قلعه شلمزار روایت‌گر بخشی از انقلاب مشروطه

قلعه تاریخی صمصام‌السلطنه شلمزار با ۲ هزار مترمربع وسعت و ۵۰۰ مترمربع زیربنا در شمال غرب شلمزار و در ۴۵ کیلومتری شهرکرد واقع شده است.

این قلعه در سال ۱۳۰۷ به دستور "حاج نجف‌قلی‌خان بختیاری" ملقب به "صمصام‌السلطنه "ساخته شد و دارای ایوان و پیشخوان ستون‌دار سنگی است.

قلعه تاریخی پایتختی صمصام‌السلطنه شلمزار دارای ۲ طبقه مستطیل ساخته شده که طبقه نخست آن ۴ دهه قبل تخریب شد اما طبقه همکف با چند اتاق به صورت طاق و چشمه همچنان استوار است.

در جلو این اتاق‌ها ایوانی با ستون‌های سنگی با تزئینات زیبا خودنمایی و چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری در این باره گفت: از سال ۱۳۸۶ تاکنون ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال اعتبار ملی و استانی برای مرمت قلعه شلمزار هزینه شده است.

کوروش بابائیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: این مبلغ برای مرمت ستون‌های سنگی، استحکام‌بخشی و کلاف‌کشی، اجرای کف‌فرش آجری، گچ‌کشی و سفیدکاری، احداث سرویس‌های بهداشتی، اجرای تاسیسات الکتریکال و مکانیکال و مرمت بام و عایق‌کاری آن هزینه شده است.

وی افزود: همچنین با توجه به اولویت‌های پیشنهادی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری این بنا در فهرست پیشنهادی موافقتنامه سال‌جاری دفتر حفظ و احیاء بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار دارد.

بابائیان تصریح کرد: براساس برآوردهای صورت گرفته اعتبار مورد برای مرمت قلعه شلمزار حداقل ۲۰ میلیارد ریال است.

وی یادآور شد: تکمیل محوطه‌سازی، کف‌فرش، نازک‌کاری، اجرای تاسیسات لوله‌کشی، نورپردازی و حفاظتی، ساخت و نصب متعلقات چوبی در و پنجره، تکمیل و مرمت نمای آجری سنتی و همچنین تکمیل حوض مهمترین عملیات مورد نیاز برای تکمیل بنای قلعه شلمزار به شمار می‌رود.

یک محقق و پژوهشگر تاریخ در چهارمحال و بختیاری نیز در این خصوص گفت: قلعه "حاج نجف‌قلی‌خان بختیاری" ملقب به "صمصام‌السلطنه " صدر اعظم ایران در دوره مشروطه دارای ویژگی‌های قلاع تاریخی این استان است.

بابک زمانی‌پور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: از جمله ویژگی‌هیا قلعه شلمزار می‌توان به باز شدن در اصلی و ایوان ورودی آن به سمت کوهستان، دارا بودن کوچه باغ منتهی به در اصلی و قرارگیری بر سر راه تاریخی دزپات اشاره کرد.

وی افزود: قلعه "حاج نجف‌قلی‌خان بختیاری" در گذشته بجز بخش‌های جنبی در ۲ طبقه ساخته شده که ۴ دهه گذشته طبقه نخست آن تخریب شد.

زمانی‌پور تصریح کرد: امروز تنها بخش طبقه همکف این قلعه بر جای مانده که جزو ساختمان‌های تک ایوانه بوده که رو به شرق دید داشته و در ۲ سوی آن باغ ایرانی گسترانیده شده است.

وی یادآور شد: معماری قلعه "حاج نجف‌قلی‌خان بختیاری" در واقع الهام گرفته از تلفیق معماری ایران – اروپایی و متأثر از ساخت این نوع ابنیه از اواسط دوره قاجاریه به بعد است.

زمانی‌پور اظهار داشت: این بنا به‌واسطه ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی و معماری خود یکی از ۴۰ کارخ قلعه باقیمانده از این نوع در چهارمحال و بختیاری است.

به گزارش ایرنا، روستاهای سورک، دستگرد امامزاده، دزک، قلعه‌سلیم، قلعه‌تک و شهرهای شلمزار و دستناء به‌دلیل قرار داشتن در مسیر جاده تاریخی دزپارت و موقعیت راهبردی آن‌ها از توجه ویژه دولت‌های وقت برخوردار بوده و قلعه‌های متعددی در این شهرها و روستاها ساخته شده است.

از میان قلعه‌های ساخته شده در این شهرستان‌ها (شهرکرد و کیار)، هم‌اینک تنها قلعه سورک در شهرستان شهرکرد و کاخ قلعه دزک در شهرستان کیار باقیمانده و دیگر قلعه‌ها مانند قلعه تک و قلعه چنار سبز از بین رفته‌اند.

قلعه پایتختی شلمزار ۲۶ آذر ۱۳۵۶ به شماره ۱۵۰۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.