نیمی از تهرانی‌ها اضافه وزن دارند

فریدون عزیزی روز چهارشنبه در چهارمین کنگره جراحی های چاقی و متابولیک  ایران در مورد اینکه چاقی چه خطراتی برای فرد و جامعه دارد، افزود: افزایش وزن و به ویژه چاقی با بسیاری از بیماری‌های مهم که سلامت انسان‌ها را به خطر می‌اندازد، همراه است. در کودکی و نوجوانی سبب کاهش حرکات، افزایش عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی مانند دیابت، پرفشاری خون، افزایش چربی‌های خون می‌شود.
وی گفت: بروز کبد چرب، مشکلات تنفسی، بلوغ زودرس و بیماری‌های مفاصل در کودکان چاق بیشتر است و کم تحرکی و مشکل ظاهری آنها سبب مشکلات اجتماعی و در نتیجه عوارض روانی می‌شود. چاقی در افراد بالغ نیز با کاهش سلامت آنها همراه است. دیابت نوع ۲، چاقی و همه عوارض سیستم‌های بدن که در کودکان و نوجوانان وجود دارد، در افراد بالغ نیز به صورت پیشرفته‌تر ظاهر می‌شود و بروز عوارض قلبی عروقی و عروق مغزی مانند سکته‌ها را تسریع می‌کند.
عزیزی در مورد آمار ابتلا به چاقی در گروه‌های مختلف کشور گفت: وزن طبیعی برای هر فرد یک مقدار مشخص است. معمولا وزن فرد را برحسب کیلوگرم بر قد فرد برحسب متر به توان دو تقسیم می‌کنند. اگر این مقدار کمتر از ۲۵ باشد، وزن فرد طبیعی است و اگر بیشتر از ۲۵ باشد، فرد دارای اضافه وزن و اگر بالاتر از ۳۰ باشد، فرد چاق است. این ارقام برای کودکان و نوجوانان کمی پایین‌تر است که برای مشخص نمودن نمایه توده بدنی در کودکان و نوجوانان باید با کمک پزشک از جداول مخصوص استفاده کرد.
وی با اشاره به اینکه در تهران حدود ۷۰ درصد افراد بالای بیست سال دارای اضافه وزن یا چاقی هستند، افزود: در تهران نمایه توده بدنی حدود ۴۵ درصد افراد بین ۲۵ تا ۳۰ و در حدود ۲۵ درصد هم بالاتر از ۳۰ است. مطالعات نشان داده‌اند که افزایش وزن و چاقی در جوامع شهری و روستایی ایران از شیوع بالایی برخوردار است. در افراد ۳۰ سال به بالا، در نواحی شهرنشین این عارضه تا ۸۲ درصد، در روستاییان تهران تا ۷۲ درصد و در روستاهای دور افتاده که هنوز عوامل شهرنشینی نفوذ زیادی ندارد، تا ۴۴ درصد افراد افزایش وزن دارند و یا مبتلا به چاقی هستند.
به گفته وی نیمی از افراد ساکن تهران اضافه وزن دارند و ۲۰ درصد آنان چاق هستند. در روستاهای استان تهران ۳۸ درصد افراد اضافه وزن دارند و ۲۴ درصد فربه هستند و در روستاهای استان زنجان ۳۳ درصد اضافه وزن دارند و ۱۰ درصد چاق هستند.
وی درباره اینکه چه گروه‌هایی بیشتر در معرض ابتلا به عوارض چاقی هستند؟ اعلام کرد: هر قدر که نمای توده بدنی بالاتر از ۳۰ باشد عوارض قلبی عروقی، دیابت و بسیاری از بیماری‌های دیگر و مرگ و میر شایع‌تر می‌شود. به علاوه وجود عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی، شامل دیابت، پرفشاری خون، افزایش چربی‌های خون و ... نیز در یک فرد چاق سبب تشدید احتمال بروز عوارض و پیامدهای بیماری‌ها می‌شود.
وی یادآور شد: این افراد بیشتر از همه در معرض ابتلای به عوارض چاقی هستند. افراد چاقی که همراهی بیماری‌های فوق‌الذکر را نداشته باشند سالم‌تر هستند ولی از افراد غیرچاق که وزن طبیعی دارند و فاقد بیماری‌های فوق می‌باشند شانس ابتلای به عوارض و پیامدها را بیشتر دارند.
عزیزی در مورد اینکه وظیفه دولت و بدنه علمی کشور در قبال این مشکل برزگ بهداشتی چیست؟ بیان داشت: سازمان جهانی بهداشت از کشورهای عضو خواسته است که برای "خاتمه چاقی کودکان" تلاش کنند. لذا لایه‌های مختلف نظام سلامت در همه سازمان‌ها و بخش‌ها از رئوس سیاستگذاری تا بدنه ارایه خدمات را مکلف به مداخله در جلوگیری از این رشد رو به تزاید هستند.
وی در ارتباط با سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در این زمینه عنوان کرد: توجه به سلامت آحاد اجتماع، تغذیه سالم و فعالیت بدنی در چهار مرحله زندگی یعنی والدین قبل از ازدواج و مادران باردار، دوران نخست زندگی، کودکی و بلوغ باید سرلوحه تمامی برنامه‌ریزی‌های حوزه سلامت باشد.
وی گفت: تدوین یک سند ملی مبتنی بر نتایج پژوهش‌ها و منطبق با شرایط فرهنگی اجتماعی جامعه ایرانی براساس اصول آینده‌نگاری به نحوی که رعایت اصول پیشگیری از طریق آموزش بهداشت و خود مراقبتی در ذهن گروه‌های مختلف جامعه خصوصا مادران، زنان باردار، کودکان و نوجوانان نهادینه سازد، راه‌حل موثر و مورد تایید جامعه علمی کشور جهت تحقق شعار "خاتمه چاقی کودکان" به نظر می‌رسد.
عزیزی خاطر نشان کرد: مداخله‌های پیشگیری و درمان چاقی همه جانبه و با تاکید بر آموزش عموم مردم به ویژه مادران و در طول بارداری و دوران نخست کودکی، حذف غذاهای ناسالم در بازار عرضه مواد غذایی، جلوگیری از تماس کودکان و نوجوانان با مواد غذایی ناسالم، تلاش همه جانبه رسانه‌ها و اطلاع‌رسانی برای تغذیه سالم و عدم تبلیغ فرآورده‌های غذایی ناسالم، مانند فست‌فودها، چیپس و پفک، تلاش در جهت ایجاد محیط مناسب تغذیه‌ای در مدارس با اصلاح بوفه‌های در دسترس کودکان و نوجوانان، افزایش مالیات برای غذاها و نوشیدنی‌های غیرسالم، کمک به بازاریابی برای مواد غذایی سالم به ویژه میوه‌جات و سبزیجات، آموزش مناسب برای فعالیت بدنی افراد جامعه و در دسترس قرار دادن فضاهای ورزشی به ویژه برای کودکان و نوجوانان انجام شود.
وی افزود: تلاش مضاعف برای اصلاح شیوه زندگی در دوران بارداری و نیز سال‌های اول زندگی توصیه می‌شود، زیرا مداخلات در دوران نوجوانی و در بالغین با اثرات کمتری همراه است.
عزیزی در پاسخ به اینکه وضعیت روش‌های درمانی موجود در کشور را برای این مشکل چگونه ارزیابی می‌کنید؟ یادآورد شد: علی‌رغم تمرکز اساسی فعالیت‌ها بر محور پیشگیری، طراحی مداخلات جهت درمان نیز ضروری است. متاسفانه براساس شواهد موجود، میزان اثربخشی مداخلات درمانی چندان چشمگیر نیست.
وی گفت: مداخلات درمانی موثر، عموما شامل سه جزء آموزش تغذیه، فعالیت فیزیکی و استراتژی‌های تغییر رفتار با مشارکت والدین بوده است. ارایه خدمات درمانی در فازهای ابتدایی توسط پزشکان قابل انجام می‌باشد ولی ارایه سطوح بالاتر درمان مستلزم آموزش بیشتر پزشکان در حوزه درمان چاقی و مشارکت سایر گروه‌ها به خصوص متخصصین تغذیه و فعالیت فیزیکی و روانشناسان بالینی و سلامت است.
عزیزی اظهارداشت: درمان‌های دارویی کمک کننده هستند ولی اثرات مستمر ندارند و نباید به عنوان تنها عامل مورد استفاده قرار گیرند. ارجاع به مراکز تخصصی‌تر جهت مداخلاتی نظیر جراحی‌های باریاتریک در مورد خاص می‌تواند مفید باشد.
عزیزی گفت: اکثر راهنماهای بالینی و تغذیه‌ای کاهش حداقل ۵ درصد وزن بدن را برای تاثیر در عوامل خطر و پیامدهای کاریومتابولیک موثر می‌دانند ولی تحقیقات جدید نشان داده است که این میزان کاهش وزن نمی‌تواند اکثر افراد چاق متابولیک را به چاق غیرمتابولیک تبدیل کند. از آنجا که افراد چاق غیرمتابولیک عوارض و پیامدهای قلبی عروقی کمتری را از افراد چاق متابولیک دارند، توصیه و راهنماهای آینده باید درصد بیشتری از کاهش وزن (حداقل ۱۰-۱۵درصد) را مدنظر قرار دهند.
وی گفت: رسیدن به وزن ایده‌آل  می‌تواند با کاهش بیشتر عوارض و پیامدهای کاردیومتابولیک همراه باشد و در موارد خاص انجام جراحی متابولیک کمک کننده است.
عزیزی تصریح کرد:کلید پیشگیری و درمان اضافه وزن ایجاد تغییرات در سبک زندگی است و به منظور اصلاح شیوه زندگی در جامعه باید راه‌کارهایی مفید، جذاب، ایمن، راحت، قابل اجرا و کم‌هزینه را پیش‌بینی و در این راه، نیازها را شناسایی کرد، همکاری تمام بخش‌های درگیر را جلب کرد، عموم جامعه را آموزش دارد، قانون‌های لازم را تصویب و ضمانت اجرایی آن را فراهم کرد، منابع مالی مورد نیاز را تامین و به طور دوره‌ای برنامه را ارزیابی و براساس نتایج ارزیابی، اصلاحات لازم را اعمال کرد.