اجلاس سوچی؛ گام بزرگ روسیه بسوی آفریقا

در اجلاس سوچی سران و مقامات ۵۰ کشور آفریقایی حضور دارند و این رویداد بزرگترین نشست از این دست بین روسیه و کشورهای آفریقایی است.

پوتین رییس جمهوری روسیه در آستانه آغاز به کار اجلاس سوچی در پیامی ضمن انتقاد از رویکرد کشورهای غربی در آفریقا، خواستار گسترش همکاریهای مسکو و کشورهای این قاره شد.

وی همچنین در سخنانی گفت مسکو بازی ژئوپلتیکی برخی کشورهای غربی برای نفوذ در قاره آفریقا را محکوم می کند و آماده رقابت قانونی برای همکاریهای متقابل با کشورهای آفریقایی است.

پوتین در آستانه برگزاری اجلاس سوچی نسبت به ظهور تقابل اقتصادی بین قدرتهای بزرگ دراین قاره هشدار داد و بر گسترش همکاریهای نظامی و فنی با کشورهای آفریقایی تاکید کرد.

تحلیلگران امور بین الملل به اتفاق از اجلاس سوچی به عنوان آغاز ورود مجدد روسیه به قاره آفریقا یاد کرده اند.

روسیه در دوران جنگ سرد یک بازیگر بزرگ در عرصه ژئوپلتیک در آفریقا بود؛ اتحاد جماهیر شوروی در جنبش های انقلابی آنگولا، موزامبیک و گینه بیسائو برای استقلال از پرتغال حضور داشت. مسکو همچنین در منازعات جمهوری کنگو در دهه ۱۹۶۰ و درمنازعه بین اتیوپی و سومالی در دهه ۱۹۷۰ نقش موثری داشت؛ ولی این روند با فروپاشی اتحاد شوروی به ناگاه متوقف شد.

در دوره اتحاد شوروی، بسیاری از رهبران سیاسی آفریقا و سران نظامی این قاره در روسیه آموزش دیده بودند.

در طول جنگ سرد و زمانی که اتحاد شوروی در اوج قدرت نظامی خود بود، نظامیانی در نقاط مختلف آفریقا مستقر کرده بود. مصر، لیبی، الجزایر، تونس، اتیوپی، سومالی و گینه از جمله کشورهای آفریقایی بودند که نیروی های نظامی اتحاد شوروی در این کشورها حضور فعالی داشتند.

اینک روسیه تلاش می کند بار دیگر نقش گذشته خود را درآفریقا بازیابد. روسیه از سال ۲۰۱۵ میلادی با بیش از ۲۰ کشور آفریقایی قراردادهای نظامی به امضا رسانده است. فروش تجهیزات نظامی روسیه به آفریقا از سال ۲۰۰۹ میلادی با ۵،۷ میلیارد دلار به ۲۰،۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ رسیده است.

اکنون، روسیه بزرگترین صادر کننده سلاح به آفریقا محسوب می شود و ۸۰ درصد سلاحی که روسیه به آفریقا صادر می کند به مقصد الجزایر است. الجزایر از زمان استقلال از فرانسه، از متحدان روسیه محسوب می شود.

مسکو فاقد قدرت مالی کشورهایی مانند چین است، اما نفوذ خود را از الجزایر تا اوگاندا با حمایت از سیاستمداران کشورهای این منطقه با انعقاد قراردادهای امنیتی و نظامی حفظ کرده است.

نشانه ها و نمادهایی بسیاری از نفوذ روسیه در نقاط مختلف آفریقا به چشم می خورد. "ژوئو لورنچو" (۱) رییس جمهوری آنگولا در یک آکادمی نظامی اتحاد جماهیر شوروی در مسکو دردهه ۱۹۷۰ آموزش دیده است؛ تصویر یک کلاشینکف همچنان از زمان استقلال موزامبیک بر روی پرچم این کشور نقش بسته است.

صادرات روسیه به کشورهایی آفریقایی در سال ۲۰۱۸ حدود ۲۰ میلیارد دلار برآورد شده است، اما در همین دوره چین بالغ بر ۲۰۵ میلیارد دلار صادرات به آفریقا داشته است. صادرات فرانسه درهمین سال به آفریقا بالغ بر ۴۰ میلیارد دلار برآورد شده و این در حالی است که مجموعه اتحادیه اروپا در همین بازه زمانی ۳۰۰ میلیارد دلار صادرات به آفریقا داشته است.

با این وجود نمی توان نقش روسیه را در قاره آفریقا دست کم گرفت. بنابراعلام انستیتو تحقیقات بین الملل استکهلم، روسیه طی ۵ سال گذشته ۲۳ قرارداد همکاری امنیتی و نظامی با کشورهای آفریقایی به امضا رسانده است.

نقاطی که روسیه در آفریقا با قرادادهای نظامی و اقتصادی حضور دارد

گروه "واگنر" (۲) از جمله اهرم های نفوذ روسیه در آفریقا محسوب می شود. گفته می شود این گروه شبه نظامی ارتباط نزدیکی با کرملین دارد و از برخی سران آفریقا حفاظت می کند و موقعیت سیاسی، نظامی آنان را تحکیم می بخشد. اعضای این گروه شبه نظامی در جمهوری آفریقای مرکزی، سودان و لیبی حضوری فعال دارند.

"فاستین توئادرا" (۳) رییس جمهوری آفریقای مرکزی یکی از نیروهای امنیتی سابق روسیه را به عنوان مشاور امنیتی خود منصوب کرده است. این موارد نشانه هایی ازحضور و نفوذ گسترده و نزدیک روسیه درکشورهای آفریقایی دارد.

نشریه ایزوستیا چاپ مسکو در شماره ۱۹ اکتبر ۲۰۱۶ در گزارشی اعلام کرد براساس توافقات صورت گرفته، روسیه تا سال ۲۰۱۹ یک پایگاه هوایی در شهر ساحلی "سیدی بارانی" (۴) در مصر احداث می کند.

موقعیت شهر "سیدی بارانی" در مصر

اتحاد شوروی تا سال ۱۹۷۲ میلادی، بخشی از ناوگان نظامی خود را در این شهر مستقر کرده بود و از این طریق بر فعالیت های دریایی آمریکا در منطقه نظارت داشت.

روسیه هم اینک علاوه بر قراردادهای متعدد نظامی که با بیش از ۲۰ کشور آفریقایی دارد و در کنار صادرات تسلیحاتی به این قاره، علاقمندی های دیگری نظیر فعالیت های اقتصادی و حضور فعال در انرژی هسته ای آفریقا دارد.

شرکت "روسال" (۵) تولید کننده انبوه آلومینیم روسیه، معادن بوکسیت در گینه را در اختیار خود گرفته است. همچنین شرکت " الروسا" (۶) که کاملاً در کنترل کرملین است، معادن الماس آنگولا و بوتسوآنا را اداره می کند.

شرکت "روساتوم" (۷) روسیه ۱۵ پروژه هسته ای در حال اجرا در کشورهای مختلف آفریقایی دارد.

روند کنونی حاکم بر سیاست خارجی روسیه درنگاه به آفریقا بوضوح حکایت ازآن دارد که کرملین با جدیت بسوی گسترش روابط همه جانبه با کشورهای آفریقایی و نفوذ بیش ازپیش دراین قاره پیش می رود.

کرملین تلاش می کند که از رقابت گسترده ای که بین قدرتهای بزرگ نظیر آمریکا، چین، اتحادیه اروپا و حتی هند برای حضور در آفریقا ایجاد شده، بازنماند و خود را به عنوان یک ابرقدرت با عملکرد موثر فرامنطقه ای و بین المللی بار دیگر به جهان معرفی کند.

1- João Manuel Gonçalves Lourenço

2- Wagner group

3- Faustin –Archang- Touadera

4- Sisi Barrani

5- Rusal

6- Alrosa

7- Rosatom