شورای فرهنگ عمومی فارس و ماموریت‌ تدوین نظریه‌ راهبردی

دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی در ۲۰ شهریورماه ۱۳۸۶ طی مصوبه‌ای روز ۱۴ آبانماه هر سال را با عنوان روز فرهنگ عمومی نام نهاد.
در تبیین اهمیت نامگذاری روزی به این نام همین کافی است که نوع تفکر اجتماعی مردم می‌تواند جامعه را به رشد و تعالی هدایت کند یا برعکس آن را به قهقرا ببرد؛ از همین رو وجود شورایی تحت عنوان فرهنگ عمومی که متشکل از همه دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی باشد،‌ به عنوان تعیین‌کننده خط مشی و نشان‌گر اهداف و کیفیت حرکت به سوی رشد و توسعه‌یافتگی ضروری است.
فرهنگ عمومی به‌صورت کلی چگونگی تفکر اعضای جامعه را در برمی‌گیرد و جهان‌بینی آن‌ها را  در قبال زندگی مشخص می‌کند که در حوزه‌های مختلف عقیده‌ای، ارزشی، تعریف هنجارها و بایدها و نبایدها تعریف می‌شود.
مفهوم فرهنگ با این تفاسیر، چنان وسیع است که همه اقشار جامعه و تمام دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی را دربر می‌گیرد؛ از همین‌رو گاه تصمیم‌گیری در این موارد، دشوار و نیاز به اجماع اندیشه‌ها دارد و از این منظر باید گفت که فرهنگ پدیده‌ای عام است.
در طول زمان، در هیچ دوره‌ای بشر امکان زندگی بدون تعریف جنبه‌های فرهنگی را نداشته است. هرچند نوع نگرش به مسائل به زمان، مکان، جغرافیا، دین و حتی نژاد بسیار وابسته است و از همین رو است که در سراسر جهان با فرهنگ‌های مختلف مواجهیم که برای درکشان باید در گستره آن‌ها زیست.
در جامعه اسلامی، پایبندی به اصول دینی و مبادی تعریف‌شده اسلام نیز از موارد اساسی به‌شمار می‌رود که شورای فرهنگ عمومی بر آن نظارت دارد. 
برنامه‌ریزی‌هایی که اسلام برای هر فرد دارد، جدا از برنامه‌هایی نیست که برای فرهنگ عمومی یک جامعه پیش‌بینی کرده است؛ برای نمونه وقتی اعتقاد به سلسله‌ای از مبانی فردی، اخلاقی و فرهنگی مثل پاکی، درستی و حق‌گویی و اصول اولیه دیگر برای هر فرد درنظر گرفته می‌شود، ریشه برقراری روابط و مناسبات اجتماعی درستی را بنا می نهد.
در چنین دینی، فرهنگ عمومی نیز بر پایه همزیستی، مودت، محبت، همکاری، همیاری و دستگیری از یکدیگر است. مهرورزی و عدالت اجتماعی و ظلم ستیزی از محوری ترین اصول اسلام در فرهنگ عمومی جامعه است.
برای تاثیرگذاری مطلوب در فرهنگ عمومی جامعه اسلامی توجه به ارزشها، قوانین و ضوابط و نیز اجرای آن‌ها قوانین مهم است؛ بنابراین رعایت عدالت اجتماعی و توجه به معنویات در پیشرفت و توسعه مادی و همچنین ترویج روحیه جمع‌گرایی و اعتقاد به اینکه دستیابی به حداکثر منافع شخصی از رهگذر حداکثر شدن منافع جمعی امکان‌پذیر است، از اولویت‌های فرهنگ عمومی به‌شمار می‌رود.

نگاهی به پیشینه و بنیان شورای فرهنگ عمومی در استان‌ها
شورای فرهنگ عمومی نیز با توجه به آنچه گفته شد، باید افزون بر نقش نظارتی در مسائل اجتماعی و هماهنگی و همسویی با صاحب ‌نظران،کارشناسان و برنامه‌ریزان فرهنگی تاثیرگذار ظاهر شود.
بنابراین، کارشناسان باید متناسب با نیازهای فرهنگی کشور و البته هر منطقه و استان، در این راستا گام بردارند.
با توجه به همه این مسائل، در جمهوری اسلامی ایران، شورای عالی انقلاب فرهنگی بیست و نهم فروردین سال ۱۳۸۵ آیین‌نامه شورای فرهنگ عمومی را تصویب کرد.
این آیین‌نامه بر ضرورت شناخت و اطلاع از وضع فرهنگ عمومی و اصلاح و ارتقای آن تاکید می‌کند؛ همچنین لازم است براساس آن، طرح‌ها و برنامه‌های مناسب تدوین شود.
در سال ۱۳۷۲، شورای فرهنگ عمومی کشور با هدف توجه بیشتر به مسائل فرهنگی استان‌های کشور و پیگیری مصوبات شورای فرهنگ عمومی و شورای عالی انقلاب فرهنگی در سطح استان‌ها نسبت به تأسیس و تشکیل شورای فرهنگ عمومی در مراکز استان‌ها اقدام کرد.
وظیفه شورای فرهنگ عمومی استان‌ها در اساسنامه مطالعه، تجزیه و تحلیل و ارزیابی سالیانه وضع فرهنگ عمومی استان براساس شاخص‌های تدوین شده در دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور؛ شناسایی و ارزیابی علمی، پیش بینی و رصد موضوعات اجتماعی و فرهنگی فراگیر استان؛ انجام تحقیقات مرتبط با فرهنگ عمومی استان و تحلیل و ارزیابی نتایج تحقیقات علمی انجام شده به منظور دسترسی به راهکارهای مناسب برای حل مسائل فرهنگی؛ شناسایی، سنجش استعدادها، قابلیت‌ها و توانمندی‌های فرهنگی استان؛ بررسی و اظهارنظر درباره موضوعات، طرح‌ها و گزارش‌هایی که از سوی شورای فرهنگ عمومی کشور به شورای فرهنگ عمومی استان ارجاع می‌شود؛ تهیه و تدوین و پیشنهاد طرح‌های عملیاتی و کاربردی برای بهبود شاخص های فرهنگ عمومی استان؛ تلاش به‌منظور همکاری و هماهنگی و همسویی بین دستگاه‌های دولتی وغیردولتی و مجریان فرهنگی استان در زمینه ساماندهی برنامه‌های فرهنگی استان؛ اتخاذ شیوهای تشویقی در استان به منظور شکوفایی فرهنگ عمومی در ابعاد مختلف؛ برنامه‌ریزی کوتاه مدت، میان مدت و تدوین شیوه‌نامه‌های لازم برای ایفای وظایف در چارچوب سیاست های شورای فرهنگ عمومی؛ برنامه‌ریزی در جهت اجرای مصوبات ابلاغی شورای عالی انقلاب فرهنگی و تصمیمات شورای فرهنگ عمومی کشور در استان‌ها و ارزیابی روند اجرایی سیاست ها و برنامه های فرهنگی در استان عنوان شده است.

تبیین ماموریت‌های شورای فرهنگ عمومی در فارس
در همین راستا، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که مهرماه جاری در جلسه شورای فرهنگ عمومی استان فارس حاضر شد، ماموریت‌های فراروی این شورا را برشمرد. 
سید عباس صالحی با اشاره به پیشینه شکل گیری شورای فرهنگ عمومی در سطح کشور، استان و شهرستان‌ها گفت:‌این شورا فرصتی قرارگاهی و شبکه‌ای مویرگی برای حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی کشور تلقی‌ می‌شود.
وی ماموریت این شوراها را  برنامه‌ریزی، هدایت، پایش و رصد فرهنگ در سطوح ملی،‌ استانی و منطقه ای و ایجاد هماهنگی دستگاه‌ها در این حوزه دانست.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به برگزاری جلسه‌های ستاد راهبری انقلاب فرهنگی به ریاست معاون اول رئیس جمهوری گفت:‌ با تصمیم این ستاد،  ماموریت مهندسی فرهنگی در استان‌ها نیز به شورای فرهنگ عمومی محول می‌شود که هم‌اینک مقدمات آن در حال فراهم‌ شدن است.
وی ادامه داد:‌ اینکه از شورای فرهنگ عمومی به عنوان یک فرصت و شبکه‌ای که از مرکز کشور تا شهرستان‌ها بتوان از آن استفاده حداکثری کرد نکته اساسی است.
صالحی در ادامه با تاکید بر این که شورای فرهنگ عمومی جای دعواهای از جنس اختلاف سلایق نیست،‌ به برگزاری جلسات این شورا یک بار در هر ماه اشاره کرد و گفت:‌ امکان ندارد در جلسات ماهانه، بتوان اختلاف سلایق را به نتیجه رساند؛ اختلاف سلایق را می‌توان کمتر کرد و گفتو گو کرد اما شورای فرهنگ عمومی ماموریت دارد در مشترکات هم افزایی کند و این راهبردی است که ما دنبال می‌کنیم و مشترکات ما می تواند محور قرار گیرد، سرمایه‌هایمان را انباشته کنیم و به درد مردم بپردازیم واز آن ارزش افزوده متصاعد ایجاد کنیم.

سهم فرهنگ در رفع آسیب‌های اجتماعی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه توجه شورای فرهنگ عمومی  را به چاره‌اندیشی درباره مسائل آسیب‌های اجتماعی را خواستار شد و گفت:‌ هنوز بسیاری از آمارها در ایران نسبت به سایر کشورها خیلی خوب است اما این شورا باید در مسائلی که ریشه فرهنگی دارند ورود کند.
وی با اشاره به شکل گیری شورای اجتماعی کشور و تاکید رهبر معظم انقلاب به اقدام فعالانه دستگاه‌ها در مسیر کاهش آسیب‌های اجتماعی گفت:‌ نتایج بررسی‌ها درباره نگاه جامعه به ازدواج، نشان‌ می‌دهد که مخالفان ازدواج به عنوان تعهدی دائمی  کمتر از ۱۰ درصد جامعه هستند و سایر شاخص‌ها نیز در حوزه ازدواج، خوب است.
صالحی در عین حال ماموریت شورای فرهنگ عمومی در اعتلای اخلاق عمومی به ویژه در جامعه صاحب تاریخ و متصل به کلام وحی و انقلاب اسلامی گفت:‌ عبور مرزهای خشونت از کلامی به فیزیکی می‌تواند هشدار دهنده باشد و از این رو، انتظار است شورای فرهنگ عمومی در قبال این موضوع‌ها فعالانه ورود کند.
وی ادامه داد:‌ بودجه شورای فرهنگ عمومی، قدرت جمعی آن است و در این زمینه به استان فارس خیلی امیدواریم، چون بخش زیادی از اتفاقات خوب از این دیار برخاسته و امیدواریم این استان همچون گذشته برای ایران و جهان تشیع خیرات و برکات به همراه داشته باشد.

لزوم حرکت شورای فرهنگ عمومی در مسیر تدوین نظریه‌ راهبردی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین با اشاره به طرح نظریه نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز در این جلسه گفت:‌ آیت الله دژکام افق تازه‌ای در حوزه مسائل فرهنگی گشودند و این که می‌توان در حوزه استانی نظریه‌های راهبردی فرهنگی که ناظر به توسعه استان باشد را در پیش گرفت.
صالحی بهره‌گیری از نظریه‌های فرهنگی را در پیشبرد امور موثر خواند و گفت:‌گاه در موضوعی در یک استان ابهام یا فقر نظریه است و بسیاری از اختلاف دیدگاه‌ها به خاطر این است که نظریه‌ای راهبردی نیامده است که بتواند جهت را مشخص کند.
وی با اشاره به پیشینه تمدنی استان فارس گفت:‌  به واسطه سابقه تاریخی،‌ فارس و ایران مانند دو کلمه مترادف به نظر می آیند و با این سابقه طولانی از هخامنشیان تا امروز ما دچار فقر نظریه راهبردی هستیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این که در اثر ابهام و فقدان نظریه، از سرناچاری با گذشته مماشات می‌کنیم و گاه دوران قبل از اسلام را انکار می‌کنیم و از کنار آن می ‌گذریم یا نگاه سوم، گاه آیت الله دژکام است که با ارائه نظریه راهبردی کلید حل معما را پیدا کنیم.
وی با اشاره به طرح عنوان نظریه امام جمعه شیراز با موضوع نظریه "مدل کثرت‌گرایانه غیر فروکاهشی" وی گفت:‌ این ایده ای است که می توان با آن همراهی کرد و حتی می‌توان واژه "شبکه‌ای " را نیز به عنوان این نظریه‌ افزود.
صالحی در تبیین این موضوع گفت:‌ نور اتم، نوری است که خود نور اتم است اما تفسیرهایش می‌تواند از نورهای قبل باشد؛‌ گذشته این نور می‌تواند به تفسیر این نور بیاید و اینجا ما در یک شبکه فرار داریم که به کمک هم می‌آید.
وی ادامه داد:‌ ما این موضوع را نه تنها از سر ناچاری نمی پذیریم بلکه آن را در مقام تفسیر نور اتم نیز به خدمت می‌گیریم و  این موضوع، نتیجه راهبردی برای حرکت‌های بعدی دارد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه گفت: یکی از کارهای شورای فرهنگ عمومی باید حرکت به سمت نظریه‌های راهبردی باشد و این موضوع در سخنان امام جمعه شیراز بود که این نظریه‌ها برای توسعه به کمک استان بیاید و این مساله از فعالیت‌های ریشه‌ای و اساسی است که باید در دستور کار شورای فرهنگ عمومی باشد.

پس از این جلسه بود که دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی استان فارس در اطلاعیه‌ای با اشاره به طرح نظریه کثرت‌گرایی فرهنگی غیرفروکاهشی توسط نماینده ولی‌فقیه در استان و امام جمعه شیراز اعلام کرد:‌ همگان را به نقد و بسط علمیِ این نظریه فرا می‌خوانیم.
در اطلاعیه این شورا که در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت،‌ آمده است:‌ باب گفتمان‌سازی فرهنگی با رعایت اخلاق حرفه‌ای، همواره برروی همگان مفتوح است و این شورا از کرسی‌های نظریه‌پردازی و آزاداندیشی در چارچوب نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران حمایت می‌کند.

نگاهی به ترکیب شورای فرهنگ عمومی در استان فارس
در حال حاضر شورای فرهنگ عمومی در مرکز تمامی استان‌ها تشکیل شده است. این شورا در استان‌ها به ریاست ائمه جمعه و نایب رئیسی استانداران و دبیری مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی  فعالیت می‌کند.
دیگر اعضای این شورا را مدیرکل تبلیغات اسلامی استان، مدیرکل صدا و سیمای مرکز استان، یک نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به انتخاب مجمع نمایندگان استان، یک نفر از روسای دانشگاه‌های مرکز استان به انتخاب مجمع روسای دانشگاه های مرکز استان، مدیرکل آموزش و پرورش، مدیرکل اطلاعات، مدیر کل ورزش و جوانان، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تشکیل می‌دهد.
همچنین شهردار مرکز استان، فرمانده انتظامی استان،‌فرمانده نیروی مقاومت بسیج، ‌رئیس جهاد دانشگاهی،مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری، رییس کل دادگستری، یک نفر از روسای نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌های استان به انتخاب مجمع نهاد نمایندگی استان، مسئول دفتر نمایندگی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه استان، مسئول دفتر رسیدگی به امور مساجد استان یا یک نفر از ائمه جماعات فعال به پیشنهاد امام جمعه در این شورا عضویت دارند.
دیگر اعضای شورای فرهنگ عمومی استان عبارتند از:‌ ‌یک نفر از ارباب جراید استان به پیشنهاد مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی و تایید شورای فرهنگ عمومی استان و سه نفر از شخصیت‌های معتبر فرهنگی و هنری استان(حداقل یک نفر از خواهران) به پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی.

آخرین جلسه شورای فرهنگ عمومی در استان فارس هفدهم مهرماه گذشته با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد و نویدبخش آن بود که این شورا با طرح‌ریزی افق جدید حرکت،‌ در مسیر گره‌گشایی از مسائل فرهنگی اجتماعی استان با طرح نظریه‌های راهبردی گام بردارد و با خودداری از برگزاری جلسات کلیشه‌ای، محوریت تلاش‌ها را به گره‌گشایی عملیاتی از مسائل استان معطوف دارد.