نویسنده کسی است که دیدگاهی نو یا دیدگاهی نو را با نگارشی جدید به خواننده انتقال می دهد، فردی که تراوش ذهن خلاق خود را طی بررسی واکاوانه از دنیای پیرامونی بر صفحه کاغذ می‌برد، صاحب چراغی است که راه‌های جدید را در مسیر مردم روشن می‌کند.
نویسندگان از قرن‌ها قبل جایگاه ویژه‌ای بین مردم داشتند اما رشد فناوری و رخنه آن به زندگی مردم، سلایق مخاطبان کتاب را نیز تحت تاثیر قرار داده و نویسندگان را وادار به بهره‌گیری از شیوه‌های جدید نموده اما ساز و کار تغذیه فکری نسل جدید برای نویسندگان تامین نشده و نیاز به بازنگری در سیاست‌های حمایتی از این قشر احساس می‌شود.
با این حال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حمایت‌های سازماندهی شده از نویسندگان را در قالب‌های مختلف تدوین و اجرایی کرده اما در این شرایط دشوار اقتصادی و رشد فناوری به نظر می‌رسد سازو کار و سیاست‌های حمایتی باید قدری تغییر کرده و دست اندرکاران نگاهی نو به نویسندگان این عصر داشته باشند.
لزوم حمایت ملی از نویسندگان
نویسنده و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: حمایت‌های مالی و معنوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ادبیات و نویسندگی را نمی‌توان یک حمایت کامل به شمار آورد.
محمدجعفر یاحقی افزود: حمایت از ادبیات باید ملی باشد و باید بستر برای نشر آثار ادبی و رسیدن آثار به دست خوانندگان فراهم شود.
وی اظهار داشت: دولت می‌تواند در قبال نویسندگان یک وظیفه سلبی و یک وظیفه ایجابی داشته باشد، حمایت غیرمستقیم از خریداران کتاب مانند توزیع بن خرید و برپایی نمایشگاه کتاب، بسترسازی نشر کتاب و کمک به تامین امکانات آن، پرداخت تسهیلات و تشویق مولفان و نویسندگان می‌تواند وظیفه ایجابی دولت باشد.
این استاد دانشگاه فردوسی گفت: اجتناب از ایجاد مانع و تنگنا در مسیر تولید آثار ادبی،دخالت نکردن در برخی امور نیز وظیفه سلبی دولت تلقی می‌شود.
وی افزود: برگزاری جشنواره‌های فرمایشی در روند تشویق پدیدآورندگان آثار ادبی موثر نیست، البته در این میان برگزاری رویدادهایی مانند "انتخاب کتاب سال خراسان رضوی" مشروط بر فراهم شدن بستر فعالیت نویسندگان و مشارکت همه آثار مولفان می‌تواند در ترغیب نویسندگان موثر واقع شود.
وی اظهار داشت: حمایت غیرمستقیم از نویسندگان می‌تواند به صورت خرید آثار خوب مولفان توسط دولت و هدیه کردن آنها به کتابخانه‌ها تجلی یابد زیرا اگر شرایط زندگی و وضعیت اقتصادی نویسندگان مطلوب شود، تولید آثار برجسته افزایش می‌یابد.
یاحقی گفت: نویسندگی به عنوان شغل اصلی و ثابت افراد نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای معیشتی آنان باشد، تنها در صورتی که نویسنده به شهرت رسیده و تالیفات او همواره خریدار داشته باشد، می‌توان نویسندگی را تا حدی به عنوان یک منبع درآمد به شمار آورد.
وی افزود: آثار یک نویسنده در زمانی خریدار دارد که به خلاقیت لازم در تولید اثرش دست یابد، اگر نیت وی فقط نوشتن مطابق با پسند زمانه و به اصطلاح "به نرخ روز خوردن" باشد، هیچ گاه نویسنده موفق نخواهد شد.
استاد ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار داشت: وضعیت نویسندگی در شرایط کنونی مطلوب نبوده و فضای فرهنگی مساعد رشد نویسندگی و ارائه آثار بزرگ و فاخر نیست.
یاحقی، نویسندگان را هنرمندانی ماندگار برای قرن‌هادی متمادی دانست و گفت: سوپراستارهای سینما یا قهرمانان ورزشی در مقطعی از زمان به شهرت رسیده و در فضای رسانه می‌درخشند اما آثار ادبی هیچ گاه کهنه نمی‌شود، کتاب خوب به همراه نویسنده آن قرن‌ها به عنوان یک اثر ماندگار طرفداران خود را دارد.
سیاست‌های حمایتی نیازمند بازنگری است
یک نویسنده جوان مشهدی نیز که کتاب وی با عنوان "نخستین رویارویی‌های هنر عصر ناصری با هنر غرب" به عنوان اثر برگزیده جشنواره امسال کتاب سال خراسان رضوی انتخاب شده است به خبرنگار ایرنا گفت: تا سال قبل یکی از حمایت‌های برجسته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از نویسندگان، خرید کتاب بود اما امسال به دلایلی خرید کتاب نویسندگان از سوی وزارتخانه کاهش بسیار داشته است.
مصطفی لعل شاطری افزود: بودجه خرید کتاب توسط این وزارتخانه به یک چهارم کاهش یافته و در مقابل قیمت کتاب به دلیل گرانی کاغذ چهار برابر شده و این موضوع تاثیر مستقیم بر مخاطب کتاب گذاشته است.
وی اظهار داشت: اگر کتاب‌های جدید به اندازه کافی در کتابخانه‌ها قرار نگیرد، باعث می‌شود عده قلیلی نیز که به کتابخانه می‌روند، تعدادشان کمتر شده و نویسنده هم دیگر رغبتی به تولید اثر جدید نداشته باشد.
وی گفت: باید به امر نویسندگی و کتاب به صورت علمی‌تر نگاه شود و گزینش برای خرید کتاب و حمایت از نویسندگان، علمی صورت گیرد و هر کتابی به صرف حمایت از نویسنده آن خریداری نشود.
شاطری افزود: وقتی کتاب‌های جدید غیرعلمی و غیرحرفه‌ای وارد کتابخانه شود، خوراک علمی و فرهنگی که به فرد کتابخوان داده می‌شود، چندان مناسب نبوده و کتابخوان‌ها را از مطالعه دلسرد می‌کند.
وی پیشنهاد کرد در شورای خرید اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی از توان متخصصان این حوزه برای خرید و گزینش کتاب‌های خوب بهره گرفته شود.
وی ادامه داد: بهتر است اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان خود موظف به انتشار آثار فاخر نویسندگان شود یا در مورد موضوعاتی خاص به نویسندگان سفارش کار دهد و کتاب آنان را خریداری کند.
این نویسنده جوان گفت: مشهد از نویسندگان بااستعداد و مطرح برخوردار است که می‌خواهند کتابشان منتشر شود، گزینش مناسب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص کتاب می‌تواند به این نویسندگان در جهت تولید آثار مناسب کمک کند، در غیر این صورت نویسندگان رغبتی به تولید آثار خوب نخواهند داشت.
وی با بیان اینکه باید بین نویسنده بازاری از نویسنده علمی تفکیک قائل شد، افزود: نویسندگان علمی وقت و انرژی بسیار روی تولید آثار خود می‌گذارند و اینکه بعد از پایان کار نتوانند اثر خود را به چاپ برسانند، دچار یاس مطلق می‌شوند.
وی اظهار داشت: بیش از ۱۰ سال است که دیگر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی خود اقدام به چاپ کتاب نمی‌کند، نهاد کتابخانه‌های عمومی نیز در این حوزه مسئولیتی ندارد، هم اکنون بازار از آثار نویسندگان درجه ۲ و درجه سه پر شده و کتاب‌های عمومی بازاری و فاقد محتوا در دسترس مخاطبان قرار گرفته که ناشی از عدم حمایت مناسب از نویسندگان توانمند استان است.
شاطری گفت: از آنجا که نهاد کتابخانه‌های عمومی و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی وارد عرصه انتشار کتاب‌های خوب نمیشوند، نمی‌توان آینده خوبی را برای کتاب در این استان متصور شد.
وی افزود: انتشار تعداد محدودی از کتاب‌های خوب و برند که هزینه زیاد برای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز ندارد، می‌تواند در جشنواره‌های مختلف صاحب امتیاز شود و ارزش افزوده‌ای برای استان داشته باشد.
اعتبارات محدود وزارت ارشاد در مقابل انتظارات به حق نویسندگان
معاون فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: این استان بعد از تهران قطب دوم برخورداری از نویسندگان مطرح کشور است و بویژه در بخش کتاب‌های حوزوی در کشور سرآمد است.
افشین تحفه گر افزود: آقایان یاحقی و اشرف زاده در حوزه ادبیات، "سعید تشکری" در حوزه ادبیات داستانی، حجت الاسلام الهی خراسانی در حوزه کتب حوزوی، آقای نویدی مهر در حوزه کتب دانشگاهی جزو نویسندگان مطرح خراسان رضوی به شمار می‌روند.
وی اظهار داشت: ۵۰۰ نویسنده در این استان عضو صندوق حمایت از نویسندگان و صاحب کتاب هستند، اما عده‌ای از نویسندگان مطرح استان عضو این صندوق نبوده اما جزو نویسندگان مطرح استان و کشور به شمار می‌روند.
وی گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سالانه بودجه‌ای به استان‌ها برای خرید کتاب‌های خوب نویسندگان اختصاص می‌دهد که این بودجه در سال گذشته ۲ میلیارد و ۳۵۰ میلیون ریال بود که از محل آن ۱۹۳ عنوان کتاب خریداری شد.
تحفه‌گر با بیان اینکه بودجه امسال خراسان رضوی برای خرید کتاب ۶۰۰ میلیون ریال بود افزود: کتاب‌هایی که قابلیت استفاده عموم را دارند، در کمیته خرید کتاب استان بررسی می‌شود، اسناد برخی از کتاب‌های پیشنهادی به وزارتخانه ارسال می‌گردد تا در آنجا نسبت به خرید آن اقدام شود.
وی اظهار داشت: کتاب‌های فاخر استان در قالب نامه‌ای به وزارتخانه اعلام می‌شود تا در کمیته خرید کتاب‌های فاخر مورد رسیدگی قرار گرفته و پس از تایید این کمیته، توسط وزارتخانه به چاپ می‌رسد.
معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: پارسال خرید کتاب فاخر در استان انجام نشد اما سال‌های قبل از آن کتاب‌هایی مانند "اطلس تاریخی سادات ایران از آغاز تا پایان قرن نهم هجری"، "سبک زندگی اسلامی" که جزو کتاب‌های فاخر استان بودند، توسط وزارتخانه به چاپ رسید.
وی افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تغذیه کتابخانه‌های عمومی باید کتاب‌های ارزشمند را خریداری کند لذا از کتاب‌های فاخر حمایت می‌کند.
وی درباره صندوق بیمه هنرمندان و نویسندگان نیز اظهار داشت: پارسال ۱۰۰ پرونده مربوط به تقاضای نویسندگان در این صندوق از این استان به وزارتخانه ارسال شد تا از حمایت‌های بیمه‌ای صندوق بهره‌مند شوند.
تحفه‌گر گفت: صندوق بیمه هنرمندان علاوه بر حمایت‌های بیمه‌ای، تسهیلاتی نیز برای خرید کتاب در اختیار نویسندگان قرار می‌دهد که تا سقف ۵۰ میلیون ریال با کارمزد چهار درصد به هر نفر اختصاص می‌یابد.
وی افزود: برخی از نویسندگان استان عضو سرای اهل قلم هستند که از این طریق نیز تسهیلاتی ویژه برای چاپ کتاب دریافت می‌کنند.
وی برگزاری جشنواره انتخاب کتاب سال خراسان رضوی را از دیگر برنامه‌های حمایتی از نویسندگان برشمرد و گفت: طی ۱۶ دوره برگزاری سالانه این جشنواره در استان هر سال دستکم ۶ کتاب و حداکثر ۱۳ کتاب به عنوان کتاب‌های برگزیده سال استان معرفی و از آنها حمایت شده است.
نظر شما