به گزارش گروه نشریات خبری ایرنا؛ در آستانه روزهای منتهی به برداشتن گام سوم هسته‌ای از سوی ایران که به گفته رسانه‌ها قرار است ۱۵ شهریورماه تکلیف آن نهایی شود، حسن روحانی رئیس‌جمهوری کشورمان شامگاه شنبه برای پنجمین بار در طول هفته‌های گذشته با امائونل ماکرون رئیس‌جمهوری فرانسه به صورت تلفنی گفت و گو کرد. روحانی در این مذاکره تلفنی ضمن هشدار به همتای فرانسوی خود گفت که اگر اروپایی‌ها قادر نباشند تعهدات برجامی خود را عملی کنند، ایران مرحله سوم کاستن از تعهدات برجام را اجرایی خواهد کرد. روحانی همچنین با بیان اینکه بندهای توافق هسته‌ای تغییرپذیر نیست، تصریح کرده است: گام سوم نیز مانند دو گام قبلی در صورت بازگشت شرکای برجام به تعهدات‌شان قابل چشم‌پوشی خواهد بود.
ایران تاکنون در برابر تعلل طرف‌های اروپایی برجام از اجرای تعهدات‌شان براساس اختیاراتی که در ماده ۲۶ و ۳۶ برجام دارد، بخشی از تعهدات هسته‌ای خود را در این توافق به صورت محدود در قالب دو گام کاهش داده است. فرصت شصت روزهای که ایران برای اجرای گام سوم کاهش تعهداتش داده است، پنجشنبه این هفته به پایان می‌رسد. ظریف تاکید کرده است که در صورت «اجرای اقدامات لازم از سوی اروپا هنوز امکان بازگشت ایران از اجرای گام سوم وجود دارد.»
بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد، رسانه های اصلاح طلب در این باره نوشتند: ایران در واکنش به انفعال اروپا در خصوص تامین منافع اقتصادی ایران قرار است ۱۵ شهریور سومین گام برای کاهش تعهدات هسته‌ای را بردارد
رسانه های اصولگرا هم عنوان داشتند: تا زمانی که اروپا و اعضای باقیمانده برجام اقدامی عملی در زمینه جبران تعهدات برجامی انجام نداده‌اند، تهران باید به روند کاهش تعهدات خود ادامه دهد.
رسانه های اصلاح طلب
عبارت‌های به کار رفته در اخبار و گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصلاح طلب عبارتند از:
با خروج آمریکا از برجام که تقریبا ۱۶ ماه پیش اتفاق افتاده، استوانه‌های برجام دچار لرزش جدی شد؛ از منظری برجام که توافقی برای حل اختلاف و چالش‌های ایران و آمریکا بود؛ عملا به کانونی جدید برای منازعه و کشاکش ایران و آمریکا بدل شد؛ برجام که توافقی سیاسی با ماهیتی اقتصادی بود، با اقدام نسنجیده ترامپ از حیز انتقاع لازم افتاد؛ هنوز اقدامی جدی از سوی سایر قدرت‌های حاضر در برجام جهت انتفاع ایران از مزایای اقتصادی برجام برداشته نشده است؛ گام سوم ایران؛ محتمل‌تر از همیشه؛ اروپایی‌ها با توجه به اقدام در راستای برجام ایران، بنایی برای ترک میز مذاکره با تهران ندارند؛ در فاصله کمتر از ۴۸ ساعت تا ضرب‌الاجل اجرای گام سوم؛ تهران قویا اعلام کرده است که امکان بازگشت به قبل از کاهش تعهدات برجامی در صورت انجام تعهدات اروپا منتفی نیست؛ اقدامات ایران در گام سوم یکی از مهم‌ترین ابعاد و پایه‌های ایجاد برجام را نشانه می‌گیرد؛ ایران مصمم در اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی؛ ایران در واکنش به انفعال اروپا در خصوص تامین منافع اقتصادی ایران قرار است ۱۵ شهریور سومین گام برای کاهش تعهدات هسته‌ای را بردارد.
عدم اقدام مناسب اروپا در راستای تعهدات
- روزنامه اعتماد با تیتر «گام سوم ایران؛ محتمل‌تر از همیشه» نوشت: به نظر می‌رسد، اروپایی‌ها با توجه به اقدام در راستای برجام ایران، بنایی برای ترک میز مذاکره با تهران ندارند بلکه تلاش می‌کنند در سایه سماجت امریکا برای عدم بازگشت به برجام و مخالفت تهران با هر گونه مذاکره مستقیم با امریکا در این فضا، راهی بینابین برای منتفع شدن اقتصادی ایران بیابند. این امیدواری در اروپا در سایه تحریم‌های فرامرزی امریکا در حالی شکل گرفته که تیم ترامپ مملو از تندروهایی است که اعتقاد دارند، واشنگتن نباید در سیاست فشار حداکثری خود اندک رخنه‌ای ایجاد کند چراکه فضای تنفسی به تهران، واشنگتن را از هدف تاکنون تامین نشده خود مبنی بر بازگشت ایران به میز مذاکره و گفت‌وگو درباره همه موضوعات مورد اختلاف دور می‌کند. این اصرار بر سیاست فشار حداکثری امریکا با بازوهای سیاسی، امنیتی و اقتصادی در حالی صورت می‌گیرد که برخلاف ادعاهای دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا این سیاست در ۱۵ ماه گذشته واشنگتن را به هیچ کدام از اهدافش در به اصطلاح عاجز کردن ایران نرسانده است. بر اساس آخرین خبر از پاریس در ۱۰ ساعت مذاکره فشرده سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه با هیات فرانسوی، دو طرف جزئیات سناریوهای محتمل برای پیشبرد ابتکار مطرح شده بین روسای جمهور ایران و فرانسه را به تفصیل مورد بحث قرار دادند.
- نوذر شفیعی نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا در ارزیابی خود از گفت‌وگوی اخیری رئیس جمهور کشورمان با رئیس جمهور فرانسه مبنی بر اینکه در صورت عدم اجرای تعهدات گام سوم ایران در کاهش تعهدات برجامی برداشته می‌شود، اظهار کرد: به طور طبیعی انتظار می‌رود گام سوم برداشته شود، یعنی چون گام اول و دوم هم برداشته شده، گام سوم هم برداشته خواهد شد، علتش این است که به احتمال زیاد اروپایی‌ها به تعهدات خود در چارچوب برجام عمل نکنند.
وی تصریح کرد: در این میان متغیر دیگری وارد شده که می‌تواند حرکت ایران به برداشتن گام سوم را منتفی یا آن را تشدید کند و آن هم موضوع دیدارهایی است که گفته شده احتمال دارد میان روحانی و ترامپ صورت گیرد، در واقع این متغیر جدیدی است که قاعده بازی را تغییر می‌دهد.
- در فاصله کمتر از ۴۸ ساعت تا ضرب‌الاجل اجرای گام سوم؛ خبرگزاری ایلنا نوشت: گام‌های کاهش تعهدات ایران در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ماه سال جاری پس از آن برداشته شدند که ایران اعلام کرد با گذشت یکسال از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، طرف‌های باقی مانده در این توافق هسته‌ای به ویژه سه کشور اروپایی، نه تنها تعهدات خود را در چهارچوب همین توافق عملی نکردند بلکه به یازده تعهدی که پس از خروج ایالات متحده به ایران داده بودند نیز جامه عمل نپوشانده‌اند. ایران همچنین تاکید کرد کلیه اقداماتش در چهارچوب بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام صورت گرفته است؛ همان بندهایی که با پیش‌بینی عدم اجرای تعهدات طرفین در توافق گنجانده شده و حالا به تهران اجازه می‌دهد تعهدات خود را گام به گام، در پاسخ به عدم اجزای تعهدات طرف‌های مقابل کاهش دهد. در گام اول ایران اعلام کرد در صورت عدم بازگشت اروپا به تعهداتش، در پایان این گام دیگر به سقف ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد متعهد نخواهد بود و از این سقف به هر میزان که بخواهد فراتر خواهد رفت. آغاز گام دوم ایران، ۱۵ تیرماه در نشست مشترک سخنگوی دولت، سخنگوی سازمان انرژی اتمی و معاون سیاسی وزارت امور خارجه به گوش جامعه بین الملل رسید؛ جایی که ربیعی، کمالوندی و عراقچی اعلام کردند که ایران از این پس سقف غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد را رعایت نمی‌کند و از این سقف عبور خواهد کرد؛ اقدامی که این بار خیلی زود تحقق پیدا کرد و به فاصله یک روز به سقف ۴.۵ درصد رسید. باید دید در این فرصت کمتر از ۴۸ ساعت تا روز پنجشنبه، دیپلماسی چه راهی را پیش روی «برنامه جامع اقدام مشترک» قرار خواهد داد. پیام تهران به اروپا شفاف و مشخص است؛ ایران باید بتواند به میزان پیش از خروج یکجانبه آمریکا از برجام نفت بفروشد، پول نفت خود را دریافت کرده و با آن نیازهای کشور را تامین کند.
- ایلنا در مطلبی دیگر می نویسد: ۱۴ شهریورماه موعدی است که ایران برای آغاز گام سوم کاهش تعهدات خود اعلام کرده است؛ گام‌هایی که در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ماه پس از آن برداشته شدند که ایران اعلام کرد با گذشت یکسال از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، طرف‌های باقی مانده در این توافق هسته‌ای به ویژه سه کشور اروپایی، نه تنها تعهدات خود را در چهارچوب همین توافق عملی نکردند بلکه به یازده تعهدی که پس از خروج ایالات متحده به ایران داده بودند نیز جامه عمل نپوشانده‌اند.
کاهش تعهدات برجامی بر اساس قانون
روزنامه آرمان نوشت: با خروج آمریکا از برجام که تقریبا ۱۶ ماه پیش اتفاق افتاده، استوانه‌های برجام دچار لرزش جدی شد. از منظری برجام که توافقی برای حل اختلاف و چالش‌های ایران و آمریکا بود؛ عملا به کانونی جدید برای منازعه و کشاکش ایران و آمریکا بدل شد. برجام که توافقی سیاسی با ماهیتی اقتصادی بود، با اقدام نسنجیده ترامپ از حیز انتقاع لازم افتاد. طبیعی است که وقتی یکی از طرف‌های اصلی توافق(آمریکا) خارج شد، این حق برای ایران هم خود به خود محفوظ است که از تعهداتش در برجام بکاهد. از این جهت اقدام جمهوری اسلامی ایران در کاهش تعهدات برجامی اش امری طبیعی و قانونی است و اکنون ایران در مرحله اجرای گام سوم خروج از برجام قرار دارد. استدلال ایران این است که هنوز اقدامی جدی از سوی سایر قدرت‌های حاضر در برجام جهت انتفاع ایران از مزایای اقتصادی برجام برداشته نشده است. برای همین ایران مطابق کنوانسیون‌های بین‌الملل و رژیم قراردادهای بین‌المللی، حق اقدام متقابل را دارد. منطقا قابل پذیرش نیست که طرف اصلی برجام از توافق خارج شده و ایران کماکان بدون هیچ بهره مندی پایبند به توافق بماند.
خبرگزاری ایسنا می نویسد: روند مستمر و رو به جلو فعالیت‌های مرتبط با تحقیق و توسعه در حوزه غنی‌سازی و سانتریفیوژها از این رو مهم و حایز اهمیت است که در گام سوم بخش مهمی از اقدامات ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی‌اش شامل فعالیت‌های تحقیق و توسعه می‌شود. بر اساس اطلاع ایسنا، تغییر نسل سانتریفیوژها فراتر از نسل اول، افزایش تعداد سانتریفیوژها فراتر از ۵۰۶۰، عدم پایبندی به سطح غنی‌سازی ۴.۵ درصد، توسعه غنی‌سازی در نطنز و برداشتن محدودیت‌ها در تحقیق و توسعه از جمله گسترش نسل‌های سانتریفیوژ از جمله اقداماتی است که در گام سوم پیش‌بینی می‌شود که در دستور کار قرار گیرد. یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که انتظار می‌رود در روند کاهش تعهدات در آن شاهد رشد و پیشرفت چشم‌گیر باشیم، توسعه و تولید سانتریفیوژه‌های نسل ۶ است که اکنون در مرحله خوبی از تحقیقات قرار دارد و آماده است تا از تست‌های ده تایی به تست‌های با تعداد بالاتر برود.
استراتژی تعهد در برابر تعهد
روزنامه همدلی عنوان داشت: تهران قویا اعلام کرده است که امکان بازگشت به قبل از کاهش تعهدات برجامی در صورت انجام تعهدات اروپا منتفی نیست. در مسئله توقعات فرابرجامی نیز خواسته تهران از اروپا آن است که اروپا نخواهد در مسئله موشکی و توان دفاعی تابع تصمیمات و رفتارهای واشنگتن شود، چراکه مسئله موشکی و توان دفاعی منطبق بر قطعنامه ۲۲۳۱ نیست و اساسا تهران هیچگاه روی توان و برد موشکی و همچنین عمق راهبردی خود با اروپا مذاکره نمی‌کند. به این ترتیب به نظر می‌رسد که با توجه به ابتکار عمل پاریس و همچنین چراغ سبز تهران به قبول نقشه راه پاریس ما شاهد بقا و حفظ برجام در چارچوب برنامه فریز در برابر فریز باشیم. بدیهی است که تداوم این وضعیت و خروج از وضعیت بحران و همچنین نتیجه‌بخش بودن حفظ و بقای برجام بسته به تعهد طرفین است، به این معنی که با تصمیمات هیجانی و خلاف رویه طرفین دستخوش تغییر نشود.
ایران مصمم در اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی
ایسنا نوشت: اقدامات ایران در گام سوم یکی از مهم‌ترین ابعاد و پایه‌های ایجاد برجام را نشانه می‌گیرد؛ اینکه ایران با برداشتن این گام بر دروازه "گریزپذیری" قرار می‌گیرد و این مساله مهم‌ترین نگرانی و دغدغه‌ای است که کشورهای اروپایی و آمریکا همواره بر آن تاکید داشتند. کشورهای گروه ۱+۵ منهای آمریکا با توافق هسته‌ای مدعی بودند که اکنون ایران تا رسیدن به آنچه دستیابی به سلاح هسته‌ای می‌خوانند یک سال فاصله دارد. اما تنها راه رفع این نگرانی این است که ایران غنی سازی خود به سطح ۳.۶۷ بازگرداند و از سویی تولید آب سنگین خود فراتر از ۱۳۰ تن را متوقف کرده و به ساخت راکتور ۴۰ مگاواتی تحقیقاتی اراک باز نگردد.
سفر عراقچی به پاریس
قاسم میرزایی‌نیکو نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به سفر معاون وزیر امور خارجه به فرانسه و ضرورت استفاده اروپاییان از فرصت باقی مانده برای حفظ برجام بیان کرد: اروپایی‌ها برای حفظ برجام قول‌ها و تعهداتی را داده بودند که باید به آنها عمل کنند. راه‌اندازی اینستکس و تأمین منابع مالی آن و از سوی دیگر دسترسی ایران به پول حاصل از فروش نفت خود از جمله وعده‌های اروپاییان است.
وی در ادامه اظهار کرد: اروپایی‌ها باید برای حفظ برجام به تعهدات خود جامه عمل بپوشانند. مهلت ایران برای برداشتن گام سوم در جهت کاهش تعهدات برجامی روز پنجشنبه به پایان می‌رسد و این روزها شاهد رایزنی‌ها و ملاقات‌های مقامات ایرانی با اروپاییان هستیم.
نماینده مردم دماوند در مجلس تصریح کرد: ضرورت دارد تا اروپایی‌ها از این رایزنی‌ها استفاده کرده و تعهدات خود را اجرایی کند. هم اروپا و هم ایران باید از این فرصت استفاده کنند و اروپاییان باید به طور واقعی پای کار آمده و وعده‌های خود را اجرایی کنند.
وی در پایان با اشاره به تأثیرات برداشتن گام سوم در راستای کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران بیان کرد: این اقدام تأثیرات منفی را برای آنها بر جای خواهد گذاشت و بهتر است اروپایی‌ها وعده‌های خود را اجرایی کنند.
اولتیماتوم ایران به اتحادیه اروپا
مهدی مطهرنیا کارشناس در گفت و گو با فرارو گفت: تنها چهار روز تا پایان التیماتوم ایران به اتحادیه اروپا باقی مانده است. به نظر می‌رسد در برهه کنونی توقعات ایران تا سطح فروش نفت پایین آمده است. مقامات کشورمان می‌گویند اگر این توقعات هم برآورده نشود گام سوم کاهش تعهدات برجامی از دو گام قبلی محکم‌تر خواهد. با وجود کش و قوس‌های فراوان بعد از بیش از یک سال اروپا هنوز هم نتوانسته اقدامی برای تامین منافع مالی ایران صورت دهد. به نظر می‌رسد تهدید آمریکا برای اروپا پررنگ‌تر از التیماتوم ایران باشد.
مطهرنیا افزود: ایران در واکنش به انفعال اروپا در خصوص تامین منافع اقتصادی ایران قرار است ۱۵ شهریور سومین گام برای کاهش تعهدات هسته‌ای را بردارد. بر اساس آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی، ذخایر اورانیوم ایران به ۲۴۱.۶ کیلوگرم و درصد غنی سازی از محدوده به ۴.۵ درصد رسیده است؛ که هردو بالاتر از محدوده مجاز برجام است. در عین حال به نظر می‌رسد ایران توقعات خود از اروپا را کاهش داده است تا احتمال اجرای آن از طرف اروپا افزایش یابد.
رسانه های اصولگرا
گزاره های بکار گرفته شده توسط این جریان رسانه ای عبارتند از:
اکنون دولتمردان باید با قاطعیت گام سوم برجامی را اجرا کرده و از بیان اظهاراتی که از ضریب اولتیماتوم ایران می‌کاهد، پرهیز کنند؛ این اقتدار است که احترام و عزت می‌آورد، نه انفعال؛ کشورهای سلطه‌گر غربی فقط زبان زور را می‌فهمند؛ دولت باید روند کاهش میلی‌متری تعهدات برجامی را تغییر داده و با سرعت و شدت بیشتری، از تعهدات خود بکاهد؛ ایران در کنار دیپلماسی و شنیدن پیشنهادات مختلف اما شروط و اصولی دارد که بر آنها پایبند است و باید این اصول از سوی طرف‌های مختلف رعایت شود؛ گام سوم ایران روی بی‌عملی اروپا؛ احتمال اینکه طرف اروپایی تا روز پنج شنبه قادر به انجام کار قابل‌ملاحظه‌ای باشد، اندک است؛ اروپا به نیابت از آمریکا در حال مذاکره با ایران است تا با راضی کردن ایران، این کشور را به باقی ماندن در برجام متقاعد کند؛ ایران با برداشتن دو گام در کاهش تعهدات برجامی محاسبات آمریکا و اروپا را به‌هم ریخته است.
عدم اقدام مناسب اروپا در راستای تعهدات
- روزنامه جوان با تیتر «گام سوم ایران روی بی‌عملی اروپا» نوشت: در حالی که ظریف برداشتن گام سوم را به اجرا نشدن تعهدات اروپا تا روز پنج شنبه منوط کرده، برخی منابع می‌گویند احتمال اینکه طرف اروپایی تا روز پنج شنبه قادر به انجام کار قابل‌ملاحظه‌ای باشد، اندک است. از طرفی سخنگوی سازمان انرژی اتمی دیشب اعلام کرد که «گام سوم قطعاً برداشته می‌شود.» از عراقچی که به پاریس رفته است نیز تنها یک خبر سربسته درباره اینکه مذاکرات ۱۰ ساعته ایران و فرانسه سناریوهای مختلف را بررسی کرده است، بیرون آمد.
- خبرگزاری تسنیم نوشت: تحلیلگران معتقدند تا زمانی که اروپا و اعضای باقیمانده برجام اقدامی عملی در زمینه جبران تعهدات برجامی انجام نداده‌اند، تهران باید به روند کاهش تعهدات خود ادامه دهد. از طرفی طی مذاکرات روند پاریس، برخی پیشنهادها مطرح شده است، اما صرف طرح پیشنهاد و وعده برای انجام آن پیشنهادات نمی‌توان مانع کاهش تعهدات هسته‌ای ایران شد. چرا که هر گونه تزلزل و تردید در این زمینه سیگنال اشتباهی به غرب به معنای عقب نشینی ایران خواهد بود. این فرآیند دوباره می‌تواند دچار سرنوشت اینستکسی شود که خود اروپایی‌ها هم به آن امیدی ندارند.
تسنیم افزود: اروپا به نیابت از آمریکا در حال مذاکره با ایران است تا با راضی کردن ایران، این کشور را به باقی ماندن در برجام متقاعد کند. این موضوع از باطل شدن تصور و مفروضاتی است که غرب آنها را در سر می‌پروراند. یکی از مفروضات طرف مقابل این بود که با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها ایران تسلیم خواسته‌ها و شروط آمریکا خواهد شد، اما بر خلاف تصور آنها چنین اتفاقی نیفتاده است.
-روزنامه فرهیختگان عنوان داشت: ایران با برداشتن دو گام در کاهش تعهدات برجامی محاسبات آمریکا و اروپا را به‌هم ریخته است اما شواهد نشان می‌دهد بدون گام سوم، طرف غربی پیشنهادهای ایران را اجرایی نمی‌کند.
اقدام قاطعانه ایران
- روزنامه کیهان نوشت: اکنون دولتمردان باید با قاطعیت گام سوم برجامی را اجرا کرده و از بیان اظهاراتی که از ضریب اولتیماتوم ایران می‌کاهد، پرهیز کنند. سپس به چانه‌زنی با اروپا اقدام کنند. دولت باید روند کاهش میلی‌متری تعهدات برجامی را تغییر داده و با سرعت و شدت بیشتری، از تعهدات خود بکاهد. کشورهای سلطه‌گر غربی فقط زبان زور را می‌فهمند. به عبارت دیگر، این اقتدار است که احترام و عزت می‌آورد، نه انفعال.
- به گزارش روزنامه صبح نو در حالی که به روزهای پایانی فرصت ۶۰ روزه دوم ایران به طرف‌های مقابل برجام نزدیک می‌شویم، تحرکات دیپلماتیک برای جلوگیری از سومین گام ایران به‌منظور کاهش تعهدات برجامی افزایش یافته است.
ایران در کنار دیپلماسی و شنیدن پیشنهادات مختلف اما شروط و اصولی دارد که بر آنها پایبند است و باید این اصول از سوی طرف‌های مختلف رعایت شود. بر همین اساس، وزیرامورخارجه تاکید کرده که «تهران هیچ مذاکره‌ای در زمینه بازنگری مفاد برجام انجام نخواهد داد و اصلاً امکان آن وجود ندارد.» او همچنین تاکید کرده که «اگر آمریکا می‌خواهد درباره منطقه ما صحبت کند باید ابتدا درباره نقش مخرب خود در منطقه صحبت کند. ترامپ گفته که هفت تریلیون دلار در منطقه خرج و مداخله کردند و جز خسارت چیزی نداشته است. باید درباره برهم زدن روندهای معقول در منطقه ما صحبت کنند. آنچه رییس‌جمهوری فرانسه با شرکای آمریکایی خود ادامه می‌دهد مربوط به فرانسوی‌ها و اتحادیه اروپاست و آنچه برای ما اهمیت دارد اجرای تعهدات اروپا در این توافق است.»
نظر شما