از صفر تا صد سرویس مدارس؛ به کجا چنین شتابان

موضوع لحظه ای برایم غم انگیزتر می شود که به این فکر می کنم در برخی شهرستان ها، نیسان وانت ها یا موتورسیکلت ها کارکرد سرویس مدرسه را پیدا کرده اند، به طوری که تعداد زیادی دانش آموز پشت وانت، کنار هم و به طرز خطرناکی به مدرسه برده می شوند، آنهم در جاده هایی که گفته می شود ایمنی مناسبی ندارند.

در واقع هم ناایمن بودن و استاندارد نبودن سرویس مدارس و هم جاده، دست به دست هم داده و سرنوشتی غم انگیز را در راه مدرسه برای این فرشته های کوچک رقم می زند.

این روزها و با گذشت کمتر از ۲ ماه از آغاز سال تحصیلی شاهد حوادث تلخ واژگونی و تصادف سرویس مدارس که شاید بتوان از آنها به عنوان ارابه‌های مرگ نام برد، هستیم، موضوعی که شاید بارها و در سال‌های گذشته زنگ خطر آن به صدا درآمده و این نگرانی همچنان ادامه دارد.

شاید هدف اولیه راه اندازی سرویس مدارس، آرامش خاطری برای خانواده ها باشد که فرزندان خود را به دست این وسیله نقلیه بسپارند و مطمئن باشند که در مسیر مدرسه اتفاقی برای آنان نمی افتد و در این میان هزینه های سنگینی را به ویژه در شهرهای بزرگ متقبل می شوند.

اما شنیدن خبر تصادف سرویس مدارس هر از گاهی کام خانواده ها را تلخ و آنها را بیش از پیش نگران می کند که اگر از این طریق فضای امنی برای فرزندانشان فراهم نشود به واقع چه روشی را می توان جایگزین کرد.

بسیاری از والدین به دلایل مختلف از جمله امنیت تردد دانش آموزان، اقدام به گرفتن سرویس برای فرزندان خود می کنند، اما بسیاری از آنها می گویند که وقتی کودکانشان سوار سرویس شده و به مدرسه می روند و تا دوباره با سرویس به خانه بازگردند جانشان به لب می رسد.

امروزه سرویس مدارس به یکی از مهمترین دغدغه‌های خانواده‌ها تبدیل شده است، در حقیقت سرویس های مدارس یکی از ضروریات جامعه شهری است که ساماندهی و نظارت بر عملکرد مطلوب آن  از مهمترین نگرانی های والدین و مسئولان تعلیم و تربیت است به طوری که پیدا کردن یک سرویس خوب و مناسب، رعایت کردن اصول مربوط به آن، از مشکلاتی است که والدین امروزه با آن مواجهند.

خانواده ها برای حفظ امنیت روحی و روانی خود و فرزندانشان در مواجهه با مشکلاتی از قبیل ترافیک های سنگین، ازدحام جمعیت، خطر رانندگان مبتدی و تهدیدهای اجتماعی در مسیر رفت و آمد ترجیح می دهند از سرویس دانش آموزی مناسب استفاده کنند.

در این میان رانندگان نقش بسیار مهمی در امنیت و جابجایی دانش آموزان برعهده دارند و هرساله باید ملزم به رعایت نکات فنی و ایمنی خاص شوند.

برخی خانواده ها نیز که خارج از چارچوب ضوابط و با همراهی دوستان و همسایگان به صورت نوبتی اقدام به جابجایی دانش آموزان در مسیر خانه و مدرسه می کنند نیز البته از اتفاقات مختلف مصون نمانده اند و برخی حوادث در اثر بی احتیاطی نیز گریبانگیر این گروه از دانش آموزان می شود که با این روش تردد می کنند.

هر چند مسئولان وزارت آموزش و پرورش بارها تاکید کرده اند که خانواده ها از وسایل نقلیه ایمن و مورد تائید مدیران مدارس استفاده کنند اما این موضوع نیز چندان بی خطر نیست به گونه ای که برخی خانواده ها در گفت و گو با خبرنگار ایرنا عنوان کرده اند که ممکن است یک آژانس با چند مدرسه قرار داد امضا کند و تنها چند وسیله نقلیه برای این امر در نظر بگیرد.

این رانندگان به ناچار باید در نوبت صبح از ساعت ۶ تا ۷:۳۰ تعداد زیادی از دانش آموزان در مدارس مختلف را جابجا کنند که این امر ضمن اینکه مخاطراتی از جمله زودتر رسیدن به مدرسه در زمانی که هنوز ساعت آموزشی آغاز نشده و گاه باید پشت در مدرسه بمانند را به دنبال دارد، به دلیل سرعت رانندگان، حوادثی را رقم خواهد زد که غیرقابل جبران است.

البته در نوبت بعد از ظهر نیز این موضوع شدت پیدا می کند چرا که شلوغی خیابان ها و مسیرها باعث می شود که سرعت رانندگان سرویس ها بالا و دقت آنها کم شود و این مشکل دامنه دار سال هاست که ادامه دارد.

بخش دیگری از مشکلات سرویس مدارس به آنجا باز می گردد که به دلیل تعداد کم دانش آموزان در روستاهای کوچک و دور افتاده دانش آموزان باید به صورت روستا محوری تحصیل کنند به این نحو که دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی از چند روستا در یک مدرسه جمع شده و تحصیل می کنند و در موارد بسیاری مشاهده شده که از وسایل نقلیه غیراستاندارد و رانندگانی که چندان مورد تائید نبوده و مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت نمی کنند، استفاده می شود و این مسئله به مخاطرات نقل و انتقال دانش آموزان دامن می زند.

سامانه ای که قرار است سرویس مدارس را ساماندهی کند

امسال نیز قبل از آغاز سال تحصیلی تمامی برنامه ریزی ها و اقدامات برای ساماندهی سرویس های مدارس انجام و از طریق مسئولان مربوطه اطلاع رسانی شد اوایل مهرماه امسال بود که سخنگوی وزارت کشور از تهیه دستورالعمل حمل و نقل دانش آموزان خبر داد و اعلام کرد که با دستور وزیر کشور سامانه ملی پایش حمل و نقل دانش آموزی با عنوان اختصاری سپند و با رویکرد استفاده از تکنولوژی های نوین به منظور افزایش سطح کیفی خدمات، افزایش ضریب آرامش خاطر و کاهش نگرانی های والدین ایجاد شده است.

«سید سلمان سامانی» برای اطمینان خاطر خانواده ها و دانش آموزان اظهار داشت که سامانه سپند (www.irtusepand.ir) در اجرای آئین نامه حمل و نقل دانش آموزی مصوب هیات وزیران در راستای تکلیف وزیر کشور، با هدف ساماندهی و پایش سرویس حمل و نقل دانش آموزی با همکاری سه وزارتخانه کشور، راه وشهرسازی و آموزش و پرورش ایجاد و در سال تحصیلی گذشته مراحل آزمایشی خود را انجام داده است.

وی تصریح کرد: در سامانه فوق نیازهای آموزش و پرورش در حوزه خودرویی ثبت و سپس این نیازها با کیفیت تعریف شده و در قالب شرکت‌های حمل و نقلی توسط شهرداری هر شهر تأمین می‌شود و در فرایند تعریف شده تمامی استعلام های فردی مانند تائید صلاحیت افراد و استعلام های خودرویی مانند معاینه فنی و مشخصات خودرویی در سامانه ثبت و در نهایت والدین به صورت سیستمی نسبت به درخواست و انتخاب سرویس خود بدون مراجعه حضوری اقدام خواهند کرد.

معاون هماهنگی وزارت کشور تاکید کرد که با استفاده از اپلیکیشن سامانه، والدین از امکاناتی همچون فراخوان دانش آموز جهت سوار و پیاده شدن و کنترل مسیر حرکت خودرو و ارائه اعلان های تخلف و نظر سنجی بهره مند می شوند.
 
سامانی استفاده از برچسب واحد سرویس مدرسه را در سراسر کشور از دیگر ویژگی های این طرح عنوان کرد و افزود: در این رابطه به منظور وحدت رویه و یکسان سازی در این بخش برچسبی واحد در شورای عالی ترافیک شهرهای کشور به تصویب رسیده و ابلاغ شده است. از ویژگی های این برچسب code  QR است که بر روی هر برچسب نصب می شود و اصالت سرویس از این طریق با اسکن موبایلی امکان پذیر است.

والدین شکایت های خود از سرویس مدارس را در ثبت کنند
همچنین مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی های شهری کشور اوایل مهرماه اعلام کرد که والدین می‌توانند شکایت خود از سرویس مدارس را در درگاه مورد نظر در سامانه سپند به نشانی https://irtusepand.ir ثبت کنند، شکایت‌ها بررسی و به موقع پیگیری و پاسخ داده می شود.

«مرتضی ضامنی» افزود: به منظور برقراری نظم و امنیت سرویس مدارس یک برچسب واحد برای تمام ناوگان سرویس مدارس در سراسر کشور طراحی شده است که مورد تایید همه شهر داری هاست، چرا که پیش از این هر شهرداری دارای برچسب خاص خود بود که موجب ناهماهنگی هایی می شد و با نصب برچسب هماهنگ در سراسر کشور با استفاده از بارکد، استعلام های مورد نظر از سرویس مدارس به راحتی انجام می شود و پلیس، آموزش و پرورش و والدین هم می توانند نظارت کافی بر سرویس مدارس داشته باشند.

اما چند روزی بیشتر از سال تحصیلی جدید نگذشته بود که اولین حادثه، شیرینی مهرماه و بوی ماه مدرسه را به کام دانش آموزان و خانواده های یک مدرسه در اراک تلخ کرد، در این حادثه ۲ خودروی سرویس مدرسه شامل یک دستگاه خودروی پراید و یک دستگاه خودروی سمند به دلیل انحراف به چپ با ۱۰ دانش آموز واژگون شد که ۲ نفر از دانش آموزان دچار جراحت سطحی شدند اما به دلیل ترس دانش آموزان هر ۱۰ نفر با همکاری عوامل امدادی به بیمارستان ولیعصر (عج) اراک منتقل شدند و البته این حادثه به خیر گذشت و هیچ یک از دانش آموزان جراحت جدی نداشتند.

پس از آن و به فاصله یک هفته و در تاریخ ۲۸ مهرماه یک دانش‌آموز پایه هشتم که در دبیرستان شبانه روزی تحصیل می کرد در پی واژگونی خودرویی که او را به سمت مدرسه در بخش جلگه رخ شهرستان تربت‌حیدریه منتقل می کرد، جان باخت.

در سانحه واژگونی این خودروی پراید ۲ دانش‌آموز دیگر نیز مجروح و به بیمارستان منتقل شدند و مسئولان آموزش و پرورش اعلام کردند که خودروی واژگون شده سرویس دانش‌آموزی نبوده و به صورت آزاد در حال انتقال سه دانش آموز به مدرسه بوده است. 

در همان روز خبر دیگری غم و اندوه را بر دل و جان دانش آموزان نشاند چرا که اعلام شد واژگونی یک دستگاه سواری پراید سرویس مدرسه در مسیر جزینک به زهک منجر به فوت یک دانش‌آموز و مجروح شدن سه دانش‌آموز دیگر و راننده شد.

رئیس اداره اطلاع رسانی و روابط عمومی اداره‌کل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این سرویس دهی مدرسه در قالب طرح روستا محوری که مورد توجه آموزش و پرورش استان برای مناطق روستایی است نبوده بلکه یکی از اولیای دانش‌آموزان به صورت شخصی اقدام به سرویس دهی فرزند خود به همراه چند دانش‌آموز دیگر کرده است.

داوود گلی افزود: در این حادثه راننده به دلیل رعایت نکردن قوانین از جاده منحرف و واژگون شده که براثر شدت ضربات وارده دختر وی بنام یگانه بولاغ دانش‌آموز پایه نهم دبیرستان نمونه دولتی «فروغ زهک» جان خود را از دست می‌دهد.

وی ادامه داد: همچنین در این حادثه سه دانش آموز به نام‌های ستاره زاهدی پایه نهم، مبینا بولاغ پایه هفتم و یسنا میر پایه هفتم به علت جراحت و شکستگی به بیمارستان زهک منتقل شدند.

سومین حادثه در روز ۲۸ مهرماه هم به وقوع پیوست و ابتدا اورژانس و فوریت های پزشکی استان فارس اعلام کرد ۲ خودروی سرویس مدرسه در محل چهار راه تخت جمشید شهر شیراز با هم برخورد کردند و دانش آموزان مصدوم به بیمارستان منتقل شدند اما اداره کل آموزش و پرورش فارس در خبر دیگری اعلام کرد که براثر برخورد یک دستگاه خودروی سمند تاکسی سرویس مدرسه و یک دستگاه پراید شخصی ۲ دختر دانش آموز دوره اول متوسطه مصدوم و توسط اورژانس به بیمارستان منتقل شدند.

پرونده حوادث سرویس مدارس در مهرماه بسته شد اما با آغاز دومین ماه از فصل پائیز در چهارم آبان ماه حادثه تلخ دیگری رقم خورد و این بار اعلام شد که واژگونی خودروی وانت زامیاد که از روستای نایگون به طرف شهر ایرانشهر در حال حرکت بوده است سبب جان باختن یک دانش‌آموز و زخمی شدن پنج نفر دیگر شد.

البته در این حادثه هم اعلام شد که این خودرو سرویس مدرسه نبوده است و راننده این وانت از اقوام یکی از دانش‌آموزان بوده است. 

دومین اتفاق تلخ آبان ماه نیز این بار گریبان دانش آموزان استان سیستان و بلوچستان در مسیر نیکشهر - ایرانشهر را گرفت و مینی بوس حامل ۱۰ نفر از دانش آموزان یک مدرسه بعد از برخورد با کوه واژگون شد و مصدومان به بیمارستان منتقل شدند.

اما فوت ۲ دانش آموز در روستای دستگرد درگاز بشاگرد و زخمی شدن ۵ نفر به دلیل واژگونی سایپای سرویس مدرسه در روز ۱۴ آبان داغ دیگری بر خانواده بزرگ وزارت آموزش و پرورش گذاشت، خبری که بار دیگر تاثر و تاسف از اینگونه حوادث تلخ را به همراه داشت و البته آنچه این حادثه را تلخ تر کرد این بود که در زمان وقوع تصادف هیچ کدام از افراد حاضر در محل حادثه با اورژانس ۱۱۵ تماس نگرفتند و مصدومان با ماشین عبوری به بیمارستان منتقل شدند.

این وانت سایپا اعلام شد که ۱۵ دانش آموز را از روستاهای سرتنگ، بند بارک و موردان دربند صلاح به مدرسه رازی دستگرد درگاز می‌برد.

در رابطه با این حادثه پرونده قضایی از سوی دادگستری هرمزگان تشکیل و دستور لازم برای رسیدگی ویژه و در اسرع وقت و بررسی علل حادثه صادر شد.

رئیس کل دادگستری هرمزگان نیز اعلام کرد که دستگاه قضایی استان در راستای احقاق حقوق عامه و جلوگیری از تکرار حوادث از این نوع ، به اداره کل آموزش پرورش هرمزگان اعلام کرده تا هر چه سریع تر نسبت به استانداردسازی سرویس مدارس بشاگرد و اختصاص اتوبوس و خودروهای مناسب اقدام کند.

علی صالحی تصریح کرد: پس از رسیدگی به پرونده و انجام کارشناسی‌ها، میزان خطای مقصر یا مقصران حادثه به صورت دقیق اطلاع رسانی خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: در خصوص متوفیان حادثه نیز تأکیدهای لازم در راستای تسریع اقدامات قانونی، احراز هویت ، بررسی علل فوت و تحویل به خانواده‌ها به پزشکی قانونی استان ابلاغ شده است.

ساماندهی سرویس مدارس مناطق روستایی بر عهده سازمان راه و شهرسازی است
برای اطلاع از وضعیت سرویس مدارس و ضوابط تعیین شده خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش به سراغ مدیر کل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش رفت که وی در گفت و گویی ضمن تشریح شرایط موجود گفت: ساماندهی سرویس مدارس را سه وزارتخانه کشور، آموزش و پرورش و راه و شهرسازی بر عهده دارند.

«نورعلی عباسپور» با بیان اینکه تامین خودرو، راننده و مراقب در حوزه شهری با شهرداری ها و در حوزه روستایی با وزارت راه و شهرسازی است، افزود: در حوزه های شهری این کار انجام شده و ساماندهی به خوبی در حال انجام است. در حوزه های روستایی پیگیری هایی انجام شده و در جلسات کارگروه ماده ۱۹ مقرر شده، ساماندهی سرویس مدارس مناطق روستایی را سازمان راه و شهرسازی انجام دهد.

وی با بیان اینکه سرویس مدارسی که مشکل ساز است، آزادبرها هستند که خانواده ها به صورت مجزا آنها را به عنوان سرویس فرزندان خود انتخاب می کنند، افزود: در واقع مشکل از سرویس های شرکت های پیمانکاری نیست، البته تعداد سرویس های مدرسه آزادبر بسیار است و هیچ نظارتی نیز نمی توان روی آنها انجام داد.

مدیر کل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: اما در شرکت های پیمانکاری دارای مجوز که زیر نظرمدارس کار می کنند، خودرو، راننده و وسایل ایمنی مورد نظارت قرار می گیرد.

عباسپور در عین حال افزود: معمولا با پلیس در این زمینه هماهنگ هستیم، پلیس مواردی را مشاهده کند که خودروهای آزادبر سرویس مدرسه هستند، با آنها برخورد می کند البته موارد زیادی هم وجود دارد که قابل شناسایی نیست. سرویس هایی که شرکت های پیمانکاری هستند تمامی موارد ایمنی خودرو و صلاحیت راننده تایید شده است.

این مسئول با بیان اینکه وزارت راه باید به تعهدات خود عمل کند، ادامه داد: مشکل اساسی ما چند سال است که در مناطق روستایی رخ می دهد. سرویس های بین جاده ای را باید وزارت راه و شهرسازی تامین کند که البته تاکنون این موضوع چندان بسامان نبوده است اما در جلسات و نشست هایی که داشتیم و مطالبه هایی که شد، وزارت راه متعهد شد که این کار انجام شود.

مدیر کل انجمن اولیا ومربیان وزارت آموزش و پرورش افزود: وزارت راه، شرکت های خود را معرفی کرده که آموزش و پرورش در استان ها با این شرکت ها هماهنگ شوند، بودجه ای نیز برای مناطق روستایی پیش بینی شده که از محل اعتبار دهیاری ها تامین می شود.

عباسپور شهریور ماه امسال (۹۸) نیز گفته بود که ساماندهی سرویس مدارس برای چهار میلیون دانش آموز کشور با رویکرد ایمنی در حال انجام است. سه میلیون نفر از مجموع دانش آموزانی که با سرویس جابه جا می‌شوند شهری و مابقی روستایی هستند.

شاید بتوان عوامل مختلفی را در وقوع حادثه برای سرویس مدارس دخیل دانست اما این موضوع نیز باید مدنظر قرار گیرد که فرزندان این سرزمین باید در فضایی کاملا امن و با آرامش ادامه تحصیل دهند و آنچه قبل از آموزش و تربیت در اولویت است، اینکه امنیت جانی آنها تامین شود و اگر قرار است جابجایی آنها از طریق متولیان امر مدیریت شود تدابیر لازم اندیشیده شود زیرا حتی یک مورد تصادف منجر به فوت و یا جرح دانش آموزان نیز تاسف بار است.

البته لازم است تا آگاهی و اطلاعات لازم در اختیار خانواده ها نیز قرار گیرد تا برای صرفه جویی و کم کردن هزینه ها حاضر به نقل و انتقال فرزندانشان با هر وسیله و راننده ای نباشند و ثمره زندگی شان را با اهمال و سهل انگاری دستخوش حوادث تلخ نکنند./

اکنون وقت آن رسیده تا مرهمی بر این زخمی که هر روز تازه می شود، گذاشته شود، به کجا چنین شتابان!