به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، گرانی کاغذ و هزینه های چاپ و نشر فشار مضاعفی بر این صنعت وارد شده و همین امر وضعیت نیم بندِ صنعت نشر کتاب و کتابخوانی را وخیم تر کرده است.
همچنین ضعف محتوا و افت کیفیت آثار نیز مزید بر علت شده تا از رغبت برای خرید و مطالعه کتاب کاسته شود. برای نمونه در زمینه ترجمه آثار، نقاط ضعف بسیاری را شاهد هستیم. همچنین برخی از آثار با چندین ترجمه به بازار نشر عرضه شده اند که حتی تفاوت در نام و عنوان کتاب ها، مخاطبان را به اشتباه می اندازد. در واقع در زمینه ترجمه آثار به جز معدودی از مترجمان، آثار ترجمه شده از استاندارهای لازم برخوردار نیستند و نمی توان چارچوب مشخص و منسجمی را در زمینه ترجمه مشاهده کرد.
از طرفی دیگر نیز فضای مجازی و شبکه های اجتماعی عرصه را بر آثار چاپی تنگ کرده اند و جای نفس کشیدن را از آن گرفته اند هر چند فروش کتاب های الکترونیکی تا حدودی این مساله را جبران کرده است.
به طور کلی دلایل اقتصادی و کوچک شدن سبد خانوارها نیز مزید بر علت شده تا کتاب نخوانی ما همچنان پابرجا بماند.
وضعیت سرانه مطالعه کتاب در ایران ناامید کننده است. بر اساس آخرین آمارها، مطالعه کتاب غیردرسی افراد ١٥ساله و بیش‌تر در ماه به طور متوسط ٧ ساعت و ٤١ دقیقه بوده است که از این میزان، سرانه مطالعه قرآن و ادعیه ٣ساعت و ٧ دقیقه و سرانه سایر کتب غیر درسی ٤ ساعت و ٣٤ دقیقه بوده است.همچنین حدود ٣٠ درصد از افراد باسواد ١٥ ساله و بیش‌تر در ماه قبل از آمارگیری در سال ١٣٩٦، روزنامه (چاپی یا الکترونیکی) مطالعه کرده‌اند. افرادی که روزنامه مطالعه کرده اند، ٦٩ درصد روزنامه چاپی و ٥٨ درصد روزنامه الکترونیکی مطالعه کرده اند. هر فرد ١٥ساله و بیش‌تر در ماه به طور متوسط ١ ساعت و ٢٦ دقیقه مطالعه روزنامه داشته است.
این روند نشانگر آن است که باید راهکارهای کاربردی و اساسی در این زمینه تدارک دیده شود تا این وضعیت به سمت بسامانی حرکت کند.
از این رو، هر ازگاهی طرح ها و ایده های جدیدی مطرح می شوند که می توانند تا حدودی روحی تازه بر پیکر نیمه جان صنعت نشر و کتاب و کتابخوانی بدمند. یکی از این طرح ها که چندسالی است اجرایی شده، فروش های فصلی با تخفیف های مناسب است. بر این اساس امسال نیز طرح «تابستانه کتاب ۹۸» با شعار «کتاب، همنشین دلنشین» از روز بیست و پنجم تیرماه در استان‌های سراسر کشور و از ۲۷ تیرماه در شهر آغاز شده و تا سوم مردادماه ادامه خواهد داشت. در این طرح علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به کتابفروشی‌های عضو طرح، کتاب‌های تالیفی را با یارانه ۲۵ درصد و کتاب‌های ترجمه را با یارانه ۱۵ درصد خریداری کنند.
البته به نظر می رسد در کنار اجرای طرح های موفق، افزایش کمی و کیفی کتابخانه های عمومی می تواند در رونق نرخ مطالعه مثمر ثمر باشد. بر اساس سند چشم‌اندازی که سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی را مشخص می‌کند، اعضای کتاب‌خانه‌های عمومی ایران باید تا سال ۱۴۰۴ به ۲۰ میلیون نفر رسیده باشد. با این حال به دلیل همسان نبودن میزان کتابخانه ها با میزان مطالبات افراد کتابخوان، برای تحقق سند چشم انداز ۱۴۰۴ نیازمند افزایش چندین برابری کتابخانه های عمومی هستیم. اما از آنجایی که بخش فرهنگ همواره در بودجه های اختصاص یافته در رده های پایین و انتهایی قرار دارد، دستیابی به اهداف از پیش طراحی شده اگر نگوییم محال اما کمتر امکان تحقق دارد.
برگزاری طرح های فروش فصلی کتاب نیز اگر در فواصل کوتاه تری همچون برگزاری ماهانه به جای فصلی باشد می تواند در ترغیب افراد برای کتاب خریدن بیافزاید. همچنین دادن تسهیلاتی مانند کارت های اعتباری خرید کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران با بازپرداخت چندماهه می تواند تا حدودی در رونق خرید و فروش کتاب نقش سازنده ای داشته باشد.
به نظر می رسد ارائه برنامه های کوتاه مدتی همچون یارانه کتاب و اجرای طرح های موفقی مانند تخفیف های فصلی کتاب و برنامه های میان مدتی همچون حمایت مالی از ناشران و کتابفروشان و برنامه ریزی های بلندمدت از طریق تقویت کتابخانه های عمومی بتواند وضعیت کتاب و کتاب خوانی را به جایگاه واقعی اش بازگرداند.
نظر شما