تکاپوی تنش‌زدایی در منطقه؛ آیا عبدالمهدی به تهران می رود؟

عبدالمهدی روز چهارشنبه گذشته در سفری یک روزه به عربستان رفت و بطور جداگانه با سلمان پادشاه و بن سلمان ولیعهد این کشور دیدار و گفت و گو کرد.

در پایان این سفر عبدالمهدی به رسانه ها گفت که سفرش به عربستان با هدف پیگیری روابط رو به گسترش دو کشور، بررسی اوضاع منطقه و تلاش برای آرام کردن اوضاع و رفع خطر وقوع هر گونه درگیری جنگ و عواقب آن صورت گرفته است.

نخست وزیر عراق افزوده بود که در همین راستا دیدارها و گفت و گوهای فشرده، عمیق، صریح و مستقیم با مقامات سعودی داشته است.

عبدالمهدی افزود: امروز امیدواری در مورد رسیدن به راه حل اوضاع و جلوگیری از بروز هر گونه درگیری یا احتمال ایجاد نزاع یا جنگ در منطقه افزایش یافته است و هیچ طرفی خواهان جنگ نیست بلکه خواستار آرامش است اما شرایط همچنان سخت و پیچیده است و باید صبور بود و برای ایجاد راه حل های مناسب و مورد قبول همه طرف ها تلاش کرد.

اکنون خبرهای غیر رسمی و تایید نشده از سفر قریب الوقوع عبدالمهدی به تهران حکایت دارد. حتی برخی رسانه ها گفته اند که نخست وزیر عراق حامل پیامی از سوی مقامات عربستان برای رهبران ایران است. برخی رسانه ها نیز مدعی شده اند که عبدالمهدی شخصا پیشنهاد میانجیگری عراق میان تهران و ریاض را مطرح کرده و این امر مورد استقبال طرف سعودی قرار گرفته است.

پایگاه خبری "گلگامش" عراق در خبری به نقل از منابع بلندپایه دیپلماتیک در بغداد نوشت که عبدالمهدی در جریان سفر غیرمنتظره خود به عربستان، پیشنهاد میانجیگری میان تهران - ریاض را مطرح کرد ... پیشنهادی که به باور ناظران اگر در سعودی از آن استقبال شده باشد، در تهران قطعا مورد استقبال خواهد بود. عراق در پی حوادث اخیر در منطقه از جمله حمله به آرامکو، نسبت به تبعات این حملات نگران شده است و برای تنش زدایی تلاش می کند.

"عبدالهادی المهودر" یک مسوول رسانه ای در دفتر عبدالمهدی نیز به این پایگاه خبری گفته است که نقشی که بغداد اکنون در حال ایفای آن است، مورد علاقه اروپاست که بشدت از جنگ هراسان است، آمریکا نیز آن را درک می کند و ایران و سعودی هم از آن استقبال می کنند. 

پایگاه خبری "ناس" عراق نیز در گزارشی در همین خصوص به نقل از "بدر الزیادی" نماینده پارلمان از فراکسیون سائرون (مقتدا صدر) آورده است که عبدالمهدی به زودی عازم تهران خواهد شد تا تلاش میانجیگرایانه خود را که از جده عربستان آغاز کرده در تهران تکمیل کند. 

وی در عین حال گفته است که نخست وزیر عراق پیش از آغاز این ابتکار عمل، مشورت هایی با هر دو طرف ایرانی و عربستانی داشته است و بدون مقدمه به عربستان نرفته است. 

هر چند این خبرها و گفته ها، از سوی مقامات دو کشور ایران و عراق، رد یا تایید نشده است اما انتشار و انعکاس نسبتا گسترده آن در رسانه های عراقی، نشانگر اهتمام طرف عراقی به موضوع تنش های روزافزون ناشی از حضور و ماجراجویی های آمریکا در منطقه و نگرانی از تبعات خطرناک هر گونه درگیری احتمالی بر این کشور است.

مقامات ایرانی همواره اعلام کرده اند که اعمال تحریم های یکجانبه اقتصادی علیه ملت ایران از سوی آمریکا، به منزله جنگ و تروریسم اقتصادی است و در تازه ترین موضع گیری نیز حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران عصر چهارشنبه در هفتاد و چهارمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد با بیان اینکه من به نمایندگی از ملت و کشورم، اعلام می‌کنم که پاسخ ما به مذاکره تحت تحریم، نه است، تاکید کرد: اگر پاسخ آری می‌خواهید همان طور که رهبر معظم انقلاب اعلام کرده‌اند، تنها راه برای گفت‌وگو، بازگشت به تعهدات است.

در همین حال، رهبران عراق که از زمان خروج یکجانبه "دونالد ترامپ" رییس جمهوری آمریکا از توافقنامه بین المللی برجام و اعمال تحریم های یکجانبه علیه ملت ایران، ضمن رد آن، تلاش هایی را برای کاهش  تنش میان دو طرف انجام داده اند، در روزهای اخیر بیش از پیش بر این تلاش ها افزوده اند.

"برهم صالح" رییس جمهوری عراق نیز چهارشنبه شب در جریان سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل، بطور ویژه بر زمینه های مشترک و استحکام روابط کشورش با جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد و بار دیگر و این بار از تریبون مجمع عمومی سازمان ملل، طرح پیشنهادی خود و دولت عراق را  که نخستین بار در سفر به تهران مطرح کرده بود، مبنی بر تشکیل یک ساختار سیاسی، امنیتی و اقتصادی مشترک میان کشورهای همسایه جهت کمک به امنیت و اقتصاد کشورها و رفع مشکلات مردم را تشریح کرد.

رییس جمهوری عراق گفت: وضعیت منطقه خطرناک است و ما خواستار تلاش برای آرام شدن اوضاع و همکاری براساس نقاط مشترک میان کشورها هستیم.

همزمان "حیدر العبادی" نخست وزیر سابق عراق نیز در یک گفت و گوی تلویزیونی تاکید کرد که خروج آمریکا از برجام کاری غیرقانونی بوده و آمریکا هیچ حقی در تحریم کردن ایران نداشته و ندارد. برجام یک توافق بین المللی است و خروج آمریکا از آن کاری غیرقانونی و نقض قوانین بین المللی بوده و بر همین اساس تحریم هایی که در پی آن اعمال کرده نیز کاملا غیرقانونی است.

همچنین برخی رسانه‌های عراقی طی دیروز و امروز از تلاش "برهم صالح" رییس جمهوری عراق در نیویورک برای برگزاری یک کنفرانس در بغداد برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا خبر داده اند.

این گزارش حاکی است که برهم صالح در دیدارهای حاشیه ای خود با مقامات کشورهای مختلف عربی و اروپایی و نیز آمریکا، پیشنهاد کرده است کنفرانسی در بغداد برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن برگزار شود.

صالح در این دیدارها می کوشد نظر رهبران سایر کشورها را برای برگزاری و موفقیت چنین کنفرانسی جلب کند.

یک منبع مطلع عراقی روز شنبه به رسانه ها گفته است که تاکنون تعدادی از کشورهای اروپایی با چنین پیشنهادی موافقت کرده اند.

مقامات عراقی در هفته های اخیر همچنین دیدارهایی با سفیران سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) در بغداد انجام داده و علاوه بر مسائل دو جانبه و چند جانبه، درباره مسائل منطقه ای با آنان گفت و گو کردند. همچنین خبرهای غیر رسمی در خصوص میانجیگیری عراقی ها میان لندن - تهران در ماجرای توقیف نفتکش  ها در خلیج فارس و ایفای نقش در رفع توقیف آنها در رسانه های عراقی منتشر شده است که درصورت صحت، بعد دیگری از تلاش های بغداد برای میانجیگیری میان طرف های بحران و یا آنچه خود مقامات عراقی می گویند، صرفا تلاش هایی برای کاهش تنش ها و دور نگهداشتن منطقه و عراق از تبعات ویرانگر هر گونه درگیری را  نشان می دهد.

ناظران مسائل سیاسی عراق سفر روز جمعه "سید عمار حکیم" رهبر جریان حکمت ملی به امارات و دیدار با "محمد بن زاید آل نهیان" ولیعهد ابوظبی و قائم مقام فرمانده کل نیروهای مسلح امارات متحده عربی را در همین راستا می دانند چرا که بر اساس خبرهای رسمی دو طرف در خصوص راه های کاهش تنش در منطقه گفت و گو کرده اند.

دفتر اطلاع رسانی جریان حکمت ملی عراق در اطلاعیه ای نوشت: در ادامه رایزنی‌ها در راستای کاهش تنش‌های منطقه، حکیم و بن زاید راهکارهای حل چالش‌های منطقه را بررسی کردند.

حکیم همچنین روز شنبه در محل دفتر خود در بغداد با "حسین جابری انصاری" معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار و با وی در خصوص اوضاع منطقه بحث و تبادل نظر کرد. جابری انصاری عصر شنبه نیز به دیدار "محمد الحلبوسی" رییس پارلمان عراق رفت و با وی در خصوص روابط دو جانبه  نیز تحولات منطقه گفت و گو کرد، هر چند اربعین محوری اصلی مذاکرات این دیپلمات ارشد ایرانی در سفر به عراق و دیدار با مقامات این کشور است.

بر این اساس به نظر می رسد با اصرار واشنگتن به ادامه روند سیاست خصمانه اما شکست خورده موسوم به فشار حداکثری علیه ایران، و افزایش تنش در منطقه پس از حملات ویرانگر انصارالله یمن به تاسیسات حیاتی آرامکو در عمق  خاک عربستان، مقامات عراقی بیش از پیش تکاپو برای کاهش تنش و یا نوعی میانجیگیری احتمالی در این خصوص میان ایران و عربستان از یکسو و میان ایران و آمریکا از سوی دیگر را در دستور کار خود قرار داده اند./