به گزارش ایرنا حدود یک ماهی است که انتشار پوستری در فضای مجازی منسوب به موسسه‌ای به نام وطن توحیدی حیات حسنی قم حرف و حدیث های فراوانی را درباره موضوع چندهمسری ایجاد کرد زیرا در این پوستر این پدیده تبلیغ شده بود.
پوستر، مردی همراه با چهار زن را به تصویر کشیده است که نشان از چند همسری او دارد. در واقع این پوستر، پوستر کارگاهی آموزشی برای افراد دارای تعدد زوجات است که قرار است در تهران برگزار شود. کارگاه یاد شده در شرایطی می‌خواهد برگزار شود که قاطبه جامعه کنونی ایران تعدد زوجات یا چندهمسری را پس می‌زند و گواه آن نیز واکنش‌های منفی شمار قابل توجهی از مردم به گردانندگان کارگاه یاد شده است. کسانی که قبلا در اصفهان و قم هم چنین کارگاهی را برگزار کرده بودند و حالا برگزاری آن را در تهران برنامه‌ریزی کرده‌اند.
بحث بر سر چندهمسری اگرچه درحالی است که اسلام جواز گرفتن چهار همسر را به مرد داده اما حدود ۱۱ میلیون مجرد نیز در کشور داریم که خیلی از این افراد امکان ازدواج ندارند. مخالفان ترویج چندهمسری معتقدند به جای ترویج چنین امری بهتر است به فکر ۱۱ میلیون مجردی باشیم که خیلی از آنان هرگز ازدواج نکرده اند نه اینکه به فکر معدودی از افراد باشیم که امکان ازدواج دوباره را دارند.
محمد عسگری از گردانندگان گارگاه آموزشی چندهمسری اخیرا گفته است که در زمان حاضر صد هزار خانواده تعددی در کشور به سر می‌برند که دچار مشکلاتی در خصوص تعدد زوجات هستند و باید به آنان برای کنار آمدن با مشکلاتشان، آموزش داد.
او همچنین بیان کرده که در زمان حاضر سوپرمیلیاردرهایی در جامعه داریم که دوست دارند زندگی دوم تشکیل دهند و سفره دیگری را پهن کنند اما به زعم او «جریان فرهنگی غرب‌زده، فمنیست‌های غرب‌گرا و البته فمنیست‌های مذهبی و حتی مسجدی به همراه قانون ظالمانه‌ای که ایجاد شده‌است»، مانع از این واقعیت مهم (چندهمسری) در جامعه ما شده‌اند.
صرفنظر از خواسته سوپرمیلیاردرها و مردان چندهمسره باید دید که هدف اصلی گردانندگان این کارگاه‌ها چیست؟ چه دغدغه ای دارند و آیا راهکارهای آنان برای رفع دغدغه ها منطقی است؟ ضمن اینکه نظر مخالفان ترویج چندهمسری را هم باید در نظر گرفت و چه موقعیتی بهتر از مناظره‌ای بین مدافعان و مخالفان چندهمسری که بعد از ظهر پنجشنبه ۳۰ آبان در منطقه فرمانیه تهران و در محل مجتمع فرهنگی آفتاب برگزار شد.
در این مناظره وجه افتراق‌ها و اشتراک‌ها مشخص شد. اینکه خود مخالفان تعدد زوجات هم این امر را در شرایطی محدود جایز اما اینکه تعدد زوجات را برای همه جامعه به عنوان یک نسخه تجویر کنیم را غیرضروری می‌دانستند و حتی معتقدند که چنین ترویجی، ایجاد مفسده می‌کند. آنان به آیاتی از قرآن اشاره می کنند که در آنها به چندهمسری اشاره شده است اما می‌گویند که شناخت فضای نزول در فهم آیات بسیار موثر و اینکه ما آن زمان را بشناسیم خیلی مهم است.
آنان حتی اظهار می‌دارند که برخی از آیات و روایات تاریخ انقضا دارد و اگر جایی به چندهمسری اشاره شده است به تاریخی خاص باز می‌گردد و قرار نیست مناسب زمان ما باشد.
درعین حال برخی مدافعان تعدد زوجات خلاف این را بیان می‌کنند و معتقدند که آیات و روایات تاریخ انقضا ندارند.
به گفته مخالفان تعدد زوجات یا چندهمسری، ترویج این امر بدون شناخت زمان و الزامات اجتماعی صحیح نیست. آنان حتی معتقدند ترویج چنین چیزی با توجه به شرایط حال حاضر کشور مفسده ایجاد می‌کند.
اما مدافعان و موافقان چندهمسری این ادعا را دارند که تبلیغ این امر را به شیوه عالمانه دارند انجام می‌دهند و حتی تاکید دارند که اگر هشت درصد مردان کشور، چند همسره شوند مشکل مجرد بودن دختران بالای ۳۵ سال هم حل می‌شود.
اصلا هدف این افراد، برطرف کردن مجرد بودن دختران بین ۳۰ تا ۴۹ سال و نیز خانم های سرپرست خانوار و مطلقه است چون فکر می کنند که گزینه های ازدواج این افراد کم است.
مدافعان چندهمسری همچنین بهترین راه حل مشکلات دختران مجرد را گفت و گو برای حل این مساله اجتماعی می‌دانند که اگر به آن توجه نشود در آینده بحران هایی رخ می‌دهد.
در این مناظره دو مخالف ترویج تعدد زوجات یعنی دو مشاور خانواده با نام‌های حجت الاسلام حسین محمودی و رضا بازرگان و دو مدافع تعدد زوجات از موسسه حیات حسنی یعنی حجت الاسلام ابوذر آذری (مسئول واحد پژوهشی موسسه) و حجت الاسلام حمید رضا اسلامیه (یکی از مسئولان موسسه) حضور داشتند. بهتر است به حاضران در این مناظره هم اشاره کنیم که به دو بخش عمده تقسیم شده بودند، موافق و مخالف.
در ابتدای نشست قرار شد هر یک از سخنرانان به مدت پنج دقیقه درباره نظرات خود برای تعدد زوجات صحبت کند که آذری از مدافعان چندهمسری شروع کرد.
آذری بیشتر از پنج دقیقه سخن گفت؛ به عبارت دیگر سخنان مقدماتی او بیش از پنج دقیقه زمان برد که در این خصوص اسلامیه، دیگر موافق تعدد زوجات، نوبت خود را به آذری داد تا سخنان خود را تمام کند.
آذری (مدافع چند همسری) : اگر هشت درصد مردان، تعدد زوجات داشته باشند، مشکل مجرد بودن
دخترهای یاد شده هم حل می شود.وی اول از همه با اشاره به اینکه از همان ابتدا با تعدد زوجات موافق نبوده و اتفاقا موضع منفی داشته است گفت: من خانواده‌ای متدین داشتم و تعدد زوجات در خانواده چنان تصویر شده بود که آن را مساوی با خیانت، شهوترانی و پایمال کردن عواطف زن می‌دانستم، اما چه شد که موافق تعدد همسران شدم؟
آذری ادامه داد: همراه دوستانم در موسسه حیات حسنی به مناطقی از کشور که دارای قومیت های متعدد هستند سفر کردم و از همان سفر اول با یک معضل اجتماعی با فراوانی (تعداد) زیاد مواجه شدم که آن، ازدواج زنان و دختران با مردانی از قومیت‌ها یا مذاهب دیگر به عنوان همسر دوم، سوم یا چهارم بود.
وی و همقطارانش یکسال هم کار آماری کردند و به این نتیجه رسیدند که اساس پدیده تجرد زنان و دختران ایران، پدیده منطقه‌ای نیست بلکه پدیده کشوری است و غالبا در میان شیعیان وجود دارد.
آذری اظهارداشت:ما (در موسسه حیات حسنی) به عنوان کسانی که نمی‌توانستیم این دغدغه را پنهان کنیم بیش از صد جلسه با مسئولان حوزوی، مبلغان، استادان دانشگاه و مسئولان بنیادهای خانواده از جمله با نمایندگان مجلس و موسسات فعال در حوزه خانواده برگزار و مشکل را مطرح کردیم و اینکه ۱۰ تا ۱۵ سال برای حل این مشکل بیشتر وقت نداریم و اگر این معضل را پنهان نگاه داریم با بحرانی در سه حوزه فردی، اجتماعی و تمدنی مواجه می شویم که مثل بحث جمعیت و حتی بدتر از بحث تهدید نسل است.
تعدد زوجات، راه حل مشکل ازدواج دختران مجرد بالای ۳۵ سال
آذری و دوستانش نگران دختران مجرد ۳۵ سال به بالا و نیز خانم های سرپرست خانوار و مطلقه هستند. او اظهار می‌دارد که یک دختر ۳۵ سال به بالا یا یک خانم سرپرست خانوار یا مطلقه بالاخره در سنی قرار می‌گیرد که مطلوبیت کمتری برای ازدواج دارد پس برای حل مشکل ازدواج، پنج راه بیشتر وجود ندارد. یا به او رهبانیت توصیه شود، یا تجرد پیشه کند، یا با مردی کوچک تر از خودش از نظر سنی ازدواج کند، یا ازدواج موقت داشته باشد و یا اینکه مثل خیلی از مسئولان سر و صدای آن را در نیاوریم و فکر کنیم یک گپ (خلاء) هست که می گذرد و این در حالی است که گذشتن بی سر و صدا از این گپ پذیرفتنی نیست.
او می گوید: پیامبر به خاطر کمتر از ۳۰۰ دختری که زنده به گور شدند گریه کرد ما الان سه میلیون و ۲۰۰ هزار دختر در معرض بحران داریم و آن وقت بگوییم که این یک گپ است و می گذرد و صدایش را هم در نیاوریم؟ یا اینکه بپذیریم که خدا بیشتر از عقل ما و بالاتر از انگاره های ملیتی، جنسیتی، قومیتی و فرهنگی است و اگر بخواهیم جامعه را تبیین کنیم تعدد زوجات بهترین راه حل است و غربی ها هم به این اعتراف کرده اند. از طرفی چون علما و بزرگان، خودسانسور شده‌اند و چیزی (درباره این گسست و دختران مجرد بالای ۳۵ سال) نگفتند، فکر کردیم که بهتر است این موضوع را در قالب یک موسسه و تشکل منسجم پیگیری کنیم.
آذری معتقد است: البته تبلیغ تعدد زوجات باید به شیوه عالمانه صورت گیرد و در پی آن اگر هشت درصد مردان، تعدد زوجات داشته باشند، مشکل مجرد بودن دخترهای یاد شده هم حل می شود. بعد هم برگزاری کارگاه های آموزشی برای خانواده های تعدد زوجین برای تحکیم خانواده، تشویق الگو و تکثیر به صورت کارگاه های حضوری به تبلیغ و حل مشکل کمک می کند.
او تاکید می کند: ما در این فرایند بهترین راه را گفت و گو برای حل یک مساله اجتماعی می دانیم که اگر به آن توجه نشود در آینده بحران هایی رخ می دهد.محمودی (مخالف چند همسری): الان ما در کشوری داریم سخن می گوییم که وقتی یکماه پیش از تعدد زوجات صحبت شد، جامعه آن را پس زد. یعنی زمان، زمانی نیست که به این موضوع پرداخته شود.
تبلیغی که بدون شناخت زمان و الزامات اجتماعی رخ داد
حجت الاسلام محمودی از مخالفان تعدد زوجات است. او چند سالی در حوزه روانشناسی و مشاور خانواده فعالیت دارد اما چیزی که درباره وی جالب است اینکه او در ابتدا برعکس آذری فکر می‌کرده؛ یعنی تا همین چند سال پیش موافق تعدد زوجات بوده اما بعد با آن مخالفت ورزیده است.
محمودی در این خصوص چنین می‌گوید: در سال ۸۳ در کتاب حقوق و تکالیف زن یک فصل را به تعدد زوجات و دفاع از آن و یک فصل دیگر را هم به ازدواج موقت و دفاع از آن اختصاص دادم. اما وقتی در حوزه خانواده فعال شدم و این فعالیت نیز پررنگ‌تر شد، با آسیب های تعدد زوجات مواجه شدم؛ وقتی آسیب شناسی خانواده را بابت تعدد زوجات مطالعه کردم و مشکلات تعدد زوجات را دیدم موضعم را تغییر دادم و الان موضع من، مخالفت است.
و اما دلیل مخالفت محمودی با تعدد زوجات چه بوده است؟ او در این باره اظهارمی‌دارد: دلیل مخالفتم، مخالفت با حکم شرعی نیست زیرا جواز حکم شرعی مشخص است که من درباره آن توضیح می‌دهم. مسلما آیه قرآن کریم، دلالت بر جواز(جواز برای تعدد زوجات مرد) دارد اما من از هشت منظر به این موضوع توضیح می دهم.
او ادامه می‌دهد: از بعضی جهات ترجیح بر تعدد زوجات است و مسلما تعدد زوجات از جهاتی یک ضرورت اجتماعی است و برخی از مشکلات اجتماعی را حل می‌کند اما از بعضی جهات این ترجیح را ندارد و آسیب هایی به‌ویژه در زمان ما دارد. الان ما در کشوری داریم از چندهمسری صحبت می‌کنیم که وقتی یکماه پیش از تعدد زوجات صحبت شد، جامعه آن را پس زد. یعنی زمان، زمانی نیست که به این موضوع پرداخته شود.
این مشاوره خانواده اضافه می‌کند: گاهی ما بحث ثبوتی می‌کنیم که آیا تعدد زوجات، مشروع است که جواب، بله است؛ اما یک وقتی هم بحث اثباتی می‌کنیم که آیا باید این موضوع را ترویج کنیم یا خیر؟ یعنی آیا یک خانواده حزب اللهی و مومن با یک آقای مومن و چفیه‌دار همراه با چهار خانم باحجاب را ترویج کنیم آن هم بدون مقدمه یا خیر؟ (اشاره به پوستر اخیر موسسه حسنی که در آن یک آقا با چهار زن به تصویر کشیده شده است). از نظر محمودی به نظر می‌رسد این مساله (ترویج تعدد زوجات) بدون شناخت زمان و الزامات اجتماعی رخ داده است.
تعدد زوجات کمکی به آسایش جامعه حساس ایران نمی‌کند
بازرگان مشاور خانواده و یکی از مخالفان تعدد زوجات نیز در سخنان مقدماتی یک دقیقه‌ای خود ابتدا از اینکه فرصتی ایجاد شده است تا صاحبان نظرات مختلف از همدیگر فرار نکنند و بتوانند حرف خود را بزنند ابراز خرسندی اما از بابت چیزی دیگر ابراز تاسف می‌کند و می‌گوید: متاسفم که هراز گاهی در کشور با وجود مشکلات عدیده و به تعبیر آیت الله جوادی آملی با وجود گران اداره کردن کشور و برخی مواقع مدیریت های بسیار سنگین در کشور، مباحثی از این دست (تعدد زوجات) مطرح می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: به نظر ما که در حوزه روانشناسی کار و رفتار جامعه را رصد می‌کنیم، مباحث مطروحه (تعدد زوجات) با زندگی در جامعه حال حاضر فاصله دارد. این طرح نه تنها کمکی به آسایش جامعه حساس کنونی ایران نمی‌کند بلکه باعث دو قطبی شدن جامعه هم می‌شود. تحت هیچ عنوان جامعه را نباید دو قطبی کرد که مقام معظم رهبری نیز در فرمایشات خود بیان کرده اند که تحت هیچ عنوان کشور را دو قطبی نکنیم.
او اظهار می‌دارد: دو قطبی بودن فقط در حوزه سیاسی رخ نمی‌دهد بلکه جهات دیگر جامعه هم می‌تواند دو قطبی شود که آسیب های زیادی دارد.
بازرگان به نقل از یکی از روحانیون مشهور کشور که نظرش را درباره تعدد زوجات داده و با تشویق حضار هم مواجه شده بود، می‌گوید: ایشان در یکی از دانشگاه ها در خصوص تعدد زوجات گفته بود؛ «من ۵۰ سال است معلم هستم اما ۵۰ ثانیه هم در مورد همسر دوم با همسرم سخن نگفته‌ام».بازرگان (مخالف چند همسری) : متاسفم که هراز گاهی در کشور با وجود مشکلات عدیده و به تعبیر آیت اله جوادی آملی با وجود گران اداره کردن کشور و برخی مواقع مدیریت های بسیار سنگین در کشور، مباحثی از این دست (تعدد زوجات) مطرح می شود.
اتکا به قرآن درباره چندهمسری
گردانندگان این جلسه بعد از سخنان مقدماتی موافقان و مخالفان تعدد زوجات، ترجیح می دهند تا جلسه با پرسش حضار ادامه یابد و به ترتیب هر بار یک سوال از یکی از گروه ها پرسیده می شود.
مجری مناظره یکی از پرسش های حضار را که روی کاغذی نوشته شده برای گروه موافق تعدد زوجات می خواند.
پرسش چنین است: در اسلام، اصل بر تک همسری است و با وجود اینکه جواز چندهمسری داده شده اما این موضوع از نظر اخلاقی در قرآن نهی شده است. در قرآن گفته شده است که امکان رعایت عدالت به طور مطلق وجود ندارد. بنابراین، پرداختن به بحث چندهمسری، نهی اخلاقی شده و همین باعث می‌شود به این سمت برویم که نظر اخلاقی اسلام، اصل بر تک همسری است. شاهد مثال هم این است تا زمانی که حضرت زهرا (س) زوجه حضرت امیرالمومنین علی (ع) بودند، آن حضرت، زوجه‌ای را اختیار نکردند یا حضرت خدیجه، همسر پیامبر اسلام هم همینطور بودند، نظر شما چیست؟
اسلامیه به عنوان موافق تعدد زوجات به این پرسش پاسخ می‌دهد و می‌گوید: این سوال را به صورت گزاره‌ای پاسخ می‌دهم. اما قبل از آن گزاره‌ها از آقای محمودی توقع دارم که بر اساس حجیت دینی برای امروز جامعه، نسخه دهد نه بر اساس تجربه شخصی. نکته بعدی این است که جامعه را آیا می‌سازیم یا براساس قواعد جامعه حرکت می‌کنیم؟
وی خطاب به بازرگان (مخالف تعدد زوجات) ادامه می‌دهد: نکته بعدی این است که آقای بازرگان! شما تایید کرده‌اید که این فضا (برای گفت و گو) باز شده است بعد گفتید که این، باعث دو قطبی شدن می‌شود و بعد هم برای شاهد مثالتان، متاسفانه از یک فعل غیرفرهنگی استفاده کردید و پشت سر دو تا متفکر یعنی آقای جوادی آملی و حضرت آقا پنهان شدید. این در حالی است که من در اینجا با شما مناظره دارم نه با حضرت آقا یا آیت الله جوادی. این خلاف قواعد فرهنگی مناظره است.
اسلامیه بعد از این نقد به محمودی و بازرگان به سوال مورد نظر پاسخ می‌دهد: سیاق آیه سه سوره نساء مفصل است و ۶ شان نزول برای آن بیان کرده اند. به تعبیر من غالب این شان نزول ها از باب تطبیق بر مصداق است.
ما از خود آیه باید بفهمیم (منظور چیست). آیه می فرماید؛ یک عده‌ای، یتیم هایی را بزرگ می کردند و به خاطر استیلا و تسلط خودشان، تمام حقوق یتیم را زیر پا می‌گذاشتند او را به همسری در می‌آوردند. از این جهت تعبیر اول در آیه، «قسط» است و قسط یعنی «عدالت همه جانبه».
اسلامیه ادامه می دهد: ۲۶ تن از فقهایی که بر عروه ( عروه الوثقی) حاشیه زده‌اند به عنوان فقیه گفته‌اند که تعدد زوجات، مستحب و برخی گفته اند که مستحب موکد است. برخی از محققان حوزه خانواده اشاره و تصریح کرده اند که اصل بر تعدد است.
وی تاکید دارد که آیه سه سوره نساء اصل را بر تعدد دارد. او در این خصوص چنین توضیح می‌دهد: ابتدا اگر (در آیه سه سوره نسا) اصل در وحدت باشد باید آیه اینگونه می گفت: ازدواج کنید با یک همسر، اگر می‌توانید عدالت برقرار کنید سراغ دومی بروید. قرآن دقیقا عکس این را می‌گوید. یادآور می‌شود که ظلم به یتیم ها نکنید و بروید دو، سه یا چهار تا (همسر) بگیرید و اگر می‌ترسید عدالت برقرار نکنید به یکی اکتفا کنید. پس موضوع آیه در مورد یتیم، قسط (رعایت عدالت خیلی سخت با شروط بیشتر) است اما در مورد توصیه به چند همسری، واژه عدالت است و عدالت در فرهنگ قرآن ضیق‌تر (محدودتر) از قسط است( یعنی شرایط راحت تری دارد).اسلامیه (مدافع چند همسری) تاکید دارد که آیه سه سوره نساء اصل را بر تعدد دارد.
نگاه دین، زیاد کردن همسران نیست
محمودی، هر چند از مخالفان تعدد زوجات است اما آن را نفی نمی‌کند و در ابتدای سخنش در بخش دوم مناظره می‌گوید: نگاه من به آقایان (میهمانان از موسسه حیات حسنی و موافقان با تعدد زوجات) مثبت است، زیرا دغدغه هایی دارند. من متن ۹۰ صفحه‌ای این عزیزان را خواندم و متوجه شدم که بسیار دغدغه‌مند هستند. مشخص است که با نگاهی دینی و فرهنگی به موضوع نگریسته‌اند و مسلما نباید خشمگین شد. من از آقای اسلامیه درخواست می‌کنم که خشمگین نشوند. فضا، فضای علمی است و در این فضا نظرات مطرح می‌شود، اتهام زدن در اول جلسه به نظر می‌آید که سوی جلسه را عوض می‌کند. اینکه تحقیر کنیم گروه مقابل را به نظر من مناسب نیست.
محمودی بعد از این اظهارنظر به این نکته اشاره می‌کند که تعدد زوجات را می‌خواهد از هشت منظر بیان کند. اولین منظر از نظر وی منظر فقهی است. یعنی از منظر آیات و روایات، تعدد زوجات را بررسی می‌کند. او در این خصوص می‌گوید: من فکر می‌کنم که تمام حرف‌های آقای اسلامیه درباره آیه قرآن گفته نشد. اگر تمام حرفشان (درباره آیه) باشد که من نگاه ایشان را نمی‌پذیرم. من ۲۰ سال شاگرد آیت الله جوادی آملی بودم. مقداری با تفسیر آشنا هستم. مسلما قرآن از نظر فقهی این امر (تعدد زوجات) را جایز می‌شمارد و نگاه قرآن، جواز است. پس، از نظر فقهی، تعدد زوجات، جواز دارد.
هر چند محمودی تعدد زوجات را از نظر فقهی، جایز بیان می‌کند اما از وقتی از نظر فرهنگی می‌خواهد به این موضوع نگاه کند، نظر دیگری را از او مشاهده می‌کنیم. او اتفاقا منظر فرهنگی را مرتبط با منظر فقهی می‌داند و اینگونه اظهار می‌دارد: یکی از عناصر تشکیل دهنده مهم در فهم آیات، شناخت فضای نزول است یعنی شناخت فضای نزول در فهم آیات بسیار موثر است. اینکه ما آن زمان را بشناسیم خیلی مهم است. منظور از شناخت آن زمان، شناخت اوضاع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و آداب و سنن آن زمان است.
این روانشناس و مشاور خانواده اضافه می‌کند: در زمان نزول برخی از آیات، فضای نزول به گونه‌ای بود که آیه نازل می‌شد مثلا در آن زمان بحث عبد و امه (برده و کنیز) وجود داشت و آیه راجع به آنان نازل می‌شد. بخش مهمی از فقه ما هم راجع به احکام برده و کنیز بوده است.
او خاطرنشان می‌کند: همین آیه ازدواج (آیه ۳۲ سوره نور) راجع به کنیزان و بردگان است. این آیه دستور می‌دهد به مردان و زنان که برای کنیزان و بردگان همسری بگیرند. یعنی در جامعه عرب بردگان و کنیزان زندگی می‌کردند و قرآن راجع به آنان دستور داده است. پس لازمه سخن آقای اسلامیه این است که چون دستور قرآن هست لازمه‌اش این است که برده و کنیز داشته باشیم تا آنها را شوهر یا زن بدهیم؟
نظر محمودی درباره آیه سه سوره نساء هم کم کردن شمار همسران است و در این باره می‌گوید: فقها و مفسران ما بیان کرده‌اند که محتوای آیه سه سوره نسا در جهت تقلیل (کم کردن شمار) زوج ها است نه در جهت تکثیر.
این روانشناس، سپس خطاب به اسلامیه می‌گوید: من تعجب می‌کنم که شما می‌فرمایید آیه (آیه سه سوره نسا) نگفته است که اصل بر یکی (تک همسر) است.
محمودی وجود تعدد زوجات در ملل مختلف را منکر نمی‌شود و به نقل از علامه طباطبایی و نیز شهید مطهری اظهار می‌دارد: تعدد زوجات در فرهنگ ملل گذشته وجود داشته و این موضوع در اعراب هم بوده است.
هر چند محمودی تعدد زوجات را در ملل مختلف منکر نمی‌شود اما این نکته را هم تاکید می‌کند که اصلا نگاه دین این نیست که همسر زیاد کنید.
او در تکمیل سخنانش می‌افزاید: درست است که در قرآن (برای تعدد زوجات) جواز داده شده است اما باید این را در نظر بگیریم که قرآن کریم در فضایی نازل شد که اعراب به دلیل نیاز اقتصادی به اولاد، زنان زیادی را به همسری می‌گرفتند.
و اما ببینیم از نظر محمودی و به نقل از شهید مطهری در کتاب «نظام حقوق زن»، زن چه جایگاهی در جامعه آن روز عرب‌ها داشته است؟؛ در نظام حقوق زن آمده است که به زن اجازه نمی‌دادند در زمان عادت ماهانه با همسرش غذا بخورد، نیم مانده غذای زن را هم نمی‌خوردند.
محمودی پس از بیان این جمله به نقل از شهید مطهری خاطرنشان می‌کند که این آیه (آیه سه سوره نساء) در آن جامعه (جامعه آن روز عرب ها) نازل شده است و در جهت تقلیل است نه در تکثیر همسران.
محمودی (مخالف چند همسری): فقها و مفسرین ما بیان کرده اند که آیه سه سوره نسا در جهت تقلیل (کم کردن شمار) زوج ها است نه در جهت تکثیر.
صد هزار خانواده تعدد زوجات در کشور داریم
بعد از محمودی که مخالف تعدد زوجات است نوبت به آذری (موافق تعدد زوجات)، دبیر و مسئول پژوهشی موسسه حیات حسنی، می‌رسد که سخن بگوید.او خطاب به بازرگان (مخالف تعدد زوجات) که از سخنان رهبری مبنی بر پرهیز از دو قطبی شدن جامعه سخن گفته بود، این نقد را دارد که صحبت های رهبری را در هرجایی استفاده نکنیم. فضای دو قطبی کردن به خاطر فضای سیاسی و درگیری های اجتماعی و انتخاباتی بوده است وگرنه آقا، چند بار گفته اند که کرسی های آزاداندیشی را برگزار کنید و از تکثرهای فرهنگی و آزاداندیشی دفاع کرده‌اند.
آذری ادامه می‌دهد: اگر من طلبه و دانشگاهی و شمای استاد بخواهیم واژه‌ها را به سمت دیکتاتوری فرهنگی ببریم و آن را اعمال کنیم درست نیست.
او به وجود صد هزار خانواده تعدد زوجات در کشور اشاره می‌کند و همین طور به کسانی که با وجود اینکه اکثریت هستند اما یک عده اکثریت مظلوم خاموش در جامعه به شمار می روند که با این فضا سازی، جرات مطرح کردن مطالبات (تعدد زوجات) خود را ندارند. همچنین این، مطالبه بخشی از زنانی است که از تجرد رنج می‌برند.
روی سخن بعدی آذری، محمودی است و می‌گوید: وقتی من وارد حوزه شدم چیزی من را رنج می‌داد. ما وقتی در قالب استنباط احکام شرعی برمی‌آییم، آنقدر در مسایلی ریز می‌شویم و ساعت ها بحث می‌کنیم که قبلا اجتهاد آنها انجام شده است. عرض من این است که مدیریت جلسه به سمتی برود که استنباط های شخصی ما از آیات قرآن، ملاک نباشد.
او از منظر فقهی، بحث جواز برای تعدد زوجات را بیان می‌کند اما این گله را دارد که سیطره نگاه ما و رسانه های ما کار را به سمتی برده‌اند که فلان مسئول می‌گوید نظر مقام معظم رهبری (درباره تعدد زوجات) کراهت و از نوع کراهت شدید است!
آذری ادامه می‌دهد: یک دیکتاتوری یا سیطره فرهنگی ایجاد کردن به امر جوازی است که اساسا جواز است، ( تعدد زوجات) کراهت و خیانت که نیست.
او تاکید می‌کند: جایز نیست شما قضیه‌ای را که می تواند راه حل بسیاری از مشکلات افراد جامعه شود را به صورت دو قطبی کنیم. بیاید ببینیم با این جواز چه مساله‌ای را می توانیم حل کنیم.
آذری ( مدافع چند همسری): یک عده اکثریت مظلوم خاموش در جامعه هستند که با این فضا سازی، جرات مطرح کردن مطالبات (تعدد زوجات) خود را ندارند.
برخی متقاضیان ازدواج دچار حیا و خجالت کاذب می‌شوند
سوال بعدی را یکی از موافقان تعدد زوجات از بازرگان ( مخالف تعدد زوجات) می‌پرسد و مجری مناظره این سوال را برای بازرگان می‌خواند. سوال این است: یک زن ۴۸ ساله که تا الان مجرد بوده و پدر و مادر در قید حیات ندارد چگونه می‌تواند ازدواج کند؟
بازرگان به این سوال چنین پاسخ می‌دهد: در تهران و شهرهای دیگر که به خاطر مدنیت بیشتر ضرباهنگ زندگی در آنها سرعت بیشتری گرفته است به دلایل مختلف، کمی شاهد گسست در اقوام سببی و نسبی هستیم.
بازرگان (مخالف چند همسری) : برخی از متقاضیان ازدواج دچار حیا و خجالت کاذب می شوند.او ادامه می‌دهد: برخی مواقع خانواده های تک هسته‌ای وجود دارند که شمار دایی، خاله، عمه و عموها در این خانواده ها کمتر است تا برای جوان آستین بالا بزنند. اما به هر حال یکسری وظایفی هم که سابقا در اختیار اشخاص بود، امروزه بر عهده دولت ها گذاشته شده است.
بازرگان می‌افزاید: یکی از وظایف سازمان ملی جوانان که به وزارت ورزش و جوانان تبدیل شده همین است یعنی تاسیس نهادها و موسسات همسریابی با مجوز شرعی از علمای عظام. الان این موسسات در سطح تهران پراکنده است و آنها (متقاضیان ازدواج) می‌توانند خیلی موجه، رسمی و با اجازه پدر و مادر در فضای خیلی سالم با مشاوره روانشناس و در نظر گرفتن همه موازین علمی و دینی ثبت‌نام کنند.
وی می‌گوید: مواردی از کمیته امداد را به این موسسات معرفی کردیم. این موارد، کسانی بودند که پدر و مادر نداشتند و ازدواج آنان هم صورت گرفت و از آنجا که این ازدواج ها تحت نظر مشاور بوده است و با توجه به شواهد ما از یکی دو سال بعد از ازدواج آنان، زندگی های بسامانی را دیده ایم.
او به مشکلی در این خصوص هم اشاره می کند و آن این است که برخی از متقاضیان ازدواج دچار حیا و خجالت کاذب می‌شوند.
بازرگان می‌گوید: متاسفانه برخی از اقدامات و سخن ها باعث می‌شود افرادی که می‌خواهند به سمت این مراکز بروند دچار حیا و خجالت کاذب شوند و به نظر من باید این فضاها را بشکنیم.
آذری (مدافع چند همسری): اگر تمام مردهایی که همسرشان از دست رفته است و یا طلاق داده اند یا پسرهایی که به لحاظ منطقی احتمال ازدواج به دهک ۳۰ تا ۴۹ سال را دارند اگر همه این ها با این دو دهک (دخترهای ۳۰تا ۴۹ سال مجرد) ازدواج کنند، ما اضافه بر آنان، باز هم سه میلیون و ۲۰۵ هزار زن و دختر داریم که ازدواج نکرده اند۹۸۰ هزار دختر مجرد ۳۰ تا ۴۹ سال داریم
و اما یکی دیگر از سوالات، این بار از موافقان با چند همسری یا تعدد زوجات پرسیده می‌شود. سوال این است: چرا فکر می کنید راه حل ازدواج برای زن ۳۵ سال به بالا حتما تعدد زوجات است. چرا فکر می‌کنید هر زن مجردی که سنش بالا برود باید زن دوم یا سوم شود.
آذری به این سوال اینطور پاسخ می‌دهد: این سوال، تکمیل سوال قبل بود. به یک خانم مجرد ۴۸ ساله نمی‌توان توصیه کرد که صبر کند تا یک موسساتی راه بیفتد و مجوز شرعی صادر شود و بعد شما فرم پر کنید تا شوهری در جامعه مدرن پیدا کنید.
او همچنین اظهار می‌دارد: به نظر من در بحث آمار در مسایل اجتماعی ایران مشکل داریم.
او به آمار ثبت احوال در سال ۹۴ اشاره می کند که بر اساس آن، شمار دختران در سن ۳۰ تا ۴۹ سال که تا الان ازدواج نکرده‌اند ۹۸۰ هزار نفر و اما تعداد پسرهایی که می توانند با این دو دهک از دختران ازدواج کنند ۳۲۰ هزار تن گزارش شده است.
این مدافع تعدد زوجات همچنین بیان می‌کند که آمار یاد شده از دختران مورد نظر، جدای از خانم هایی هست که سرپرست خانوار هستند و همسر خود را از دست داده اند یا طلاق گرفته اند.
مسئول واحد پژوهش موسسه حیات حسنی مدعی است که در این موسسه کار آماری انجام شده و نتیجه این بوده است که اگر تمام مردهایی که همسرشان از دست رفته، طلاق داده‌اند یا پسرهایی که به لحاظ منطقی احتمال ازدواج به دهک ۳۰ تا ۴۹ سال را دارند اگر با این دو دهک (دخترهای ۳۰تا ۴۹ سال مجرد) ازدواج کنند، ما اضافه بر آنان، باز هم سه میلیون و ۲۰۵ هزار زن و دختر داریم که ازدواج نکرده‌اند و اساسا شوهری برای آنها نیست که بحث آماری مفصل داریم و من بعدا به آن می پردازم. پس ما نمی‌توانیم با توصیه مشکل را حل کنیم.
فلسفه پیامبر اسلام از تعدد زوجات چه بود؟ چرا از آن فاصله گرفته ایم؟
سوال بعدی از بازرگان (مخالف تعدد زوجات) به این شرح پرسیده می‌شود: می‌گویند تعداد خانم‌های مجرد متولد قبل از سال ۶۵ دو تا سه برابر آقایان مجرد قبل از سال ۶۵ است. یعنی اگر تمام آقایان، یک همسر اختیار کنند باز هم چیزی در حدود سه میلیون خانم مجرد باقی می‌مانند. راهکار شما برای این سه میلیون خانم مجرد چیست؟ آیا مجرد بمانند یا ازدواج موقت کنند یا اینکه بحث چندهمسری رواج یابد که همسر دوم یا سوم آقایان شوند. ما چاره‌ای جز چند همسری نداریم.
بازرگان برای پرسش یاد شده با شرح مقدمه‌ای از دوران دبیرستان خود و زمان نوجوانی‌اش می‌گوید که یک روز از معلم دینی که اتفاقا روحانی هم بود، سوال کرد مبنی بر اینکه ما (نوجوانان) که امکان ازدواج نداریم و فاصله طولانی در کشور بین بلوغ جنسی و بلوغ اقتصادی هست. چه باید کنیم؟
بازرگان می‌گوید: معلم جواب داد: تهذیب نفس و ورزش.
هنوز جمله بازرگان تمام نشده است که جو حاضران در مناظره کمی بهم می‌خورد و یکی از حضار خطاب به بازرگان می‌گوید: این اشتباه بود.
بازرگان، جواب می‌دهد: شما می‌فرمایید که اشتباه است. دوران دبیرستان را یادتان رفته؟ من یادم است که کتاب های متعددی را برای کنترل غرایز جنسی می‌دادند.
آن شرکت کننده و مورد خطاب بازرگان جواب می‌دهد: برای چند سال؟ این حرف ها برای کسی است که تا ۲۲ سالگی صبر کند نه برای یک فرد مجرد ۳۵ تا ۴۰ ساله. من و شما که رطب خورده‌ایم نمی‌توانیم به دیگران بگوییم که رطب نخور.
بازرگان هم پاسخ می‌دهد: به نظر می‌رسد که دوستان، بیشتر طرفدار تعدد هستند تا وحدت! من عرض می‌کردم که آن موقع به ما تهذیب را توصیه می‌کردند یا اینکه ورزش کنیم و خیلی از حواس‌پرتی‌های دیگر تا به شرایط Stabel (ثبات) برسیم. من جنگ عدد نکردم نگفتم چند سال (کنترل کنیم) اما منظور در اسرع وقت بود. اسرع وقت می‌تواند از نظر یک نفر، یکسال و از نظر یک نفر دیگر ۱۰ سال باشد.
بازرگان می‌افزاید: اینکه ما به آمار استناد کنیم و بگوییم که چون جامعه مجردها زیادند پس اینها باید در بزنند و وارد خانه متاهلان شوند، مثل این است که چون آمار مستاجران زیاد است پس امشب صاحبان ملک، در خانه های خود را باز کنند تا مستاجران در خانه های آنان بیتوته کنند.
آن شرکت کننده هم به بازرگان می‌گوید: شما دارید مغالطه می‌کنید.
بازرگان هم پاسخ می‌دهد: چرا از فعل پیامبر اسلام فاصله گرفتیم؟ فعل و فلسفه پیامبر اسلام از تعدد زوجات چه بود؟ چرا از آن فاصله گرفته ایم؟ من در مقابل دوستان روحانی درس پس می‌دهم اما آنقدر می‌دانم در مکتب شیعه و اسلام، فلسفه و دکترین تعدد زوجات پیامبر اسلام(ص) چهار نکته داشت اول اینکه هدف سیاسی داشتند. پیامبر برای اینکه قریش را با خود همراه سازد و برای اینکه در آن زمان داماد را ارج می‌گذاشتند با دختر ابوسفیان ازدواج می‌کند، پس اولین هدف پیامبر اسلام هدف سیاسی بود. آیا امروز این هدف وجود دارد؟ هدف پیامبر، آموزش، تربیت و نیز مسایل اجتماعی بود. امروز به نظر می‌رسد که چهار هدف وجود ندارد.
در این میان یکی از حضار خانم و در عین حال طرفدار تعدد زوجات با صدای بلند خطاب به بازرگان اظهار می‌دارد: پس نتیجه می‌گیریم که خانم‌های اضافه را به دریا بیاندازیم.
بازرگان (مخالف چند همسری) : اینکه ما به آمار استناد کنیم و بگوییم که چون جامعه مجردها زیادند پس اینها باید در بزنند و وارد خانه متاهلین شوند، مثل این است که چون آمار مستاجرین زیاد است پس امشب صاحبان ملک، در خانه های خود را باز کنند تا مستاجرین در خانه های آنان بیتوته کنند.یکی دیگر از حضار خانم که به نظر می‌رسد مخالف تعدد زوجات است هم خطاب به آن خانم طرفدار تعدد زوجات می‌گوید: حداقل به جنس خودتان که زن هستید احترام بگذارید. خانم‌های اضافه را به دریا بیاندازیم دیگر چیست!
ادامه دارد...
نظر شما