ژنرال خلیفه حفتر که در زمانی نه چندان دور یارِ غار و رفیقِ گرمابه و گلستان معمر قذافی دیکتاتور مخلوع لیبی به شمار می رفت، خیلی زود و پس از سرنگونی وی و آغاز قیام مردمی در سال ۲۰۱۱ در مقابل دوست قدیمی خود یعنی قذافی قرار گرفت و از همان سال نیز برای کسب قدرت نیروهایی را با کمک سه کشور عربستان، امارات متحده عربی و مصر گردآوری کرده و در مقابل حکومت مرکزی صف آرایی کرد.
ترکیه نیز که از مدت ها قبل تلاش گسترده ای را برای حضور در آفریقا و به خصوص شمال قاره سیاه آغاز کرده بود، پس از سقوط قذافی اقدامات بیشتری را برای حضور خود در این قاره انجام داد و به طور ویژه برنامه ریزی خاصی را هم برای پیشبرد اهدافش در کشورهای آفریقایی از جمله لیبی صورت داد به طوری که در همین راستا و سفارت خانه های خود را در مجموعه کشورهای آفریقایی از ۱۹ به ۳۹ سفارتخانه افزایش داد.
این موضوع نشان می دهد که آفریقا در نظر دولتمردان آنکارا از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و به همین علت ترک ها که بخش اعظمی از دلایل حضورشان در کشورهای مختلف را منافع اقتصادی تشکیل می دهد، آفریقا را محل مناسبی برای کسب منافع اقتصادی خود تشخیص داده و فعالیت های گسترده ای را در این منطقه مستعد از مدت ها قبل آغاز کرده اند.
لیبی نیز به عنوان یکی از کشورهای مهم قاره سیاه که در شمال آن قرار دارد، از سالها پیش محلی برای فعالیت بازرگانان، مهندسان و سایر فعالان اقتصادی ترکیه بوده است. بر این اساس حضور ترک ها در این منطقه علاوه بر تلاش آنکارا برای ثبیت و ارتقای موقعیت اقتصادی، توسعه و گسترش فعالیت های سیاسی و دیپلماتیک خود، تضمینی برای کسب موقعیت های بهتر سیاسی در عرصه بین الملل با استفاده از آرای کشورهای سیاه و در حوزه اقتصادی نیز کسب موقعیت منحصر بفرد و افزایش توان تجاری در برابر سایر رقبا از جمله کشور چین بوده است.
اما سوال اساسی اینجاست که چرا برغم موقعیت مناسب ترکیه در لیبی، نیروهای حفتر اینگونه در مقابل ترک ها قرار گرفته که حتی ارتش تحت حمایت وی به نیروهای خود دستور حمله به کشتی های ترکیه را صادر کرد؟ آیا به صرف اینکه ترکیه در حمایت از دولت مرکزی لیبی که تحت نظر وفاق ملی این کشور اداره می شود، اینگونه مورد تعرض نیروهای حفتر قرار گرفته یا اینکه مساله صورت دیگری نیز دارد؟
پاسخ به این پرسش را تا حدودی باید به روابط خارجی دولت ترکیه به خصوص با عربستان و مصر جستجو کرد.
همان طور که در بالا اشاره شد، ژنرال حفتر تحت حمایت مستقیم ریاض و قاهره قرار دارد و در این میان تاثیر حمایت رژیم سعودی از وی و نیروهای تحت امرش را در ماجراجویی اخیر نباید نادیده گرفت.
این فرض که ممکن است سعودی ها و شخص محمد بن سلمان این بار لیبی را برای رویارویی غیر مستقیم با ترکیه انتخاب و صحنه آرایی کرده باشند و این بار بخواهند با استفاده از نیروهای حفتر ترکیه را در لیبی درگیر کنند، به نظر نظر دور از انتظار هم نیست، چرا که بن سلمان این روزها بسیار تلاش می کند تا بتواند بخشی از حقارت هایی را که در ماجراهایی مانند قتل جمال خاشقچی و یا حتی تحولات سوریه و مصر که خواسته یا ناخواسته در مقابله ترک ها نصیبش شد، را این بار در لیبی و با درگیر کردن ترکیه در ماجراجویی های خلیفه حفتر جبران کند.
اما گذشته از همه این موارد، به نظر می رسد ترک ها نیز هوشیار تر از آن باشند تا خود را درگیر لفاظی ها و حتی تهدیدهای ژنرال دست نشانده سعودی ها در لیبی و یا سایر کشورهای آفریقایی کنند و با متانت و روش های دیگر در صحنه بازیگری، این توطئه برخی بدخواهان مرتجع را در لیبی خنثی خواهند کرد. هر چند به نظر می رسد با اولتیماتوم هایی که دو طرف در روزهای اخیر میان هم رد و بدل کرده اند، زد و خوردی هم پیش بیاید، اما به هر روی باید به انتظار نشست و از نزدیک تحولات منطقه را دنبال کرد و نتایج موردانتظار را در پَسِ عنصر زمان مورد ارزیابی و تحلیل قرار داد.
نظر شما