به گزارش گروه نشریات خبری ایرنا، رجب طیب اردوغان در سخنرانی خود در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در ۲۴ سپتامبر (دوم مهر)، نقشه‌ای از مرزهای ترکیه با شمال سوریه را به دست گرفت که خطوطی بر آن کشیده شده بود. او انگشت خود را بر این خطوط گذاشت و آنها را مرزهای منطقه امن مورد نظر خود معرفی کرد و گفت اگر این خطوط بنا شود، سه میلیون سوری آواره در ترکیه، اروپا و آمریکا به کشور خود باز می گردند. دو هفته پس از آن سخنرانی، کاخ سفید در بیانیه‌ای رسمی با اعلام این مسأله که ترکیه به زودی عملیات خود را در شمال سوریه آغاز می‌کند، از خروج نیروهای آمریکایی از این منطقه پرده برداشت و به اردوغان چراغ سبز نشان داد تا عملیات خود، با عنوان چشمه صلح را کلید بزند.
کاخ سفید همچنین اعلام کرد که هیچ مداخله‌ای نیز در حمله ترکیه به مرزهای سوریه نخواهد داشت. روزنامه ها، تارنماها و خبرگزاری های کشور بخش زیادی از مطالب امروز خود را به این موضوع اختصاص دادند.
رسانه های اصلاح طلب
حمله احتمالی ترکیه به مواضع کردهای سوریه
روزنامه ایران در مطلبی با عنوان خیز اردوغان به سوی چشمه صلح نوشت: «دونالد ترامپ» اندکی بیش از سه ماه پیش، در ماه ژوئن در توئیتی نوشت: «اردوغان ۶ هزار نیروی نظامی خود را در مرزهای کشورش با سوریه مستقر کرده تا کردهایی را که به ما کمک کردند با داعش بجنگیم، نابود کند. اما من به او تلفن کردم و از او خواستم که این‌کار را نکند. به او گفتم‌که تو نمی‌توانی این کار را بکنی.» ... به گزارش روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز»، بر اساس دستوری که دونالد ترامپ برای پنتاگون فرستاد، نیروهای نظامی آمریکا که در شمال سوریه هستند، از این منطقه خارج شدند. اما هنوز در سوریه به سر می‌برند. کاخ سفید نیز در بیانیه‌ای که در این خصوص منتشر کرد، تأکید کرده که آمریکا از عملیات ترکیه حمایت نمی‌کند. این به آن معنا است که واشنگتن مانع این حمله که علیه کردها به‌عنوان متحدانش در سوریه است، نخواهد شد.
روزنامه شرق با تیتر خطرات حمله ترکیه به شمال سوریه آورد: ترکیه اعلام کرده است که عملیات نظامی جدیدی را در شمال سوریه آغاز خواهد کرد. ایالات متحده که در جنگ با داعش با کردهای ی. پ. گ متحد شده بود، امروز در برابر یک عضو ناتو آنها را به حال خود رها کرده است و روسیه هم حاضر به دفاع از آنها نیست. احزاب کُرد در سه کشور منطقه از ۲۰۱۶ تا به امروز در بازی باخت قرار گرفته‌اند. آنها پیش از این قلمروهای شبه‌دولتی داشتند که روی نقشه دیده نمی‌شد، اما از نظر ژئوپلیتیکی واقعیت روی زمین بود و از آنها یک بازیگر می‌ساخت. هجوم داعش به مرزهای سایکس- پیکو همه چیز را تغییر داد. تفاوت بزرگ داعش با القاعده در این اصل بود که داعش خواهان قلمروی ویژه خود برای اعلام یک خلافت بین‌المللی بود. تصویر جنگجویان داعش درحالی‌که با تخریب چند مانع کوچک پایان نظم سایکس- پیکو را اعلام می‌کردند، هنوز در خاطره‌ها زنده است ... ایالات متحده پس از نابودی داعش عملا دست از حمایت کردها شست. واشنگتن ابتدا در برابر عملیات سپر فرات و سپس عملیات شاخه زیتون سکوت کرد و امروز در حال تخلیه نیروهای خود از مناطقی است که قرار است هدف حمله نظامی ارتش ترکیه قرار بگیرند. کردهای سوریه در برابر ترکیه تنها رها شدند.
در بخش دیگری از گزارش این روزنامه آمده است: اشتباه استراتژیک احزاب کُرد ترکیه، عراق و سوریه این بود که کردستان ایران را نیز بخشی از معادله ضد سایکس- پیکو قرار دادند، در حالی که کردستان نیز نه جزء ماترک عثمانی بود و نه ترتیبات سیاسی- اجتماعی، فرهنگی و امنیتی آن شباهتی به آن سه کشور دیگر داشت. آنها با یک اشتباه محاسباتی دیگر، یک کشور حامی را از دست دادند؛ به این ترتیب بزرگ‌ترین پتانسیل منطقه‌ای را که ممکن بود از آنها حمایت بیشتری کند، از دست دادند.
روزنامه اعتماد در گزارشی با تیتر تعبیر رویای اردوغان نوشت: رجب طیب اردوغان سال‌هاست که به دنبال ایجاد یک منطقه حایل بین مرزهای سوریه و ترکیه است. او بارها تاکید کرد که ارتش این کشور قصد دارد وارد خاک سوریه شود و بخش‌هایی از این سرزمین را به بهانه جلوگیری از نفوذ کردهای سوریه به خاک ترکیه تصرف کند. هرچند حدود یک‌سال پیش هم ترکیه بارها اعلام کرد که قصد حمله به خاک سوریه را دارد اما این طرح را نتوانست عملیاتی کند. ترکیه از زمانی که به این نتیجه رسید نمی‌تواند حکومت بشار اسد را سرنگون کند این طرح را در سر می‌پروراند و قصد داشت یک منطقه حایل میان مرز خود با سوریه ایجاد کند. با قدرت گرفتن کردهای سوریه و همکاری آنها با آمریکا برای مبارزه با داعش نگرانی‌های ترکیه جنبه‌های متفاوتی به خود گرفت و بارها سعی داشتند تا افکار عمومی و به خصوص آمریکا را راضی کنند که بتوانند این منطقه حایل را ایجاد کنند، ولی با توجه به اینکه آمریکا برای بحث مبارزه با داعش به‌شدت نیازمند همکاری با کردهای سوریه بود سعی کرد تا همکاری جدی‌تری داشته باشد. از همین رو به نظر می‌رسد حالا با پایان یافتن خطر داعش در سوریه شاید از نیاز آمریکا به کردها نیز کاسته شده است.
واکنش اعتراضی کردها
در بخشی از گزارش روزنامه ایران درباره واکنش اعتراضی کردها می‌خوانیم: آب شدن یخ‌های روابط بین آمریکا و ترکیه، هرچند منافع دو کشور را برآورده می‌کند، اما برای کردهای سوریه خوشایند نیست. آنها هرچند مبارزه‌هایشان علیه داعش ستودنی بود، اما در کنار آمریکا قرار گرفتند و گاه در جهتی حرکت کردند که مخالف منافع دمشق بود. به‌گزارش خبرگزاری «فرانس پرس»، کردها - که این نخستین بار نیست، با بدعهدی آمریکا و بویژه ترامپ روبه‌رو می‌شوند - روز یکشنبه با پیچیدن بوی حملات آتی ترکیه در مشامشان، ساعتی پیش از انتشار بیانیه کاخ سفید، دست به تظاهراتی در اعتراض به این حمله زدند و ضد ترکیه شعار سر دادند.
واکنش اروپا و روسیه
این روزنامه ایران در بخشی از گزارش خود آورد: عملیاتی که ترکیه قصد دارد، در پی چراغ سبز آمریکا در شمال سوریه کلید بزند، با واکنش روسیه و اتحادیه اروپا نیز مواجه شد. «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی کاخ ریاست‌جمهوری روسیه با اشاره به اینکه ولادیمیر پوتین هنوز با همتای ترکیه‌ای خود در این خصوص مذاکره نکرده است، تاکید کرد: همه نیروهای نظامی خارجی که به صورت غیرقانونی در سوریه به سر می‌برند، باید از این کشور خارج شوند. وی همچنین گفت امیدوار است، ترکیه به اصل تمامیت ارضی سوریه پایبند باشد. فدریکا موگرینی هم که آخرین روزهای کاری خود در سمت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را می‌گذراند، با وجود وعده‌های اردوغان برای بازگشت آوارگان سوری به کشورشان پس از عملیات ترکیه، هشدار داد: همان طور که همیشه گفته‌ایم، با ابزارهای نظامی نمی‌توان وضعیتی پایدار ایجاد کرد.
رویکرد آمریکا نسبت به کردها در حمله احتمالی ترکیه به مناطق شمالی سوریه
در بخشی از گزارش روزنامه اعتماد آمده است: ایالات متحده آمریکا در اولین ساعات روز دوشنبه در واضح‌ترین رویکرد خود عملا پشت کردهای سوریه را خالی و رسما اعلام کرد نیروهای آمریکایی در مناطقی که ترکیه قصد ورود به آن را دارند حضور نخواهد داشت. با این حال کاخ سفید اعلام کرده است هیچ مداخله‌ای نیز در حمله ترکیه به مرزهای سوریه نخواهد داشت. به گزارش واشنگتن‌پست این اعلامیه از سوی کاخ سفید را می‌توان پایان سیاست آمریکا در خصوص جلوگیری از درگیری میان دو متحد آمریکا دانست. گفته می‌شود یکشنبه شب یک تماس تلفنی میان دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا و رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه برقرار شده است که در این تماس تلفنی به نظر می‌رسد اردوغان موافقت ترامپ را برای آغاز عملیات در خاک سوریه گرفته است. یک مقام آمریکایی در گفت و گو با واشنگتن‌پست تایید کرده است که نیروهای آمریکایی ساعت ۶:۳۰ بامداد به وقت محلی پست‌های خود را در مناطق تل‌ابیض و راس‌العین ترک کرده‌اند.
واکنش ترکیه به حمایت نکردن آمریکا از کردها
خبرگزاری ایلنا گزارش داد: «ابراهیم کالین» سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه دیروز اعلام کرد که ایجاد منطقه امن مورد نظر در شمال سوریه با هدف پاکسازی مرزها از وجود عناصر تروریستی و بازگشت آوارگان سوریه به کشورشان صورت می‌گیرد. وی تأکید کرد که این منطقه تمامیت ارضی سوریه را تهدید نمی‌کند. اظهارات کالین در واکنش به اعلامیه کاخ سفید مطرح شده است. کاخ سفید در این بیانیه تأکید کرده که ترکیه به زودی عملیات نظامی در شمال سوریه را آغاز خواهد کرد و نیروهای آمریکایی در این عملیات مشارکت نداشته و از آنکارا حمایت نخواهند کرد.
تهدید ترکیه از طرف ترامپ
روزنامه آرمان ملی در این باره می نویسد: رییس‌جمهوری آمریکا، ترکیه را تهدید کرد در صورتی که در اقدام نظامی در سوریه از خطوط قرمز وی عبور کند، اقتصاد این کشور را نابود خواهد کرد. دونالد ترامپ در پیامی توئیتری تهدید کرد در صورتی که ترکیه اقدامی در سوریه کند که از خطوط قرمز مدنظر او فراتر باشد، اقتصاد آنکارا را به‌طور کامل نابود خواهد کرد... د. رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین‌با بیان اینکه ترکیه، اروپا و دیگرکشورها باید مراقب جنگجویان تروریست داعش و خانواده‌های آنان باشد، مدعی شد که ایالات متحده همه سرزمین‌های اشغال‌شده توسط داعش را بازپس گرفته است. ترامپ تاکید کرد که اکنون کشورهای منطقه که برخی به گفته وی «دارای ثروت فراوان» هستند، باید خود از سرزمین‌هایشان حفاظت کنند.
اهداف ترکیه از حمله به مواضع کردها در سوریه
سیامک کاکایی کارشناس مسایل غرب آسیا درگفت وگو با تارنمای فرارو با عنوان ترکیه در سوریه به دنبال چیست؟ گفت: ترکیه به زودی به مواضع کردها در سوریه حمله می‌کند. به گفته اردوغان عملیات زمینی و هوایی ارتش ترکیه در شرق فرات همین امروز و فرداست که شروع شود. این اظهارات بعد از چراغ سبز کاخ سفید برای خروج نیروهای آمریکایی از منطقه صورت گرفته است. نیروهای کرد از احتمال درگرفتن جنگی تمام عیار در پاسخ به حملات ترکیه گفته اند. در شرایطی که تدوین قانون اساسی سوریه نخستین گام‌ها امیدوار کننده خود را بر می‌داشت، به نظر می‌رسد شرایط سوریه دوباره بحرانی خواهد شد... د. در شرایط فعلی ترکیه با دستاویز قرار دادن تحرکات برخی نیروهای کردی مخالف، قصد دارد از این منطقه به عنوان یک اهرم فشار استفاده کند تا بتواند به بخشی از مطالبات خود برسد.
روزنامه اعتماد نوشت: کردهای سوریه طی بیش از هشت سال جنگ داخلی در سوریه توانستند یک منطقه مستقل را ایجاد کنند و با کمک و همکاری آمریکا نیز داعش را در شرق سوریه شکست دادند. با این حال آنکارا به شکل جدی از حضور کردها و روابط نزدیک میان مبارزان کرد سوریه و حزب کارگران کردستان پ. ک. ک نگران است. دولت ترکیه کردها را بزرگ‌ترین تهدید برای امنیت ملی خود می‌داند و حداقل این موضوع تبدیل به اصلی‌ترین بهانه ترکیه برای ورود به خاک سوریه خواهد بود. ماه‌ها است که اردوغان عنوان می‌کند یک حمله قریب‌الوقوع در انتظار است. اما در طول این چند ماه مقام‌های دولت ترامپ سعی کردند به نحوی ابتدا امنیت نیروهای کرد سوریه را تامین و از سوی دیگر خواسته‌های ترکیه برای امنیت مرزهای خود را نیز برآورده کنند. اما آنچه واقعیت دارد این است که آمریکا قصد دارد دستان حمایتی خود را از پشت کردها بردارد.
رسانه های اصولگرا
شمال سوریه در آستانه اشغال ترکیه
روزنامه کیهان در مطلبی نوشت: صبح دیروز بعد از گفت‌وگوی تلفنی رؤسای جمهور ترکیه و آمریکا، کاخ سفید با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که واشنگتن قصد دارد نیروهای آمریکایی را از مناطق مرزی سوریه و ترکیه دور کند. در این بیانیه آمده است: آمریکا نه از عملیات (نظامی ترکیه در شمال سوریه) حمایت و نه در آن مشارکت می‌کند. این اقدام، خلاف وعده‌ای است که آمریکا قبلا به کردها داده بود. واشنگتن به این شبه‌نظامیان وعده داده بود که از آنها در برابر حملات احتمالی ارتش ترکیه محافظت کند. در بیانیه کاخ سفید به سرنوشت کردهای سوریه که از همپیمانان نزدیک آمریکا در سوریه هستند، هیچ‌اشاره‌ای نشده است. کردهای مسلح موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه»، که تحت حمایت آمریکا قرار دارند، اعلام کردند که واشنگتن یک‌بار دیگر از پشت به آنها جنجر زد.
به گزارش تارنمای مشرق نیوز، پس از اظهارات رییس جمهوری ترکیه مبنی بر حمله قریب الوقوع به مواضع تحت تصرف نیروهای شبه نظامی‌کُرد (موسوم به دموکراتیک سوریه) در شمال سوریه و خروج نیروهای آمریکایی از پایگاه های اشغالی، تهاجم ترکیه به مرزهای شمال سوریه آغاز شد. اگرچه آمریکایی‌ها برخی از پایگاه‌های نظامی خود را در مناطق تحت تصرف شبه نظامیان کُرد در شمال سوریه تخلیه کرده‌اند، اما روند تحولات میدانی نشان می‌دهد نیروهای آمریکایی به طور کامل از شرق رود فرات و در مجموع خاک سوریه خارج نخواهد شد.
در حال حاضر، آمریکایی‌ها میادین نفتی را در شرق رود فرات در اشغال دارند و بعید به نظر می‌رسد دست از غارت این منابع ارزشمند بکشند. براساس اطلاعات به دست آمده نیروهای نظامی خود را در این مناطق حفظ خواهند کرد و فقط پایگاه های خود را در شمال سوریه و در عمق ۵ تا ۲۰ کیلومتری مناطق مرزی تخلیه می‌کنند و با این راهبرد درصدد هستند شبه نظامیان کُرد و دولت ترکیه را هم راضی نگه دارند.
حمایت نکردن آمریکا از کردهای سوریه
روزنامه جوان در مطلبی با عنوان خنجر آمریکا به متحدین کرد، آورد: واشنگتن یکشنبه شب اعلام کرد که در عملیات نظامی در شمال شرقی سوریه که ترکیه به دنبال آن است، مشارکت نمی‌کند و روز دوشنبه هم خروج نظامیان آمریکایی از منطقه راهبردی سوریه را آغاز کرد. کاخ سفید هم بعد از گفت‌وگوی تلفنی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و اردوغان، با صدور بیانیه‌ای ضمن تأیید اینکه ترکیه به زودی عملیات خود را که مدت‌ها است برای آن برنامه‌ریزی کرده است در شمال سوریه پیش می‌برد، اعلام کرد که واشنگتن نه از عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه حمایت خواهد کرد و نه در آن مشارکت می‌کند. در این بیانیه هیچ اشاره‌ای به سرنوشت کردهای سوریه که از همپیمانان نزدیک آمریکا به حساب می‌آیند، نشده و فقط اعلام شده که واشنگتن نگران سرنوشت همپیمانان کرد خود در این منطقه است.
ترامپ هم در یک پیام توئیتری در واکنش به آغاز خروج نظامیان آمریکا از شمال سوریه با اعلام اینکه کشورش ۷ هزار مایل با سوریه فاصله دارد، تصریح کرد زمان آن رسیده که آمریکا از جنگ‌های بی‌پایان مضحک در منطقه غرب آسیا رها شود... د. کردهای سوریه موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» (قسد)، عقب‌نشینی آمریکا از نوار مرزی در شمال سوریه را تأیید و اعلام کردند که آمریکا به قول‌هایش عمل نکرده است.
در بخش دیگری از گزارش این روزنامه به واکنش وزیر امور خارجه ایران نسبت به این موضوع اشاره شده است: وزیر امور خارجه ایران روز دو شنبه در پیامی در توئیتر نوشت که آمریکا یک اشغالگر بی‌ربط در سوریه است. محمد جواد ظریف روز دو شنبه در پیامی در توئیتر به بیهوده بودن تکیه به آمریکا برای تأمین امنیت اشاره کرد. وی در این پیام توئیتری نوشت: «آمریکا یک اشغالگر بی‌ربط در سوریه است. اجازه گرفتن از آن یا تکیه به این کشور برای امنیت بیهوده است.»
پیامدهای حمله احتمالی ترکیه به مواضع کردهای سوریه
روزنامه جوان در بخش دیگری از گزارش خود به نقل از هادی محمدی کارشناس مسایل غرب آسیا نوشت: چنین فرآیندی ترکیه را دچار چالش‌های امنیتی می‌کند و ضمن اینکه آتش درگیری به جنوب ترکیه کشیده می‌شود، واکنش احتمالی کردهای عراق را هم به دنبال خواهد داشت، چرا که اساساً اشغال مناطق تحت حاکمیت سوریه غیرقانونی است. آمریکا می‌خواهد روابط ترکیه و حتی سوریه و دیگر کشورهای منطقه را تغییر دهد. در واقع آمریکا از منطقه محدود با عمق ۵ کیلومتر خارج می‌شود و برنامه‌ای برای خروج کامل از شرق فرات ندارد تا به این وسیله مدیریت تحولات را به دست بگیرد و طبیعی است که منطقه درگیر تنش امنیتی کرد – ترک خواهد شد و هرچند میان خانواده بارزانی و اردوغان پیوند وجود دارد، اما کردها در مجموع بی‌تفاوت نخواهند ماند.
گفت وگوی تلفنی وزرای خارجه ایران و ترکیه درباره سوریه
به گزارش خبرگزاری تسنیم، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و همتای ترکیه‌ای وی «مولود چاووش اوغلو» دوشنبه شب در تماسی تلفنی در خصوص آخرین تحولات شمال شرق سوریه گفت وگو کردند. در این گفت وگوی تلفنی، مولود چاووش اوغلو بر احترام به تمامیت ارضی سوریه و موقتی بودن اقدام ترکیه در آن منطقه تاکید کرد. ظریف نیز ضمن مخالفت با اقدام نظامی و تاکید بر احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی سوریه و لزوم مبارزه با تروریسم و برقراری ثبات و امنیت در سوریه، توافق آدانا را بهترین راه برای سوریه و ترکیه و رفع نگرانی های آنها خواند.
نظر شما