مذاکرات ناتمام آمریکا با طالبان ؛ به نام صلح به کام جنگ

دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا هفته‌ گذشته به صورت ناگهانی دستور توقف مذاکرات صلح ادعایی میان امریکا و طالبان را صادر و برنامه میزبانی از رهبران طالبان در کمپ دیوید را لغو کرد. این تصمیم را ترامپ ظاهراً پس از آن اتخاذ کرد که نیروهای طالبان با حمله‌ انتحاری در کابل شماری از غیرنظامیان و همچنین یک سرباز امریکایی را به قتل رساندند. حمله‌ انتحاری درست زمانی اتفاق افتاد که قرار بود رهبران ارشد طالبان به امریکا سفر کنند و با رییس‌ جمهور آن کشور ملاقات نمایند، و احتمالاً با رییس‌ جمهور افغانستان نیز از نزدیک دیدار کرده روی آغاز مذاکرات دوجانبه به هدف رسیدن به یک پیمان صلح به توافق برسند.

این حمله و کشته شدن یک سرباز آمریکایی بهانه ای به دست ترامپ داد تا در بحبوحه انتقادهای فزاینده در رسانه های آمریکا از توافق مطرح شده با طالبان ، مذاکرات با طالبان را متوقف سازد. ترامپ که در آستانه رقابتهای انتخاباتی سال 2020 درصدد بود از توافق با طالبان یک دستاورد مهم سیاست خارجی بسازد ، به علت ابهامات فراوان در این توافق و انتقادهای گسترده رسانه ها بهترین راه حل را در این دید که مذاکره و توافق احتمالی با طالبان را فعلا در حالت بلاتکلیف قرار دهد.

ترامپ در پی دستور توقف مذاکرات ، بر تشدید حملات به  گروه طالبان تاکید کرد. او روز شنبه گفت که ظرف چندروز اخیر تلفات بی‌سابقه‌ای بر طالبان وارد شده‌است. وی در توییتر نوشت: طالبان هرگز مانند اکنون هدف حملات شدید قرار نگرفته است. کشتن 12 نفر از جمله یک سرباز آمریکایی ایده خوبی نبود. راههای بسیار بهتری هم برای پیشبرد مذاکرات وجود دارد. طالبان می داند که اشتباه بزرگی مرتکب شد و اصلا نمی داند که چگونه این اشتباه را جبران کند!

این توییت ترامپ مورد طعنه و استهزای برخی سیاسیون آمریکایی قرار گرفت . از جمله "مکس بوت" کارشناس اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا نوشت: طالبان به مدت هجده سال هدف بمبها و گلوله های فراوان آمریکا بوده اند و اکنون در نهایت هدف سلاح نهایی قرار گرفتند که عبارت از یک توییت بی رحمانه است!
 

** سفر هیات طالبان به مسکو و اعلام آمادگی برای جنگ صد ساله

از سوی دیگر ، با اعلام توقف مذاکرات آمریکا با طالبان ، نمایندگانی از این گروه در هفته گذشته به مسکو رفتند و با مقامات روسی دیدار کردند. شیرمحمد عباس استانکزی مذاکره کننده اصلی طالبان هر چند از تمایل به ادامه مذاکره سخن گفت اما از سوی دیگر هم تاکید کرد که طالبان می تواند تا یکصد سال دیگر هم بجنگد.

 این در حالی است که در فضای رسانه ای افغانستان نگرانی از ادامه جنگ و خشونت به عنوان یکی از موضوعات اصلی مطرح شده است. خبرگزاری صدای افغان (آوا) روز یکشنبه گزارش داد که در افغانستان بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که توقف گفتگوهای صلح از سوی ترامپ به هر نیت و انگیزه ای که صورت گرفته باشد، به تشدید خشونت ها منجر خواهد شد و این نشان می دهد که فصل جدیدی از جنگ های خونین در افغانستان در راه است.
 این رسانه افغانستان تاکید کرد که این امر البته هرگز به این معنا نیست که صلح مورد نظر امریکا با طالبان می توانست به استقرار ثبات پایدار و دائمی در افغانستان کمک کند؛ بلکه بالعکس، آن صلح فقط برای امریکا تنظیم و تعریف روابط تازه امریکا و طالبان معنا داشت و هیچگاه برای مردم افغانستان، آرامش و آسایش به همراه نداشت و نخواهد داشت.
خبرگزاری آوا خاطرنشان کرد : افغانستان و مردم آن، دستکم در  ۲۰ سال گذشته، همواره قربانی جنگ و صلح آمریکایی بوده اند. به بیان دیگر، نه جنگ امریکایی به سود مردم افغانستان بوده و برای آنها صلح و امنیت و آزادی و رفاه و آرامش و آبادی به ارمغان آورده و نه صلحی که امریکا شعار آن را می دهد، به چنین نتیجه ای منتهی خواهد شد. تنها راه رسیدن افغانستان به آرامش و ثبات این است که قدرت های بیگانه و در رأس همه آنها آمریکا که نماد و نماینده استعمار نو است، دست از سیاست های سلطه گرانه خود بر این سرزمین بردارند و اجازه دهند که مردم افغانستان خود مشکلاتشان را حل کنند.  اکنون نیز که صلح پنهانی آمریکا با طالبان، منتفی شده و فصل تازه جنگ و ویرانی در راه است، هیچکس نباید انتظار داشته باشد که این رویداد به سود مردم سالاری و انتخابات و حاکمیت مردم افغانستان بر سرنوشت خویش تمام شود. تا امریکا هست، این رویا تعبیر نخواهد شد زیرا نه صلح امریکایی به نفع افغانستان است و نه جنگ امریکایی.
در همین حال نشریه "فارن پالیسی" در گزارشی درباره نقش روسیه در مذاکرات صلح و تعاملهای مسکو با گروه طالبان نوشت: روابط روسیه با دولت  افغانستان از ماه نوامبر ۲۰۱۸، زمانی که مقامات روس اعتراضات شدید رییس‌جمهور اشرف غنی را نادیده گرفته و طالبان را به مسکو دعوت کردند، رو به وخامت گذاشته است. کار به جایی رسیده که مقامات افغانستان سرخوردگی‌شان از مسکو را در اظهارات و بیانیه‌های عمومی‌شان ابراز می‌کنند. به‌عنوان مثال، صبغت احمدی سخنگوی وزارت امور خارجه افغانستان در ماه فوریه مذاکرات تحت حمایت کرملین را آشکارا به‌عنوان یک تلاش بی‌فایده برای روند صلح توصیف کرد. از آن‌جایی که روسیه می‌ترسد روابط ضعیفش با دولت  افغانستان به انزوای دیپلماتیکش در کابل منجر شود، مسکو با حمایت از چهره‌های اپوزیسیون و تقویت روابطش با طالبان، اقتدار و صلاحیت غنی را زیرپا گذاشته است.

فارن پالیسی افزود: تا زمانی که ایالات متحده خواهان توافق بین کابل و طالبان باشد، حمایت آشکار روسیه از چهره‌های اپوزیسیون نتیجه‌ی عکس می‌دهد زیرا این کار خطر تضعیف اعتماد مردم به یک توافق‌نامه‌ نهایی صلح را در پی دارد. تلاش‌های روسیه برای تقویت نفوذ حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان، نیز باید با نگرانی‌ ویژه‌ای مورد توجه قرار گیرد. کرزی با شرکت در مذاکرات صلح به میزبانی کرملین و مصاحبه‌های منظم با با رسانه‌های دولتی روسیه بارها در مورد توانایی واشنگتن برای کمک سازنده به امنیت افغانستان شک و تردید ایجاد کرده است. از آن‌جا که کرزی از حمایت مردمی در بین جامعه‌ی پشتون افغانستان برخوردار است، لفاظی‌های ضدآمریکایی وی می‌تواند پس از خروج ایالات متحده، پشتون‌ها را علیه هرگونه حضور اطلاعاتی آمریکا قرار دهد. تلاش‌های روسیه برای تقویت مشارکت دیپلماتیکش با طالبان نیز ممکن است جاه‌طلبی‌های توسعه‌طلبانه‌ این گروه شورشی را افزایش دهد.
 

** نگرانی ها از ادامه و تشدید خشونتها و ناتوانی طالبان از صلح نهایی

این در حالی است که درباره انگیزه های طالبان از مذاکره با آمریکا نیز پرسشها و ابهامات زیادی وجود دارد و بسیاری از کارشناسان و رسانه ها بر این باورند که طالبان از مذاکره با آمریکا تنها به دنبال خروج نیروهای آمریکایی و اعلام پیروزی نظامی بر آمریکا بود.

روزنامه "اطلاعات روز" افغانستان گروه طالبان را به علت ادامه حملات  مسبب شکست مذ اکرات دانسته و نوشت: از نظر مردم افغانستان آتش‌بس سراسری مقدم بر هر نوع گفت‌وگو است. نباید به گروه طالبان دوباره این فرصت داده شود که هم گزینه‌ی جنگ و هم گزینه‌ی صلح را داشته باشد. اگر گروه طالبان اماده صلح است باید از خشونت دست بردارد. باور طالبان به دوام گفت‌وگو در قطر و جنگ در افغانستان راه اشتباهی است که طالبان سال‌ها در پیش گرفته‌اند. بدون شک صلح پایدار خواست مردم افغانستان است و این جنگ راه حل نظامی ندارد. تنها توافق سیاسی راه حل کم‌هزینه و در دسترس است؛ اما آتش‌بس اولین و اصلی‌ترین مسأله‌ی صلح پایدار است.

روزنامه هشت صبح نیز تاکید کرده که دولت‌های افغانستان و امریکا باید روش‌ مذاکره‌شان را مورد بازبینی جدی قرار دهند. مذاکره با طالبان باید تنها زمانی آغاز شود که این ‌گروه به کاهش خشونت‌ها و حتا به آتش‌بس پایدار  تن دهد. ترامپ و اشرف غنی رئیس دولت وحدت ملی افغانستان این شرط را به‌ گونه‌ای مطرح کرده‌اند، اما ایجاب می‌کند به آن پابند بمانند و آن را دقیق‌تر تئوریزه و عملی کنند.

این روزنامه همچنین در گزارشی با اشاره به اختلافات میان گروههای مختلف شورشی و تروریستی در افغانستان نوشت: ناتوانی طالبان در ارایه پاسخ قانع کننده به سوالات داعشیان، سبب می‌شود که یک بخش بزرگاز نیروهای طالبانی که صرفاً بر مبنای دیدگاه‌های ایدئولوژیک جنگ می‌کنند از این گروه جدا شده و به داعش بپیوندند و این روند در نهایت موجب ضعف و نابودی طالبان و تقویت دیگر گروههای تندرو خواهد شد.

این روزنامه همچنین در مطلب دیگری بر گفت‌وگوهای بین‌الافغانی برای شکست بن‌بست مذاکرات طالبان و امریکا تاکید کرده و نوشت: شکست بن‌بست جاری از دو راه محتمل است: یکم، این‌که امریکا از رأی صادره‌ خود برگردد و گفت‌وگوها را از سر گیرد. دوم، با توجه به این‌که جنگ جاری افغانستان، بازنده و برنده‌ای ندارد، راه حل سیاسی تنها مکانیزم برای حل چالش‌های جاری پیش‌بینی شده است. این امر با روش‌های بومی، امکان‌پذیر خواهد بود. از آن‌جا که پدیده‌های تحمیلی در نتیجه فشارهای منطقه‌ای و جهانی از استحکام‌، دوام و قوام لازم برخوردار نیست، نتایج صلح امریکا و طالبان به گمان اغلب آغاز یک جنگ داخلی دیگر است که ملت افغانستان بار دیگر قربانی و هیزم سوخت طرف‌های درگیر قرار خواهند گرفت.

از این رو تفاهم روی مشترکات و مدیریت اختلافات همه‌ی طرف‎ها با نسخه‌های بومی تنها راه حل معضل پیچیده جنگ افغانستان خواهد بود. با گفت‌وگوهای بین‌الافغانی نه تنها بن‌بست مذاکرات امریکا و طالبان خواهد شکست، بل طرف‌های افغانی نیز به خواست‌ها و نتایج ملموس هم‌دیگر پی خواهند برد.
 

** چین و هند بازیگران جدید در افغانستان خواهند شد؟

روزنامه چینی "ساوت چاینا مورنینگ پست" در گزارشی درباره تحولات افغانستان نوشت که قدرتهای رقیب آمریکا و روسیه یک بار دیگر افغانستان را به محل بازی قدرت خود تبدیل کرده اند و هر کدام از آنها سازوکارهای خود را ایجاد کرده اند. آمریکا با درک اینکه پیروزی نظامی در افغانستان ممکن نیست و به علت تمایل به خروج نیروهایش از افغانستان با طالبان مذاکره کرده و از سوی دیگر روسیه نیز فرمت مذاکراتی خود را مطرح کرده اند که آن نیز دولت افغانستان را در حاشیه قرار داده است.

این روزنامه چینی مدعی شد که در این حال یک همگرایی نوظهور بین چین و هند در زمینه افغانستان امیدهایی ایجاد کرده است. به نوشته این روزنامه ، هرچند اطلاعات زیادی درباره چگونگی پیشبرد همکاری های چین و هند در افغانستان در دست نیست اما تاکید این کشورها بر همکاری در  افغانستان در بحبوحه بی ثباتی در نظم جهانی می تواند زمینه ای برای رقابت سازنده ایجاد کند.

به هر روی حالا با لغو  گفت‌وگوهای صلح ادعایی توسط ترامپ، به نظر می رسد حداقل برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان که قرار است ششم مهرماه برگزار شود ، قطعیت بیشتری یافته است. اما چنانکه بسیاری از رسانه های افغانستان تاکید می کنند،  برای مردم این کشور همان‌گونه که انتخابات مهم است، قطع جنگ و ایجاد یک فضای مناسب زندگی به دور از جنگ و انفجار و انتحار نیز از اهمیت زیادی برخودار است هر چند معلوم نیست که این آرزو تا چه حد و در چه زمانی برآورده خواهد شد.