اهداف، اهمیت و دستاورد سفر نخست وزیر ژاپن به ایران

بررسی امروز یکشنبه ۲۶ خرداد گروه نشریات خبری، از رسانه‌های داخلی نشان می‌دهد که سفر " آبه شینزو" به تهران به عنوان نخست وزیر یک کشور مهم آسیایی، که بعد از چهار دهه این سفر انجام گرفت سفر مهمی بوده است.

رسانه‌های اصلاح طلب: آبه در انتقال پیام «سقف امتیازات امریکا» ناموفق ماند! پیام ترغیب و پیام هشدار نیز، قربانی پاسخ قاطع رهبری به ترامپ شد. رسانه‌های اصولگرا: آبه در سفر خود به تهران توانست عزت ملت ایران را که نتیجه نه گفتن به خواسته‌های استکباری آمریکا است، به وضوح مشاهده کند.‌ رسانه‌های نزدیک به جریان اصلاح طلب معتقدند که آبه در این سفر، هم به نحوی اکمل پیام‌های طرف امریکایی را به ایران منتقل کرد، هم ارزیابی دقیق و کاملی از مواضع و نیات و برنامه ایران در قبال بحران امریکا، حاصل کرد و هم تلاش خود را برای ترغیب ایران به پذیرش شرایط امریکا، مصروف داشت. رسانه‌های منتسب به جریان اصولگرا نیز در این باره نوشتند، آبه در سفر به تهران، عزت ملت ایران را مشاهده کرد.

رسانه‌های اصلاح طلب در مطالب خود با اشاره به اهداف و اهمیت سفر نخست وزیر ژاپن به ایران، به محورهای دیگری همچون واکاوای سفر آبه شینزو به تهران؛ مأموریت نخست وزیر ژاپن و توضیح درباره برگه‌ای که آبه در دیدار با رهبر انقلاب با خود داشت؛ اشاره کرده‌اند.

رسانه‌های اصولگرا نیز ضمن اشاره به رهاورد سفر آبه به علت بی نتیجه بودن میانجی‌گری‌هایی از این دست؛ اشاره کرده است.

رسانه‌های اصلاح طلب

برخی از واژگان کانونی استفاده شده در این رسانه‌ها عبارتند از: آبه در انتقال پیام «سقف امتیازات امریکا» ناموفق ماند! پیام ترغیب و پیام هشدار نیز، قربانی پاسخ قاطع و تحقرآمیز رهبری به ترامپ شد!؛ او آمده بود تا ضمن انتقال نوعی پیام و هشدار، یک «امکان‌سنجی کند» و کرد!؛ «شینزوآبه» هم جهت ارتقای رتبه بین‌المللی کشور خود و نیز بهبود اوضاع داخلی خود، به این میانجیگری، محتاج است؛ حتی اگر آبه، امتیازات یا معافیت‌هایی را هم از جانب ترامپ به طرف ایرانی عرضه کرده باشد، آنچنان جذاب و مؤثر نبوده که روی طرف ایرانی اثر مثبتی داشته باشد!.

اهداف و اهمیت سفر نخست وزیر ژاپن به ایران

-در ستون نقد و نظر روزنامه اعتماد مطلبی با عنوان "آیا سفر آبه موفق بود؟ " منتشر شده است. در بخشی از این مطلب می‌خوانیم: آبه در این سفر از یک طرف ارزیابی مناسبی از میزان آمادگی ایران برای ورود به روند معامله به دست آورد! هم، ارزیابی از سقف و کف انتظارات ایران از هر نوع معامله را دریافت کرد و تا حدودی پیام هسته‌ای را منتقل کرد. اما، در انتقال پیام «سقف امتیازات امریکا» ناموفق ماند! پیام ترغیب و پیام هشدار نیز، قربانی پاسخ قاطع و تحقرآمیز رهبری به ترامپ شد! در واقع، نخست‌وزیر نیامده بود که یک روند تعامل را کلید بزند، چون زمان و شرایط برای چنان هدفی، بسیار زود و نارس بود، بلکه او آمده بود تا ضمن انتقال نوعی پیام و هشدار، یک «امکان‌سنجی کند» و کرد! البته نتیجه امکان‌سنجی هم برای نخست‌وزیر آبه و هم برای ترامپ و دیگر مشتاقان تعامل ایران و امریکا، غیرمنتظره بود.

-صباح زنگنه کارشناس روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با روزنامه آرمان مطرح کرد: اهمیت سفر نخست وزیر ژاپن را نادیده نگیریم. … سفر شینزو آبه به تهران به عنوان نخست وزیر یک کشور مهم آسیایی، که بعد از چهار دهه این سفر انجام گرفت سفر مهمی بوده و به اعتبار نخست وزیر ژاپن و دوره تازه‌ای که این کشور بناست با امپراتور جدیدش وارد آن شود دارای اهمیت بود. امپراتوری که این دوره را دوره هارمونی و توازن می‌داند. به نظر می‌رسد این سفر با توجه به آنکه ژاپن در آینده‌ای نزدیک میزبان گروه ۲۰ خواهد بود و نقشی که میزبان می‌تواند ایفا کند حائز اهمیت است. توجه به یکی از مناطق بحرانی جهان و ارزیابی نزدیک از این منطقه اهمیت بسیار زیادی برای توکیو دارد تا در گروه ۲۰ هم بتواند دیدگاه‌ها و جمع‌بندی‌هایش را مطرح کند… د. زمینه‌های همکاری و حضور ژاپن در منطقه اهمیت بسیار بالایی دارد. ژاپن در سال ۲۰۳۰ ناگزیر خواهد بود که انرژی مورد نیازش را که حدود ۳۰ درصد آن از ال. ان. جی خواهد بود از منابع انرژی گازی ایران و قطر که در خلیج فارس حضور دارند استفاده نماید. بنابراین اهمیت تنظیم سیاست‌های آینده ژاپن متکی بر امنیت و آرامش در منطقه خلیج فارس خواهد بود. لذا از منافع اصلی ژاپن این می‌تواند باشد که با ایجاد زمینه‌های همکاری‌های منطقه‌ای و کاهش تنش میان کشورهای منطقه به برنامه‌های آینده و دراز مدت خود برسد. همچنین از مشارکت ژاپن در زمینه‌های انسان دوستانه و نیز همکاری‌های علمی و تحقیقاتی نیز نباید غافل شد.

-در بخشی از یادداشت منتشر شده در ستون سرمقاله روزنامه مردم سالاری می‌خوانیم: «شینزوآبه» هم جهت ارتقای رتبه بین‌المللی کشور خود و نیز بهبود اوضاع داخلی خود، به این میانجیگری، محتاج است و از این سو، ما هم به این مذاکرات، مذاکراتی که صبغه اقتدار و کیان ما حفظ شود و جنبه تسلیم نداشته باشد و مصالح ما را تضمین و منافع ما را تأمین کند، تمایل کامل داریم نوع استقبال ما از مهمان ژاپنی که پیش از این ده بار با دکتر روحانی ملاقات داشته، این خواهانی را در مذاکرات برد – برد نشان می‌دهد، منوط به آنکه هیچ تحمیل و پیش شرطی از طرف مقابل در میان نباشد و آمریکا به برجام برگردد. چون منافع ملی ما بی‌بازگشت ترامپ به برجام تأمین نخواهد شد و ترامپ هم بداند که اگر نمی‌خواهد به سرنوشت جیمی کارتر و بوش پدر دچار شود و به یک دوره اکتفا کند، باید با ما رفتاری معقول و منطقی براساس روابط شناخته شده بین‌المللی داشته باشد، روابطی که دادن و گرفتن امتیاز و مهربانی دو سویه است. به هر حال، سیاست کشورداری، حکم می‌کند که در این مدت حضور آبه در ایران هم در روابط متقابل و هم بین‌المللی، نهایت استفاده را ببریم. هرچند اگر جهت پایین آوردن سطح توقعات، از ناحیه ژاپنی‌ها چنین مطرح شود که مقصود «آبه» از این سفر، میانجیگری نیست اما تماس نخست وزیر ژاپن با ترامپ، پیش از این سفر، واقعیت هدف اصلی را مبرهن می‌کند.

واکاوای سفر آبه شینزو به تهران

-به گزارش روزنامه اعتماد: آیا می‌توان سفر را یک ناکامی دانست یا خیر. همان‌گونه که پیش‌تر تشریح شد، سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران عمدتاً برای انتقال پیام‌های دومنظوره، ارزیابی از احتمال ورود ایران به کانال مصالحه (به سبک امریکایی) و سنجش کف و سقف انتظارات ایران در مسیر مدارا انجام گرفت. در واقع، آنچه به مأموریت نخست‌وزیر مربوط می‌شد، به‌خوبی انجام شد، به این معنا که آبه، هم به نحوی اکمل پیام‌های طرف امریکایی را به ایران منتقل کرد، هم ارزیابی دقیق و کاملی از مواضع و نیات و برنامه ایران در قبال بحران امریکا، حاصل کرد و هم تلاش خود را برای ترغیب ایران به پذیرش شرایط امریکا، مصروف داشت. منتها مساله اینجاست که برخلاف انتظار ترامپ، ایران -در مجموع- اعتمادی به دولت امریکا نشان نداد، پیام ترامپ را فریب و تدلیس تلقی کرد، کماکان بر مواضع بنیادین خود ایستادگی کرده و حاضر به عقب‌نشینی و پذیرش زور نشد. نیت رهبری عالی ایران، مهار و انقیاد شخص ترامپ و دولت امریکاست که ایشان معتقدند «انعطاف در قبال زورگو، موجب تجرّی بیشتر او خواهد شد.» در حال حاضر باتوجه به آنچه طی سفر نخست‌وزیر و پس از بازگشت او، از نتایج مذاکرات منتشر شده، حتی اگر آبه، امتیازات یا معافیت‌هایی را هم از جانب ترامپ به طرف ایرانی عرضه کرده باشد، آنچنان جذاب و مؤثر نبوده که روی طرف ایرانی اثر مثبتی داشته باشد!

-تارنمای فرارو نیز در این ارتباط مطلبی با عنوان "واکاوی زوایای پیدا و پنهان پیغام " شینزو آبه" به ایران" منتش کرده است. در این مطلب می‌خوانیم: شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن، در یک سفر تاریخی به تهران، خود را وارد مناقشه پرمخاطره ایران و آمریکا کرده است، اما ظاهراً او هم نتوانسته است از جانب کاخ سفید، پیام متفاوت‌تری نسبت به سایر واسطه‌ها به ایران منتقل کند. بنابراین، می‌توان مأموریت آبه برای تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا را شکست خورده تلقی کرد. زیرا اولاً او همان پیام‌هایی را به ایران منتقل کرد که مقامات آمریکایی مکرراً و علناً در رسانه‌ها بیان می‌کنند. ثانیاً، آبه به علت اصلی تنش‌ها از دیدگاه ایران، اشاره نکرد. مقامات بنلدپایه ایران، مکرراً تاکید می‌کنند که «جنگ اقتصادی» آمریکا علیه ایران عامل اصلی تنش‌ها در منطقه است و تا وقتی که این جنگ متوقف نشود، تنش‌ها هم فروکش نخواهد کرد. ثالثاً، آبه از جانب آمریکا، پیامی برای کاهش تحریم‌ها نیاورد. آمریکایی‌ها همزمان با سفر آبه تحریم‌های جدیدی در ارتباط با ایران اعلام کردند.

-"نیمه پر سفر آبه" عنوان یادداشتی است که در روزنامه شرق منتشر شده است. در بخشی از این مطلب می‌خوانیم: بازتاب سفر نخست‌وزیر ژاپن در سخنان سخنگوی وزارت خارجه آن کشور مبنی‌بر تداوم‌بخشیدن به تلاش‌های میانجیگرانه، این تحلیل را که توکیو نه تنها مأموریت خود را پایان‌یافته نمی‌داند، بلکه امیدوارانه برای تداوم آن می‌کوشد، تقویت می‌کند. این می‌تواند بدان معنا باشد که ژاپنی‌ها پیام طرف ایرانی را به‌درستی گرفته‌اند و می‌خواهند در راستای تحقق آن گام بردارند … آنها [ژاپنی‌ها] نیک می‌دانند که چنین فرصت بی‌بدیلی را باید پاس بدارند. افزون بر این، ژاپن بیشترین انگیزه را برای کاهش تنش مورد بحث دارد. هیچ کشور و قدرت و نهاد بین‌المللی‌ای در جهان یافت نمی‌شود که در این رابطه جدیت ژاپنی‌ها را داشته باشد و با ما هم زاویه و تضاد منافع نداشته باشد و با آمریکا و به‌ویژه آمریکای ترامپ هم روابط دوستانه داشته باشد. توکیو اینک در حال انجام نخستین مرحله از مأموریت خود است که ناظر به حقیقت‌یابی است. سفر آبه تهران را باید در راستای تحقق این مرحله به‌شمار آورد. مرحله بعدی مأموریت، متضمن کمک به تشنج‌زدایی در روابط ایران و آمریکا است. انجام این مرحله به‌جد در گرو عمل است که این مهم به‌نوبه خود به اراده سیاسی (political will) دو کشور بستگی تمام دارد. برای نشان‌دادن چنین اراده‌ای باید به آتش‌بس لبیک گفت. آتش‌بس در همه جبهه‌ها، چه گرم و چه سرد و چه ولرم، چه از نوع قدرت اجبار که تجلی آن اعمال تحریم‌های اقتصادی و مالی آمریکا علیه تهران است و چه از نوع جنگ سرد که تظاهر بیرونی آن، همانا جنگ لفظی دو طرف علیه یکدیگر است. کشور آفتاب تابان باید برای توفیق مأموریت ناتمامش اهتمام بیشینه بورزد تا فضای ملتهب کنونی آرام بگیرد.

مأموریت نخست وزیر ژاپن

-در بخشی از یادداشت منتشر شده در روزنامه اعتماد آمده است: سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا نخست‌وزیر به دنبال کاهش تنش یا میانجیگری بود؟ در این خصوص باید گفت، هر کدام از دو موضوع، در وضعیت و با شرایط متفاوتی امکان‌پذیر است. اقدام برای کاهش تنش، از سوی طرف ثالث، زمانی امکان‌پذیر است که، طرف ثالث ابزار و امکان و توان لازم را برای تأثیرگذاری بر طرفین تنش و درگیری، داشته باشد! ژاپن اما، چنین توان، امکان و ابزاری را ندارد. تنش، با اراده طرفین و براساس یک برنامه معین کاهش‌پذیر می‌شود. هیچکدام از مقدمات مذکور در این مورد، موجود نبود، پس مساله کاهش تنش در این مقطع، به‌طور مستقیم، منتفی بود، اما، اگر مأموریت آبه به نتیجه مطلوب امریکا منتهی می‌شد، آنگاه می‌شد امیدوار بود که پس از برقراری تماس‌های بعدی و آغاز مذاکرات، طبعاً از سطح تنش‌ها نیز کاسته شود. در مورد میانجیگری، نیز، مقدمات و مقتضیاتی لازم است که ژاپن دست‌کم در این مجال و مرحله، فاقد آنها بود، لذا نخست‌وزیر بیش از آنکه میانجی بوده باشد، «واسط پیام» بوده! آبه تلاش کرد یک پیام‌رسان در سطح عالی، انتقال‌دهنده پیام و ترغیب‌کننده معتبر طرف ایرانی برای ورود به کانال مذاکره و پذیرش مصالحه باشد. اگر بخواهیم درخصوص آینده سخن بگوییم، پیام طرف امریکایی در هر حال توسط نخست‌وزیر به بهترین وجه و در سطوح مختلف، منتقل شد؛ هم دستگاه‌های سیاست خارجی و امنیت ملی، هم سطح رئیس‌جمهور و هم سطح رهبری. طبعاً باید پاسخ پیام را از عالی‌ترین سطح دریافت می‌کردند که دریافت کردند!

توضیح درباره برگه‌ای که آبه در دیدار با رهبر انقلاب با خود داشت

-به گزارش ایسنا، شینزو آبه نخست وزیر ژاپن در جریان سفر هفته گذشته خود به تهران با آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب دیدار کرد. وی در این نشست برگه‌ای به همراه داشت که برخی رسانه‌ها شایعه کرده بودند پیام دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به ایران بوده است. وزیر امورخارجه ژاپن درباره برگه‌ای که نخست وزیر کشورش در دیدار با رهبری ایران به همراه داشته توضیحاتی داده است.

به گزارش ایسنا، تارو کونو، وزیر امورخارجه ژاپن در حساب کاربری خود در توئیتر خطاب به برخی شایعات درباره این برگه نوشت: اشتباه است. آنچه نخست وزیر به همراه داشت حاوی نکاتی بوده که وی در صحبت‌هایش مطرح کرد، نه پیام رئیس جمهور دونالد ترامپ.

رسانه‌های اصولگرا

برخی از عبارت‌های کانونی استفاده شده در این رسانه‌ها عبارتند از: آبه شینزو لحظاتی پیش از سفر به تهران، به صورت تلفنی با نتانیاهو و ترامپ گفت‌وگو کرده بود تا مأموریت را با دقت تمام انجام دهد؛ یک چهره مؤثر و شناخته‌شده در جهان به نمایندگی از غرب در برابر راهبر جریان مقاومت قرار گرفت و به طرزی عقلایی و هنجاری، پاسخ ابهامات خود را دریافت کرد؛ نخست وزیر ژاپن در سفر خود به تهران توانست عزت ملت ایران را که نتیجه نه گفتن به خواسته‌های استکباری آمریکا است، به وضوح مشاهده کند.

مأموریت و رهاورد سفر آبه

-در بخشی از یادداشت منتشر شده در رونامه وطن امروز می‌خوانیم: آبه شینزو لحظاتی پیش از سفر به تهران، به صورت تلفنی با نتانیاهو و ترامپ گفت‌وگو کرده بود تا مأموریت را با دقت تمام انجام دهد و در کنفرانس خبری با رئیس‌جمهور هم بر لزوم پایبندی ایران به برجام تاکید کرد. پاسخ رئیس‌جمهور البته دقیق و حساب شده بود: «اقداماتی که ایران انجام خواهد داد، در چارچوب برجام و در چارچوب بند ۳۶ برجام خواهد بود». طبق بند ۳۶ برجام در صورت عدم پایبندی طرف مقابل به تعهدات، «حق ایران» است که توقف کلی یا جزئی به تعهدات خود بدهد. مهم‌ترین مسأله در این زمینه اما این است که آنچه آمریکا و اروپا را به تکاپو انداخته تا ایران را ولو با مذاکره‌ای دروغین از جنس مذاکرات کره‌شمالی قانع کنند، بیانیه یک ماه قبل شورای عالی امنیت ملی و شروع مسیر بازگشت هسته‌ای کشور بوده است.

-در بخشی از یادداشت منتشر شده در ستون سرمقاله روزنامه صبح نو، می‌خوانیم: آنچه پنجشنبه ۲۳ خرداد ۹۸ در دیدار نخست‌وزیر ژاپن با رهبر ایران گذشت، اتفاقی کم‌نظیر در سده اخیر است. یک چهره مؤثر و شناخته‌شده در جهان به نمایندگی از غرب (و رئیس اصلی‌ترین دولت استکباری- آمریکا) در برابر راهبر جریان مقاومت قرار گرفت و به طرزی عقلایی و هنجاری، پاسخ ابهامات خود را دریافت کرد. ابهاماتی که در پیام ناگفته ترامپ مستتر بود و چنان در برابر موضعی محکم قرار گرفت که در فرازهایی از این دیدار ۵۰ دقیقه‌ای در جایگاه منتقد هژمونی آمریکا نشست. این دیدار از آن جهت هم با اهمیت بود که ژاپن، یک امپراطوری قدیمی است که به استیلای غرب تن داد و بعد از آنکه زیر بمباران اتمی قدرت‌ها قرار گرفت، به‌طور کلی در چارچوب غرب هضم و حذف شد.

-خبرگزاری تسنیم نیز زیر عنوان " آبه در سفر به تهران عزت ملت ایران را مشاهده کرد" آورده است: محمدحسن قدیری ابیانه کارشناس مسائل بین‌الملل، با اشاره به سفر شینزو آبه به تهران گفت: نخست وزیر ژاپن در سفر خود به تهران توانست عزت ملت ایران را که نتیجه نه گفتن به خواسته‌های استکباری آمریکا است، به وضوح مشاهده کند. وی افزود: اطمینان دارم که او با یک حسرت به کشور خود بازگشته است؛ حسرت اینکه به‌رغم گذشت سال‌های طولانی از جنگ آمریکا با ژاپن، آمریکایی‌ها دارای ۲۳ پایگاه نظامی در ژاپن هستند و با وجود اینکه آمریکا با بکارگیری بمب هسته‌ای در شهرهای هیروشیما و ناکازاکی یکی از بزرگترین جنایات تاریخی بشری را علیه مردم ژاپن مرتکب شده و علی‌رغم قدرت اقتصادی بالا همچنان این کشور در تحت سیطره آمریکا قرار دارد.

علت بی نتیجه بودن میانجی‌گری‌هایی از این دست

-"آخرین فریب" عنوانی است که در ستون یادداشت روز، روزنامه کیهان منتشر شده است. در بخشی از این یادداشت می‌خوانیم: نخست‌وزیر ژاپن که مأموریت داشت پیغام ترامپ را به ایران بیاورد، یک جمله مهم و طلایی را در دیدار رهبر انقلاب گفت که هم ادعای ترامپ درباره مذاکرات صادقانه را باطل می‌کند و هم رازگشایی از علت بی‌فایدگی میانجی‌گری‌هایی از این دست می‌باشد. آقای آبه تصریح کرد «آمریکایی‌ها همواره می‌خواهند طرز فکر و عقاید خود را به دیگر کشورها تحمیل کنند». نخست‌وزیر ژاپن در سفر به ایران به جای آنکه نقشه واشنگتن را پیش ببرد، به عنوان رئیس‌دولتی که ۷۴ سال است در اردوگاه دوستان و زیر دستان آمریکا قرار گرفته، شهادت داد آمریکا فقط دنبال «تحمیل» است، نه تعامل دو جانبه و برد- برد. با این وصف، اگر کسانی نسخه مذاکره و «تسلیم در مقابل تحمیل» را می‌پیچند، از صلاحیت ساقطند و حق ندارند از حقوق بشر و آزادی و کرامت انسان و از این قبیل دم بزنند. آنها رفیق قافله‌ای هستند که به نام راه بلدی، کاروان را به بیراهه و وسط کمین دزدهای سرگردنه می‌کشانند.