«معامله قرن»؛ ناشناخته و شکست خورده

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، «معامله قرن» عنوان اغوا کننده‌ای است که رئیس جمهوری ایالات متحده برای طرح خود برای پایان دادن منازعه اسرائیل و فلسطین به کار برده است. دونالد ترامپ از دوره رقابت‌های انتخاباتی در سال ۲۰۱۶ برای کسب حمایت‌های سیاسی و مالی صهیونیست‌ها در رقابت‌های انتخاباتی به آنها وعده طرحی را داد که به صورت یک طرفه به نفع آنها تمام می‌شود.

ترامپ از همان زمان تاکید داشت که تشکیل یک کشور فلسطینی در چارچوب طرح دوکشور را به رسمیت نمی‌شناسد و ماهیت طرح‌های پیشین را تغییر می‌دهد. وی بدین منظور به داماد خود «جرد کوشنر» مأموریت داد تا باتوجه به روابط نزدیک خود با چهره‌های مطرح و مقام‌های این رژیم مدیریت پروژه را بر عهده بگیرد. «جیسون گرینبلات» فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه و «دیوید فریدمن» سفیر آمریکا در اسرائیل هم از همکاران کوشنر و طراحان این معامله پرطمطراق به شمار می‌روند.

معامله‌ای ناشناخته و محرمانه

البته هنوز جزئیات کاملی از طرح مورد نظر ترامپ منتشر نشده و قرار است به صورت رسمی از ابتکار به اصطلاح معامله قرن در کنفرانس منامه که روزهای ۲۵ و ۲۶ ژوئن (۴ و ۵ تیرماه) در بحرین برگزار می‌شود، رونمایی شود. با این حال برخی جزئیات طرح از سوی رسانه‌ها منتشر شده است.

هنوز مشخص نیست که در طرح ترامپ موضوع تشکیل کشور فلسطینی دقیقاً چه سرانجامی پیدا می‌کند. بسیاری از مقام‌های کاخ سفید می‌گویند در این طرح ساختار سیاسی مستقل یا حق حاکمیتی را برای دولت فلسطینی به رسمیت شناخته نشده است.

گفتنی است تاکنون چندین بار اعلام رسمی طرح به دلایل گوناگون به تأخیر افتاد و آخرین بار هم نتیجه انتخابات در ارضی اشغالی و چالش‌هایی که برای بنیامین نتانیاهو در تشکیل دولت اتفاق افتاد دلیل این امر بود. با این حال تارنمای تحلیلی خبری «میدل ایست آی» در گزارشی در مورد معامله قرن عنوان داشت که گروه مشاوران و نزدیکان ترامپ اجرای طرح را از ۱۸ ماه قبل بدون انتشار جزئیات آن آغاز کرده‌اند.

طبق این گزارش، اگرچه هنوز گزارش رسمی از طرح منتشر نشده و رسانه‌های اسرائیلی بخش‌های تأیید نشده‌ای از آن را منتشر کرده‌اند اما به نظر می‌رسد دولت ترامپ اجرای آن را قبلاً آغاز کرده است. گفته می‌شود در این طرح بیشتر خواسته‌های صهیونیست‌ها در تشکیل اسرئیل بزرگ دیده شده است.

اطلاعاتی از این طرح از طریق روزنامه «Israel Hayom» فاش شد. مالکیت این رسانه با میلیاردر آمریکایی «شلدون ادلسون» است که رابطه نزدیکی را با کمپین انتخاباتی جمهویخواهان و ترامپ داشته است. وی از دوستان نزدیک بنیامین نتانیاهو هم می‌باشد و به همین دلیل بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران اعتقاد دارند درز این اطلاعات اندک با دخالت و رضایت نتانیاهو صورت گرفته است. تحلیلگران اعتقاد دارند درز اطلاعات اندک از مفاد معامله قرن با دخالت و رضایت نتانیاهو صورت گرفته است.

طبق تحلیل این گزارش، احتمال می‌رود این اقدام روزنامه اسرائیلی که خبر بدی برای فلسطینی‌ها به شمار می‌رود، با هدف سنجش افکار عمومی صورت گرفته باشد. با بررسی شرایط عمومی جامعه اکنون مشخص می‌شود که آیا به توجیه‌های بیشتر افکار عمومی نیاز است یا همین شرایط برای افکار عمومی کافی است. گفته می‌شود این درز اطلاعاتی نه تنها سنجش میزان حساسیت فلسطینی‌ها بلکه برای کمک به نتانیاهو در عرصه سیاست داخلی اسرائیل طراحی شده بود.

فلسطین، کشوری منحصر به فرد

الحاق کرانه باختری به اسرائیل و دادن ۸۸ درصد از زمین‌های اشغال شده از سوی اسرائیل در ۷ دهه اخیر از جمله بندهای طرح ترامپ است. اما موضوع بدتر آن است آن است که فلسطین جدید به مجموعه‌ای از بلوک‌های از هم گسسته‌ای تبدیل می‌شود که با شهرک‌های اسرائیلی احاطه شده‌اند. در واقع در معامله قرن، فلسطین به گونه‌ای طرحی شده است که هیچ کشوری در جهان وضعیت مشابه آن را ندارد.

به نوشته میدل ایست آی، کشور فلسطینی جدید ارتشی نخواهد داشت و در عوض نیروی پلیس کوچکی را در اختیار دارد. در این ساختار ادارات شهرداری هم در ساختاری جدا از هم طراحی شده‌اند. در واقع طرح ترامپ چندان تغییری را در واقعیت کنونی فلسطین ایجاد نمی‌کند و شهروندان این کشور جدید فلسطینی تنها قادر خواهند بود بین این بخش‌ها یا کانتون ها از طریق مسیرهای دسترسی طولانی یا تونل‌ها و دور زدن شهرک‌ها حرکت کنند.

علاوه بر این در حالی که شهر بیت المقدس پایتخت مشترک در نظر گرفته شده بود اما در طرح ترامپ دیگر این شهر به دو بخش شرقی فلسطینی و غربی اسرائیلی تقسیم نمی‌شود و مدیریت کل آن به صورت رسمی به یک اسرائیلی‌ها سپرده می‌شود. تنها بخش کوچکی از شهر در اختیار فلسطینی‌ها خواهد بود.

پاکسازی قومی فلسطینیان

جالب اینجاست که حتی کوشنرر با بیان اینکه هر دو طرف تصورات گوناگونی از اصطلاح تشکیل دو دولت دارند عنوان داشت که واشنگتن تصمیم ندارد از ادبیاتی مشابه استفاده کند.

در معامله مورد نظر ترامپ، اسرائیلی‌ها دیگر اجازه خرید خانه‌های فلسطینی‌ها را ندارند و شهرک‌های اسرائیلی در قسمت شرقی هم دست نخورده برای اسرائیلی‌ها باقی خواهد ماند. شهروندان فلسطینی بیت المقدس هم نمی‌توانند به دنبال خانه‌ای در منطقه تحت حاکمیت اسرائیل باشند و تنها قادر به مهاجرت به کرانه باختری هستند. در واقع این اجرای رسمی یک سیاست پاکسازی قومی است که هم اکنون در بیت المقدس در حال اجراست.

از طرف دیگر براساس طرح فوق آمریکا برای کمک اقتصادی به فلسطینی‌ها اجازه ورود کارگران را به بخش‌های اسرائیلی می‌دهد؛ ضمن اینکه بخش نوار غزه از طریق یک کریدور به کرانه باختری متصل می‌شود. این مسیر ارتباطی هم از سوی پیمانکاران اسرائیلی که هزینه آن را فلسطینی‌ها پرداخت می‌شود کنترل می‌گردد.

همچنین غزه به عنوان یک منطقه صنعتی دارای فرودگاه و تاسیساتی بزرگ می‌شود که این شهر را برای جهانیان قابل دسترسی می‌سازد. ضمن اینکه غزه باید به سرزمین مصری صحرای سینا وصل شود. برای تسهیل امور فلسطینیان سرزمینی از سوی مصر برای فعالیت آنها در نظر گرفته می‌شود. این موضوع هم به تدریج فلسطینی‌ها را به سوی مصر سوق می‌دهد و در نهایت به پاکسازی قومی اسرائیلی‌ها کمک می‌کند. علاوه بر این کرانه باختری هم به اردن از دو مسیر متصل خواهد شد و پس از چند سال باعث مهاجرت بسیاری از فلسطینی‌ها به اردن برای زندگی و کار می‌شود و به این سیاست دامن می‌زند.

معامله قرن، بده بستانی میان واشنگتن و تل آویو

در هر صورت تحلیلگران موفقیت معامله قرن ترامپ را اندک می‌دانند زیرا دو طرف از یک جایگاهی برابر نزد طراح و حامی اصلی آن یعنی دونالد ترامپ برخوردار نیستند. با وجود روابط بسیار نزدیک صهیونیست‌ها با کاخ سفید و به ویژه ترامپ در حدود دو سال اخیر سطح روابط فلسطینی‌ها با واشنگتن به شدت کاهش یافته و عملاً دو طرف ارتباطی را با یکدیگر ندارند. نتانیاهو حتی بارها اعلام کرده است به رغم نداشتن اطلاعات کافی از جزئیات این معامله با توجه به رویکرد ترامپ، مطمئن است که منافع آنها در معامله قرن گنجانده شده است.

مهمترین عامل در به وجود آمدن چنین شریطی سیاست‌های کاخ سفید به ویژه تغییر وضعیت بیت المقدس از سوی رئیس جمهوری آمریکا و جابجایی مکان سفارت آمریکا از تل آویو به این شهر بوده است.

همین رویکردهای رئیس جمهوری آمریکا است که حتی کشورهای غربی را هم نسبت به موفقیت معامله قرن مردد ساخته است. اینگونه به نظر می‌رسد که طرح ترامپ معامله‌ای میان آمریکا و اسرائیل بر سر سرزمین‌های فلسطینی است. به عنوان نمونه «ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه چند روز قبل اذعان داشت که این طرح منجر به صلح نمی‌شود زیرا باعث رضایت هر دو طرف معامله نخواهد شد.

وی سابقه رویه‌های آمریکا نسبت به دو طرف این منازعه را دلیلی بر ناکارآمد دانستن طرح ارزیابی کرد.

پژوهش **۹۱۳۰ **۱۵۵۲