد و طبق برنامه روز چهارشنبه رهبران دو کشور دیدار خصوصی خواهند داشت و پس از آن مذاکرات در سطح هیأت عالی پنج نفره برگزار خواهد شد و در خصوص روابط دوجانبه به شکل ویژه درباره طیف وسیعی از همکاری‌ها در حوزه نفت و گاز، انرژی هسته‌ای، حمل و نقل، هوا و فضا با حضور مقامات بلند پایه دو کشور برگزار خواهد شد و پایان بخش دیدارها بیانیه مشترک رهبران دو کشور خواهد بود.

اروپام ** ۳۹۱*۱۳۴۶**