تراز آب دریای خزر ۱۲ درصد کم شد

به گزارش خبرنگار ایرنا، تراز آب دریا در فصل بهار به‌طور معمول به دلیل افزایش ورودی رودخانه‌‏ها و بویژه رودخانه ولگا روندی افزایشی می گیرد. سال گذشته میزان افزایش تراز آب دریای خزر از فروردین‌ ماه لغایت خرداد ماه برابر با ۱۶ سانتی متر بود.

تراز آب دریای خزر در حالی بهار سال ۹۸ با کاهش همراه شد که امسال بویژه ماه‌های فروردین و اردیبهشت یکی از پرباران ترین فصل بهاری مازندران در سال های اخیر بود. سیل و سیلاب ناشی از بارندگی ماه فروردین دستکم ۱۳ شهرستان از ۲۲ شهرستان استان و بیش از ۷۰۰ روستا را تحت تاثیر قرار داد و دهها هزار میلیارد ریال خسارت به بخش های مختلف از جمله مسکن ، کشاورزی ، باغداری و تاسیسات زیربنایی وارد کرد.

دکتر سید معصومه بنی هاشمی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا  افزود: بر اساس داده های آماری ایستگاههای تراز سنجی سواحل جنوبی دریای خزر، میانگین تراز آب دریا در بهار سال جاری به ۲۷.۹ متر رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۱۲ درصدی را نشان می دهد.
وی دلیل این کاهش را کم شدن میزان آب ورودی دریای خزر از رودخانه ولگا به عنوان بزرگترین تامین کننده آب دریای خزر اعلام کرد.

بر اساس داده های رسمی، سالانه  حدود ۲۴۰ میلیارد متر مکعب آب از رودخانه ولگا به دریای خزر می ریزد. این مقدار ۸۰ تا ۸۵ درصد آب ورودی خزر را تشکیل می دهد.

بنی هاشمی گفت: همه ساله در فصل بهار بخصوص اردیبهشت ماه تا اوایل تیر ماه  فصل بارش های سیلابی در این منطقه است که بیشترین آب ناشی از این بارش ها وارد دریای خزر می شود و در فصل بهار سال جاری این بارش های سیلابی کاهش داشته و در ورودی آب به خزر نیز تاثیر گذاشته است.

خرداد ماه سال ۹۸ در مازندران یکی از خشک ترین ماههای خردادی طی سال های اخیر بود به طوری که میانگین بارندگی در این استان به هشت ملی متر رسید که به معنای کاهش بیش از ۷۰ درصدی بارندگی نسبت به سال ۹۷ بوده است.
ضرورت مدیریت منابع آب خزر  
سرپرست مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر گفت که نوسان تراز آب دریای خزر از حدود  یک دهه پیش شروع شد و در بهار سال جاری طبق داده ها این نوسان به دلیل مسایل هیدرولیکی بیشتر بود.
بنی هاشمی اضافه کرد : این اطلاعات از طریق وزرات نیرو برای مدیریت منابع آبی در اختیار سایر دستگاههای دولتی تاثیر گذار در تصمیم گیری از جمله محیط زیست برای برنامه ریزی و مدیریت منابع قرار می گیرد.
وی تاثیر کاهش ۱۲ سانتی متری تراز آب خزر بر حمل و نقل و کیفیت آب این دریا را ناچیز توصیف کرد و گفت: با این وصف نباید به راحتی از کنار این کاهش گذشت و باید برنامه ریزی مدونی برای بهره گیری از منابع آبی در استان های حاشیه دریای خزر صورت گیرد.
سرپرست مرکز ملی مطالعات تحقیقات دریای خزر مهم ترین نکته در کاهش تراز آب دریای خزر در بهار سال جاری را افزایش میزان بارندگی در استان های شمالی کشور به خصوص مازندران در سال جاری دانست و توضیح داد: منابع آبی  استان های شمالی کشور تاثیر چندانی در ورودی آب به دریای خزر ندارد و کمتر از چهار تا پنج درصد از آب ورودی دریای خزر مربوط به منابع آب ایران است.
وی اضافه کرد : در سنوات گذشته حدود چهار میلیارد متر مکعب از آب رودخخانه سپیدرود به دریای خزر سرازیر می شد که در سال های اخیر به دلیل نیاز آبی کشور کمتر از یک میلیارد متر مکعب آن به خزر می رسد و به همین دلیل هم تاثیر چندانی در تراز سطح آب این دریا ندارد.
بنی هاشمی با تاکید بر این که روند کاهشی آب دریای خزر در دوره بلند مدت بر امور این دریا تاثیر خواهد گذاشت، خواستار اتخاذ تصمیمات مناسب برای مدیریت منابع آبی دریای خزر از سوی تصمیم گیران شد.

 بر اساس گزارش مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر تراز آب این دریا  از ابتدای سال آبی جاری (مهر ماه سال ۹۷) به طور کلی نسبت به سال گذشته روند کاهش داشت به طوری که این کاهش در پاییز و زمستان گذشته حدود ۹ سانتی متر بود که در بهار به ۱۲ سانتی متر رسیده است.
دریای خزر بزرگترین دریاچه جهان است است و به همین دلیل هم با نام دریا شهرست یافته است. طول پیرامون این دریا به هفت هزار کیلومتر می‌رسد. این دریاچه از نظر تنوع زیستی حدود ۴۰۰ گونه آبزی بومی دارد که ماهیان خاویاری از مهم ترین آن‌ها هستند. علاوه بر منابع زنده، از نظر ذخایر نفت و گاز موجود در ساحل و زیر بستر نیز پس از خلیج فارس و سیبری، مقام سوم را به خود اختصاص داده است. 
دریای خزر در عین حال که یکی از ظرفیت های حیاتی ایجاد هزاران فرصت شغلی برای ساکنان کشورهای حاشیه محسوب می شود، دارای ویژگی‌های بارز اکولوژیکی مانند غنای چشمگیر ژنتیکی، تنوع بی‌همتای زیستی و موقعیت خاص استراتژیک است و امروزه نیز به عنوان یک منبع استراتژیک تامین آب به آن نگاه می شود.

مرکز ملی تحقیقات دریای خزر در اوایل دهه ۷۰ ایرانی و پس از آن در دستور کار قرار گرفت که این دریا افزایش سریع تراز آبی را به میزان بیش از چند متر تجربه کرد که سبب فرسایش و تخریب اراضی ساحلی و تاسیسات مستقر در سواحل کشورهای حاشیه شده بود.

با روند افزایش تراز آب در آن دوره و لزوم مدیریت اثرات آن، یکی از معضلاتی که کشور با آن روبه‌رو شد، فقدان و کمبود اطلاعات مدون و منظم پیرامون دریای خزر و رفتار نوسانی آن بود. دولت وقت با صرف هزینه‌های سنگین تلاش کرد تا از خسارات بیشتر و پیشروی آب جلوگیری کند، اما دورنمای رفتار دریا و شناخت همه جانبه آن همچنان در هاله‏‌ای از ابهام قرار داشت. به همین دلیل ایجاد مرکزی که بر روی مسائل دریای خزر متمرکز باشد و نیازمندی‌های مطالعاتی ـ تحقیقاتی کشور را در این زمینه برآورده سازد، مورد توجه دولت و وزارت نیرو قرار گرفت. با توجه به اهمیت موضوع در سطح ملی و منطقه، دولت وقت لایحه اجازه تشکیل مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر با مشارکت دولت‌های فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران را در سال ۷۳ به مجلس شورای اسلامی برد و مجلس هم سال ۷۴ برای تشکیل این مرکز مجوز صادر کرد.

یکی از محورهای کاری مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر ایجاد هماهنگی و تلاش برای انجام فعالیت‌های تحقیقاتی مشترک با فدراسیون روسیه از ابتدا تاکنون بوده است. علاوه بر این، مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر به عنوان نماینده کشور در بخش آب‌شناسی خزر، بر اساس قانون موافقتنامه همکاری درخصوص آب و هواشناسی دریای خزر (‏CASPCOM‏) که در سال ۱۳۹۴ به تصویب مقامات عالی کشورهای عضو رسید، موظف به تولید ‏داده‌های پایه منابع آب دریای خزر و به اشتراک گذاشتن آن در اجلاس کمیته آب و هواشناسی منطقه‌‏ای میان ۵ کشور حاشیه دریای خزر است.
۶۹۸۲/۱۶۵۴