لاک‌پشت پوزه‌عقابی (Eretmochelys imbricata) گونه‌ای دریایی است که علاوه بر ایران در برخی نقاط دیگر دنیا نیز دیده می‌شود اما خانه اصلی آن ایران و سواحل نیلگون خلیج فارس است، تا چند سال پیش به جز ایران در چین و ژاپن هم تعداد لاک‌پشت‌های پوزه عقابی زیاد بود اما به دلیل صید بی‌رویه منقرض شده یا در حال انقراض هستند. به صورت کلی این جانداران زیبا در آب‌های اقیانوس اطلس، هند و آرام دیده شده‌اند اما به دلیل گوشت خوشمزه و لاک زیبایشان همواره در تور صیادان گرفتار بودند که به اعتقاد کارشناسان اگر همین روند ادامه یابد تا چند سال آینده دیگر لاک‌پشت پوزه‌عقابی در هیچ آبی باقی نخواهد ماند.
یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل انقراض لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی این است که آنها منبع غذائی خوبی برای گوشتخواران، پرندگان، خزندگان، ماهی‌ها و حتی حشرات هستند به عبارتی دیگر آنها خوراکی خوشمزه برای بیشتر جانداران هستند. لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی بزرگ‌تر اغلب شکار کوسه‌ها می‌شوند.
اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) لاک‌پشت پوزه‌عقابی را در فهرست گونه‌های به شدت در معرض انقراض قرار داده است. گرچه آماری از تعداد لاک‌پشت‌ها در جهان وجود ندارد، اما گفته می‌شود جمعیت آنها در طول ۱۰۰ سال گذشته تا ۸۰ درصد کاهش یافته است.
بر اساس آمار IUCN، پنج نوع از هشت نوع لاک‌پشت دریایی که در جهان وجود دارد در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان زندگی می‌کنند که عبارتند از لاک‌پشت پوزه عقابی، لاک‌پشت سبز، لاک شت چرمی، لاک‌پشت سرخ و لاک‌پشت زیتونی.
پوزه عقابی به این علت به این گونه دریایی گفته می‌شود که از جلبک‌ها تغذیه می‌کند بنابراین لازم است که منقاری عقاب مانند داشته باشد تا بتواند به راحتی غذای خود را تامین کند.
داود میرشکار مدیرکل دفتر زیست‌بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره به خبرنگار علمی ایرنا گفت: تغذیه و تخمگذاری لاک‌پشت پوزه عقابی بیشتر در خلیج فارس است زیرا سواحل سرزمینی و جزایر ما نقاط مستعدی برای تخمگذاری این گونه دارند.
وی افزود: این لاک‌پشت از جلبک‌های دریایی و ژله‌فیش‌ها تغذیه می‌کنند که با توجه به اینکه در بالای هرم غذایی قرار دارد نقش بسزایی در کنترل جمعیت و فراوانی این گونه‌ها دارد. این لاک‌پشت‌ها معمولا هر دو سال یک‌بار برای تخمگذاری به ساحل می‌آیند، معمولا تخمگذاری از اواسط اسفندماه آغاز می‌شود و تا تیر ماه ادامه دارد و هر لاک‌پشت میانگین بین ۷۰ تا ۱۰۰ تخم می‌گذارد و تبدیل شدن آنها به جوجه در نقاط مختلف متفاوت است مثلا داشتیم لانه‌هایی که خراب شدند و تفریغ (تبدیل شدن تخم به جوجه) آنها صفر درصد بود اما به طور کلی حدود ۵۰ درصد تخم‌ها به جوجه تبدیل می‌شوند.
میرشکار به عوامل تهدید این گونه‌های ارزشمند اشاره کرد و گفت: تورهای صیادی، تخریب سواحل و زیستگاه‌های تخمگذاری، برداشت تخم‌ها برای تغذیه انسانی و فروش، زباله‌های دریایی و ساحلی، گرمایش جهانی، آلودگی‌های نفتی دریاها، آلودگی‌های نوری و آگاه نبودن مردم از اهمیت این گونه برخی از عوامل تهدید لاک‌پشت پوزه عقابی در ایران است.
وی اظهار داشت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که گرمایش جهانی در جنسیت این حیوانات تاثیر دارد به طوری که هر چه آب دریاها و اقیانوس‌ها گرم‌تر شود ماده‌زایی بیشتر می‌شود و با این روند به سوی تک جنسیتی پیش می‌روند.
وی درباره تاثیرات منفی آلودگی نوری بر این گونه نادر توضیح داد: زمانی که جوجه لاک‌پشت‌ها از تخم خارج می شوند و می‌خواهند به سمت دریا بروند با استفاده از نور ماه راه خود را به سمت دریا پیدا می‌کنند که اگر نور دیگری در این میان باشد آنها دچار اشتباه می‌شوند و مسیر را گم می‌کنند و به جای دریا به سمت خشکی می‌روند و این خطا موجب مرگ و میر آنها می‌شود از این رو در زمان خروج جوجه‌ها از تخم تلاش می‌کنیم آلودگی‌های نوری را در منطقه حذف کنیم تا درصد ماندگاری این لاک‌پشت‌ها بیشتر شود.
مدیرکل دفتر زیست‌بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست به دیگر فعالیت‌های حمایتی این دفتر اشاره کرد و گفت: بحث بیومتری و تگ‌گذاری (نشانه گذاری) لاک‌پشت‌ها از دیگر اقداماتی که انجام می‌دهیم تا مشخص شود که چند درصد لاک‌پشت‌ها برای تخمگذاری به ساحلی که قبلا تخم گذاشته‌اند بر می‌گردند.
وی افزود: ایجاد هچری سایت‌ها از دیگر برنامه‌های حمایتی است به این معنا که اگر لانه‌ای در جای مناسبی قرار نگرفته باشد و کارشناسان این احتمال را بدهند که لانه دچار آبگرفتگی و تخریب می‌شود در همان زمان تخم‌ها را به هچری سایت‌ها انتقال می‌دهند، این سایت‌ها فضاهایی است که در ساحل آماده می‌شوند تا تخم‌هایی که در جای نامناسب قرار گرفتند به آنجا انتقال داده شوند با این کار تلاش می‌کنیم درصد تفریغ را بالا ببریم.
میرشکار اظهار داشت: پاکسازی سواحل از هر گونه زباله‌های پلاستیکی و تورهای دریایی قبل از شروع فصل تخمگذاری لاک‌پشت‌ها از دیگر اقدامات سازمان محیط زیست است زیرا می‌توانند مانع حضور لاک‌پشت در سواحل شوند و نتوانند به موقع لانه را آماده و تخمگذاری کنند، با توجه به اهمیت موضوع کار پاکسازی در تمام مدت تخمگذاری انجام می‌شود.
وی گفت: زمانی که جوجه لاک‌پشت‌ها از زیر ماسه‌ها خارج می‌شوند و قصد رفتن به سمت دریا دارند مشکلات و خطرات زیادی آنها را تهدید می‌کند از جمله اینکه طعمه جانورانی مانند موش، پرنده‌ها ،گرگ و شغال می‌شوند و برای اینکه در امان بمانند و به سلامت به دریا برسند نیز تمهیداتی اندیشیده‌ایم که ایمن کردن منطقه یکی از آنهاست، همچنین با نصب بنر و تابلو سعی می‌کنیم هشدار دهیم که این فضاها حفاظت شده است و مشارکت مردم را در حفاظت از این مناطق داشته باشیم.
میرشکار با اشاره به اهمیت آموزش در راستای حفاظت از لاک‌پشت‌ها افزود: آموزش را برای مدارس، صیادان، جوامع محلی در راستای مبحث حفاظت و اهمیت این گونه در دست داریم و تلاش می‌کنیم هر چه زودتر آن را اجرایی کنیم.
وی اظهارداشت: طول عمر این لاک‌پشت‌ها حدود ۱۰۰ سال است اما اگر روند نابودی آنها با شتابی که امروز شاهد آن هستیم پیش برود در آینده‌ای نه چندان دور دیگر لاک‌پشت پوزه‌عقابی را در آب‌های خود نخواهیم داشت و به تاریخ خواهد پیوست.
نظر شما