به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، سینمای دفاع مقدس، جریانی است که از دهه ۶۰ در ایران شروع شد و در آن، سینما و فیلمسازی به عرصه ای برای بیان وقایع، رخدادها، اهداف و آرمان های مردم در خلال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و پس از آن، به تصویر کشیده شد.
این سینما که سابقه ای به وسعت چهار دهه دارد، یکی از موفق ترین و برجسته ترین تولیدات سینمایی را در دل خود جای داده است؛ شاید یکی از مهم ترین دلایل موفقیت این جریان سینمایی در ایران را بتوان در بدیع بودن و داخلی بودن آن دانست؛ یعنی برای تولید و ساخت این سینما از هیچ تفکر بیرونی بهره گرفته نشد و تنها به مثابه آیینه ای به بازتاب آنچه بر مردم این سرزمین گذشت، پرداخت.
بر این اساس بخشی از مهمترین و درخشان ترین آثار سینمایی در چهل ساله گذشته با محوریت دفاع مقدس ساخته شد و به نمایش درآمد.
دفاع مقدس؛ ژانر برجسته سینمای ایران
«محرم براتی» منتقد و مجری طرح سینما سلام (طرح ملی سینمای ایران) در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا و در ارتباط با جایگاه و مولفه های برجسته سینمای دفاع مقدس بیان داشت: ژانر دفاع مقدس در سینمای ما یکی از قوی ترین ژانرهایی است که نمی توان آن را نادیده گرفت و در این عرصه فیلم های ناب و کارگردانانی بسیار خوب داریم.فیلم دفاع مقدس به این معنی که تاریخ معاصری از سرزمین ما را روایت می کند، نه تنها لازم است که همه جهان و هالیوود هم این رویکرد را دارد و همچنان در این راستا فیلم می سازند و صرفا اسامی فرق دارند.
وی افزود: از نظر من در این حوزه، فیلم هایی موفق بوده اند که خیلی قضاوت نکرده اند و نیامده اند یک سویه به مسائل نگاه کنند، چراکه مخاطب هم دیگر اشتیاقی به نگاه یکسونگرانه ندارد؛ در اشاره به فیلم هایی که از منظر این یک سویه نبودن به قصه پرداخته اند و به دور از نگاه شخصی و جانبدارانه ساخته شده اند، تاکید من بر فیلم «تنگه ابوقریب» است؛ فیلمی که بسیار نزدیک و شبیه واقعیت بود. «آژانس شیشه ای» را هم دوست دارم چنانچه در زمان خودش سینمای مولف در این حوزه شد.
از سوی دیگر فیلم «کانی مانگا» را بسیار دوست دارم؛ با این که اگر امروز آن را ببینم از ۱۰ امتیاز شاید به آن ۰ بدهم ولی به دلیل این که در فضا و شرایطی اکران شد که بسیاری از مردم آن را دوست داشتند، همچنان خاطره ای خوب از آن دارم.
«روبان قرمز»، «ایستاده در غبار« و «آشغال های دوست داشتنی» هم فیلم هاب خوبی بود و فیلم «دوئل» از «احمد رضا درویش» را هم دوست داشتم.
براتی تصریح کرد: فیلم «ماجرای نیمروز» فیلم خوبی بود اما به ویژه در قسمت دوم، «رد خون» نگاه جانبدارانه پررنگی در آن بود و در بخشی از موضوع، حتی یک نماینده بدون لکنت در فیلم نداشت؛ این خیلی مهم است که شما اگر فیلم دفاع مقدسی می سازید، بدانید که با یک تیر، هفت آدم نمی میرندو همه تیرها به آدم ها نمی خورد؛ مثلا در تنگه ابوقریب آدم ها و حتی قهرمان فیلم هم، تصادفی تیر می خورند؛ یعنی اکثرشان تیرهای تصادفی می خورند و این است که فیلم را جذاب می کند و آن نوع روایت و داستانک هایی که در دل داستان (آدم هایی که می خواستند به مرخصی بروند و..) داشت قصه را جذاب کرد؛ وظیفه فیلم، به ویژه در حوزه دفاع مقدس، همین است.
«در نهایت در به تصویر کشیدن واقعه ای همچون جنگ، کمرنگی نگاه جانبدارانه و پررنگی واقعیت، جذاب است؛ البته که ورود به این قضیه دشوار است و همواره رگه های جانبدارانه دارد؛ عمدتا نماینده آن تفکری که ما با او مشکل داریم، که می تواند یک سرباز عراقی یا آدمی از سازمان مجاهدین باشد، در فیلم لکنت دارد و کارگردان هم دستش بسته است و نمی تواند عین واقعیت را بگوید».
باورپذیر بودن؛ مولفه برجسته سینمای دفاع مقدس
این منتقد در اشاره به دیگر مولفه هایی که به سینمای دفاع مقدس اعتبار می بخشند، خاطر نشان کرد: باورپذیر بودن هم یکی دیگر از مولفه های مهم است؛ تنگه ابوقریب بسیار باورپذیر بود و آدم ها در این فیلم حتی از تشنگی مردند و کسی با اسب سفید برایشان آب نیاورد؛ این آدم ها در تشنگی ماندند و این فیلم را باورپذیر کرده بود؛ این همان مشخصه ای است که باعث می شود آدم ها بگویند فیلم یک سویه نیست و فقط نیامده است تا یک طرف را تعریف کند، یعنی ایدئولوژیک به قصه نگاه نکرده و باورپذیر است؛ متضاد این داستان را در فیلم «به وقت شام» می بینیم که آدم ها از فضا می آیند و داعش به صورتی که در این فیلم به تصویر کشیده می شود، اصلا باورپذیر نبود. به همین دلیل برخی می گفتند که این فیلم و روایت های آن، به طنز نزدیک است.
وی افزود: مورد دیگر جنس و شکل بیان داستان است؛ یعنی روایت هم باید جذاب باشد و بار دراماتیک قصه هم رعایت شود؛ ما فیلم هایی در دفاع مقدس داریم که دیده نمی شوند؛ فیلم «دریاچه ماهی» با این که مربوط به دفاع مقدس و داستان ۷۲ شهید واقعا پرپر شده ما بود (داستان غواصانی بود که با دست بسته زنده به گور شدند)، حس همه ما ها را برمی انگیخت و به صورت بالقوه پتانسیل زیادی برای دیده و برجسته شدن داشت ولی دیده نشد؛ چرا که در قسمت بار دراماتیک قصه ضعف داشت.
اهمیت پس از تولید در سینمای دفاع مقدس
براتی در واکنش به این پرسش که برای بهبود سینمای دفاع مقدس و ملی گرای ما، در مقایسه با تولیدات ملی گرایانه دنیا چه باید کرد، خاطر نشان کرد: سینمای دنیا و به ویژه هالیوود در تولید فیلم یا پروداکشن آنها بسیار هزینه می کنند؛ مثلا فیلم «نجات سرباز رایان» را ببینید، پروداکتی که آن داستان دارد با پروداکتی که ما برای فیلم هایمان منظور می کنیم، بسیار تفاوت دارد؛ ما همان اندازه برداشت می کنیم که کاشته ایم و نمی توانیم بیشتر برداشت کنیم؛ ما شاید در بازیگری و تکنیک های کارگردانی، بسیار خوب باشیم ولی در تولید یعنی پروداکشن و پست پروداکشن مشخصا ضعیف بوده ایم.
وی در تعریف پروداکشن، افزود: پروداکشن، از تجهیزات فیلمبرداری مانند دوربین و سایر امکانات ساخت یک فیلم گرفته تا لوکیشن، محل فیلمبرداری، طراحی صحنه و لباس و کل پروسه یک فیلم را شامل می شود؛ تولید یا پروداکشن حتی بازیگران و عوامل پشت دوربین را همه شامل می شود؛ بعد به پُست پروداکشن یعنی مرحله پس از تولید می رسیم؛ جایی که بحث جلوه های ویژه مطرح می شود و لازم است که تکنیک های سینمایی یعنی نرم افزار و سخت افزار به کمک یک تولید بیایند؛ این قسمت که پس از تولید نام دارد مکمل تولید است؛ مخصوصا در فیلم های دفاع مقدس به پست پروداکشن نیاز داریم برای این که نشان دهند آن صحنه ها و وقایع، واقعا اتفاق افتاده است؛ ما امروز در قسمت پس از تولید تاحدودی رشد کرده ایم و در این سال ها یکی از مشکلات دفاع مقدس ما همین ضعف در پست پروداکشن ها یا پس از تولید بوده است.
نظر شما