وی در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایران در عشق آباد، علت اصلی دوستی دو ملت و دولت ایران و ترکمنستان را حسن اعتماد متقابل آنها نسبت به یکدیگر دانست و گفت: تاکنون همین اعتماد و اطمینان متقابل موجب شده است تا آنها با قدردانی از موهبت حسن همجواری و همدلی بتوانند فرصت های خوبی را برای همکاری با هم فراهم آورند.
سفیر ایران در عشق آباد اظهار داشت: همین حسن اعتماد و همدلی متقابل میان ملت و دولت های دو کشور موجب شده است آنها در شرایط حساس سیاسی و اقتصادی حیات تاریخی خود از هم فاصله نگیرند، اقدامی که هم ایرانیان قدر آنرا می دانند و هم در مقابل دولت ترکمنستان نیز معترف است که تهران در مواقع بسیار حساس حیات آن کشور، آنها را رها نکرده است.
احمدی بر ضرورت پاسداری از این حسن همجواری همدلانه برای تداوم اعتماد متقابل دو ملت و دولت تاکید کرد و گفت: باید قدر این همدلی را دانست، چرا که خود مسئولان ترکمنستان نیز هیچ وقت فراموش نکرده و بارها بر این موضوع صحه گذاشته و همیشه در مجامع بین المللی گفته اند که ایران اولین کشوری بود که استقلال آنها را به رسمیت شناخت و زمانی که آنها حتی دچار مشکل تامین قوت زندگی خود بودند، تنها ایرانیان بودند که برای ملت این کشور آرد فرستادند و حتی برای ملت ترکمن "نان رسانی" کردند.
مشترکات فرهنگی، زمینه ساز همدلی و اعتماد متقابل
وی یکی از علت های این همدلی و همکاری تاریخی مبتنی بر اعتماد متقابل را وجود مشترکات فرهنگی و تاریخی دو ملت ایران و ترکمنستان ارزیابی کرد و گفت: قبل از پرداختن به رویکردهای مشترک سیاسی و اقتصادی دو کشور، باید تاکید کنیم که فرهنگ مشترک ایران و ترکمنستان نقش به سزایی در تقویت مناسبات همه جانبه سیاسی، اقتصادی، تجاری و به خصوص فرهنگی دو کشور داشته است.
این دیپلمات کهنه کار جمهوری اسلامی ایران که پیشتر مناصب مختلفی را در سیاست داخلی کشور نیز به عهده داشته است، گفت: وجود مفاخر فرهنگی مشترک در دو کشور یکی از زمینه های اتصال فرهنگی و فکری ملت های دو کشور است که هر ساله آنها را به سوی یکدیگر جذب و جلب می کند.
احمدی در درجه نخست به قوم ترکمن ایران در استان های گلستان و خراسان شمالی کشور به عنوان یکی از این مشترکات اشاره کرد و گفت: حیات صلح آمیز این قوم با جمعیت حدود ۸۰۰ هزار نفری خود در مرز مشترک دو کشور از جمله نقاط مثب و مشترک دو کشور است که در طول تاریخ نقش ارزنده ای در تبادل فرهنگی و هنری و ورزشی دو کشور داشته اند.
آرامگاه مختوم قلی فراهی، قوام بخش قومیت ترکمن در ایران
احمدی تفاهم فرهنگی میان دو کشور هم در سطح ملت و هم دولت ها نسبت به هم را بسیار عالی ارزیابی کرد و گفت: یکی از زمینه های مشترک فرهنگی دو کشور "مختومقلی فراغی" شاعر معروف ترکمن است که ترکمن ها به تاسی از قدمای تاریخی و فرهنگی خود برای او اهمیت بسیار بالایی قائل هستند.
به گفته احمدی، این افتخار فرهنگی ترکمنستان در حالی در عمق جان و روح دولت و ملت ترکمنستان جای دارد که مقبره او و پدرش "دولت محمد آزادی" در مراوه تپه ایران در استان گلستان واقع شده است و به همین دلیل ترکمن ها به صورت کاروانی متشکل از فرهنگیان و افراد صاحب نامشان هر سال برای دیدار یک روزه به آرامگاه او در ایران می آیند و مسئولان ایرانی نیز امکانات لازم را برای میزبانی از آنها فراهم می آوردند.
قدمگاه امام رضا (ع) در مرو
سفیر ایران از قدمگاه امام رضا (ع) یا میهمان خانه آن امام همام در "مرو" ترکمنستان به عنوان یکی دیگر از زمینه های همکاری دو ملت و دولت در عرصه فرهنگ نام برد و گفت: از آنجایی که امام هشتم (ع) دو سال از عمر پر برکت خود را در دوره حکومت مامون عباسی در مرو در آن مکان بسر برده است، این مکان برای ما ایرانیان از ارزش معنوی خاص برخوردار بوده و هر ساله از ایران نیز مسئولین جمهوری اسلامی به ترکمنستان سفر می کنند تا بتوانند حضور مبارک تاریخی آن امام را در این محل پاس بدارند که از قضا این مراسم امسال در ۲۳ تیرماه با برنامه های فرهنگی و دینی خاص در مرو برگزار شد.
تاریخ‌نویسان معتبر و خاورشناسان دقیق می‌گویند مأمون خلیفه عباسی در زمانی که در مرو می‌زیست (سال‌های ۱۹۰ تا ۲۰۲ ه / ۸۰۵ تا ۸۱۷ م) در کاخ باشکوهی زندگی می‌کرد که بعدها بر اثر گذشت زمان از بین رفته و به خرابه تبدیل شده است؛ چون حضرت رضا (ع) هم در مدت اقامتشان در مرو در گوشه‌ای از این تشکیلات سکونت کرده بودند، محلی که در حال حاضر در بین مردم به قدمگاه معروف است مکانی بوده که آن بزرگوار آنجا زندگی کرده است به همین دلیل این مکان در بین مردم ترکمنستان و ایران از احترام خاصی برخوردار است.
از آنجایی که مردم ترکمنستان به ویژه در خطّة ماری یا "مرو" برای کرامت انسانی و کردار انسان های مقدس ارزش بسیار قائل هستند، علاقه‌مندی و وفاداری خود را به امام هشتم (ع) با نامیدن آن حضرت با عنوان "امام طلایی" یا "رضا جان" ارج می نهند و با زیارت قدمگاه برای آن حضرت احترام ویژه‌ای قائل می شوند.
در اهمیت تاثیر متقابل فرهنگی میان ایران و ترکمنستان، همین بس که دولت ترکمنستان در زمان نیازف، رئیس جمهوری فقید آن کشور شهرک مستقلی را در شهر مرو به نام "شهرک رفسنجانی" تاسیس کرده و مسجد بزرگ این شهر نیز به نام "امام خمینی (ره) " نامگذاری شده بود که همچنان به همین نام ها هستند.
ابوسعید ابوالخیر و زمحشری، دو مشترک فرهنگی ایران و ترکمنستان
احمدی به آمادگی دولت ترکمنستان برای معرفی و شناخت مفاخر فرهنگی مشترک اشاره کرد و با نام بردن از آرامگاه های "زمحشری" مفسر قرآن کریم و نیز "ابوسعید ابوالخیر" در ترکمنستان به عنوان وجه مشترک فرهنگی دیگر دو ملت، گفت: اگرچه ابوالخیر تابستان ها در نیشابور زندگی می کرد اما زمستان به "مِیهَنه" در ترکمنستان امروزی می رفت که زمانی جزو خاک ایران بود.
وی همچنین از همکاری مسوولان فرهنگی دو کشور در زمینه "نسخ خطی" ایران، تبادل استاد و دانشجو، همکاری های هنری در حوزه ساخت فیلم و سریال به عنوان زمینه های دیگر تقریب فرهنگی دو کشور نام برد و گفت: ایران می تواند از امکانات شهرک المپیک ترکمنستان بهترین استفاده را برای این مبادلات فرهنگی و هنری بنماید.
ضرورت پرهیز از فعالیت غیراخلاقی رسانه ای
سفیر ایران در عشق آباد در پاسخ به سوال دیگری از ایرنا، همچنین یکی از راه های توسعه مناسبات دوجانبه تهران با عشق آباد را ایجاد همکاری رسانه ای میان دو کشور عنوان و تاکید کرد که تنها راه تقویت این بخش در درجه اول پرهیز از انتشار اخبار جعلی از کشور های دو طرف و نیز پرکردن خلا وجودی یک نیروی حرفه ای خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) به عنوان خبرگزاری ملی در ترکمنستان است.
احمدی بر ضرورت شروع کار حرفه ای یک خبرنگار اعزامی و یا مقیم ایرنا در عشق آباد تاکید کرد و گفت: متاسفانه برخی رسانه های مسئولیت ناپذیر و غیرمرتبط با دولت ایران تاکنون بطور غیر حرفه ای اخبار ضد و نقیض و کذبی را از ترکمنستان منتشر کرده اند که به روابط و همکاری های دوجانبه و چند جانبه دو کشور لطمات جبران ناپذیری وارد کرده اند.
وی با تاکید بر اینکه این دسته از رسانه های غیر اخلاق مدار و غیرحرفه ای نه تنها کمکی به منافع ملی دو کشور نمی کنند و حتی آنرا تخریب می کنند، در این خصوص اظهار داشت: متاسفانه این دسته از رسانه ها غیردور اندیشانه فقط به آن می اندیشند که خبری را تولید کنند، غافل از اینکه همین خبر کذب نه تنها به منافع ملی کشورشان لطمات جبران ناپذیر وارد می کند، بلکه به طریق اولی به منافع حرفه ای و مالی خودشان نیز آسیب می رساند.
سفیر ایران به این دسته از رسانه ها توصیه کرد تا با در نظر گرفتن مصلحت های اقتصادی و سیاسی کشور، بر وجوه مثبت جامعه ترکمنستان برای تقویت این وجوه تمرکز کرده و برای ایجاد فرصت های همکاری دوجانبه و چندجانبه دو کشور به نفع منافع مشترک دو ملت اقدام کنند که در واقع منفعت ملی تاریخی ایران نیز در همین ماموریت است.
احمدی در این رابطه افزود: ترکمنستان کشوری نوپا است و از آنجایی که در مسیر هویت سازی است بیشتر خواستار همکاری با همسایه های خوبی چون ایران است و در این میان توقع ندارد رسانه های این کشور تصویری منفی از این کشور ارایه دهند در حالی که خود آنها نیز تاکنون چنین اقدامی علیه منافع ملت و دولت ایران صورت نداده و تاکنون هیچ آسیبی هم به ایران نرسانده اند.
وی با اشاره به اینکه مرزهای این کشور با ایران همواره مرز صلح و دوستی بوده گفت: نباید فراموش کنیم دولت ترکمنستان تاکنون بارها در بحران های سیاسی و امنیتی منطقه ای اعلام کرده است به هیچ وجه اجازه نمی دهد از خاک این کشور علیه ایران استفاده شود و حتی آنها تاکنون با هیچ گروه مخالف و یا قومیتی در ایران هم نوا نشده و نمی شوند.
احمدی گفت: نباید فراموش کنیم که براساس همین همدلی تاریخی و فرهنگی بود که دولت ترکمنستان تاکنون در موضع گیری های سیاسی بین المللی حرفی علیه ایران نزده است و حتی به صورت کنایه آمیز هم در تحریم های ناعادلانه دشمنان علیه ملت ایران، از آنها حمایت نکرده و همواره در کنار ایران بوده است.
"بنابراین دولت و نهادهای مختلف سیاسی، اقتصادی و رسانه ای ایران باید با هوشمندی اجازه ندهند خلائی در مناسبات دو کشور ایجاد شود تا در نتیجه دیگران نتوانند این خلا اقتداری ایران به عنوان یک رقیب قدرتمند منطقه ای را پر کنند".
سفیر ایران از "سد دوستی" به عنوان یکی دیگر از مشترکات دو ملت و دولت ایران و ترکمنستان یاد کرد و گفت: اطمینان دو کشور به یکدیگر به قدری زیاد است که بطور مشترک آب شرب یکدیگر را نیز با هم تامین می کنند.
احمدی گفت: این سد با بیش از یک میلیارد متر مکعب گنجایش در استان خراسان رضوی یکی از زمینه های همکاری دوستانه و همدلانه مبتنی بر اعتماد متقابل دو کشور است که آب آن به صورت بالمناصفه بین دوکشور تقسیم می شود و در واقع بخشی از آب شرب شهر مشهد مقدس از آن تامین می شود.
اهمیت تعاملات مشترک اقتصادی
وی در باره زمینه های اقتصادی تعاملات دو کشور نیز گفت: ترکمنستان همچنان شریک اول ایران در آسیای میانه و قفقاز است، چون ما با این کشور حتی در شرایط فعلی نیز پنج میلیارد دلار حجم مبادلات تجاری داریم که البته بخش عمده آنرا گاز تشکیل می دهد.
احمدی در این خصوص گفت: البته از آنجایی که ایران در زمینه گاز خودکفا شده است دیگر گازی از آن کشور وارد نمی کند، اما همچنان وارد کننده برق از ترکمنستان است و به همین دلیل سالانه چیزی حدود یک میلیارد دلار با ترکمنستان مبادلات تجاری داریم که عمدتاً سهم ایران بیشتر است.
سفیر ایران در عشق آباد همچنین گفت: یکی دیگر مزیت های تعامل مثبت با ترکمنستان آن است که این همسایه شمالی دروازه ورودی ایران به آسیای میانه به شمار می رود، به همین دلیل از مزیت خوب ترانزیتی برخوردار است که ایران بتواند از طریق چهار معبر مرزی مشترک لطف آباد، اینچه برون، باجگیران و سرخس کالا به سمت قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان و قرقیزستان صادر کند.
احمدی سطح تعاملات و تبادلات هیات های سیاسی و اقتصادی دو کشور را نیز قابل توجه خواند و گفت: به هر حال رفت و آمد هیات های بلند پایه دو کشور به پایتخت های یکدیگر ادامه دارد، چون سال گذشته بود که حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به عشق آباد سفر کرد و در مقابل رئیس جمهوری آنها نیز احتمالاً امسال سفری به ایران انجام خواهد داد که مقدمات انجام این سفر در حال آماده شدن است.
وی به عنوان نمونه موفق از تبادل هیات های عالی دو کشور به ۶۴ بار دیدار آیت الله هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهوری پیسشین و فقید ایران با صفر مراد نیازف، رئیس جمهوری فقید و پیشین ترکمنستان پرداخت و گفت که محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران نیز در اردیبهشت امسال سفر کرده است که حاصل آن صفر نیز دستاوردهای مختلف سیاسی، اقتصادی و تجاری بده است.
احمدی همچنین با اشاره به برگزاری قریب الوقوع چهاردهمین کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشوردر عشق آباد گفت: در عین حال یک کمیسیون مشترک مرزی، کنسولی و گمرکی میان دو کشور نیز وجود دارد که هرساله به ریاست معاونان وزیران خارجه دو کشور مسائل مشترک در مرزها از جمله مسائل گمرکی، کنسولی را بررسی کرده و امسال نیز بر اساس مصوبات همان کمیسیون بود که ۳۲۰ زندانی ایران در آن کشور به همراه اتباع آن کشور زندانی در ایران آزاد شدند.
سفیر ایران گفت: بین مقامات دو کشور مفاهمه کامل برقرار است و الحمد الله جز مشکل گازی مشکل دیگری وجود ندارد و چنانچه ایران بتواند با درایت و آینده نگری در رفع برخی سوء تفاهمات موجود اقدام کند، این همدلی ها و اعتماد متقابل همچنان به قوت خود باقی خواهند ماند.
احمدی در پاسخ سوال دیگری، علت های مختلفی را در کاهش مناسبات تهران و عشق آباد به ویژه در حوزه اقتصادی و سرمایه گذاری موثر دانست و از جمله آنها به خود کفا شدن ترکمن ها در برخی حوزه ها به ویژه در بخش تولید سیمان، مواد غذایی، مصالح ساختمانی، مشتقات و فرآورده های نفتی، منسوجات اشاره کرد و گفت: به هر حال باید با دوستان ترکمن خود کارشناسانه تر و عاطفی تر رفتار کنیم چون درها در این کشور بسته نیست و راه های همکاری ها با آنها باز و فقط روش کار آنها با ما متفاوت است.
وی ضمن برشمردن مزایا اعتماد فرهنگی و سیاسی مشترک موجود میان دو کشور، گفت: باید در زمینه اقتصادی نیز چسبندگی ایجاد کرد تا طرف مقابل نتواند هر وقت خواست ما را ترک کند و به رقبای منطقه ای و فرامنطقه ای روی آورد که منتظر هرگونه سوء استفاده از خلا وجود ایران در آن کشور هستند.
احمدی در این خصوص افزود: این سیاست در زمینه های مختلف قابل اجرا است از جمله در ساخت شهرک های تجاری مرزی و تولید کالاهای مسترک؛ یعنی دو طرف می توانند محصولات مشترک را به بازارهای جهانی صادر کنند و از مواهب اقتصادی این تولید و صادارت بطور مشترک بهرمند گردند.
اهمیت شهرک های تجاری مشترک برای توسعه همکاری های اقتصادی
وی با اشاره به اینکه ترکمن های به شدت خواستار خرید کالاهای ایرانی هستند اما گاهی اوقات تامین به موقع این کالاها برای ایران میسر نیست، گفت: باید فرصت های به دست آمده را قدر بشناسیم و فرصت سوزی نکنیم به همین دلیل می توانیم در ابعاد مختلف با ترکمن ها در همه اعرصه های همکاری کنیم چرا که به قول معروف "مقتضی موجود و موانع مفقود" است، بنابراین نباید کاری کرد که اعتماد دو طرف نسبت به هم مخدوش شود.
سفیر ایران به توانمندی ایران در حوزه کشاورزی به عنوان درگاهی دیگر برای همکاری مشترک اقتصادی دو کشور اشاره کرد و گفت: از آنجایی که ترکمنستان از نظر آب مشکلی ندارد، ایران می تواند به دلیل وجود مشکلات آبی در کشور، در زمینه کشت فرا سرزمینی در ترکمستان حضور بسیار چشمگیری داشته باشد، به همین دلیل باید در درجه نخست برای اعتماد سازی مجدد از طریق رفع مشکل مالی گازی بکوشیم تا زیرساخت های این همکاری ها بهتر فراهم آید.
احمدی همچنین به همکاری های نفتی و گازی دو کشور اشاره کرد و گفت: از آنجایی که ترکمنستان چهارمین تولید کننده گاز جهان است، ایران به عنوان کشور همسایه می تواند در احداث پالایشگاه، کارخانه های فرآوری گاز، تجربه های قابل توجه خود در حوزه خدمات فنی و مهندسی از جمله در پروژه های پارس جنوبی در اختیار ترکمن ها قرار دهد، تا آنها نخواهند با صرف هزینه های بیشتر این تجربیات را از کشورهایی دور تری چون ژاپن، چین، کره جنوبی و آمریکا تامین کنند.
وی یکی از الزامات توسعه همکاری های دو جانبه را ارتباطات ارزیابی کرد و گفت: در حالی که ایران با داشتن دریای مشترک (خزر) از امکانات ریلی، جاده ای و راه دریایی خوبی برخوردار است، بنابراین بندر عباس و چابهار در دریای عمان و خلیج فارس می توانند ابزار مهمی در دست ترکمن ها برای ترانزیت همه انواع کالا ها از جمله گاز آنها به جهان باشند.
مصاحبه از: علی نصیری، خبرنگار اعزامی ایرنا به عشق آباد
نظر شما