بازتایید پایبندی ایران، بازتاكید تعهدات اروپا

به گزارش ایرنا، درفضای پسا آمریكایی برجام، شكل دادن به روندهای بین المللی برای شكست تقابل دولت ترامپ با مردم ایران، از جمله سیاست هایی است كه در دیپلماسی برجامی امكان پذیر خواهد بود.
در حالی كه دولت ترامپ با خروج از توافق برجام در 18 اردیبهشت، از عمل به تعهدات خود بر مبنای این توافق چندجانبه و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل خودداری كرده است، چهاردهمین گزارش «یوكیا آمانو» رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره راستی آزمایی اجرای برجام در پرتو قطعنامه 2231 شورای امنیت روز گذشته منتشر شد و تأكید می‌كند كه ایران از تعهداتش در این توافق منحرف نشده است.
گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی را می توان بخش مهمی از دیپلماسی برجامی ایران تفسیر كرد.
گزارش آژانس تایید كرده كه ایران سطح غنی‌سازی و میزان ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده خود را درسطحی كه مورد توافق بوده،حفظ كرده است.
براساس این گزارش، ایران به‌رغم تحریم‌های آمریكا همچنان به مفاد كلیدی در فعالیت‌های هسته‌ای خود طبق توافق سال 2015با گروه 1+5، پایبند مانده است.
گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین تأكید كرده است به مكان‌هایی كه برای بازرسی نیاز بوده و اغلب با اطلاع رسانی كوتاهی صورت می‌گیرد، دسترسی داشته است.
در آخرین گزارش آژانس آمده كه هم حجم آب سنگین و هم میزان اورانیوم غنی شده در ایران افزایش یافته است.با این وجود، در گزارش تاكید شده كه میزان این مواد همچنان در محدوده‌ای است كه در توافق برجام تعیین شده است.
توافق برجام را شاید بتوان مهمترین توافق دو دهه اخیر دانست كه ماحصل چندجانبه گرایی بین المللی و عبور جهان ازیكجانبه گرایی واستثناگرایی آمریكایی بود؛ توافقی كه توانست نه تنها قدرت های بزرگ، بلكه جهان را در یك محور و آن هم دیپلماسی گردهم آورد، به نحوی كه هنوز برجام به عنوان مهمترین موضوع دیپلماسی مذاكرات دیپلماتیك مطرح می باشد.
دراین میان، نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد تخصصی بین المللی چه در پیش از برجام وچه پس از توافق برجام مهم بوده است. اگرچه هنوز زمینه های رویكرد سیاسی درآژانس وجود دارد اما پس از توافق برجام و با از میان برداشته شدن بهانه سیاسی،آژانس وظیفه تخصصی خود را با وجود فشار دولت ترامپ انجام می دهد.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریكا اردیبهشت ماه گذشته از برجام خارج شد و تحریم هایی را كه به موجب این توافق لغو شده بود دوباره اعمال كرد.
ایالات متحده آمریكا نیز در حالی از برجام خارج شد كه حتی سازمان‌های اطلاعاتی این كشور پایبندی ایران به برجام را تایید كرده بودند.
ماه گذشته'جینا هاسپل'رئیس سیا نیز در گزارش به كنگره آمریكا گفت كه ایران، برجام را اجرا كرده و از تعهداتش تخطی نكرده است.
اتحادیه اروپا با اجرای قانون مسدودسازی تحریم‌ها (Blocking Statute) گامی در حمایت از شركت های كوچك و متوسط برداشت تا این شركت ها به موجب این قانون، مشمول تحریم های آمریكا قرار نگیرند.
وزیران خارجه سه كشور اروپایی آلمان،فرانسه وانگلیس نیز یازدهم بهمن سال جاری درحاشیه نشست اتحادیه اروپا اعلام كردند كانال ویژه حمایت از مبادلات مالی و تجاری اروپا و ایران تحت عنوان «سازوكار حمایت از مبادلات تجاری ایران واروپا(اینستكس - INSTEX)به ثبت رسمی رسیده است.
به نظر می رسد چهاردهمین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی، بار دیگر نشانه ای از پایبندی ایران به تعهدات باشد؛ تعهداتی كه ایران هنوز به آن پایبند است و كشورهای طرف دیگر توافق برجام یا پایبند نیستند یا پایبندی خنثی و بی اثری داشته اند.
گزارش های آژانس را می توان از جمله گزارش هایی دانست كه در فضای مناسبات منطقه ای وبین المللی می تواند به عنوان سند و رژیم حقوقی عبور از تحریم ها مورد بهره برداری قرار گیرد.
در شرایطی كه آمریكا تحریم های ضدایرانی خود را بر ملت ایران تحمیل كرده است، ایستادن در فضایی كه آژانس بین المللی انرژی اتمی تعهدات برجامی ایران را بازتایید كرده، نشانه های همكاری ایران را در موضوع هسته ای عیان می سازد.
در این میان این پرسش مطرح می شود كه با وجود همكاری و پایبندی ایران به تعهدات خود، طرف های دیگر برجام به ویژه اروپا در این روند چه كرده است؟
'محمدجواد ظریف' وزیر خارجه كشورمان به تازگی در صفحه توئیتر خود با بیان این كه ایران نمی ‌تواند برای همیشه همه هزینه‌ های حیاتی امنیت جهانی را بپردازد، نوشت «وقت آن است اروپا برای شنا كردن خیس شود وقتی می ‌خواهد در مقابل یك‌ جانبه گرایی آمریكا بایستد.»
پیش از این نیز وزیر امورخارجه ایران در پنجاه و پنجمین كنفرانس امنیتی مونیخ تاكید كرده بود كه اروپایی های 'در عمل باید اقدامات بیشتری انجام دهند. اگر روزی آمریكایی‌ها به اروپا بگویند باید رابطه تجاری خود را با چین قطع كنید، آن‌ها چه می‌كنند؟ همان كار را الان انجام دهید. چرا كه اگر در برابر یك زورگو نایستید، زورگوتر می‌شود'.
نگاه جمهوری اسلامی ایران به برجام و همكاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی یك نگاه سازنده است وتهران اقدامات خود رادرچارچوب دیپلماسی چندجانبه پیگیری می كند.
بخشی از دیپلماسی چندجانبه دولت روحانی در آژانس بین المللی انرژی اتمی وبخشی دیگر در اروپا مستقر شده است كه هر دو در هم پیوندی باهم قرار گرفته اند. یكی از اصول همكاری اروپا با ایران، پایبندی به تعهدات برجامی و نظارت و راستی آزمایی آژانس ذكر می شود، با تایید اقدامات تعهدات برجامی توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی، مطالبه ایران یعنی تعهدات اقتصادی اروپا و دیگر طرف های برجامی با سرعت كمتری انجام می شود.
از این رو، به نظر می رسد كه نگاه اروپا بایستی در چارچوب تعهدات برجامی شكل پررنگ تری به خود گرفته و ساز و كار حمایت مالی(اینستكس) هر چه زودتردر وضعیت عملیاتی و اجرایی قرار بگیرد.
اروپام**2040**1590