در آستانه روزهای منتهی به برداشتن گام سوم هسته‌ای از سوی ایران که به گفته رسانه‌ها قرار است ۱۵ شهریورماه تکلیف آن نهایی شود، حسن روحانی رئیس‌جمهوری کشورمان شامگاه شنبه برای پنجمین بار در طول هفته‌های گذشته با امائونل ماکرون رئیس‌جمهوری فرانسه به صورت تلفنی گفت و گو کرد. روحانی در این مذاکره تلفنی ضمن هشدار به همتای فرانسوی خود گفت که اگر اروپایی‌ها قادر نباشند تعهدات برجامی خود را عملی کنند، ایران مرحله سوم کاستن از تعهدات برجام را اجرایی خواهد کرد. روحانی همچنین با بیان اینکه بندهای توافق هسته‌ای تغییرپذیر نیست، تصریح کرده است: گام سوم نیز مانند دو گام قبلی در صورت بازگشت شرکای برجام به تعهدات‌شان قابل چشم‌پوشی خواهد بود.
ایران تاکنون در برابر تعلل طرف‌های اروپایی برجام از اجرای تعهدات‌شان براساس اختیاراتی که در ماده ۲۶ و ۳۶ برجام دارد، بخشی از تعهدات هسته‌ای خود را در این توافق به صورت محدود در قالب دو گام کاهش داده است. فرصت شصت روزهای که ایران برای اجرای گام سوم کاهش تعهداتش داده است، پنجشنبه این هفته به پایان می‌رسد. ظریف تاکید کرده است که در صورت «اجرای اقدامات لازم از سوی اروپا هنوز امکان بازگشت ایران از اجرای گام سوم وجود دارد.»
به گزارش گروه نشریات خبری، بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که همزمان با فرصتی که ایران به دیپلماسی و تعامل و گفتگو در راستای اجرای تعهدات طرف‌های مقابل و باقیمانده در برجام داده، رسانه های داخلی اما و اگرهای اجرای گام سوم و بسته پیشنهادی فرانسه را مورد ارزیابی قرار داده اند.
رسانه‌های اصلاح طلب
عبارت‌های به کار رفته در اخبار و گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصلاح طلب عبارتند از:
اینک توپ در زمین طرف‌های باقیمانده در توافق قرار دارد که با اجرای «اینستکس» جلوگیری کنند یا همچنان شاهد بازگشت تدریجی تهران از برجام باشند؛ به نظر می‌آید تصمیم ایران برای اجرایی کردن گام سوم جدی است؛ اینکه نفت ما فروش نرود و آنها فقط یک خط اعتباری برای ما در نظر بگیرند این به معنای بدهکار کردن جمهوری اسلامی است؛، دیگر نباید گام سوم را کج دار و مریز برداشت، ما باید گام‌های بعدی مان بازدارندگی لازم را داشته باشد؛ امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه تلاش‌های خود را برای میانجیگری میان تهران و واشنگتن، افزایش داده است.
اجرای گام سوم در کاهش تعهدات برجامی
«ضرب‌الاجل پنج شنبه» تیتر نخست روزنامه آفتاب یزد که در بخشی از آن می خوانیم: با نزدیک شدن به موعد اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی کشورمان، روسای جمهور ایران و فرانسه شامگاه شنبه در تماس تلفنی برای ششمین بار در رابطه با حفظ برجام و راهکارهای لازم، گفت‌وگو کردند. در این گفت‌وگو حسن روحانی، تلاش‌های پاریس در راستای حفظ برجام را مجدانه دانست و اظهار کرد: سفر دکتر ظریف به فرانسه، برای افکار عمومی و سیاسی منطقه و جهان حائز اهمیت و قابل توجه بود. رئیس جمهوری با اشاره به اینکه رویکرد اصلی جمهوری اسلامی ایران حفظ برجام بوده و همواره در این راستا تلاش می‌کند، تاکید کرد: اجرای کامل تعهدات طرفین در برجام و تامین امنیت کشتیرانی آزاد در همه آبراه‌ها از جمله خلیج فارس و تنگه هرمز، دو هدف اصلی ایران در مذاکرات کنونی است. روحانی عدم پایبندی به برجام و خروج یکجانبه آمریکا از این توافق را با هدف بروز مشکلات فراوان در مسیر تعاملات ایران با دیگر کشورها برشمرد و گفت: متاسفانه پس‌از این اقدام یکجانبه آمریکا، کشورهای اروپایی نیز اقدامی عملی در مسیر اجرای تعهدات خود نداشتند. رئیس جمهوری رفع کامل همه تحریم‌ها علیه ایران را زمینه‌ساز مذاکرات بعدی دانست و تاکید کرد: اگر اروپا نتواند تعهدات خود را عملیاتی کند، ایران گام سوم در کاهش تعهدات برجامی را به اجرا خواهد رساند که البته این اقدام هم مانند دیگر مراحل اقدامی قابل بازگشت خواهد بود.
روزنامه مردم سالاری نوشت: موعد برداشته شدن گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران تا ۵ روز دیگر فرا می‌رسد و اینک توپ در زمین طرف‌های باقیمانده در توافق قرار دارد که با اجرای «اینستکس» و سازوکارهای مشابه از ادامه آن جلوگیری کنند یا همچنان شاهد بازگشت تدریجی تهران از برجام باشند. مهلت تعیین شده ایران برای سومین کاهش تعهدات برجامی رو به اتمام است و طرف‌های مقابل تا ۱۵ شهریورماه (ششم سپتامبر) فرصت دارند تا با اجرای تعهدات خود از رویه ای که جمهوری اسلامی در پیش گرفته جلوگیری به عمل آورند.
به گزارش ایسنا، در ادامه اجرای تصمیم ایران برای کاهش تعهدات برجامی‌اش در مقابل خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها ایران در گام سوم بخشی دیگر از تعهدات خود را لغو خواهد کرد.ایران خواستار آن است که برای ماندن در برجام در وهله نخست فروش نفتش به قبل از خروج آمریکا از برجام بازگردد و بتواند پول حاصل از فروش نفت خود را نیز دریافت کند یا محدودیتی در این که پول نفت خود را به چه شکل دریافت یا کالا خریداری کند نداشته باشد. با وجود مذاکرات سیاسی و دیپلماتیک میان تهران – پاریس که در هفته‌های اخیر در سطح رییسان جمهور، وزیران خارجه و هیات‌های کارشناسی سیاسی و اقتصادی در جریان است به نظر می‌آید تصمیم ایران برای اجرایی کردن گام سوم جدی است.
الزامات برداشتن گام سوم
به گزارش آفتاب یزد، از سوی دیگر حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنور رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز با اشاره به الزامات برداشتن گام سوم در راستای کاهش تعهدات ایران در برجام گفت: در حال حاضر که دو گام از کاهش تعهدات ایران در برجام برداشت شده، دیگر نباید گام سوم را کج دار و مریز برداشت. ما باید گام‌های بعدی مان بازدارندگی لازم را داشته باشد.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پاسخ به سوالی درباره بسته پیشنهادی ۱۵ میلیارد یورویی خط اعتباری از سوی اروپایی‌ها به ایران گفت: اروپایی‌ها در مقابل این بسته پیشنهادی شروطی داشتند و آن شرط این است که ایران به قبل از گام‌های برداشته شده برگردد. لذا جمهوری اسلامی چنین اجازه‌ای را به دولت نخواهد داد که چنین کاری صورت گیرد. البته حتی اگر اروپایی‌ها بدون شرط هم این بسته را اجرایی کنند تازه به یک صدم تعهدات خود عمل کرده‌اند. اینکه نفت ما فروش نرود و آنها فقط یک خط اعتباری برای ما در نظر بگیرند این به معنای بدهکار کردن جمهوری اسلامی است. لذا این یک دام و به عنوان یک مسکن است و ما نباید زیر بار چنین چیزی برویم.
چالش های گام سوم ایران
«همدلی» با علی بیگدلی، استاد دانشگاه، کارشناس مسائل بین‌المللی گفت و گو کرده و می نویسد: توجه به تلاش‌های پاریس، ایران نیز باید کانال ارتباطی و میز مذاکرات از طریق فرانسه را حفظ کند و به نظر نمی‌رسد که با گام سوم ایران بتوان مشکلات خود بخصوص صادرات نفت و برداشتن تحریم‌ها را حل و فصل کند. ایران باید به دنبال راه دیگری باشد، یا توافقی جدید در قالب الزامات جدیدی که منافع ملی ایران تامین شود، انجام دهد و بی‌خیال برجام شود یا این که بدون توجه به جامعه جهانی هر اقدامی را که دوست دارد در موضوع هسته‌ای در پیش گیرد.
بسته پیشنهادی فرانسه
روزنامه ابتکار نوشت: در طول ماه‌های گذشته و به خصوص هفته‌های اخیر و همزمان با تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا، فرانسه به نمایندگی از کشورهای اروپایی پیشنهاداتی را به تهران برای کاهش تنش‌ها مطرح کرده است. این امر در اجلاس سران گروه هفت در بیاتریز فرانسه نمود بیشتری پیدا کرد و پس از آن امانوئل ماکرون در کنفرانس خبری خود را دونالد ترامپ گفت که تلاش می‌کند شرایط را برای دیدار میان روسای جمهوری ایران و آمریکا فراهم کند.
ابتکار می افزاید: هرچند هنوز به طور دقیق مشخص نیست که پیشنهاد فرانسه در قبال کاهش تنش‌ها چیست، اما طی هفته‌های گذشته کارشناسان گمانه‌زنی‌های مختلفی را در این خصوص عنوان کرده‌اند. گفته می‌شود که یک پیشنهاد مربوط به ایجاد خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای ایران با کمک کشورهای اروپایی است و دیگری تلاش برای اخذ معافیت فروش نفت ایران به دو کشور چین و هند.
در همین رابطه مهرداد عمادی مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا در این رابطه به خبرگزاری ایلنا گفته است: اروپا در تلاش است تا زمینه‌های گسترش اینستکس را فراهم و سرمایه‌گذاری ۳۰ میلیارد یورویی برای بازگشت شرکت‌ها به ایران را فراهم کند.
« گام سوم یا خط اعتباری اروپا» عنوان یادداشتی در روزنامه شرق است که در بخشی از آن می خوانیم: در طول هفته‌های گذشته، امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه تلاش‌های خود را برای میانجیگری میان تهران و واشنگتن، افزایش داده است. مکرون در طول یک ماه گذشته دست‌کم ۴ بار با رییس‌جمهوری اسلامی ایران، تلفنی گفت‌وگو کرده است. تازه‌ترین گفت‌وگو میان روسای جمهوری ایران و فرانسه، شنبه شب انجام شد. در این گفت‌وگو تلفنی، حسن روحانی با اشاره به گفت‌وگوهای جاری میان تهران و پاریس تاکید کرده است که «اجرای کامل تعهدات طرفین در برجام و تامین امنیت کشتیرانی آزاد در همه آبراه‌ها از جمله خلیج فارس و تنگه هرمز، دو هدف اصلی ایران در مذاکرات کنونی است.» مکرون هم در این گفت‌وگوی تلفنی ضمن مثبت خواندن نتایج سفر ظریف به بیاریتس در حاشیه اجلاس سران گروه ۷ کشور صنعتی، از نشست کارشناسی میان «کارشناسان اقتصاد ایران و فرانسه» در طول هفته جاری خبر داد. به گفته علی مطهری، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، پیشنهاد فرانسه ایجاد یک خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای پیش‌خرید نفت ایران به ازای بازگشت گام‌های کاهش تعهدات ایران است.
چراغ سبز ترامپ
روزنامه ایران نوشت: مقام‌های فرانسوی در چند هفته اخیر و به موازات تبادل نظر درباره بسته‌های پیشنهادی با تهران کوشیده‌اند چنان که وعده داده‌اند، دولت امریکا را برای معاف کردن شماری از تحریم‌های نفتی ایران متقاعد کنند. مکرون به همین منظور گفت‌وگوهای فشرده‌ای را با دونالد ترامپ در حاشیه نشست گروه «هفت» از سر گذرانده است. گفت‌وگوهایی که به این گفته ترامپ در نشست مطبوعاتی مشترک با همتای فرانسوی‌اش منتج شد که «کشورهای متعددی به ایران یک خط اعتباری در مقابل فروش نفت خود، خواهند داد تا امور خود را اداره کند.»
چند روز بعد از این اظهارات ترامپ، عراقچی در گفت‌وگویی گفت: «آقای مکرون در جریان اجلاس گروه هفت با آقای ترامپ دیدارهایی داشت و طرف امریکایی برای صدور مجوز درخصوص نفت ایران انعطاف‌هایی نشان داده است.»
رسانه‌های اصولگرا
در ادامه به برخی از عبارت‌های به کار رفته در گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصولگرا اشاره می‌شود:
گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران به شکلی نخواهد بود که واکنش تند و تیز اروپاییان را در پی داشته باشد؛ حتی اگر اروپایی‌ها بدون شرط هم این بسته را اجرایی کنند، تازه به یک صدم تعهدات خود عمل کرده‌اند؛ طرف اروپایی با ابتکار عمل و نقش‌آفرینی فرانسه درصدد آن است که نه تنها از اجرای مرحله سوم کاهش تعهدات برجام خودداری کند بلکه مرحله اول و دوم را هم به شرایط قبل از اجرا بازگرداند!
تلاش های اروپا
روزنامه جوان در گزارش یک خود می نویسد: گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران به شکلی نخواهد بود که واکنش تند و تیز اروپاییان را در پی داشته باشد، هرچند واعظی گفته که جمهوری اسلامی گام سوم برای تعلیق تعهدات هسته‌ای را «در صورت محقق نشدن خواسته‌های ایران» در دستور کار قرار خواهد داد. غلامرضا انصاری معاون وزیر خارجه هم از تماس تلفنی مجدد روحانی و ماکرون خبر داد که شنبه شب انجام شده است. به گفته انصاری، مذاکرات مفصلی بین رؤسای جمهور ایران و فرانسه انجام شد و رئیس‌جمهور در این گفت‌وگوی تلفنی بار دیگر تأکید کرده در صورتی که ایران در این مذاکرات به نتایج مورد نظر خود دست پیدا نکند گام سوم را برمی‌دارد. انصاری گام سوم را گام مهمی خوانده و گفته است: «امیدواریم طرف‌های مقابل در مدت باقی مانده به تعهدات خود عمل کنند به نحوی که ایران احساس کند می‌تواند از منافع اقتصادی برجام برخوردار شود و نظراتش در زمینه پایبندی طرف‌های مقابل به این توافق بین‌المللی تأمین شود.»
بسته پیشنهادی اروپا
به گزارش فارس، مجتبی ذوالنوری رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در پاسخ به سوالی درباره بسته پیشنهادی ۱۵ میلیون یورویی به ایران گفت: اروپایی‌ها در مقابل این بسته پیشنهادی شروطی داشتند که یکی از آن ها این است که ایران به قبل از گام‌های برداشته شده برگردد؛ بنابراین جمهوری اسلامی با آن موافقت نخواهد کرد. وی خاطرنشان کرد: البته حتی اگر اروپایی‌ها بدون شرط هم این بسته را اجرایی کنند، تازه به یک صدم تعهدات خود عمل کرده‌اند. این که نفت ما فروش نرود و آن ها فقط یک خط اعتباری برای ما در نظر بگیرند این به معنای بدهکار کردن جمهوری اسلامی است.
اقدامات متقابل
به گزارش مهر، سیدحسین نقوی حسینی نماینده مجلس با اشاره به نشست عصر امروز(یکشنبه، ۱۰ شهریورماه) کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس که با حضور محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان صورت گرفت، گفت: در چارچوب ماده ۳۶ برجام اقدام به کاهش تعهدات کرده و تا غربی ها به تعهدات برجامی خود عمل نکنند این مسیر ادامه خواهد یافت چرا که غربی ها باید ۱۱ اقدام را انجام دهند و ایران این موضوع را تضمین کرده که ما به همان میزان که اروپایی ها به برجام متعهد باشند به این پیمان متعهد خواهیم ماند.
به گزارش تسنیم، سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با خبرگزاری صدا و سیما، با تأکید بر اینکه گام سوم جمهوری اسلامی ایران طراحی شده و آماده اجراست، گفت: گام سوم از گام اول و دوم محکم‌تر است تا توازنی بین حقوق و تکالیف جمهوری اسلامی ایران در برجام به‌وجود آورد.
اعتماد به اروپا
روزنامه کیهان در مطلبی با میان تیتر « فریب فرانسوی!» نوشت: دستگاه دیپلماسی کشورمان درحالی به وعده تزریق ۱۵ میلیاردی به اینستکس دل خوش کرده که فرانسه نه‌تنها به هیچ یک از تعهدات برجامی خود عمل نکرده بلکه نشان داده در هماهنگی کامل با آمریکا به سر می‌برد و جز فریب طرف ایرانی سودایی در سر ندارد. پرواضح است که دولت فرانسه مانند دیگر طرف‌های اروپایی خواهان این است که جمهوری اسلامی ایران به هر طریقی هم که شده از برجام خارج نشود. بر اساس آنچه در برجام تعریف شده، برای کاهش تعهدات برجامی سه مرحله در نظر گرفته شده است که دو مرحله آن طی شده و مرحله سوم قرار است که ظاهراً انجام شود. بررسی تحولات و رصد تحرکات حاکی از آن است که حالا و در ایام نزدیک به اجرای مرحله سوم، طرف اروپایی با ابتکار عمل و نقش‌آفرینی فرانسه درصدد آن است که در ادامه سناریوی «پلیس خوب» وارد میدان شده و جمهوری اسلامی را مجاب کند که در ازای وعده تزریق ۱۵ میلیارد دلار به اینستکس (که فریب اروپایی است تا کانال مالی) نه‌تنها از اجرای مرحله سوم کاهش تعهدات برجام خودداری کند بلکه مرحله اول و دوم را هم به شرایط قبل از اجرا بازگرداند!
نظر شما