ناکامی آمریکا در تحریم ظریف

با گذشت بیش از دو هفته از اعلام تصمیم واشنگتن برای «تحریم» محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، به تازگی خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع آگاه خبر داده که آمریکا «فعلا» وزیرخارجه ایران را تحریم نخواهد کرد.

درحالی‌که استیون منوچین، وزیرخزانه‌داری آمریکا روز دوشنبه (سوم تیرماه) مدعی شده بود که محمدجواد ظریف قرار است طی همان هفته، در لیست تحریم‌های واشنگتن قرار بگیرد اما روز پنج‌شنبه ۲۰ تیر خبرگزاری رویترز از عقب‌نشینی آمریکا از این تصمیم خبر داد.

به گزارش گروه نشریات خبری، بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که درحالی که رسانه های اصولگرا تنها به پوشش خبری این مهم اکتفا کرده اند، در مقابل رسانه های اصلاح طلب دلایل انصراف آمریکا از تحریم وزیر خارجه را بررسی کرده اند.

رسانه های اصلاح طلب نوشتند: اقدام آمریکا در تعویق تحریم وزیر خارجه، شاید بیانگر آن باشد که واشنگتن می‌خواهد از سیاست فعلی‌اش تاحدی عقب‌نشینی کند و فضا را برای نوعی ابتکارعمل دیپلماتیک فراهم کند. عبارت‌های به کار رفته در اخبار و گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصلاح طلب عبارتند از: تحریم ظریف به جهان ثابت خواهد کرد که این موضوع شعاری بیش نیست؛ ایالات متحده با درک این مهم که ظریف از محبوبیت بالایی در اذهان عمومی برخورد است فعلاً از تحریم وزیر خارجه کشورمان صرف نظر کرده است؛ نظر می‌رسد که ترامپ با عقب‌نشینی به دنبال یک مفر کوچک جهت مذاکره با ایران است؛ آمریکا نمی تواند وزیر خارجه یک کشور را تحریم کند؛ این مهم در حقیقت نشان از سر درگمی سیاسی و استراتژیک کاخ سفید نسبت به ایران است؛ آمریکا می‌داند که تحریم ظریف نه تنها تاثیری در تحقق اهدافش نخواهد گذاشت بلکه انزوای سیاسی و شکست سیاسی این کشور را به دنبال خواهد داشت؛ این مساله را می‌توان شکستی دیگر در راستای اهداف ترامپ و گروه B دانست.

چرایی عقب نشینی آمریکا از تحریم وزیر خارجه

- آرمان در پاسخ به این پرسش که «چرا ظریف تحریم نشد؟» می نویسد: درباره چرایی تحریم نشدن محمدجواد ظریف توسط آمریکایی‌ها دو دیدگاه کلی وجود دارد. بر اساس دیدگاه اول، خودداری آمریکایی‌ها از تحریم وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به معنی تلاش ایالات متحده برای باز گذاشتن روزنه دیپلماسی است. از این تصمیم آمریکا می‌توان نتیجه گرفت که آن‌ها امیدوارند در آینده افق‌های تازه‌ای در روابط تهران و واشنگتن گشوده شود و با مذاکره، مشکلاتی که اکنون میان دو کشور وجود دارد حل و فصل گردد. آن‌ها امیدوارند این اتفاق از طریق دیپلمات‌های ایرانی به‌خصوص محمدجواد ظریف حادث شود و تلاش‌ها برای از سرگیری مذاکرات توسط دیگر کشورها نظیر آلمان، ژاپن و فرانسه ناکام نماند. دیدگاه دوم اما بر هراس آمریکایی‌ها از بی‌اعتباری در مجامع جهانی تأکید دارد. بر این اساس دیدگاه، ایالات متحده نگران آسیب پذیری وجهه و آبروی خود هستند؛ چرا که اگر واشنگتن عالی‌ترین مقام دیپلماتیک یک کشور را تحریم کند یعنی تمایلی به مذاکره و دیپلماسی ندارد. تحریم وزیر خارجه ایران باعث خواهد شد تا ادعاهای ایالات متحده مبنی بر آمادگی برای مذاکره بدون قید و شرط با ایران دروغ به نظر برسد و افکار عمومی جهان در مقابل آمریکا موضع بگیرند. آمریکا تلاش زیادی دارد که به جهان نشان دهد، مذاکره اولویت اول آن‌ها برای حل مسأله ایران است، اما تحریم ظریف به جهان ثابت خواهد کرد که این موضوع شعاری بیش نیست. به نظر می‌رسد هر دو دیدگاه، صحیح و مبتنی بر حقیقت هستند.

- نوذر شفیعی، کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به روزنامه «دنیای اقتصاد» درباره دلایل عقب‌نشینی آمریکا از این تصمیم می‌گوید: «نتیجه اقدام آمریکا این است که اگر آقای ظریف تحریم نشود راه برای دیپلماسی باز خواهد شد. اما آنچه مهم‌تر و مانع از تحریم وزیرخارجه ایران شده «افکار عمومی بین‌المللی» است. یعنی اگر ظریف تحریم شود برای افکار عمومی بین‌المللی این سوال مطرح می‌شود که اگر آمریکا دم از مذاکره می‌زند این مذاکره باید توسط چه افرادی و از طریق چه کانال‌هایی صورت بگیرد؟!» وی ادامه داد: «در این صورت اگر ظریف تحریم شود به این مفهوم است که آمریکا اصلاً به‌دنبال مذاکره نیست. به نظر من این عامل موجب شده که آمریکایی‌ها از تحریم کردن وزیرخارجه ایران صرف‌نظر کنند.» وی در پاسخ به این سوال که با توجه به تلاش وزیرخزانه‌داری آمریکا برای تحریم دکتر ظریف و مخالفت وزیرخارجه این کشور با این مساله آیا می‌توان گفت که نوعی سردرگمی و چندصدایی در ایالات‌متحده درخصوص مسائل مربوط به ایران وجود دارد یا خیر، پاسخ داد: «این ادبیات چندصدایی و تک‌صدایی فقط در ایران و آمریکا و در رابطه با همدیگر مطرح می‌شود.»

- به گزارش اعتماد، مقام‌های دولت ترامپ در دو سال و نیم گذشته موضع‌گیری‌های بسیار متفاوتی در قبال مذاکره با ایران داشته‌اند و در حالی که دونالد ترامپ بارها تکرار کرده خواهان مذاکره بدون پیش‌شرط است اما برخی مقام‌های دولت او مانند مایک پمپئو یا برایان هوک (مسوول گروه اقدام علیه ایران) از ۱۲ محوری در مذاکره با ایران سخن می‌گویند که ماهیت آنها عملاً به معنای تسلیم تهران است لذا ایران تاکنون تمایلی به آغاز کردن مذاکره با امریکا در حالی که تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارد از خود بروز نداده است. «مورگان اورتگاس» در کنفرانس خبری روز پنجشنبه ادعا کرد که واشنگتن خواستار حل و فصل دیپلماتیک اختلافات با ایران است. او ادعای ترامپ مبنی بر اینکه واشنگتن خواستار مذاکره با ایران بدون پیش‌شرط است را تکرار کرد.

- همچنین رحمان قهرمان‌پور، پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل در این رابطه به دنیای اقتصاد گفت: «بعد از سفر مشاور سیاسی امانوئل مکرون به ایران و اعلام طرح «فریز در برابر فریز»، آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که اگر دکتر ظریف تحریم شود چنین فرمول و چنین ابتکارعملی از هم اکنون مرده محسوب می‌شود و هیچ نتیجه‌ای دربر نخواهد داشت. این رویکرد شاید بیانگر آن باشد که آمریکا تاحدودی نرم‌تر شده و بخش‌هایی از کاخ سفید به این جمع‌بندی رسیده‌اند که این سرعت بالا در اعمال تحریم‌ها علیه ایران عملاً نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت.»

- آفتاب یزد ذیل تیتر نخست خود «عقب‌نشینی ظریف آمریکا» نوشت: عقب نشینی آمریکا از تحریم ظریف در حالی است که او هفته آینده باید در نشستی در سطح وزیران در سازمان ملل شرکت کند که این نشست درباره اهداف توسعه بلند مدت و معطوف بر مسائلی ازجمله درگیری، قحطی، برابری جنسیتی و تغییرات آب‌وهوایی تا سال ۲۰۳۰ خواهد بود از این رو، این اعتقاد وجود دارد که یکی دلایل لغو تحریم ظریف از سوی آمریکا صدور ویزا برای وزیر خارجه کشورمان است به همین دلیل هم واشنگتن فعلاً تحریم‌ها را به تعویق‌انداخته است. به نظر می‌رسد که اگرچه بنا به گفته ظریف هنوز ویزای او برای حضور در نشست بین‌المللی نیویورک صادر نشده است اما به نظر صدور احتمالی ویزا برای ظریف تنها عامل عقب‌نشینی ایالات متحده برای لغو تحریم ظریف نباشد. بلکه آمریکا با یک مشکل بسیار جدی روبروست و آنهم وجهه بین‌المللی ظریف است. به عبارتی ایالات متحده با درک این مهم که ظریف از محبوبیت بالایی در اذهان عمومی برخورد است و تحریم این مقام ایرانی می‌تواند برای این کشور هزینه ساز باشد، فعلاً از تحریم وزیر خارجه کشورمان صرف نظر کرده است.

- به گزارش آفتاب یزد، علیرضا محرابی استاد دانشگاه شهید بهشتی و تحلیلگر مسائل بین‌الملل معتقد است: «تحریم وزیر خارجه در هیچ جای جهان مرسوم نیست. به نظر می‌رسد که ترامپ با عقب‌نشینی به دنبال یک مفر کوچک جهت مذاکره با ایران است. چراکه ظریف به عنوان وزیر خارجه ایران قطعاً می‌تواند این ارتباط و اتصال را در سطح لازم داشته باشد.»

عملیاتی نبودن تحریم ظریف

- آفتاب یزد به نقل از علیرضا محرابی تحلیلگر و استاد دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه اساساً تحریم وزیر خارجه چندان نمی تواند در تحقق اهداف استراتژیک آمریکا نسبت به ایران تاثیرگذار باشد، نوشت: آمریکا نمی تواند وزیر خارجه یک کشور را تحریم کند. زیرا اگر روزی به طور مثال ظریف استیضاح شود و یا از کارش استعفا دهد بدین ترتیب واشنگتن باید وزیر خارجه بعدی را هم تحریم می‌کرد و این نشان می‌دهد که تحریم‌ها صرفاً روی اشخاص است نه پست‌ها. این استاد دانشگاه بهشتی اذعان کرد: چراکه پست‌ها در کشورها از سوی کشور مقابل قابل تحریم نیست. زیرا این افراد باید در طول سال در نشست‌ها و اجلاس‌های مختلف حضور پیدا کنند. در حالی که عملاً تحریم وزارت خارجه عملی نیست و تبعات نامطلوبی برای آمریکا به دنبال دارد. محرابی در پایان گفت: به نظر می‌رسد که آمریکا به این دلیل که تحریم‌های ایران را همواره در سطوح مختلف مورد پیگیری قرار داده است، ظریف را هم در لیست تحریم‌های خود قرار داده است. در حالی که نه تنها تحریم ظریف بلکه تحریم سایر مقامات ایران هم قابل اجرا نیست و سودی برای آمریکا ندارد.

حشمت الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفتگو با آفتاب یزد اظهار داشت: عدم تحریم ظریف امتیازی برای ایران محسوب نمی شود یک بار خبری آمد که می‌خواهند وزیر خارجه کشورمان را تحریم کنند اکنون هم آن را به تعویق‌انداختند. آنچه که می‌تواند یک اتفاق مثبت در شرایط فعلی ارزیابی شود بازگشت از تحریم‌هاست. ما نباید بازی شطرنج آمریکا را خیلی شلوغ کنیم. تنها بعدی را که باید به آن نگاه کنیم حوزه تحریمی است. زمانی که آن‌ها اقداماتی در زمینه کاهش تحریم‌ها برداشتند آن موقع ما می‌فهمیم که آن‌ها به سمت دیپلماسی در حال حرکت هستند وگرنه هر اقدام و هر حرف دیگری که اقای ترامپ و دیگران از مذاکره و دیپلماسی می‌زنند فقط حرف است و ما نباید وارد این سیاست شویم.

- روزنامه اعتماد نوشت: مطرح شدن بحث تحریم وزیر امورخارجه ایران یک بار سنگین حقوقی و سیاسی برای ایالات متحده امریکا داشت. وزیر خزانه‌داری ایالات متحده امریکا زمانی که این بحث را اولین‌بار در جمع خبرنگاران مطرح کرد هم به شکل قاطع از اجرای آن خبر نداده‌بود، بلکه گفته‌بود که در حال بررسی امکان چنین اقدامی هستیم و تا یک هفته آینده تصمیم خواهیم گرفت. به نظر می‌رسد که تصمیم نهایی دولت امریکا این بود که این تصمیم امکان اجرایی ندارد، چه به لحاظ حقوقی و چه به لحاظ سیاسی این اقدام بار بسیار سنگینی بر دوش امریکا می‌گذاشت. چنین اقدامی در تاریخ روابط بین‌المللی تقریباً بی‌سابقه است، مفهوم چنین اقدامی مشخصاً این خواهد بود که تمامی درهای دیپلماتیک نه تنها میان واشنگتن و تهران، بلکه میان تهران و بقیه متحدان امریکا هم بسته خواهد شد. مشخص بود که چنین چیزی بدون مطالعه و زمینه کافی اعلام شده است.

شکست اهداف آمریکا

- آرمان در گزارشی نوشت: چندی پیش بود که رسانه‌های آمریکایی و وزارت خزانه‌داری این کشور در دور جدید تحریم‌های خود مقام معظم رهبری و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در لیست تحریم‌های خود قرار دادند. این مساله با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو گردید و بسیاری از ناظران و تحلیلگران داخلی و بین‌المللی این گزاره را مطرح کردند که ترامپ در مقابل ایران اسلحه دیگری ندارد و تحریم‌های گاه و بیگاهش نیز ناشی از استیصال و درماندگی اوست. این در حالی است که تحریم وزیر امور خارجه کشورمان حتی مورد تمسخر و استهزای بسیاری از رسانه‌های داخلی و بین‌المللی نیز قرار گرفت. در این راستا با اینکه آمریکایی‌ها خود را در تحریم‌های جدید مصم نشان دادند، اما منابع آگاه از عقب نشینی دولت ترامپ از تحریم ظریف خبر داده‌اند که این مساله را نیز می‌توان شکستی دیگر در راستای اهداف ترامپ و گروه B دانست.

- عباسعلی منصوری آرانی تحلیلگر و نماینده سابق به آفتاب یزد گفت: آمریکا می‌داند که تحریم ظریف نه تنها تاثیری در تحقق اهدافش نخواهد گذاشت بلکه انزوای سیاسی و شکست سیاسی این کشور را آنهم با تحریم وزیر سیاست خارجی یک کشور به نمایش می‌گذارد. او اذعان کرد: از همان ابتدا هم مشخص بود که تحریم ظریف کارساز نیست. به نظر به همین دلیل هم آمریکا از تحریم او عقب نشینی کرده است.

- آفتاب یزد در یادداشتی نوشت: این مهم در حقیقت نشان از سر درگمی سیاسی و استراتژیک کاخ سفید نسبت به ایران است و بیانگر این مهم است که او به هیچ روی نمی تواند یک تصمیم قاطع درباره ایران اتخاذ کند. ضمن اینکه تحریم ظریف به هیچ روی به نفع آمریکا نیست و همه درهای مذاکره را بر روی واشنگتن خواهد بست. چراکه تحریم وزیر خارجه تبعات بسیار سنگین سیاسی برای دستگاه دیپلماسی آمریکا در پی دارد. زیرا وزیر خارجه در راس همه تیم های مذاکره است و اگر بنا باشد روزی مذاکره ای میان ایران و آمریکا صورت بگیرد با تحریم ظریف، مذاکره ای هم به وقوع نخواهد پیوست. از سویی دونالد ترامپ به خوبی می داند که اگر ظریف را تحریم کند، مضحکه حزب دموکرات و...

مخالفت پمپئو با این تصمیم

-دنیای اقتصاد نوشت: در شرایطی که وزیرخزانه‌داری آمریکا برای تحریم ظریف بسیار مصر است اما ظاهراً مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا با این تصمیم مخالف است. یکی از منابع مطلع که خواست نامش فاش نشود به رویترز گفت: «ما این اقدام را لزوماً مفید نمی‌دیدیم و وزیر امورخارجه ایالات‌متحده مایک‌پمپئو درحال‌حاضر مخالف قرار دادن نام ظریف در (فهرست تحریمی) است.» یکی از مسوولان دولت آمریکا به خبرنگار رویترز گفته است که ما در این مورد «خویشتن‌داری پیشه کردیم.» او گفته است که تحریم وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران کمکی برای حل مناقشه و کاهش تنش نبود. این منبع گفته است که به این دلیل، مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا از اجرای سیاست تحریم ظریف خودداری کرده است.