ایران؛ پرچمدار مبارزه جهانی علیه مواد مخدر

روزنامه توسعه ایرانی در گزارشی آورد: ۳۲ سال پیش سازمان ملل متحد ۲۶ ژوئن برابر با پنجم تیرماه را روز جهانی مبارزه با قاچاق و مصرف مواد مخدر اعلام کرد. اهمیت مبارزه فراگیر، جهان‌شمول و همه‌جانبه با هیولای ویرانگر و مفسده هزارسر مواد مخدر و قاچاق آن، موجب شد تا سرانجام سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۷ از سوی سازمان ملل روزی به نام مبارزه با این پدیده نام‌گذاری شود.

هر ساله شعار ویژه‌ای برای این روز انتخاب می‌شود تا به اقدامات و کنش‌های مقابله با این پدیده شوم در سال پیش‌رو، در چارچوب آن شعار سمت‌وسو داده شود. شعار امسال «سلامت توأم با عدالت و عدالت توأم با سلامت» است با این توضیح که اعتیاد به مواد مخدر یکی از مهم‌ترین مشکلات اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی است که عوارض ناشی از آن تهدیدی جدی برای جامعه بشری محسوب شده و موجب آسیب‌های اجتماعی در زمینه‌های مختلف می‌شود.

در کنفرانس بین‌المللی مبارزه با اعتیاد و قاچاق مواد مخدر در ۲۶ ژوئن ۱۹۸۷ در شهر وین که به منظور ابراز عزم سیاسی ملت‌ها در امر مبارزه با پدیده خانمان‌سوز و شوم مواد مخدر تشکیل شد، در آن سندی با عنوان C.M.O به تصویب کشورهای شرکت‌کننده رسید. این سند خط مشی همه‌جانبه اقدامات در امر کنترل مواد مخدر را از سوی کشورهای شرکت‌کننده مشخص و آنان را متعهد کرده است تا اقدامات بین‌المللی در خصوص مبارزه با قاچاق مواد مخدر را قاطعانه دنبال کنند.

در این کنفرانس سندی در چهار فصل تنظیم شد که بیش از ۳۵ مورد اقدام عملی را همچون ارزیابی میزان مصرف، پیشگیری از طریق آموزش، نقش رسانه‌ها در بازگشت معتادان به دامن اجتماع و معالجه آنان، ریشه‌کنی مزارع غیرمجاز خشخاش، نابودی شبکه‌های عمده قاچاق مواد مخدر، همکاری‌های حقوقی کشورها و غیره را در خود جای داده است.

کشفیات ۷۶ درصدی موادمخدر در ایران

اما ایران در این سال‌ها چه کرده است؟ با تشکیل ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۱۳۶۷ و تصویب قانون جدید مبارزه با مواد مخدر، مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در تاریخ ۶۸.۰۵.۱۹ به تدریج شکل سازمان یافته به خود گرفت و از همان سال‌ها این مسئله پیگیری شد تا جایی دو سال پیش سردار حسین اشتری فرمانده نیروی انتظامی در همایش تخصصی رؤسای پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا گفت: بیش از ۷۶ درصد کشفیات موادمخدر در مرزهای شرقی کشور اتفاق می‌افتد با این جود اما چند روز پیش دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با تأکید بر اینکه اقدامات فرهنگی مهم‌ترین بخش از پیشگیری رشد آسیب اعتیاد است، گفت: حضور هماهنگ همه دستگاه‌ها و مشارکت مردم ضرورت اجتناب‌ناپذیر در کنترل مصرف مواد مخدر و این حوزه به شمار می‌رود.

اسکندر مؤمنی با بیان اینکه پرداختن به موضوع اعتیاد یک انتخاب نیست بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است، اظهارکرد: همه مسئولان مصمم هستند تا نسبت به کاهش آسیب اعتیاد که منشأ آسیب‌های اجتماعی دیگر است اقدامات لازم را انجام دهند.

مبارزه با مواد مخدر بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست

وی با تأکید بر اینکه در این حوزه همه اقدامات باید هماهنگ پیش برود تا به نتایج قابل قبول برسیم، اظهار کرد: تمام اقدامات از حوزه مقابله، درمان، کاهش آسیب و پیشگیری باید به‌طور همه جانبه و در کنار هم پیش برود.

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه مجموع این اقدامات باید از نقطه صفر مرزی تا عمق شهرها در دستور کار قرار داشته باشد، گفت: با این وجود مهم‌ترین بخش از این زنجیره اقدامات مربوط به فعالیت‌های فرهنگی است. مؤمنی با بیان اینکه وقتی فردی معتاد می‌شود هزینه این مسئله را باید جامعه و خانواده فرد نیز پرداخت کند، اظهار کرد: حضور هماهنگ همه دستگاه‌ها و مشارکت مردم ضرورت اجتناب‌ناپذیر حوزه مبارزه با مواد مخدر است چرا که امکان ندارد یک مسئله اجتماعی بدون اعمال نظر و حضور مردم به نتیجه برسد. در عین حال باید این نکته مهم را هم در نظر داشت که ایران با تقدیم چهار هزار شهید و ۱۲ هزار جانباز؛ از پرچمداران مبارزه جهانی علیه مواد مخدر است.

تریاک پرمصرف‌ترین ماده مخدر کشور

در این میان چندی پیش هم سعید صفاتیان، رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص گفت: بر اساس آمار سال ۹۷ تریاک با سهم ۵۳ درصدی پرمصرف‌ترین نوع مواد در کشور است. اما تعداد و شیوه مصرف مواد در سال ۹۷ چه تغییری کرده است؟ مهرماه ۹۷، اما پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر اطلاعاتی جدید در این زمینه ارائه کرد.

به گفته او افرادی که تجربه مصرف مواد به شکل تفننی یا مستمر دارند، به علاوه معتادان نیازمند درمان، در مجموع حدود چهار میلیون نفر هستند. در این آمار افرادی که در عمرشان حتی یک بار مواد مصرف کرده‌اند هم قرار می‌گیرند.

فرید براتی‌سده، معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی هم با اعلام اینکه یک میلیون و ۸۰۰ هزار مصرف‌کننده تفننی موادمخدر هستند گفت: در مجموع جمعیتی حدود ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار معتاد در کشور داریم. افشار اضافه کرد: از این تعداد حدود یک میلیون ۷۵۰ هزار نفرشان قطعاً باید معتاد باشند به طوری که اگر یک روز مواد به آن‌ها نرسند دچار عوارض جسمی و روانی شوند.

شیوع مواد در بین زنان، دانش‌آموزان، دانشجویان و فوتبالی‌ها

از سوی دیگر در مورد جنس مورد استفاده هم هر چند آمار دقیقی ارائه نشده است، اما شاهد تغییراتی در این زمینه بوده‌ایم. بر اساس آخرین آمار حدود ۲۰۰ هزار معتاد زن در کشور وجود دارد. اگر عدد چهار میلیون و ۳۰۰ هزار نفر را برای تعداد معتادان کشور درست فرض کنیم، معتادان زن ۵.۴ درصد کل معتادان کشور را در تشکیل می‌دهند، اما به گفته رئیس سابق بهزیستی با استناد به آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر: ۱۰ درصد از معتادان، بانوان هستند. در سال گذشته هم شیوع مصرف مواد به ویژه «گل» در دانش‌آموزان افزایش پیدا کرده و سن اعتیاد پایین آمده است در این میان رسول خضری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس می‌گوید: ۸۰ درصد دانشجویان درگیر اعتیاد، تجربه مصرف مواد دخانی و مخدر در دوران دانش‌آموزی را دارند. همچنین آذر ماه امسال نیما نکیسا، فوتبالیست سابق پرسپولیس از آمار تکان دهنده‌ای از اعتیاد در مدارس فوتبال خبر داد. او گفت: ۱۷ درصد بازیکنان ملی در ۱۵ سال گذشته ما که در رده‌های نوجوانان، جوانان، امید به تیم ملی دعوت می‌شدند، الان معتاد هستند.

تسهیلات ویژه دولت برای بهبود یافتگان موادمخدر

با این حال هفته گذشته علی هاشمی، دبیرکل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه طی چهار دهه هفت میلیون دستگیری با احتساب رقم افرادی که برای بار چندم دستگیر می‌شوند، در مورد جرایم مرتبط مستقیم با مواد مخدر در کشور وجود دارد، گفت: تعداد معتادان در کشور ثابت و ایستا نیست و روزانه حداقل ۱۵۰ جوان جدید وارد چرخه اعتیاد می‌شوند.

همچنین دو روز پیش دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر گفت: کارگاه‌هایی که از بهبودیافتگان اعتیاد به‌کارگیری کنند، تسهیلات قرض‌الحسنه دریافت می‌کنند. مجتبی بیرانوند تجلیل از بهبودیافتگان و خانواده آن‌ها، اظهار کرد: دولت به بهبودیافتگانی که برای خود شغل را ایجاد کنند، تسهیلات چهار درصدی اعطا می‌کند.

او خاطرنشان کرد: البته برای تأیید این امر، بهزیستی و یا سایر دستگاه‌های مربوطه بایستی بهبودیافتگی شخص را تأیید کنند. کارگاه‌هایی که افراد بهبودیافته را به‌کار بگیرند از تسهیلات ویژه چهار درصدی بهره‌مند خواهند شد.

بیرانوند همچنین گفت: یکی دیگر از مشوق‌های دولت برای بهبودیافتگان، تقبل ۵۰ درصدی هزینه‌های بیمه‌ای خویش‌فرمایی و کارفرمایی است.

وی افزود: یکی از مواردی که به‌طور جد پیگیری آن هستیم، اشتغال بهبودیافتگان در دستگاه‌های اجرایی (همانند شهرداری‌ها، شرکت‌های خدماتی و…) است که لازم است درصدی از اشتغال دستگاه‌ها به بهبودیافتگان اختصاص یابد.

با این حال مسئولان باید به این نکته توجه داشته باشند که مبارزه با قاچاق موادمخدر سازمان یافته بوده و مبارزه مقطعی نمی‌تواند با این جریان مقابله کند. ما نیازمند مبارزه قاطع و هدفمند با این پدیده هستیم. سرانجام این نکته را باید به یاد داشت که با اراده جمعی و به‌کاربستن دقیق روش‌های علمی هم در مبارزه و هم در پیشگیری و در راستای تحقق شعار امسال و توأم‌کردن سلامت و عدالت، می‌توان امیدوار بود در سال‌های پیش‌رو دامن جامعه ما از آلودگی به ویروس اعتیاد تطهیر شود.