رشد ۸ درصدی مستندسازی در جشنواره سینما حقیقت

نشست رسانه ای سیزدهمین جشنواره بین المللی سینماحقیقت روز سه شنبه در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار شد. 

  محمد حمیدی‌مقدم با ارائه آماری درباره مجموع فیلم‌های ارسالی به دبیرخانه، گفت: آمار مستندسازی امسال هشت درصد رشد داشته است که شامل ۶۸۷ فیلم در بخش ملی است.

وی افزود: این تعداد شامل ۷۴ فیلم مستند بلند، ۱۸۸ فیلم مستند نیمه‌بلند، ۴۱۳ فیلم مستند کوتاه می‌شود و این آمار نشانگر رشد هشت درصدی متقاضیان شرکت در جشنواره نسبت به دوره گذشته است.

دبیر جشنواره با بیان اینکه ارسال فیلم به دبیرخانه از ۷۳ شهر ایران صورت گرفته است، ادامه داد: ۳۵۲ فیلم توسط مستندسازان سایر شهرها ساخته شده است و ۳۳۵ فیلم توسط مستندسازان تهرانی یا ساکن شهر تهران، ۳۶ فیلم توسط مستندسازان اهل کرج و ۳۵ فیلم از مستندسازان اصفهانی به دبیرخانه راه یافته است. 

حمیدی‌مقدم خاطر، گفت: سیزدهمین و جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت در بخش مسابقه ملی شامل ۶۲ فیلم است. از این تعداد ۲۷ فیلم به گونه مستند کوتاه، ۱۵ فیلم به گونه مستند نیمه بلند و ۲۰ فیلم به گونه مستند بلند اختصاص دارند.

حمیدی مقدم درباره بخش جایزه شهید آوینی جشنواره نیز گفت: در این بخش ۲۹ فیلم که ۷ فیلم آن با مسابقه ملی مشترک هستند، به رقابت می پردازند. در بخش مسابقه مستندهای کارآفرینی تعداد ۱۳ فیلم نمایش داده می‌شوند.

وی افزود: همچنین در بخش مسابقه بین‌الملل امسال که حدود ۶۰۰۰ فیلم از بیش از ۱۰۰ کشور جهان متقاضی شرکت در آن بوده اند، ۵۴ فیلم در ۷ بخش مسابقه و غیر رقابتی  پذیرفته شده اند.

دبیر سیزدهمین جشنواره بین المللی سینما حقیقت ادامه داد: در بخش مسابقه بین‌الملل به تفکیک ۸ مستند کوتاه، ۸ مستند نیمه‌بلند و ۸ مستند بلند نمایش دارند. همچنین نمایش‌های ویژه ۸ فیلم و پرتره شامل ۸ فیلم می شود. 

مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با اشاره به مرور سینمای مستند بالکان و جشنواره مستند میلینیوم بلژیک در جشنواره عنوان کرد: چشم‌انداز سینمای مستند بالکان در جشنواره شامل ۷ فیلم و مرور جشنواره مستند میلینیوم بلژیک شامل ۷ فیلم است. همچنین تنوع فیلم ها در جشنواره چشم گیر است و به آن رنگ می بخشد.

حمیدی مقدم با اشاره به حضور ۳۹ کشور در جشنواره سینماحقیقت گفت: فیلم های بخش مسابقه بین الملل از ۳۹ کشور در جشنواره شرکت کرده اند که سهم آلمان از آن ها ۸ فیلم، فرانسه ۷ فیلم، ایتالیا و آمریکا هر کدام ۶ فیلم، هلند، نروژ، لتونی، لیتوانی، قطر هر کدام ۳ فیلم و کشورهای روسیه، اسپانیا، لهستان، ترکیه، مصر، صربستان، بوسنی، استونی، افغانستان، اتریش، انگلستان، مجارستان نیز هر کدام از حضور در سیزدهمین جشنواره بین المللی سینماحقیقت ۲ فیلم سهم دارند. 

وی با اشاره به برگزاری سه کارگاه ویژه در طول جشنواره گفت: سه کارگاه ویژه نیز با حضور سینماگران ایرانی و بین الملل برای آسیب شناسی حوزه تحقیق، صدا، تهیه کنندگی خلاق و... برگزار می شود. کارگاه های امسال ما را به دستاوردهای تعاملی خواهد رساند.

حمیدی‌مقدم درباره تفاوت‌های جشنواره سیزدهم با دوره‌های قبل عنوان کرد: این تفاوت در وهله اول به یونیفرم جشنواره به هنرمندی رضا عابدینی مربوط می‌شود که در فضاهای محیطی، موشن ها، فضاهای گرافیکی و... نمود می‌یابد. همچنین اتفاق دیگر مربوط به ساماندهی کارت ها و ورود به فضای جشنواره است.

وی خاطرنشان کرد: سینماحقیقت در دوره سیزدهم با ارائه کارت به مهمانان و مخاطبان هویت‌مند می‌شود. با توجه به فضای محدود و استقبال مخاطبان در دوره های قبل، متاسفانه یکی دو سال اخیر شاهد گلایه های متخصصان امر مستند از این که نمی توانستند فیلم ها را ببینند بودیم. با تغییراتی امسال را زمان مناسبی برای نظم بخشی به این جریان ارزیابی کردیم. کارت ورود به سالن ها با رزرو بلیط ممکن خواهد بود، البته بلیت فروشی نخواهیم داشت اما نیاز به رزرو هست.

دبیر جشنواره درباره مخاطبان این رویداد سینمای مستند توضیح داد: مخاطبان ما اهالی رسانه، صاحبان آثار و تمام افرادی هستند که به جریان سینمای مستند متصل اند. انجمن صنفی کارگردانان و تهیه کنندگان سینمای مستند ایران که هر دو نماینده و عضوی در شورای سیاستگذاری جشنواره نیز دارند، موظف شده اند اعضای خود را از ثبت نام و برگزاری جشنواره آگاه کنند و سایر صنوف سینمای ایران از حوزه های داستانی و سایر صنوف نیز از ثبت نام جشنواره مطلع شدند. اهالی رسانه نیز اقدام به ثبت نام کرده اند.

حمیدی مقدم با اشاره به آغاز به کار باشگاه فیلم مستند و فرصت حضور علاقه مندان به این گونه سینمایی در جشنواره گفت: همچنین فضایی برای سایر علاقه مندان نیز از طریق باشگاه فیلم مستند فراهم شده است. با توجه به نمایش فیلم های مستند طی هر هفته در مرکز قرار شد اعضای باشگاه فیلم با تعداد حداکثری ۱۰۰ تا ۱۵۰ عضو و پرداخت هزینه ای کم برای عضویت شان، بتوانند بلیط های جشنواره را به طور رایگان دریافت کنند. این بلیط ها بعد از رزرو آنلاین باید یک ساعت قبل از جشنواره در کانتر حاضر در فضای جشنواره دریافت شود.

وی افزود:هزینه عضویت در این باشگاه که شامل مزایای تخفیف ۲۰ درصدی خرید اقلام جشنواره، استفاده از کافی شاپ چارسو، بلیط فیلم ها، عضویت در پاتوق فیلم مستند و... می شود، ۲۵۰ هزار تومن است.

او با اشاره به امکان حضور مردم در جشنواره از طریق تهیه بلیط بیان کرد: همچنین تعدادی از صندلی ها برای فروش حضوری بلیط فیلم ها درنظر گرفته شده و مبلغ ۱۰ هزار تومان برای سانس های بعد از ظهر و ۵ هزار تومان برای سانس های صبح لحاظ شده است.

دبیر جشنواره گفت: گروهی نیز فیلم های پرمخاطب سانس های عصر و شب را طی هر روز ارزیابی می‌کنند و این آثار صبح ها نیز مجددا نمایش خوهند داشت و در مجموع سه چرخش سانس برای هر فیلم خواهیم داشت که باعث می شود هیچ مخاطبی فیلمی را به دلیل نمایش موازی از دست ندهد.
ادامه این نشست به پرسش خبرنگاران اختصاص داشت که دبیر جشنواره در پاسخ به سوالی درباره حضور فیلم یا چهره شاخص سینمای مستند جهان در جشنواره سینماحقیقت، گفت: مهمانان خارجی را با توجه به بخش‌هایی که حضور دارند از جمله بازار خارجی که ۱۶ مهمان دارد اعلام کردیم، همچنین در پنل پیچینگ جشنواره که مربوط به سرمایهگذاران است هشت چهره بین‌المللی حضور خواهند داشت و سایر مهمانان هم به محض قطعی شدن حضورشان، به شکل رسمی اسامی آنها را اعلام خواهیم کرد.
وی افزود: مدیران جشنواره‌های مهمی در جشنواره سینماحقیقت امسال شرکت خواهند کرد، امسال بخش مهم جشنواره عرضه و شناسایی فیلم های ایرانی در بخش خرید و فروش است، جشنواره ها برای ما مهم هستند اما افرادی که ما را وارد چرخه اقتصادی دنیا کنند، مهم تر هستند. مدیر جشنواره میلینیوم بلژیک، تهیه‌کننده و خریدار یکی از کمپانی‌های معتبر چینی که بازار بسیار مهمی برای ماست و ... در جشنواره حضور دارند. حتی با جشنواره های منطقه ای چون سلیمانیه که ارتباط خوبی با سینمای ایران دارد تعامل داشته و داریم.
دبیر سیزدهمین جشنواره بین المللی سینما حقیقت، با اشاره به فیلم های شاخص حاضر در جشنواره امسال، ادامه داد: فیلم «سرزمین عسل» که یکی از نامزدهای اسکار است در جشنواره امسال حضور دارد و یکی از سورپرایزهای جشنواره است، فیلم هایی که در حوزه پرتره داریم، از جمله اثر پسر آندره تارکوفسکی که متاسفانه امکان حضور وی در جشنواره مهیا نشد اما فیلمش در این رویداد به نمایش درخواهد آمد. 
حمیدی مقدم گفت: امسال پنل پیچینگ در جشنواره برقرار است که فیلمسازان ما بتوانند از منابع تولید مشترک استفاده کنند، تولید مشترک زمینه ساز شناساندن فرهنگ ایرانی است و ما از این طریق در مسیر درست حضور در بازار جهانی قرار می گیریم، ۱۱۸ طرح در این پنل توسط فیلمسازان حرفه ای ارائه شد که در نهایت ۱۵ طرح انتخاب شد.

وی افزود: در سه روز توسط یک گروه داوری متخصص متشکل از کشورهای ژاپن، سوئد، نروژ و ... نشست‌هایی برگزار می‌شود که مهم‌ترین شرکت‌های تولید و تهیه مستند در این نشست‌ها حضور دارند تا بتوانیم در کنار داوران و خریداران خارجی وارد بحث تعاملی شویم و سه طرح تثبیت شده سال گذشته مورد بررسی قرار بگیرد. امسال قرار است در جشنواره سینماحقیقت کارها به شکل ریشه‌ای انجام شود و پیگیری کنیم.

تمرکز بر یک نقطه جغرافیایی؛ سنت هرسال جشنواره

وی درباره سوالی مبنی بر نمایش فیلم‌ها در شهرستان‌ها گفت: بحث تعامل با شهرستان‌ها خودجوش صورت گرفته و وارد ساز و کار اداری نشده‌ایم یعنی سینمای مستند راه خودش را باز کرده است. ضمن اینکه با توجه به اینکه خانه مستند اصفهان شکل گرفته و علاقه‌مند بوده‌اند، فیلم ها در سینما سیتی سنتر اصفهان به نمایش در می‌آید. 
مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، افزود: البته ما نمی‌خواهیم فیلم هایمان را رایگان نمایش بدهیم. در ۱۳ استان هم اعلام آمادگی کرده‌اند ما خودمان را موظف می‌دانیم از سال آینده زودتر به استقبال این اشتیاق برویم و فیلمسازان را وارد یک گفتگوی دو طرفه با مخاطبان در جشنواره کنیم. تمرکز بر یک نقطه جغرافیایی هر ساله در جشنواره یک سنت بود. 
وی گفت: امسال قصد داشتیم در سیستان این تمرکز را ایجاد کنیم و توجه به سینمای مستند با نمایش در مراکز دانشگاهی در شهرهای مختلف استان صورت بگیرد اما با توجه به فشردگی زمان و برنامه های مختلف فکر کردیم ممکن است تمرکز را از دست بدهیم از همین رو این موضوع را به سال آینده موکول کردیم‌. گسترش کمی و کیفی جشنواره، کشف استعداد و ... از اهداف ماست و در برنامه ریزی استان‌های ما شکل می‌گیرد.
حمیدی مقدم  درباره اکران دانشگاهی گفت: امسال با توجه به استقبال مخاطبان از جریان سینمای مستند، می‌خواهیم مخاطبان را بشناسیم از سال آینده اگر اشتیاق را ببینیم در سینماهای نزدیک تر به چارسو سالن اضافه می‌کنیم. می‌توانیم آمارسنجی کنیم. در این جشنواره البته تمرکز ما روی نظم دهی است.
وی اظهار کرد: در فیلم هایی که گروه انتخاب ما، انتخاب کرده‌اند امسال نکته‌ای نداشتیم، تمام فیلم‌ها توسط هیات انتخاب با رای گیری و جلسات متعدد انتخاب شده اند در واقع کیفیت کارها مبنا بوده است با توجه به سیستم شفاف سازی که وجود دارد همه چیز را به صورت شفاف انجام داده ایم. برای یک فیلم بارها جلسات، گفتگو و بحث شده است. ما وارد بحث هیات انتخاب نشده ایم چون می‌دانستیم آنها کار خود را می‌دانند از همین رو هیچ گونه دخل و تصرفی در کار آنها نشد هرچند در جشنواره های مختلف دبیر حق رای دارد اما ما حتی در این بخش هم دخالتی نکردیم.
دبیر سیزدهمین جشنواره بین المللی سینما حقیقت، درباره نپذیرفتن اثر بهمن کیارستمی نیز توضیح داد: تغییر عمده در جشنواره سیزدهم از شورای سیاست گذاری آغاز شد و برای نخستین بار در این رویداد شورا جهت تعامل صنوف، گروه های مختلف و ... شکل گرفت و هیچگونه دخل و تصرف از طرف دبیر رخ نداد. شاید این دوره آخرین دوره جشنواره سینماحقیقت است که با گروه های انتخاب کار خود را به پایان می‌برد و از سال آینده گروه‌های مشاوران مانند همه جشنواره‌های معتبر دنیا بحث انتخاب را در حوزه مشاوره به دبیر انجام خواهند داد.
وی ادامه داد: در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تمامی فیلم هایی که در جشنواره‌ها و مجامع مختلف به نمایش در می آیند در معاونت نظارت و ارزشیابی بازبینی می شوند، در چند سال گذشته تعامل بین دبیر جشنواره و معاونت نظارت و ارزشیابی شکل گرفته است و امسال هیچ موردی به جز اثری که اشاره کردید نداشتیم و هیچگونه مشکلی در زمینه حذف فیلمی نبود.
حمیدی مقدم خاطرنشان کرد: امکان نمایش فیلم ها با توجه به اینکه برای اولین بار به نمایش در می آیند، در هر نقطه از کشور باید دارای قواعد و نکاتی باشد که از آن اتفاقات مدنظر عبور نکرده باشد، ما امسال با تعامل معاونت نظارت و ارزشیابی هیچ مشکلی در این زمینه نداشتیم و هیات های انتخاب بدون دخالت و تصرف در آرا با نظرات خود آثار را برای جشنواره انتخاب کردند و آن فیلمی که اشاره کردید اصلا امکان نمایش ندارد. با اعتمادی که بین معاونت نظارت و ارزشیابی وجود دارد، مسئولیت برخی از فیلم ها را به عنوان دبیر پذیرفته ایم.
این مدیر فرهنگی ادامه داد: با توجه به شرایط و مقررات، ارائه چنین فیلمی به جشنواره سینماحقیقت امکان پذیر نیست، بخش عمده فیلم با توجه به پلان هایی که دارد و ... ؛راجع به محتوای فیلم نظر نمی دهم؛ اما در مورد بحث حجاب و بی پردگی در این زمینه که دو سوم فیلم را در بر می گیرد قابل نمایش نیست و هیچ گونه امکان نمایشی برای آن وجود ندارد.
مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، درباره حضور فیلم های سیاسی در جشنواره سیزدهم و همچنین تاثیر فروش بلیت برای فیلم ها در زمینه حرکت به سمت تجاری شدن سینمای مستند، گفت: بخشی از ظرفیت‌های موجود در اکران سینمای مستند به فروش اختصاص دارد، انگیزه ساخت فیلم مستند یک سوال اساسی است که با آن مواجه هستیم. اگر در جریان سالم و حداقلی تولید فیلم قرار بگیرید، فیلم ها در بخش های مختلف به نمایش در می آیند و حداقل رفت و برگشت بودجه را دارند. 
وی گفت: این اتفاق خارج از حوزه سیطره بحث تجاری و به منظور ساماندهی اکران سینمای مستند است تا علاقه‌مندان بدانند برای این حوزه حداقل هزینه را بکنند و فیلمساز می‌داند که وارد چه عرصه ای شده و تا نتیجه کار خود را می‌بیند انگیزه مضاعف می‌گیرد تا از حوزه فیلم کوتاه به نیمه بلند و بلند حرفه ای برود. با توجه به ظرفیت محدود فروش در جشنواره امسال نگاه تجاری مسلما غالب نخواهد بود اما علاقه مندان حوزه مستند که غیرمرتبط هستند می توانند به تماشای آثار مدنظر خود با حداقل هزینه بنشینند. در واقع این اقدام جهت نظم دهی رخ داده است.
حمیدی مقدم درباره پخش تلویزیونی ویژه جشنواره نیز گفت: امسال تعامل خوبی با تلویزیون داریم تا صدای مستندسازان به گوش همه برسد اصلی ترین پایگاه ما هم شبکه چهار است. یک برنامه گزارشی از شبکه یک خواهیم داشت، شبکه دو و مستند هم برنامه هایی دارند که در زمان های مختلف در طول جشنواره پخش می شوند. آی فیلم هم ۶ برنامه پخش می کند، شبکه های عربی و ... هم این اتفاق را گزارش می‌کنند.
دبیر سیزدهمین جشنواره بین المللی سینما حقیقت افزود: ما هیات انتخاب نمی گوییم که چه چیزی را انتخاب کنند به هرحال آنها شاخص هایی دارند. هر جشنواره ای باید استراتژی خاص خود را داشته باشد جشنواره‌های مختلف جهان هم به همین گونه عمل می کنند. جشنواره سینماحقیقت هم باید به همین سمت برود. امسال گروه های انتخاب، کار خود را انجام دادند. البته همیشه گروه های داوری مورد نقد قرار می گیرند اما امیدوارم شایسته ها حائز اهمیت باشند، فیلم هایی انتخاب شوند که لایق هستند.

قدردانی از دو چهره شاخص سینمای مستند و رونمایی یک کتاب
وی افزود: امیدوارم اتفاق خوبی رقم بخورد. اختتامیه ما هم خیلی موجز و کوتاه خواهد بود سعی کردیم زواید را حذف کنیم و به اصل ماجرا بپردازیم. ما مراسمی برای نکوداشت خواهیم داشتیم که از دو چهره یعنی منوچهر طیاب و احمد ضابطی جهرمی که از چهره های شاخص سینمای مستند هستند، قدردانی می کنیم. مراسم نکوداشت را در یک شب ویژه یعنی در ۲۳ آذرماه برگزار می کنیم و در دو سانس آثار آنها را به نمایش می گذاریم. مراسم رونمایی از کتاب هم داریم که این کتاب حاصل سال ها رنج و مرارت آقای تهامی نژاد است رونمایی از این کتاب در دومین روز جشنواره صورت می‌گیرد. این موضوعات اهمیت حوزه پژوهش و تحقیق را نشان می‌دهد.
وی درباره صدور کارت ها گفت: صدور کارت ها تا جمعه اتمام پیدا می‌کند و از روز هفدهم در مجموعه چارسو قابل ارائه است البته همیشه فرصتی برای ارایه کارت به آنهایی که جا مانده‌اند، وجود دارد. 
حمیدی‌مقدم درباره اینکه چقدر از تجربیات حضور خود در جشنواره های مختلف در این جشنواره استفاده کرده است، گفت: استفاده از شخصیت گرافیکی برایم اهمیت داشت و از رضا عابدینی برای این منظور دعوت کردم. نکته ویژه همان استانداردسازی است. باید یک استانداردسازی ثابت در همه حوزه ها وجود داشته باشد. اولین آسیبی که به ذهن من رسید چگونگی نمایش فیلم هاست. 
مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، گفت: باید بدانیم که در همه جای دنیا درهای جشنواره روی همه باز نیست البته ما نمی‌خواهیم مخاطب را کاهش دهیم بلکه می خواهیم آن را در چارچوب خود افزایش بدهیم از همین رو ابتدا باید مخاطبان اصلی را شناسایی و حفاظت کنیم. چرا باید فیلمسازان و خبرنگاران بگویند نتوانسته اند فیلم های مورد نظر خود را ببینند؟ با وجود همه گلایه ها و چه بخواهیم یا نخواهیم جشنواره «سینماحقیقت» از مهمترین جشنواره‌های ماست. هیچ جشنواره ای در جهان پاسخگوی رد کردن فیلم ها نیست بنابراین ما هم باید این موضوع را آموزش دهیم چراکه هر جشنواره ای استراتژی دارد. 
حمیدی مقدم خاطرنشان کرد: گروه های انتخاب می‌توانند یک اثر را انتخاب یا رد کنند. در همین جا باید بگویم هنوز تعامل ما با دنیا واقعی نشده است تعامل واقعی یعنی اینکه فیلمساز تاجیکستان، عراقی و ... برای پیدا کردن سرمایه‌گذار به ایران بیاید اگر به این هدف برسیم جشنواره ما استاندارد و بین المللی شده است پس امیدوارم به این سمت برویم. ما نمی‌خواهیم بحث تجاری را گسترش بدهیم بلکه برندسازی از نظر ما اهمیت دارد تا فرهنگ خودمان را هم به کشورها ارایه کنیم. امیدوارم جشنواره به جایگاه واقعی خود برسد.