گمانه زنی ها از بازگشت ترامپ به برجام

رسانه های نزدیک به جریان اصلاح طلب نسبت به احتمال بازگشت آمریکا به برجام معتقدند: می‌توان امیدوار بود که مذاکرات به لغو دست کم بخشی از تحریم‌ها ختم شود.  

به گزارش گروه نشریات خبری ایرنا؛ بررسی امروز چهارشنبه ۱۰ مهر نشان می دهد که حسن روحانی دوشنبه پیش از عزیمت به ایروان پایتخت جمهوری ارمنستان در فرودگاه مهرآباد، گفت: در نیویورک گروه ۱+۴ در سطح وزیران جلساتی برگزار و موضوعاتی بررسی شد. آمادگی‌هایی هم برای برگزاری ۱+۵ به وجود آمده که چهارچوب‌های آن مورد توافق همه طرف‌ها قرار گرفته بود.

رسانه های نزدیک به جریان اصلاح طلب با اشاره به سخنان روحانی مبنی بر گام‌های مهمی برای تشکیل نشست ۱+۵ در نیویورک برداشته شد، مطرح کردند: سخنان حسن روحانی در خصوص نزدیک شدن به مذاکرات در قالب ۱+۵ به معنی آن است که بستری برای این مذاکرات در حال فراهم شدن است. به احتمال زیاد این مذاکرات در سطح وزرای امور خارجه خواهد بود. می‌توان امیدوار بود که مذاکرات به لغو دست کم بخشی از تحریم‌ها ختم شود.  

این رسانه ها در مطالب خود به محورهایی چون  گمانه زنی ها از پیوند ترامپ به ۱+۴؛ برجام در اجلاسیه اتحادیه اقتصادی اوراسیا؛ بررسی دیپلماسی برجامی در ایروان؛ تخلیه پایگاه العدید (واقع در قطر)؛ مشکل آمریکا با استقلال طلبی ایران؛ لزوم اتحاد در سیاست خارجی و سخنان رییس مجلس درخصوص مذاکره ایران و آمریکا اشاره کرده اند.

رسانه های نزدیک به جریان اصولگرا آورده اند: می‌توان خطاب به حسن روحانی گفت باید مراقب پوست خربزه‌هایی که غرب و برخی دنباله‌های داخلی آنان برای وی تدارک دیده‌اند باشد و فراموش نکند همانطور که خود در سخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد، آمریکا راهزن بین‌المللی است.

رسانه های منتسب به جریان اصولگرا آورده اند: رییس جمهوری باید مراقب پوست خربزه‌هایی که غرب و برخی دنباله‌های داخلی آنان برای وی تدارک دیده‌اند باشد و فراموش نکند همانطور که خود در سخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد، آمریکا راهزن بین‌المللی است. ‌
این رسانه ها در مطالب خود به محورهایی چون گمانه زنی ها از بازگشت ترامپ به برجام؛ سخنان روحانی در اجلاس اوراسیا و اروپا و مکانیسم ماشه اشاره کرده اند.

رسانه های اصلاح طلب

 گمانه زنی ها از پیوند ترامپ به ۱+۴

روزنامه ایران با طرح پرسشی مبنی بر آمریکا به ۱+۴ می پیوندد؟، ‌آورده است: گام‌های مهمی برای تشکیل نشست ۱+۵ در نیویورک برداشته شد؛ همه ارکان نظام از تغییرات جزئی در برجام حمایت می‌کنند... این جملات رییس جمهوری ایران و سخنگوی وزارت امور خارجه که طی روزهای گذشته بر پیشانی رسانه‌ها نقش بسته است و با شنیده‌های پشت پرده همراه شده است، نشان می‌دهد تدارک ویژه‌ای برای بازگشت آمریکا به برجام و برپایی نشست ایران و ۱+۵ فراهم شده است.

 ترامپ می‌خواهد تابوی گفت‌وگوی مستقیم رؤسای جمهوری ایران و آمریکا را برای نخستین بار بشکند ولو به قیمت برداشتن تحریم‌هایی که تهران برای لغو قانونی آن در کنگره آمریکا اصرار دارد. متقابلاً مقام‌های ایرانی هم آمادگی خود را برای مذاکره و حتی ایجاد تغییراتی در برجام  اعلام کرده‌اند اما به یک شرط؛ آمریکا ابتدا تحریم‌ها را بردارد.  

به نظر می‌رسد چه بسا یکی از دلایل برگزار نشدن جلسه مورد اشاره حسن روحانی همین موضوع باشد. او قبل از سفر به ارمنستان گفت که آمادگی‌هایی برای برگزاری نشست ۱+۵ در نیویورک فراهم شده بود. این یعنی بازگشت آمریکا به برجام و شرکت در جلسات گروه مذاکره کننده. ایران پیش از این هم همین مسیر را برای دیدار و گفت‌وگو با آمریکا اعلام کرده بود منتها با یک پیش‌شرط یعنی رفع تحریم‌ها. با این وصف سخنان روحانی و آمادگی برای برگزاری این نشست یعنی زمینه‌ها برای رسیدن به یک تفاهم در قالب برجام آماده شده است. اگر چه روحانی توضیح درباره جزئیات بیشتر را به جلسه امروز هیأت دولت موکول کرده ... روحانی با گفتن این که «چارچوب برگزاری نشست ۱+۵ در نیویورک فراهم شده است و این گام می‌تواند به شکل‌های دیگر ادامه پیدا کند» امیدوارانه از دسترسی به فرمولی برای اعتمادسازی اولیه جهت برپا کردن میز مذاکره سخن گفته است که گرچه بهره‌گیری از آن و رسیدن به نقطه هدف، سهل و ممتنع است اما بی تردید پیگیری این راهکار، روزنه‌های امید را برای نجات برجام و رفع تحریم‌ها زنده نگه خواهد داشت.

همچنین در بخشی از یادداشت منتشر شده در ستون سرمقاله روزنامه آرمان ملی می خوانیم: در موضوع برجام، به نظر می‌رسد بعد از تلاش‌هایی که در نیویورک برای میانجیگری صورت گرفت و جلسه‌ای که میان سران کشورهای ۱+۴ مطرح شد، صحبت‌های آقای روحانی در خصوص نزدیک شدن به مذاکرات در قالب ۱+۵ به معنی آن است که بستری برای این مذاکرات در حال فراهم شدن است. به احتمال زیاد این مذاکرات در سطح وزرای امور خارجه خواهد بود. پیشتر جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده بود که هرگونه مذاکره با آمریکا در قالب ۱+۵ و مشروط به لغو تحریم‌هاست و برگزاری چنین جلسه‌ای می‌تواند به عنوان مقدمه‌ای برای تأمین خواست ایران باشد. می‌توان امیدوار بود که مذاکرات به لغو دست کم بخشی از تحریم‌ها ختم شود.  

تارنمای فرارو نیز با طرح پرسشی مبنی بر احیای گروه ۱+۵ امکان‌پذیر است؟ نوشت: نشست سازمان ملل تمام شد و در ظاهر هیچ تحول مثبتی میان ایران و آمریکا رخ نداد. مقامات ایران، خواستار رفع تحریم‌ها شدند. ولی ترامپ مخالفت کرد. به نظر می‌رسید که همه تحرکات چند ماهه ماکرون برباد رفته است. اما حالا روحانی می‌گوید در نیویورک «گام مهمی برای تبدیل گروه ۱+۴ به ۱+۵ برداشته شد.» از آنجا که آمریکا با خروج یکجانبه از برجام، در نشست‌های گروه ۱+۴ شرکت نمی‌کرد، احتمالا منظور روحانی از اضافه شدن یک عضو دیگر به گروه ۱+۴، بازگشت آمریکا به این گروه است. اکنون پرسش اصلی این است که آیا بازگشت دولت ترامپ به گروه یادشده، به معنای رفع تحریم‌ها و اجرای دوباره برجام توسط آمریکا است؟ چقدر احتمال دارد که ترامپ سیاستش در برابر ایران را تغییر دهد؟ ‌

برخی ناظران معتقدند ترامپ برای فرار از فشارهای داخلی، مایل است یک دستاورد خارجی داشته باشد. به همین دلیل، تلاش کرد با روحانی در سازمان ملل دیدار کند.  کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که ماجرای استیضاح و فشارهای سیاسی بر ترامپ از سوی دمکرات‌ها تا انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ادامه یابد. از این رو بعید نیست که ترامپ برای تسهیل دیدار یا مذاکره با ایران، دستور دهد که مقامات آمریکا در جلسات ۱+۵ شرکت کنند.

اما صرف دیدار یا آغاز مذاکرات ممکن است به رفع تحریم‌ها منجر نشود. آمریکایی‌ها چندین بار، رفع تحریم‌ها را به امضای توافق جامع با ایران مشروط کرده‌اند. هر چند که ممکن است دولت ترامپ برای تسهیل گفت وگوها، برخی تحریم‌ها را به شکل محدود تعلیق کند. از سوی دیگر، مقامات ایران مکررا تاکید کرده‌اند که آمریکا اول باید تحریم‌ها را رفع کند و سپس به برجام بازگردد تا ایران با کاخ سفید مذاکره کند. در جدیدترین موضع‌گیری ایران در این خصوص، علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی ایران، در گفتگو با شبکه الجزیره، گفت: «مذاکره با آمریکا ممنوع نیست، ولی در ابتدا باید [آمریکا] تحریم‌ها را بردارد.»

برجام در اجلاسیه اتحادیه اقتصادی اوراسیا

روزنامه اعتماد در گزارشی آورده است: رییس‌جمهوری ایران نخستین سخنران اجلاسیه اتحادیه اقتصادی اوراسیا بود. او نشست سران کشورهای عضو را «فرصتی مغتنم درخصوص پاره‌ای از موضوعات و مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای» توصیف کرد. او در این سخنرانی منطقه‌ای بار دیگر به مسائل و پیشامدهای بین‌المللی برای جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و از «مقابله با یکجانبه‌گرایی» گفت. او همچنین از جامعه بین‌المللی خواست با اتخاذ تصمیمی قاطع با اقدامات یکجانبه‌گرایانه آمریکا مقابله کند. حسن روحانی که سفیر حمایت از برجام در این نشست بود، بار دیگر با تشریح اقدامات آمریکا در قبال ایران تاکید کرد: «جامعه بین‌المللی باید با اتخاذ تصمیمی قاطع و اقداماتی موثر با رویکرد خصمانه و یکجانبه‌گرایانه آمریکا مقابله کند. اقدامات قهری آامریکا و استفاده از دلار به عنوان یک سلاح، به تروریسم اقتصادی منجر خواهد ‌شد و زندگی مردم عادی را هدف قرار خواهد داد.» او با اشاره به «اقدامات مخرب آمریکا در جهان»، همکاری جمعی و منطقه‌ای در قالب اتحادیه‌های اقتصادی، تجاری و سیاسی ‌مانند اتحادیه ‌اقتصادی‌ اوراسیا، سازمان ‌همکاری‌های اقتصادی (اکو)، سازمان همکاری شانگهای و مجمع گفت‌وگوی آسیایی (ACD) به عنوان مهم‌ترین ابزارها در همگرایی اقتصادی- سیاسی منطقه‌ای مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران دانست.

روزنامه شرق نیز در مطلبی با عنوان مسکو همه تلاش خود را برای برجام می‌کند، نوشت: به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، رؤسای‌جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه  عصر سه‌شنبه در ایروان، پایتخت ارمنستان دیدار و درباره مهم‌ترین مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو و تبادل نظر کردند.  حسن روحانی و ولادیمیر پوتین در این دیدار که در حاشیه اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا برگزار شد، به موضوعات برجام و توافق هسته‌ای و همچنین امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز و ابتکار صلح هرمز پرداختند.  رییس‌جمهوری روسیه نیز در این دیدار بار دیگر با حمایت از برجام و توافق هسته‌ای تأکید کرد مسکو همه تلاش خود را برای اجرای کامل تعهدات از سوی همه طرف‌های امضاکننده این توافق به کار می‌گیرد.

 بررسی دیپلماسی برجامی در ایروان

در ستون سرمقاله روزنامه آرمان ملی یادداشتی با عنوان دیپلماسی برجامی در ایروان به قلم عبدالرضا فرجی راد سفیر اسبق ایران در مجارستان، منتشر شده است. در این یادداشت می خوانیم: قطار دیپلماسی ایران در حال حرکت است و روز دوشنبه رییس‌جمهوری و وزیر امور خارجه به ارمنستان سفر کردند. این سفر هم از نظر دوجانبه و دیدارهایی که صورت می‌گیرد حائز اهمیت است و هم از این نظر که اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ایروان در حال برگزاری است. ایران تصمیم دارد به این اتحادیه اقتصادی بپیوندد و اگر این مهم حاصل شود، طبیعتا تعرفه برخی کالاها برداشته شده و صادرات ایران به کشورهای عضو این اتحادیه افزایش خواهد یافت. نتیجه این افزایش صادرات، افزایش درآمد ارزی خواهد بود که در شرایط فعلی و با وجود تحریم‌های سنگین ایالات متحده بسیار مهم است. طی این سفر رییس‌جمهوری با همتای روسی خود نیز دیدار و گفت‌وگو کرد. طی چند سال گذشته همواره دیدارهای رؤسای جمهور ایران و روسیه از اهمیت زیادی برخوردار بود. این اهمیت نیز دلایل زیادی دارد؛ اول اینکه با توجه به همکاری ایران و روسیه در توافق برجام گفت‌وگوهای زیادی در این خصوص صورت می‌گیرد. از سوی دیگر تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده نیز باعث شده ایران به فکر تقویت روابط دوجانبه با روسیه و افزایش مبادلات تجاری با این کشور باشد. دو کشور تلاش دارند در زمینه کار اقتصادی بیشتر، بسترهایی فراهم کنند. مسائل منطقه‌ای نظیر ماجرای سوریه، آنچه در آرامکو حادث شد، مسأله یمن و مسائل این چنینی دیگر نیز طبیعتا میان دو رییس‌جمهوری مطرح شده، اما به عقیده من تمرکز اصلی روی موضوع برجام بوده است.

تخلیه پایگاه العدید (واقع در قطر) توسط آمریکا

این روزنامه یادداشتی با عنوان اسباب‌کشی آمریکا از قطر، تهدید یا فرصت!؟، به قلم مهدی مطهرنیا کارشناس مسایل آمریکا، منتشر کرده که در بخشی از آن آمده است: اخباری در مورد تخلیه پایگاه العدید (واقع در قطر) از سوی رسانه‌ها منتشر شده و برخی دیگر از این اخبار حکایت از کاهش نیروهای آمریکایی در این پایگاه دارد. دو نوع خبر متناقض در این مورد منتشر شده و این مساله به خوبی نشان می‌دهد که ابهام‌هایی درباره این مساله وجود دارد. به هر ترتیب این موضوع تا حدودی به تنش میان آمریکا و ایران مربوط است. جایگاه قطر در میان کشورهای منطقه و نزدیک بودن آن به ایران می‌تواند مساله تخلیه پایگاه العدید را با اهمیت جلوه دهد؛ چراکه برخی از ناظران بین‌المللی معتقدند عقب کشیدن آمریکایی‌ها از قطر می‌تواند اوضاع در منطقه را به نفع ایران رقم بزند و حتی می‌گویند که این موضوع می‌تواند سطح تنش را بالا ببرد. اگر فرض را بر این بگیریم که آمریکایی‌ها تنها به دنبال انتقال تجهیزات اصلی و حیاتی خود از قطر به کارولینا هستند، آن وقت باید منتظر پیامدهای خطرناک این تصمیم شد؛ چراکه این اقدام می‌تواند به این معنا باشد که قرار است در منطقه درگیری نظامی صورت بگیرد و آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند تا از تیررس خارج شوند. خروج کامل از پایگاه العدید، پیام خوشایندی از منظر نظامی ندارد و حتی می‌تواند مخابره کننده پیام‌های معنادار باشد. از جهتی دیگر دیدگاه خوشبینانه‌ای وجود دارد که می‌گوید این خروج می‌تواند بیانگر حل و فصل منازعه میان تهران و واشنگتن و یا فروکش کردن تنش در منطقه باشد. آمریکایی‌ها این اقدام را چارچوب تغییر مسیر راهبرد کلان خود در بحث عملیات‌های هوایی بیان نکرده‌اند، بلکه به گونه‌ای سخن گفته‌اند که نشان می‌دهد نظارت آنها بر منطقه از راه دور انجام خواهد شد و همین موضوع ابهام‌های زیادی را برجا گذاشته است. در مورد این پرونده باید دیدگاه «سفید و سیاه» داشت؛ چراکه هیچ چیز به صورت مشخص بیان نشده است. حتی در این موضوع می‌توان تنش میان ایران و آمریکا را هم موثر دانست.

مشکل آمریکا با استقلال طلبی ایران

استقلال‌طلبی ایران مشکل آمریکاست، عنوانی محسوب می شود که در ستون یادداشت روزنامه آرمان ملی به قلم مهدی ذاکریان استاد دانشگاه منتشر شده است. در این مطلب می خوانیم: در خصوص این مساله که آمریکایی‌ها چه منافع مشخصی را در ایران با به‌کارگیری استراتژی‌های گوناگون دنبال می‌کنند، می‌توان گفت که ایران معادلاتی را که آمریکایی‌ها در پی عملیاتی کردن آنها بودند تغییر داده‌اند. یک معادله همکاری کامل کشورهای منطقه با رژیم صهیونیستی و شناسایی این رژیم نامشروع بوده است. اما ایران به شدت در به رسمیت شناختن حقوق مردم فلسطین اصرار دارد... مساله بعدی استقلال ایران است. ایران برعکس بسیاری از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا گاو شیرده آمریکایی‌ها نیست. ایران وابسته به ادوات و صنایع نظامی آمریکایی‌ها نیست ... سومین مساله‌ای که آمریکایی‌ها خواهان آنند این است که بازار اقتصادی و مالی منطقه بر مبنای اقتصاد ایالات متحده آمریکا تنظیم می‌شود. ایران در این زمینه اقتصاد خود و شرکای خاص خود را دارد...در مجموع ایران توانسته استقلال خود را حفظ نماید. می‌توان گفت که آمریکایی‌ها خواهان سیطره نظامی، سیاسی و اقتصادی بر ایران بودند که چنین مساله‌ای به دست نیامده است. نه تنها چنین مساله‌ای به دست نیامد، بلکه تلاش آنها زیر سوال رفته است. این زیر سوال رفتن می‌تواند مدلی باشد برای سایر کشورها که این یک خطر و تهدید برای آمریکایی‌هاست. این مساله نشان دهنده آن است که به‌رغم آنکه آمریکایی‌ها به دنبال رژیم‌چنج در ایران بودند و یا به دنبال حمله نظامی و یا فروپاشی از درون بودند، امروز خواستار همراهی ایران شده‌اند. در حال حاضر فقط اکتفا کرده‌اند به اینکه ایران مزاحمتی برای سیاست‌های آمریکا ایجاد نکند. آنها حتی نمی‌گویند که موظفید که با ما همکاری و یا ائتلاف کنید فقط به دنبال آنند تا ایران مزاحمتی برای آنها نداشته باشد.

 لزوم اتحاد در سیاست خارجی

کوروش احمدی دیپلمات اسبق و تحلیلگر ارشد مسایل بین‌الملل در گفت و گو با روزنامه آرمان ملی مطرح کرد: الان وقت دوگانگی در سیاست خارجی نیست. همچنین وی در پاسخ به سوالی مبنی بر فشارهای برخی جریان‌های داخلی به دولت را تا چه اندازه در انتخاب مسیر سیاست خارجی کشور موثر می‌دانید؟ آیا اگر این فشارها در داخل وجود نداشت، ایران مسیر دیگری را در رابطه با حل و فصل پرونده هسته‌ای می‌پیمود؟ گفت: نقش گروه‌های فشار در ایران مانند هر کشور دیگری مهم است. اما تفاوت در این است که این گروه‌های فشار در اجرا نیز دستی دارند و این موجب نوعی دوگانگی و تداخل در پیشبرد سیاست خارجی شده است. البته واقف هستید که مطابق قانون اساسی و ویژگی‌های نظام سیاسی ما، تصمیم‌گیر نهایی در سیاست خارجی دولت نیست. متاسفانه این گروه‌های فشار گاه هم از دولت و هم از مقام معظم رهبری خیلی جلو می‌زنند یا عقب می‌مانند. مثلا در حالی که مقام معظم رهبری با شرط قرار دادن بازگشت آمریکا به برجام نشان دادند که همچنان این توافق را معتبر می‌دانند، برخی از این گروه‌های فشار خواستار دفن آن هستند. مهم این است که ما بتوانیم در داخل به حداقلی از اجماع لازم برای تدوین یک سیاست خارجی کارآمد و توسعه محور برسیم. در غیر این صورت کار بسیار دشوار خواهد بود.

سخنان رییس مجلس درخصوص مذاکره ایران و آمریکا

روزنامه اعتماد در تیتر نخست خود به سخنان علی لاریجانی پرداخت. وی در ارتباط با احتمال مذاکره ایران و آمریکا گفت: مذاکره با واشنگتن حرام نیست اما این کشور در ابتدا باید تحریم‌ها را بردارد.

رسانه های اصولگرا

 گمانه زنی ها از بازگشت ترامپ به برجام

روزنامه کیهان در بخشی از گزارش منتشر شده خود آورده است: وقتی تبدیل شدن ۱+۴ به ۱+۵ برای آقای روحانی یک گام مهم تلقی می‌شود، این چیزی جز پوست خربزه زیر پای رئیس‌جمهور نیست... می‌توان خطاب به آقای روحانی گفت باید مراقب پوست خربزه‌هایی که غرب و برخی دنباله‌های داخلی آنان برای وی تدارک دیده‌اند باشد و فراموش نکند همانطور که خود در سخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد، آمریکا راهزن بین‌المللی است.

سخنان روحانی در اجلاس اوراسیا

این روزنامه در گزارشی نوشت: حسن روحانی رییس‌جمهوری در جریان سفر به ارمنستان به منظور شرکت در اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا در دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه گفت: ایران از امضا کنندگان توافق برجام انتظار دارد در راستای اجرایی شدن آن اقدام کنند.

کیهان افزود: این اظهارنظر در حالی است که از روز اجرای برجام- دی ۹۴-  تاکنون آمریکا و اروپا به هیچ عنوان به تعهدات برجامی خود عمل نکرده‌اند. اکنون و در حالی که قریب به ۴ سال از اجرای برجام سپری شده است، دولت ایران همچنان در انتظار اجرای تعهدات طرف مقابل است!

روزنامه جوان نیز سخنان روحانی را بازتاب داد و با استفاده از میان تیتر دعوت جهانی برای مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا، آورد:  حسن روحانی اقدامات خصمانه و یکجانبه‌گرایی آمریکا را مورد توجه قرار داد و با بیان اینکه نظام جهانی بر پایه چندجانبه‌گرایی و همکاری‌های مشترک کلیه اعضای جامعه بین‌المللی استوار است و همه کشورها به حکم تعهد و مسئولیت بین‌المللی خود و در راستای حفظ صلح، امنیت، ثبات و نظم بین‌المللی، موظف به مقابله با یک جانبه گرایی هستند، تصریح کرد: مقاومت و تقابل برخی از کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران با اقدامات خصمانه و یکجانبه‌گرایانه ایالات متحده آمریکا، باعث مواجه شدن این کشور با تحریم‌های شدید و غیرانسانی شده است. روحانی اضافه کرد: آمریکا در سال‌های اخیر با اعمال رویکرد یکجانبه و بی‌توجهی به تعهدات، و توافقات بین المللی و زیر پا گذاشتن موافقت‌نامه‌های دوجانبه، بسیاری از کشورهای دیگر از جمله؛ چین و روسیه، همچنین تعدادی از متحدین خود را هدف قرار داده است. رییس جمهوری سپس جامعه جهانی را به اتخاذ اقدامات مقابله‌ای با یکجانبه‌گرایی آمریکا دعوت کرد و گفت: «به اعتقاد ما، جامعه بین‌المللی باید با اتخاذ تصمیمی قاطع و اقداماتی مؤثر با رویکرد خصمانه و یکجانبه‌گرایانه آمریکا مقابله نماید. اقدامات قهری آمریکا و استفاده از دلار به عنوان یک سلاح، به تروریسم اقتصادی منجر خواهد شد و زندگی مردم عادی را هدف قرار خواهد داد.»

اروپا و مکانیسم ماشه

روزنامه صبح نو در مطلبی با عنوان ماشه مشقی، آورده است: از دل اروپا صداهایی به‌گوش می‌رسد؛ صداهایی که محتوایش بر بازگشت «سازوکار ماشه» دلالت دارند. وزارت امورخارجه کشورمان این صداها را «غیرقانونی» و «غیرقابل‌قبول» خوانده است.  اوایل هفته جاری، روزنامه بریتانیایی «گاردین» در گزارشی به تمایل کشورهای اروپایی عضو برجام برای خروج از این توافقنامه و بازگرداندن سازوکار اسنپ‌بک (ماشه) پرداخت. براساس این گزارش، اتحادیه اروپا با ارسال پیامی خصوصی به تهران هشدار داده اگر تهران تهدیدش به دورشدن بیشتر از برجام را اجرایی کند، این اتحادیه چاره‌ای جز خروج از برجام در ماه نوامبر (همزمان با گام چهارم برجامی ایران) نخواهد داشت. این تهدید در حالی است که اروپا پس از خروج آمریکا از برجام، به هیچ‌یک از وعده‌های خود برای بهره‌مندساختن ایران از مزایای اقتصادی آن عمل نکرده است. آقای سیدعباس موسوی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی، در نشست خبری این هفته خود، درباره گزارش‌های اینچنینی برخی رسانه‌ها اعلام کرد: «اگر منظورشان این است که اگر ایران گام چهارم را بردارد، آن‌ها از برخی مکانیسم‌ها استفاده می‌کنند، چنین اقدامی غیرقانونی و غیرحقوقی است». موسوی با بیان اینکه اگر اروپایی‌ها استفاده از مکانیسم ماشه در ذهن‌شان است، باید بگویم این اقدام از همین الان مُرده است، گفت: «ما اقدامات جبرانی برای خودمان و طرف مقابل در برجام پیش‌بینی کرده بودیم». ازجمله اقدامات ما این بود که اگر جمهوری اسلامی برجام را نقض کند، آن‌ها می‌توانند از اسنپ‌بک (مکانیسم ماشه) استفاده کنند و اقدام جبرانی ایران هم این بود که اگر آن‌ها برجام را نقض کنند، ایران در قالب بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، اقداماتی را به‌صورت مرحله‌ای یا دفعی انجام دهد. سخنگوی وزارت امورخارجه تأکید کرد: «اگر آن‌ها بخواهند درمقابل اقدامات جبرانی ما اقدامات جبرانی انجام دهند، خنده‌دار و غیرقابل‌قبول است و خیلی خودشان را به‌زحمت نیندازند».