وی از پزشکان، فلاسفه و ادبای نامدار زاده جزیره کیش و مدرس دانشگاه‌ها، حوزه‌ها و مدرسه‌های اصفهان و شیراز و نیز مدرسه نظامیه بغداد در قرن هفتم هجری بود.
از سال تولد و تحصیلات شمس‌الدین محمد بن احمد حکیم کیشی اطلاعی در دست نیست.
در جلالت قدر او همین قدر بس که مولانا قطب الدین مصلح شیرازی نویسنده کتاب دره‌التاج و شرح کلیات قانون این سینا از شاگردان او بوده و در شرح کلیاتش از او به احترام یاد کرده است.
او از اهالی جزیره کیش در خلیج‌فارس بوده اما تمام عمر را در عراق، اصفهان و شیراز به سر برده است.
با خاندان جوینی نزدیک و دوست بود وبا خواجه‌نصیرالدین طوسی معاصر بوده و با وی نامه‌نگاری داشته و از او در مسائل حکمت پرسشهایی کرده است.
او در شعر و شاعری استاد بود و به زبانهای عربی و فارسی شعر می‌سرود و کتابی به نام «الهادی فی النحو» نوشته است.
خار غم' عنوان شعری از شمس‌الدین محمد بن‌احمد کیشی است که در این کتاب به آن اشاره شده است.
گلش تا خط زنگاری برآورد عقیقش سربه خونخواری برآورد
چو کافورش زعنبر حله پوشید دمار از مشک تاتاری برآورد
چوعکس سبزه‌دید آن نرگس مست فغان از جان به هوشیاری برآورد
مرا از آن چشم جادو آشکارا بکشت و سر به بیماری برآورد
مرا گفتا که جانت بر لب آمد خطش جانی است پنداری برآورد
نصیب شمس کیشی خار غم شد گلش تا خط زنگاری برآورد
رساله‌ای در شرح گفته حسین‌بن منصور حلاج بیضاوی«اقتلونی یا ثقاتی، ان فی قتلی حیاتی» نوشته است و نیز رساله‌ای از آن در کتابخانه مجلس شورای ملی(سابق) موجود بوده و از آثار این حکیم اهل جزیره کیش است.
نکته دیگر این‌که شمس‌الدین در اصفهان با امجد همگر، شاعر معروف آن عصر معاشرت داشته و گویا مجد همگر علاوه بر شاعری از خطی خوش برخوردار بوده و برای بزرگان عصر خود کتب ادبی را می‌نگاشته است.
در جلالت قدر 'شمس الدین محمدبن احمد کیشی'، آیینی در تجلیل و نکوداشت این حکیم از سوی بنیاد ملی نخبگان هرمزگان در سال ۹۶ برگزار شد و در همین راستا سید عباسی صالحی وزیر فرهگ و ارشاد اسلامی با ارسال پیامی اظهارداشت: گذر زمان و کم توجهی به داشته های غنی و سرمایه های گرانقدر علمی و دینی، باعث شده تا در مقاطعی نام ها و نشانه های برخی از این گوهرهای تابناک در غبار فراموشی کمتر جلوه گر شده و نسل حاضر ارتباط کمتری با آثار ارزشمند ایشان برقرار نماید. از این رو غبار روبی از حافظه تاریخی و باز شناسی این اخترهای فراموش شده وظیفه ای خطیر و ضرورتی غیرقابل اجتناب است.
صالحی در این پیام نقطه درخشان سیره این شخصیت والامقام را در ریاضت‌های طولانی و سلوک عرفانی یاد کرد که از او انسانی با ضمیری روشن بین و باطنی پاک پدید آورده و در برهه کنونی نیازمند بهره‌گیری از سیره این بزرگان هستیم تا با شناخت بیشتر و همت افزونتر راه سعادت و رستگاری را از بیراهه گمراهی بازشناسیم.
سورنا ستاری معاون علمی رئیس جمهوری نیز در پیام خود ابرازداشت: شمس الدین محمدبن احمد کیشی از حکمای دوراندیش در حوزه‌های مختلف اندیشه اسلامی است که در فلسفه، کلام، طب، معرفة النفس و ادبیات مقام استادی داشته است و از او شاگردان مبرزی چون قطب‌الدین شیرازی و مولانا شیخ کمال الدین عبدالرزاق کاشی و نیز آثار مکتوب ارزشمندی باقی مانده است.
از نگاه پژوهشگران تاریخ و فرهنگ ایران، شمس‌الدین محمد کیشی در علم حکمت نیز مقام رفیعی داشته و از همتایان خواجه نصیرالدین طوسی به شمار می‌رفته که با او مکاتبه داشته و نامه‌هایی در میان آنها نیز رد و بدل می‌شده است.
به گفته نجف جوکار، از نگاشته ابن‌فوطی در الحوادث‌الجامعه در می‌یابیم که کیشی در سال ۶۶۵ به بغداد رفته و مدرس نظامیة آن شده است و حکام و دانشمندان به مجلس درس وی حاضر شده‌اند و پس از اندکی توقف در بغداد دوباره به اصفهان بازگشته و از این قرار وی ساکن اصفهان بوده است و شاید تا پایان عمر در آن شهر مانده باشد.
این پژوهشگر تاریخ، آثار به جا مانده از شمس‌الدین محمد کیشی به رساله‌ای به فارسی در زمینه معرفه النفس(با دستمایه‌های حکمی و اخلاقی در شناخت نفس و قوای آن)، الارشاد الی علم الاعراب (بر مبنای تطبیق تعاریف و قواعد نحوی با اصول منطقی و نوآوری و نقد کتب نحوی)، رساله‌ی منبهیه، رساله محاوره‌الارواح بلا مجاوره‌الاشباح که رساله‌ای عرفانی می‌باشد، روضه الناظر(شرح رساله‌ای از خواجه نصیرالدین طوسی)، نامه شمس‌الدین کیشی به خواجه نصیرالدین طوسی، رساله‌ی شرح اقتلونی یا ثقانی، رساله اختصار القانون، سالک البغیه الی مدارک المنیه اشاره کرده است.
شمس‌الدین محمد کیشی در ۶۹۴ هجری قمری در شیراز درگذشت و در خانه‌اش که در محله سردزک بود، به خاک سپرده شد.
زندگینامه این حکیم فرزانه در کتاب «سخنوران هرمزگان؛ از دیروز تا امروز» به قلم ماندانا سایه‌بانی گردآوری شده است.
نویسنده این کتاب، سرگذشت شاعران و مشاهیر در استان هرمزگان را برای مخاطبان به رشته تحریر درآورده است.
کتاب سخنوران هرمزگان؛ از دیروز تا امروز در ۳۵۰ صفحه و در هزار نسخه به چاپ رسیده است.
نویسنده در این کتاب تلاش کرده است ۱۰۷ شاعر و مشاهیر از قرن‌های هفتم تاکنون ساکن در استان هرمزگان را معرفی کند.
۶۰۴۸/۹۸۸۷
نظر شما