فاز اول مرمت کارگاه سفال استاد قابچی به پایان رسید

مرتضی آبدار روز شنبه در جمع خبرنگاران افزود: با توجه به اقدامات و تخصیص اعتبار برای ادامه مرمت این مکان ارزشمند به زودی شاهد آغاز فاز دوم مرمت آن خواهیم بود.

وی اظهار داشت: کارگاه سفال برادران قابچی در تبریز، یکی از کارگاه های منحصر به فرد صنایع دستی کشور است که با بیش از ۸۰ سال قدمت مشغول به فعالیت بوده و یکی از آخرین کارگاه های سفال  گری به شیوه سنتی در آذربایجان به حساب می آید. 

آبدار با اشاره به اینکه صنایع دستی به عنوان سند هویت و فرهنگ هر شهر ارزش و اهمیت زیادی دارد و شرایط تبریز در این زمینه بسیار غنی است، گفت: بعضی از آثار هنری صنایع دستی با آوازه و تاریخ تبریز پیوند خورده است که یکی از نمونه های بارز آن آثار سفال با لعاب فیروزه خانواده قابچی است.

وی اضافه کرد: با توجه به اهمیت والای تلاش های این خانواده و با هدف حفاظت از سرمایه های اجتماعی، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی مرمت و حفاظت از کارگاه سفالگری استاد قابچی را در دستور کار خود قرار داده است.

آبدار افزود: در سال جاری با اعتباری بالغ بر ۲ میلیارد ریال در قالب اقداماتی نظیر برداشت الحاقات، اجرای سقف چوبی و دیوار آجری از سوی معاونت میراث فرهنگی استان فاز اول مرمت و ساماندهی کارگاه سفال استاد قابچی آغاز و به انجام رسید.

کارگاه سفالگر استاد قابچی از گذشته تا حال

در بین صنایع دستی زنوز سرامیک سازی بیش از صنایع دیگر دارای اهمیت می باشد و سابقه طولانی دارد ظروف کارگاهها به همان شکل سابق ساخته می شود و در سالهای اخیر نیز با توسعه راه های ارتباطی اکثر روستاها و دسترسی آنان به شهرها و توسعه ظروف پلاستیکی و ارزانی انها سبب شده است میزان تولید کارگاهها کمتر گردد.

تا مدت های مدید ، سفالگران مناطق دیگر هم از خاک سفید زنوز استفاده می کردند. از طرفی به دلیل وابستگی کیفیت هنرهای بومی به امکانات منطقه، اهالی زنوز به خوبی از این کیفیت که ناشی از محدودیت های زندگی در گذشته بود، بهره بردند و تولیدکنندگان و هنرمندان ماهری از میان آنها برخاست.در زمانی که ظروف چینی نایاب بود و تکنولوژی ساخت این ظروف در اختیار کشور چین قرار داشت، از خاک زنوز به دلیل سفیدی اش برای ساخت بدل چینی استفاده می کردند و ظروفی که از آن بدست می آمد، شباهت هایی هم به چینی داشت. سفالگری با خاک سفید بومی منطقه با پیشینه سفالگری در زنوز پیوند تنگاتنگی دارد، چرا که حدود شصت سال پیش استاد عباس و احمد قابچی از زنوز به تبریز رفته بودند و با تأسیس کارگاه سفالگری در محله سرخاب تبریز این روش تولید را آغاز و تا به امروز پی گرفتند. استاد قابچی در سال ۱۲۹۸ شمسی در خانه استاد محمد قابچی در شهر زنوز بدنیا آمد و بهمراه برادران خود هنر سفالگری را نزد پدر خود فرا گرفت

استاد عباس قابچی با حدود ۸۰ سال فعالیت جدی در ساخت سفالینه‌های لعاب‌دار و تربیت شاگردان ارزشمند خدمات زیادی برای حفظ فرهنگ و هنر بومی و ملی انجام داده است.

این استاد برجسته ساخت سفال که سال‌ها سفالینه‌های زیبایی با تکنیک خاک سفید و لعاب آبی فیروزه‌ای و همچنین لعاب شفاف می‌ساخت، توانست با همکاری خانه سفال و هنردوستان جوان استان، این هنر کهن را زنده نگاه دارد و به ترویج آن کمک کند.

شاگردان بسیاری از حضور استاد عباس قابچی بهره برده و امروز نام و یاد ایشان در دل و ذهن تمام هنردوستان و هنرمندان آذربایجان شرقی و ایران زمین زنده است.

کارگاه سفالگری برادران قابچی از معدود کارگاه‌های سنتی سفالگری منطقه است، که از سال ۱۳۲۷ در محله سرخاب تبریز فعالیت می‌کند.

تولیدات این کارگاه که توسط استاد مرحوم قابچی ساخته می‌شد، شامل ظروف سفالین کاربردی از جنس خاک سفید (کائولن منطقه زنوز ) که با پوشش لعاب شفاف فیروزه و یا لعاب شفاف بی‌رنگ و توسط چرخ سفالگری ساخته و پرداخته می‌شوند.

تمام مراحل ساخت سفال اعم از تهیه خاک، گل و لعاب و همچنین ساخت و پخت و لعاب‌زنی، توسط برادران قابچی انجام می‌پذیرد.

مرحوم استاد عباس و برادر مرحوم‌شان احمد قابچی این هنر را از پدر خود استاد محمد قابچی در «زنوز» فرا گرفته و در سال‌های پرشمار فعالیت خود ‌آن را به شاگردان مشتاق آموزش داده‌اند.

از استاد قابچی با عناوینی چون : پدر سفالگری خاک سفید – احیاگر ارزشمند سفال خاک سفید – مخترع رنگ فیروزه ای سفال – پیر سفالگری آذربایجان و فیروزه سفال ایران نام برده می شود.

استاد عباس قابچی زنوزی از آخرین بازماندگان استادکاران بومی سفال زنوز روز دوشنبه ۲۱ بهمن ۱۳۸۸ شمسی در سن ۹۰ سالگی در شهر تبریز دیده از جهان فرو بست . در زنوز سه کارگاه یکی وابسته به سازمان صنایع دستی و دو کارگاه خصوصی در این زمینه فعالیت می کردند، که در حال حاضر فقط یک کارگاه فعال است و تولیدات آنها عمدتاً شامل ظروف کاربردی همچون بشقاب، کاسه، فنجان، نعلبکی، پارچ آب، قوری، قنددان و … می شود.

پس از درگذشت استاد عباس قابچی، همینک فرزند ایشان استاد بیوک قابچی ادامه دهنده راه پدر گردیده و چراغ کارگاه را روشن نگاه می دارد. این کارگاه هر روز از ساعت ۸ صبح الی ۱۴ پذیرای هنرمندان و بازدیدکنندگان محترم می باشد.

کارگاه سفالگری برادران قابچی از معدود کارگاه‌های سنتی سفالگری است که تمام مراحل ساخت سفال ازجمله تهیه خاک، گل و لعاب و همچنین ساخت و پخت و لعاب زنی، توسط برادران قابچی انجام می شود و از سال ۱۳۲۷در محله سرخاب تبریز فعالیت می کند.