به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، اولین مجموعه از سیستم موشکی ضدهوایی اس ۴۰۰ روسیه روز جمعه ۲۱ تیر ماه به ترکیه تحویل داده شد. سامانه اس -۴۰۰ یک سیستم موشکی پیشرفته ضد هوایی است که برای انهدام موشک‌های هوایی کروز و بالستیک، از جمله موشک‌های میان برد و همچنین اهداف زمینی استفاده می‌شود. محدوده عمل آن ۴۰۰ کیلومتر، و ارتفاع تخریبی آن اهداف تا ۳۰ کیلومتر است.
«الکساندر خرامچیخین»، رئیس بخش تحلیلی مؤسسه تحلیل سیاسی و نظامی روسیه، در مورد اهمیت اس -۴۰۰ برای قابلیت دفاع دفاعی ترکیه به علت سوپر مدرنیته بودن سامانه‌های روسی گفت: اس -۴۰۰ به طور قابل توجهی بر توان دفاع نظامی ترکیه تأثیر می‌گذارد، زیرا اگرچه دفاع زمینی این کشور پیش از این نیز بسیار قوی بود، اما در حال حاضر تجهیزات آن بسیار منسوخ بوده و به تکنولوژی قدیمی مجهز بود.
خرید ترکیه از آخرین سیستم‌های دفاع هوایی روسیه باعث منازعه بین المللی بین آنکارا و واشنگتن شد که خواستار خرید مجموعه پاتریوت از ایالات متحده به جای اس -۴۰۰ بود. در صورت امتناع، آمریکا تهدید کرده بود که فروش هواپیماهای جنگنده اف -۳۵ خود را به ترکیه متوقف کرده یا به طور کامل لغو کند، اما مقامات ترکیه از خرید سامانه روسی امتناع نکردند.
با توجه به اهمیت موضوع پژوهشگر ایرنا، با «رحمت حاجی مینه» کارشناس روابط بین الملل ومسائل ترکیه به گفت و گو پرداخت.
هدف ترکیه از خرید تسلیحات نظامی از روسیه
حاجی مینه در ابتدای این گفت و گو بیان داشت: خرید سامانه ضد هوایی و ضد موشکی " اس- ۴۰۰ " ترکیه از روسیه نشان از چرخش ترکیه به طرف روس هاست که در ابتدای ماجرا بیشتر اقدامی تاکتیکی از طرف آنکارا به نظر می‌رسید ولی با عملیاتی شدن این معامله بزرگ نظامی بین مسکو و انکارا علیرغم مخالفت صریح آمریکا و ناتو، راهبردی بودن آن برای ترک‌ها بیشتر به چشم می‌خورد، وضعیتی که ضمن پیامدهای جدی بر ساختار دفاعی و امنیتی ترکیه، روابط ترکیه با آمریکا و ناتو را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
"نخست درباره علل این رفتار ترکیه چند نکته را باید مد نظر داشت یکی اینکه سرنگونی سوخوی روسیه از سوی ترکیه در سال ۲۰۱۵ و عدم همراهی ناتو با ترکیه در ادامه مناقشه آنکارا-مسکو به غیر از توصیه به آرامش دو طرف، به آنکارا نشان داد که در شرایط بحرانی نمی‌تواند به ناتو خصوصاً آمریکا اعتماد صددرصد داشته باشند، به عبارتی دیگر از منظر آنکارا، سرنگونی سوخوی روسی و ایجاد تنش با مسکو، آزمونی بود برای ناتو که چگونه از عضو خود بر اساس ماده ۵ حمایت می‌کند که نکرد، لذا ترک‌ها تصور کردند که ناتو در قبال آنها رفتاری تبعیض آمیز داشته و در آینده هم در صورت هر گونه مناقشه نظامی با اعضای غیر ناتویی مثل روسیه نمی‌توان روی حمایت و همراهی ناتو حساب بکنند. بی اعتمادی که با کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ تشدید و شکاف بین ترکیه با ناتو خصوصاً آمریکا را تشدید کرد. لذا اردوغان پس از ۸ ماه قطع روابط با عذر خواهی از پوتین تلاش کرد ضمن از سرگیری روابط با روسیه در پی جبران آن و برقراری مناسبات جدیدی گردید. "
وی افزود: نکته دیگر اینکه «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه که حضور طولانی حزب " آک پارتی" و خود را در عرصه قدرت به توسعه اقتصادی پیوند زده است و در همه انتخابات برگزار شده در سال‌های قبل، رشد اقتصادی ترکیه را به عنوان برگ برنده در دست خود نگه داشته است، تنش با روسیه به دلیل تحریم‌های یکجانبه مسکو علیه ترکیه در زمینه‌های واردات مواد کشاورزی از ترکیه، صادارات گاز به ترکیه و لغو تورهای گردشگری روسیه باعث آسیب جدی به اقتصاد ترکیه شد که در صورت ادامه پیامدهای سیاسی آن نیز شامل تضعیف جایگاه اردوغان در انتخابات‌ها و تقویت احزاب مخالف به وقوع می‌پیوست. وضعیتی که ضرورت ترمیم روابط با روسیه را برای اردوغان آشکارتر ساخت.
حاجی مینه گفت: نکته مهم‌تر اینکه سیاست‌های منطقه‌ای ترکیه در قبال سوریه ابتدا در همراهی با ائتلاف تحت رهبری آمریکا تعریف شده بود اما در ادامه که آنکارا نتوانست به اهداف راهبردی خود در سوریه دست یابد و بر سر کردها با آمریکا دچار اختلافات جدی شد و همچنین تنش با روسیه را تجربه کرد به این واقعیت پی برد که کلید حضورش در سوریه و پیاده کردن سیاست‌هایش در این کشور نیازمند حداقل سکوت روس هاست. در همین راستا اردوغان ضمن برقرار ی روابط مجدد با روسیه تلاش کرد با خرید سیستم اس ۴۰۰ از آنها روابطش را تا آنجا تقویت کند که روس‌ها با سیاست‌های تهاجمی اش مخالفت نکنند. به عبارتی دیگر، پشت معامله اس- ۴۰۰ این است که با توجه به اهمیت راهبردی تحولات سوریه برای ترکیه و خصوصاً آینده کردهای سوریه که ترکیه بر سر آنها با امریکا هم دچار اختلاف شده است، اردوغان با این اقدام ضمن گرفتن رضایت روس‌ها برای حضور در سوریه و ادامه سیاست‌هایش، از طرف دیگر آمریکا را هم برای پذیرش خواسته‌هایش تحت فشار قرار دهد.
پیامدهای همکاری نظامی ترکیه و روسیه
این کارشناس مسائل ترکیه اظهار داشت: پیامدهای همکاری نظامی ترکیه و روسیه را باید از دو منظر اساسنامه ناتو و سیاسی مد نظر داشت. در مورد اساسنامه با توجه به اینکه قبلاً سه عضو ناتو، بلغارستان، یونان و اسلواکی سیستم اس -۳۰۰ را از روسیه خرید کرده بودند و از طرف اعضای دیگر با آنها مخالفتی نشده است لذا اعضای ناتو طبق اساسنامه از انجام چنین معاملاتی با روسیه منع نشده‌اند که پیامدی اساسنامه‌ای همچون اخراج و یا غیره را برای ترکیه انتظار داشته باشیم.
وی در ادامه افزود: اما به لحاظ پیامدهای سیاسی، این اقدام ترکیه باعث تشدید شکاف بین ترکیه با آمریکا و دیگر اعضای ناتو خواهد شد. البته مخالفت‌های آمریکا و همچنین برخی دیگر از اعضای ناتو با این اقدام ترکیه تا قبل از عملی شدن این اقدام بیشتر ماهیتی بازدارندگی داشت و تلاش آمریکا بر این بود که مانع چنین معامله‌ای شود و چنین مخالفت‌هایی با ترکیه در مقایسه با دیگر اعضای ناتو به جایگاه ژئوپلیتیک و همچنین اهمیت تاریخی و ژئواستراتژیک ترکیه برای ناتو هم بازمی گردد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه بیان داشت: شکافی که از قبل بین ترکیه با غرب و آمریکا که قدرت اول ناتو به حساب می‌رود شکل گرفته بود به نوعی شکاف با ناتو نیز محسوب می‌شود و در شرایط فعلی این اقدام می‌تواند شروع فاصله گرفتن ترکیه از ناتو باشد تا جایی که برخی از اخراج ترکیه از ناتو صحبت می‌کنند هر چند چنین اتفاقی بعید بنظر می‌رسد زیرا آمریکا این اقدام ترکیه را با تنبیه موردی مثل لغو فروش اف ۳۵ به ترکیه به جای تنبیه راهبردی جواب می‌دهد که می‌تواند در صورت انجام آن به تقویت روابط بیشتر ترکیه و روسیه منجر شود.
مناقشه بین آنکارا - واشنگتن بر سر خرید تسلیحات نظامی ترکیه از روسیه
حاجی مینه در این زمینه اظهار داشت: مناقشه و اختلاف بین آمریکا و ترکیه از قبل بوده است و یکی از اختلافات عمده بین دو کشور در کنار بحث خرید تسلیحات از روسیه، بحران سوریه، کردهای سوریه و جنبش «فتح الله گولن» بوده است و اخیراً ما شاهد تشدید اختلافات بین دو کشور بوده‌ایم. در این راستا، استدلال ترکیه این است که ترکیه به دلیل جایگاه ژئوپلیتیک دغدغه‌های خاص خود را دارد و متحدان غربی باید به این دغدغه‌های آنکارا احترام بگذارند هر چند که آمریکا این رفتار ترکیه را علاوه بر بازی ترک‌ها در راستای فشار بر آمریکا برای پذیرش خواسته‌هایش از جمله استرداد گولن و عدم حمایت از کردهای سوریه می‌داند، یک نوع تهدید هم از طرف روس‌ها تلقی می‌کند. زیرا در بحث خرید تسلیحات پیشرفته دفاع موشکی فقط بحث سخت افزاری نیست و مهم‌ترین نگرانی غربی‌ها و آمریکا بحث نرم افزاری هست که به دنبال این خریدها اتفاق می‌افتد و کشورهای عضو ناتو را در دراز مدت به روسیه وابسته می‌سازد و امکان نفوذ و رخنه در سیستم‌های دفاعی غربی نیز از این منظر وجود دارد.
آمریکا نگران نفوذ روسیه به حوزه ناتو است.
حاجی مینه همچنین بیان داشت: در واقع همکاری نظامی ترکیه با روسیه یک برگ برنده برای روس‌ها محسوب می‌شود فلسفه وجودی ناتو در دوران جنگ سرد، ضد شوروی بوده است. لذا در حال حاضر خرید اس ۴۰۰ روسی از طرف ترکیه، موفقیت روس‌ها است که یک عضو ناتو را ترغیب کرده‌اند که سلاح از روسیه خرید کند و از طرف دیگر کاهش وزن تأثیر گذاری آمریکا در ناتو تلقی می‌شود که یک عضو ناتو بر خلاف خواسته‌های صریح و حتی تهدیدهای این کشور در ناتو رفتار می‌کند.
وی در پایان این گفت و گو اظهار داشت: امروزه فروش تسلیحات روسی به اعضای ناتو خصوصاً ترکیه یک چالش اساسی برای آمریکا و ناتو است خصوصاً اینکه مشخص نیست در آینده این سطح همکاری‌ها و دامنه پیامدهای ان تا کجا پیش برود لذا بنظر می‌رسد آمریکا در شرایط فعلی بیشتر تلاش می‌کند آن را با انجام تحریم‌های موردی علیه ترکیه مدیریت کند و از انجام اقدامی که باعث نزدیکی بیشتر آنکارا به مسکو شود، خودداری کند.
نظر شما