سنت وقف در حوزه علم و فناوری در کشور ما قدمتی دیرینه دارد و به ۷۰۰ سال پیش و تاسیس دانشگاهی در آذربایجان به نام رشیدالدین فضل‌الله همدانی وزیر غازان خان از حکمرانان وقت آن دیار باز می گردد.
نخستین دانشگاه موقوفه در آن دوران شامل چهار دانشکده بود که در چهار طرف آن قرار داشت و اربع یا چهارعربی را به خود اختصاص داد، این مکان بنام ربع رشیدی شهرت یافت.
از محل باغ ها و مزارع وقف شده ، هزینه‌های دانشگاه، شهریه و کمک هزینه دانشجویان پرداخت می‌شد . پس از ربع رشیدی نیز این وقف در بنیادهای علمی ادامه یافت.
در یکصد سال اخیر و از زمانی که دانشگاه به سبک امروزی شکل گرفت، یعنی از زمان تاسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ خورشیدی دانشگاه، کانونی برای وقف علمی بوده است و از همان ابتدای تاسیس همواره افرادی به دانشگاه کمک کرده اند.
با توجه به اهمیت کمک خیرین و واقفان در دانشگاه ها، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال ۱۳۹۲ بنیادی برای جمع آوری کمک های خیرین راه اندازی کرده است.
بی شک حوزه آموزش عالی همواره به کمک خیرین نیاز دارد، از این رو باید با توجه به نظر خیرین در راستای افزایش اعتماد و آگاهی افراد جامعه گام های محکمی برداشت.
مشارکت در امور خیر در گرو اعتماد و آگاهی است
مدیرعامل بنیاد خیریه مصلی نژاد درباره گسترش فرهنگ وقف در این زمینه اظهار کرد: یک موسسه به نام کهف سه شاخص کار داوطلبانه، کمک به خیریه ها و کمک فردی به نیازمندان را برای امور خیریه تعیین کرده است که از این میان ایران در جهان رتبه ۱۷ را داراست.
عباس مصلی نژاد افزود: با توجه به آمار این موسسه از هر یکصد نفر در ایران ۲۵ نفر در حوزه کار داوطلبانه، ۵۰ نفر کمک خیریه و ۶۱ نفر به نیازمندان کمک می کنند.
وی با اشاره به اینکه میزان کار داوطلبانه در ایران کاهش یافته است، یادآورشد: کار داوطلبانه با توجه به سرمایه اجتماعی که همان اعتماد است، انجام می شود.
به اعتقاد وی، مشارکت در گرو اعتماد و آگاهی است، ایرانیان مردمی هستند که دیر به نهادهای اجرایی اعتماد می کنند و آگاهی کافی در بسیاری از زمینه ها ندارند تا مشارکتی انجام شود.
مصلی نژاد افزود: تعداد خیرین در صورتی در کشور افزایش می یابد که برای جلب اعتماد عمومی آنها قدم های جدی برداشته شود و آگاهی لازم در خصوص امور خیریه به آنها داده شود.
آموزش ترویج دهنده امور خیریه است
ابراهیم جمیلی رئیس بنیاد نیکوکاری جمیلی نیز معتقد است که همواره آموزش بهترین عامل توسعه بوده، به منظور افزایش کار خیر باید به مردم آموزش داده شود.
وی افزود: اعتماد و آگاهی دادن به مردم می تواند کمک های بسیاری به ترویج خیریه در ایران کند.
رئیس بنیاد نیکوکاری جمیلی ادامه داد: مردم با نیت خیر می توانند فضای جدیدی در زندگی خود را آغاز کنند که با هیچ موفقیتی قابل مقایسه نیست.
جمیلی ادامه داد: همه افراد در جامعه مسئولیت اجتماعی خود را انجام می دهند اما کار خیر با توجه به اینکه ایرانیان مسلمان هستند اهمیت بسیاری پیدا می کند.
وی از راه اندازی ستاد خیرین جوان در وزارت علوم با همکاری مصلی نژاد خبر داد و گفت: بهتر است پس از تشکیل این ستاد با هوشمندی و همدلی برای فراهم کردن بستری مناسب در دانشگاه ها پیش رفت.
جمیلی افزود: لازم است میان کار خیر خیرین و دولت در بسیاری از ابعاد رشد متوازن صورت گیرد تا ثمره بهتری از این کار به دست آید.
دانشگاه‌ها باید برای جلب اعتماد خیرین گام بردارند
شادی جمیلی هیأت مدیره بنیاد نیکوکاری جمیلی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره معیارهای خیرین برای کمک به دانشگاه ها اظهار کرد: معمولا بنیادهای خیریه به پل های ارتباطی برای کمک به مراکز آموزش عالی نیاز دارند، از این رو دانشگاه ها می توانند به گونه ای عمل کنند که بنیاد حامیان آنها در راستای جذب خیرین اقدام های مناسبی انجام دهند.
به گفته وی پل های ارتباطی در دانشگاه‌ها همان بنیادهای حامیان هستند که باید برای جلب اعتماد خیرین گام بردارند.
این خیّر به نیت افراد در راه کمک به دانشگاه ها اشاره کرد و گفت: بنیادهای حامیان دانشگاه‌ها باید به خیرین و واقفان اعتماد دهند که برای عملی کردن نیت افراد مانند بورسیه دانشجویان، تجهیز دانشگاه و مواردی از این دست اقدام می کنند.
جمیلی افزود: خیرین بیشتر ترجیح می دهند که به دانشگاهی کمک کنند که از نظر سطح علمی بالا باشد و در نهایت کمک های آنها در جهت آبادانی کشور موثر واقع شود.
مردم با آثار کمک به مراکز آموزش عالی آشنا شوند
حوری سپهری خیّر و عضوهیأت علمی دانشگاه تهران نیز اظهار کرد: تمامی مخارج دانشگاه‌ها نباید از بودجه دولتی تأمین شود، بسیاری از بزرگترین دانشگاه‌های دنیا توسط مردم اداره می شوند.
وی افزود: دست دانشگاه‌ها نباید همیشه به روی دولت باز باشد، به همین دلیل ضروری است مردم با عشق به دانشگاه‌ها کمک کنند تا به تدریج این مراکز از بودجه دولتی بی نیاز شوند.
به گفته این خیّر اگر دانشگاه‌ها از نظر علمی در مرتبه مناسبی قرار داشته باشند، خیرین و واقفان بیشتر ترغیب می شوند تا به دانشجویان و دانشگاه ها کمک کنند به طور معمول اقبال خیرین برای کمک دانشگاه‌های دولتی است و کمتر به مراکز آموزشی دارای شهریه تمایل دارند چرا که دانشگاه های دولتی از نظر بودجه دست توانایی ندارند.
وی خاطر نشان کرد: مردم ایران همواره در انجام کار خیر پیش قدم بوده اند، هنگام وقوع سیل و زلزله کمک های مردمی از هموطنان دریغ نشده است.
سپهری معتقد است که مردم باید با آثار کمک به مراکز آموزش عالی آشنا شوند تا با اعتماد به دانشگاه های مورد نظر کمک کنند.
دانشگاه‌ها شفاف سازی کنند
ناصر غلامی قائم مقام بنیاد حامیان دانشگاه تهران نیز در اظهاراتی بیان کرد: دانشگاه‌ها باید با ارائه گزارش‌های مختلف در خصوص عملکرد خود شفاف‌سازی کنند.
وی افزود: برای خیرین بسیار مهم است که دانشگاه‌ها بودجه‌ها را صرف نیت خاص خود واقفان کنند.
وی می گوید که دانشگاه ها باید مردم را از آثار نیک کمک ها به دانشگاه ها مطلع کنند تا با آگاهی بیشتر در این راه گام بردارند.
نظر شما