ملاک اول و آخر نظارت بر نمایش‌ها، نص صریح قانون است نه سلیقه

 تئاتر؛ هنری با عمر بیش از ۲۵۰۰ سال تنها شیوه ارائه در شاخه هنرهای دراماتیک است که به شکلی زنده در مواجهه با مخاطب قرار می‌گیرد. همین گفت‌وگوی زنده و ایجاد جریان پویا میان تولیدکنندگان، هنرمندان و دست‌اندرکاران این هنر با مخاطبان، باعث شده یکی از مهمترین ستون‌های شکل‌گیری این هنر بر پایه نگاه انتقادی شکل گیرد.

مفهوم انتقاد و اعتراض در هنر تئاتر، زیر سوال بردن چارچوب ها و نظام‌نامه شکل‌دهنده دولت‌ها و کشورها نیست؛ بلکه هنرمندان تئاتر با استفاده از مهمترین ویژگی این هنر، یعنی زنده بودن و برقراری ارتباطی پویا، مستمر و بلاانقطاع با مخاطبان تلاش می کنند نسبت به ناهنجاری های جامعه و بازتاب آن به شکلی عریان و گاه اغراق شده، مخاطبان را به وجود این ناهنجاری‌ها زنهار دهند و در ادامه با برانگیختن حس اندیشگی و تأمل مخاطبان، به ارائه راهکارهایی برای پشت سر گذاشتن ناهنجاری ها و حرکت به سمت هنجارها با هدف رشد و تعالی فرهنگی جامعه بپردازند.

اواخر قرن شانزدهم و ابتدای قرن هفدهم میلادی، هنرمندان تئاتر با پشت سر گذاشتن سبک‌ها، مکتب‌ها و نحله‌های مختلف تفکر مدرن، به رویکرد انتقادی این هنر در مواجهه با ناهنجاری‌های جامعه بیش از پیش توجه کردند. از تراژدی‌ها و کمدی‌های ویلیام شکسپیر (نمایشنامه نویس انگلیسی ۱۵۶۴ تا ۱۶۱۶) و انتقادش به طبقه سلطنتی و اشراف دوران الیزابت گرفته تا کمدی‌های مولیر (نمایشنامه نویس فرانسوی ۱۶۲۲ تا ۱۶۷۳) که بیشترین انتقاد را بر بدنه دربار و طبقات اقتصادی استوار کرده بود.

از آن تاریخ تا امروز نمایشنامه‌نویسان، کارگردانان و هنرمندان عرصه تئاتر به فراخور عصر و زمانه خود ناهنجاری‌های موجود را که گاه شکلی جهانشمول داشته با قلم و هنر ماندگار کردند. از آنجا که کار هنرمند کمک به ترمیم، ساخت و تعالی چهره فرهنگی جامعه است، هنرمندان در تمام عرصه‌ها از جمله تئاتر تلاش می کنند در این راستا نه تنها رسالت هنری خود را ادا کنند که بتوانند سهم و نشانی به اندازه هنر خود در بهبود سطح کیفی فرهنگ جامعه‌شان ادا کنند.

در راستای نظارت مستمر بر کار هنرمندان در مسیر عدول نکردن از رسالت اصلی‌ و نغلتیدن به بیراهه‌ها و حواشی در حوزه هنرهای نمایشی در کشور ما شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تحقق این مهم را بر عهده دارد.

تبعیت صفر تا صدی از قوانین

از ابتدای سال جاری که در کشور؛ به ویژه در پایتخت حجم تولید آثار تئاتری در قیاس با دیگر استان‌ها و شهرستان‌ها (به سبب پررنگ تر بودن مفهوم رقابت میان گروه های و تماشاخانه ها) بیش از هر جای دیگری جلوه‌گری می کند؛ سه اثر نمایشی عروس مردگان به کارگردانی امیدرضا سپهری؛ عاشقانه‌های خیابان به کارگردانی شهرام گیل‌آبادی و همین اواخر نمایش امشب اینجا به کارگردانی مژگان خالقی در میانه راه با نظر شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی از اجرای عمومی‌ بازماندند.

این روند تا آنجا بود که موارد مورد تذکر این شورا را بار دیگر در کار لحاظ کرده و در مسیر صحیح اجرای عمومی با تبعیت صفر تا صدی از قوانین موجود در زمینه تولید و اجرای عمومی آثار نمایشی در کشور، همچنان روی صحنه بمانند.

از میان سه اثر نامبرده؛ مجوز اجرای نمایش عاشقانه های خیابان با وجود دریافت تذکرهای متعدد شورا و رعایت نکردن آن نکات از سوی گروه اجرایی به شکل کامل لغو شد. اما دو اثر دیگر بعد از پشت سر گذاشتن موارد اصلاحی بار دیگر اجرای عمومی را از سر گرفتند.

امشب اینجا و تجربه هفتادودوساعت وقفه در اجرای عمومی

نمایش امشب اینجا به کارگردانی مژگان خالقی و دراماتورژی محمد چرمشیر که از ۲۴ شهریور در سالن سمندریان مجموعه تماشاخانه ایرانشهر اجرای عمومی آن آغاز شد به دلیل رعایت نکردن برخی موارد اصلاحی از ۴ تا ۷ مهر توقیف شد و بعد از رعایت موارد اصلاحی توسط شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی بار دیگر به صحنه بازگشت.

در خلاصه داستان نمایش آمده است: زنی، پانزده سال پس از مرگ خود به خواب خواهرش می آید و بخش نهان زندگی و روابطش را فاش می‌کند. این زن آذر (مژگان خالقی) است که سالیان قبل (در دهه شصت و هفتاد) با بابک (جواد مولانیا) ازدواج کرده و حاصل این ازدواج دختری به نام رهاست. آذر خواهری به نام نیلو (میترا حجار) دارد و قبل از ازدواج با او و مادرش ناهید زندگی می‌کرد.

آذر در برخوردهایی، شیفته رضا نامزد خواهرش نیلو می‌شود. رضا به خارج از کشور می‌رود و پس از مدتی بازمی‌گردد. آذر در یک مهمانی متوجه می‌شود نامزد سابق خواهرش، دوست همسرش بابک است ... . بعد از گذشت چند سال که رها بزرگ می شود همسر آذر از موضوع خیانت باخبر شده و  آذر را ترک می کند؛ همین مساله و عذاب وجدان و زندگی مالیخولیایی آذر، باعث می شود او طی جنونی آنی خودکشی کند و حال مخاطب با حضور آذر در خواب نیلو وارد این ماجرا و پیگیری آن می شود.

روایت خارج از عرف نمایشنامه

موضوع محوری این اثر نمایشی؛ بر پایه یکی از ناهنجاری های موجود در جامعه‌مان به عنوان یکی از ناهنجاری های جهانشمول، بر محور خیانت استوار شده است. اتفاقی که به واسطه متن صریح و گاه در مواردی خارج از چارچوب عرف این نمایش به خودی خود حساسیت برانگیز است. امشب اینجا اگر صادقانه بخواهیم بگوییم به سبب بی‌توجهی به نگاه عرف جامعه و عدول قصه و روایت قهرمانان نمایشنامه در مواجهه با عنصر خیانت  از برخی چارچوب ها با رای کارشناسان شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی ملزم به رعایت برخی اصلاحات شد.

اما پیش از پرداختن به آنچه در محتوای این اثر نمایشی باعث وجود چنین حاشیه‌هایی شده است و آنکه چرا نمایش امشب اینجا از مسیر حرکت خود منحرف شده، ناگزیر از مرور بخشی از تئاتر معاصر کشور هستیم.

آغاز ارائه الگوهای نوین؛ یک دهه بعد از انقلاب

هنر تئاتر یکی از مهم‌ترین استوانه‌های رسالت بنیان‌های فرهنگی خود را بر حوزه نقد ناهنجاری‌های جامعه و تلاش برای به‌هنجار کردن آنها و کمک به تعالی فرهنگی جامعه استوار کرده است. اما فرهنگ غالب بر جامعه همیشه نسبت به دید یک یا چند طبقه اجتماعی یا بخشی از اهالی خانواده هنرمندان، اولی‌ است. انقلاب شکوهمند اسلامی به فاصله کمتر از دو سال بعد از به بار نشستن نهال حرکت انقلابی مردم به رهبری امام خمینی (ره) با یورش و تجاوز رژیم بعث مواجه شد. اتفاقی که ثمره آن حماسه هشت سال دفاع مقدس؛ مقاومت، پایداری و شهادت بسیاری از فرزندان این مرز و بوم بود.

تنها چند سال بعد از پایان دوران دفاع مقدس و آغاز سال های سازندگی جریان هنر، فعالیت هنرمندان، ذات و ماهیت بیشتر آثار هنری تولید شده در شاخه هنرهای دراماتیک اعم از تئاتر و سینما را به بر همراهی با جامعه استوار شد.

طی دهه نخست انقلاب، بیشتر آثار تولید شده در حوزه تئاتر دفاع مقدس بر بازتاب نگاه تهییجی و تشویقی متکی بود. اما با عبور از سال های جنگ تحمیلی و آغاز دوران جدید بعد از حماسه هشت ساله، هنرمندان تصمیم گرفتند به بازتاب برخی دیگر از زوایای موجود در جامعه و جبهه های نبرد در کنار انتقاد به برخی درغلتیدن به بیراهه ها بپردازند تا با بازتاب آن آسیب ها؛ بار دیگر مانند سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی و تجربه حماسه هشت سال دفاع مقدس، شریان و جریان حیات فرهنگی جامعه در مسیر تعالی خود با سرعت بیشتری به حرکت ادامه دهد.

پشت سر گذاشتن سال‌های حماسه دفاع مقدس، تجربه آرامش سال های بعد از جنگ تحمیلی و گذران دوران سازندگی، هنرمندان را بر آن داشت تا نگاه تازه ای به مقوله جنگ و رزمندگان داشته باشند؛  در تمامی آثار دهه نخست انقلاب، رزمندگان؛ سلحشوران و افرادی بودند به دور از هر خطا و مانند فرشتگان کاملاً سفیدِ سفید! افرادی بری از هرگونه اشتباه و خطا! در حالی که تمامی آنها انسان بودند با تمام خصوصیات مثبت و منفی یک انسان. نگاهی واقع‌گرایانه به جنگ و رزمندگان سرآغاز ظهور آثار متفاوتی شد.

پچپچه‌های پشت خط نبرد نوشته علیرضا نادری از این دست آثار بود و گروهی از رزمندگان را در حالی در قالب این اثر تراژیک به مخاطب نشان داد که هر یک نمادی و نماینده‌ای از طبقه خاص، ملموس و باورپذیر از افراد جامعه بودند. اثری که برای نخستین بار به کارگردانی علیرضا نادری در سال ۱۳۷۴ در جشنواره تئاتر دانشگاهی اجرا شد اما به دلیل رویکرد و روایت متفاوتش با حواشی زیاد همراه شد.

نمونه‌های دیگر از این دست، دو متن عزیز مایی و دغدغه های پرچین چهار زبل و رمز و رازهای دور و دراز نیمه شب به قلم مهرداد رایانی‌مخصوص بود که هر دو نمایشنامه در حوزه دفاع مقدس خط شکن دیگر بودند. عزیز مایی در سال ۱۳۷۶ برای نخستین بار با کارگردانی مهرداد رایانی مخصوص در مجموعه تئاترشهر روی صحنه رفت و روایت قصه متفاوت آن حتی در آن سال‌ها نه تنها مخاطبان را که جامعه منتقدان و در مواردی مسئولان را نیز به چالشی بزرگ دعوت کرد.

به همین ترتیب نمایش‌های دیگری چون خنکای ختم خاطره باز هم در عرصه تئاتر دفاع مقدس در سال ۱۳۸۸ نوشته حمیدرضا آذرنگ و کارگردانی نیما دهقان نیز حواشی بسیاری در زمان اجرا داشت. ترن تجربه ای که بار دیگر حمیدرضا آذرنگ با همکاری نیما دهقان در سال ۱۳۹۱ روی صحنه برد هم کار بی‌حاشیه‌ای نبود.

این چند اثر به عنوان مشتی از خروار روایت و نگاه متفاوت هنرمندان تئاتر، حافظه و خاطره فراموش‌کارمان را معطوف به این نکته می کند که جریان‌سازی و هویت‌بخشی در عرصه تئاتر به واسطه همان زبان و نگاه نقادانه است. نگاه و زبان نقادانه ای در راستای بازتاب ناهنجاری ها و به هنجار کردن آنها برای رشد و تعالی جامعه و نه زیر سوال بردن ارزش ها و هویت های شکل‌دهنده کشور انقلابی و اسلامی مان...

مرور چنین مواردی ما را به این نکته زنهار می دهد که بازتاب برخی ناگفته هایی که شاید جسارتش میان جامعه هنرمندان برای بازگویی آنها وجود نداشت و همواره با برخی حاشیه ها و اتفاقات پر فراز و نشیبی همراه بود؛ امروز ثمره‌اش تعالی، جریان سازی و شکوه مفهوم تئاتری به نام تئاتر دفاع مقدس است.

حال با این پیش زمینه به اتفاق اخیر حوزه تئاتر یعنی حاشیه های ایجاد شده پیرامون نمایش امشب اینجا به کار گردانی مژگان خالقی نکاه کنیم. نمایشی که محوریت آن بازتاب دهنده مفهومی تلخ اما موجود در فرهنگ جامعه مان است.

لزوم توجه به الگوهای عرفی و فرهنگی سلایق مختلف جامعه مخاطبان

شاید هدف و نگاه محمد چرمشیر و گروه نمایش امشب اینجا بیان زنهار و انتقاد به مخاطبان خود به عنوان بخشی از افراد جامعه نسبت به ناهنجاری‌ چنین تلخ در جامعه باشد؛ اما گروه نمایش امشب اینجا، این بار دست روی نقطه و مفهومی گذاشته اند که نه تنها به عنوان یکی از دردهای جامعه ما برای بازتاب علنی آن شناخته می شوند که بخشی از رفتار حریم خصوصی از یک سو و سوی دیگر عرف نظام فرهنگی جامعه ایرانی را هدف قرار داده است.

نمی توان منکر شد خیانت زناشویی وجود ندارد؛ اما اینبار بیان قصه‌هایی تا این حد رو و درمواردی گل‌درشت در برخی لحظات، حتی درک و هضم آن برای بسیاری مخاطبان تحصیل کرده و روشنفکر نیز سخت و صعب به نظر می رسد چه رسد به جامعه مخاطبانی با سلایق، نگرش ها و بینش های مختلف فرهنگی، عرفی و دینی.

پیش از به وجود آمدن چنین حاشیه‌هایی چه در متن و چه در اجرا؛ این اثر از شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی مجوز دریافت کرده است. همین نشان‌ می دهد نمایش امشب اینجا از هیچ کدام از چارچوب ها و قوانین نظام‌مند این شورا برای به صحنه بردن یک اثر نمایشی در ساحت متن و اجرا عبور نکرده است؛ اما شاید به دلیل همان خاصیت زنده بودن و همراهی و مواجهه گرم مخاطبان، گروه بازیگران و دست اندرکاران این اثر نمایشی را به شکلی ناخودآگاه به سمت بازگو کردن و بازتاب دادن بخشی از دیالوگ ها یا نمایی گل‌درشت از مفهوم خیانت در زندگی مشترک در صحنه کرده است. اتفاقی که بی هیچ تردید به درستی از آن انتقاد شد. انتقادی که با ورود بموقع اعضای شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی تذکر داده و بعد از اصلاح و بازبینی مجدد، بار دیگر اجرای عمومی این اثر از سر گرفته شد.

نظارت در سه وجه متن، آمادگی گروه برای اجرای عمومی و در خلال اجرا

 مدیر اداره ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره شیوه اعطای مجوز به گروه های تئاتری برای اجرای عمومی گفت: نظارت این اداره در سه بخش متن، آمادگی گروه برای اجرای عمومی و ارزشیابی در خلال شب‌های اجرا، قوانین خود را در بخش بازبینی لحاظ می کند.

سیدوحید فخرموسوی ادامه داد: هر کدام از این سه بخش - متن، آمادگی گروه برای اجرای عمومی و نظارت در خلال اجرا - اگر نیازمند اصلاحات باشد به شکل مکتوب به کارگردان ارائه می شود. اما مسئله اصلی آن است زمانی که نمایشی در روند اجرای عمومی توقیف و ملزم به اجرای برخی از اصلاحات می‌شود؛ مدام از زبان کارگردان محترم می شنویم به ما اطلاع داده نشده، در حالیکه نه تنها به شکل شفاهی یا کتبی به گروه انتقال داده شده است که روال اصلی ما بر این است که نخستین تذکرها به سالن میزبان و مدیریت آن ارسال شود.

وی درباره چرایی ارسال دلایل برای بازبینی یا الزام به اجرای برخی اصلاحات به شکل نامه رسمی به مدیریت سالن یادآور شد: همه این ها برگرفته از نظام جاری و قوانین اجرای عمومی در کشور است. در حقیقت متن و اعضای گروه تئاتری توسط سالن هایی که برای میزبانی آن گروه خود را آماده می‌کنند برای شورای نظارت و ارزشیابی به شکل نامه مکتوب ارسال می شود. روند نظام اداری ما را بر آن می دارد با تمام احترام به گروه نمایشی، در پاسخ به درخواست سالن که برای پذیرش متن و انجام روند بازبینی گروه تئاتری برای اجرا در آن سالن از طریق نامه رسمی ما را خطاب قرار داده است ما نیز نامه خود را به آن تماشاخانه ارسال می‌کنیم.

 در روند بازخوانی متن اگر نمایشنامه نیازمند اصلاح باشد تمام موارد به گروه اعلام می شود. همچنین بعد از تغییر و اصلاحات و تایید نهایی متن، زمانی که گروه برای اجرای عمومی خود را جهت بازبینی اثر شورای نظارت و ارزشیابی معرفی می کند اجرا به شکل کامل در تمام ابعاد اعم از لباس، دکور، موسیقی، گریم در کنار کارگردانی و بازیگری بازبینی می شود. در این مرحله اگر مواردی نیازمند اصلاح باشد موارد به گروه و کارگردان اعلام ‌می شود.

قواعد هنر زنده تئاتر را می شناسیم اما الویت با قانون است

فخرموسوی افزود: تئاتر هنری زنده است و مانند سینما نیست که در قالب یک اثر واحد و بدون تغییر در هر نوبت اکران در مواجهه با مخاطب قرار گیرد، به واسطه همین حس زنده بودن تئاتر ناخودآگاه اجرای هر شب با شب قبلی‌ تفاوت‌هایی دارد. اما این تفاوت ها نباید سبب شود چارچوب قوانینی که به گروه و سالن از سوی شورای نظارت و ارزشیابی به عنوان قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای اجرای عمومی آثار نمایشی اعلام شده مورد بی توجهی قرار گیرد.

این مدیر تئاتری تاکید کرد: هر زمان که در خلال اجرا، مواردی را مشاهده و احساس کنیم اثری که در حال اجرای عمومی است در متن و در ساحت اجرا تطبیقی با دو بازبینی قبلی (متن و اجرا) نداشته برای اصلاح موارد به گروه تذکر می دهیم، اجرا را متوقف می‌کنیم و بعد از اعمال اصلاحات بار دیگر کار بازبینی و اجرای عمومی از سر گرفته می‌شود.

 اعضای شورا و گروه اجرایی از یک خانواده هستند. ما نیز به وقت و سرمایه ای که یک گروه برای تولید اثر تئاتری صرف می کند احترام می گذاریم و برخی اتفاقات را که با قوانین، چارچوب‌های مبتنی بر ارزش‌های عرفی و شرعی ما در تعارض نیست و در برخی از کارها مشاهده می‌کنیم مماشات کرده و در شکل تذکر شفاهی نکات را به گروه هنرمند اعلام می‌کنیم تا خدشه ای در اجرای عمومی آنها وارد نشود.

وی گفت: اما نباید این نکته را فراموش کنیم دغدغه همه ما نظام، انقلاب و حفظ و تقویت همبستگی ملی در ساحت دولت جمهوری اسلامی ایران است. اگر کوچکترین موردی در زمینه انحراف از چنین خطوطی که هنرمندان در همان گام نخست متعهد به انجام آن هستند را مشاهده کنیم در هر مرحله ای از روند اجرای عمومی که باشد کار را متوقف کرده به گروه تذکرات لازم را می‌دهیم و بعد از اعمال اصلاحات و بازبینی مجدد بار دیگر مجوز اجرای گروه صادر می شود.

فخرموسوی تاکید کرد: اعطای مجوز برای اجرای عمومی گروه های تئاتری در حیطه تخصصی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و این وزارتخانه در حوزه معاونت هنری و بازوی اجرایی آن در عرصه تئاتر یعنی اداره کل هنرهای نمایشی وظیفه صیانت و پاسداری از ارزش‌های جاری در جامعه انقلابی و اسلامی مان را داراست. با وجود این نکته نیز مفهوم همکاری برای اجرای عمومی؛ تعاملی دوطرفه است. وقتی سالن یا گروهی تقاضای اجرا می‌کند یعنی پذیرفته در قالب چارچوب ها و قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار خود را به صحنه ببرد. اگر از این مسیر منحرف شود در هر جایگاهی که باشد به واسطه نص صریح قانون برخورد می شود.

وی یادآور شد: مساله‌ای به نام نگاه سلیقه‌ای یا بازتاب نظریات افراد با سلایق خاص هیچگاه مدنظر شورای ارزشیابی و نظارت و در مقام بزرگ‌تر اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نبوده و نیست. ارجاع اول و آخر ما به نص صریح قانون است. دغدغه‌های نظام، شانیت انقلاب و آرمان های جمهوری اسلامی ایران مهمترین خطوط قرمز شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی است. در این حوزه اهل مماشات نیستیم و با تمام گروه‌ها یکسان با نگاه و زبان قانونی برخورد می شود.

نظارت بر آثار نمایشی فرایندی مستمر است

مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا ضمن تأیید صحبت‌های فخرموسوی گفت: صدور مجوز اجرای عمومی آثار با چارچوب و ساختار آثار نمایشی تحت قوانین اداره کل هنرهای نمایشی تبیین شده است. در این مسیر مصوبات قانونی در مسیر صدور پروانه تایید متن و اجرای نمایش برای گروه ها به شکل یکسان وجود دارد. به گونه ای که بعد از آغاز اجرای عمومی نیز کارشناسان شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی هنگام شب‌های اجرای عمومی نیز کار نظارت خود را به شکل مستمر با استناد بر همان نظام و چارچوب قوانین انجام می دهند.

شهرام کرمی ادامه داد: اگر اجرای عمومی آثار خارج از قوانین نظام‌مند اداره کل هنرهای نمایشی از دید اعضای شورای نظارت و ارزشیابی قرار باشد در گام نخست به سرپرست گرو یا کارگردان اعلام و به شکل رسمی طی نامه ای به مدیریت سالن اطلاع داده می‌شود تا برای اصلاح و رعایت آن موارد اقدام کنند.

البته می پذیریم نمایش به سبب زنده بودن و در برخی شب ها به واسطه انرژی و بازخورد میان مخاطبان و هنرمندان صحنه و بهره بردن این هنر از نگاه خلاقانه ممکن است از برخی چارچوب ها و قوانین جاری در مسیر نظارت و ارزشیابی و مواردی که گروه بعد از پشت سر گذاشتن آنها تایید اجرای خود را گرفته، عدول کند که به محض این رخداد از طریق شفاهی و ارسال نامه، موارد به مدیریت سالن انتقال داده می شود.

مدیرکل اداره هنرهای نمایشی تاکید کرد: اما زمانی که گروه بعد از اعلام اصلاح موارد تغییری در اجرا نداده باشند یا حتی بی توجه به آن موارد، قانون‌گریزی خود را صرفاً به واسطه همراهی هرچه بیشتر مخاطب افزایش دهند؛ مجوز اجرای عمومی را لغو می کنیم و حتی از طریق نامه موارد را به مدیریت سالن اطلاع می‌دهیم. تا امروز هیچ موردی نبوده (برخلاف گفته کارگردانان) که به آثار نمایشی که تاییدیه و اصلاح موارد گفته‌شده از سوی شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل، از قبل اطلاعی به کارگردان داده نشده باشد.

کرمی با تاکید بر آنکه تعامل، گفت‌وگو و اندیشه‌ورزی‌ در خانواد تئاتر یادآور شد: اتفاق تلخ برای شورای نظارت و ارزشیابی آن است که مانع اجرای یک اثر نمایشی شود؛ زیرا هدف ما تعامل است. اما وقتی بعد از تذکرات مختلف گروه توجهی به این نکته ها نمی کند اولویت برای ما نص صریح قانون و التزام به رعایت امنیت اخلاقی و اجتماعی مخاطبان جامعه فرهنگی است و بی‌هیچ تردید ضامن اجرای قوانین دغدغه‌مند نظام، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان بازوی متولی امور فرهنگی و هنری دولت به شمار می رود.