افغانستان طی ۱۸ سال گذشته با سرازیر شدن ده ها میلیارد دلار کمک های خارجی و حضور صدها موسسه بین المللی و توصیه های مدیریتی نهادهای خارجی باید به یک کشور مدرن و رو به توسعه مبدل می شد، برعکس با گسترش فساد ناشی از عدم طرح و برنامه درست به یکی از فسادخیزترین کشورهای جهان مبدل شده است.
براساس گزارش سازمان شفافیت بین الملل، افغانستان در سال ۱۳۹۶ در فهرست فاسدترین کشورهای جهان شناخته شد بطوریکه در بین ۱۸۷ کشور جهان در رتبه ۱۸۴ قرار گرفت که به این ترتیب جایگاه سومین کشور فاسد جهان را به خود اختصاص داد.
افغانستان اما در سال گذشته براساس گزارش همین سازمان از میان ۱۸۰ کشور در جایگاه ۱۷۲ قرار گرفت که بازهم درجه هشتم را در بین فاسدترین کشورهای جهان از آن خود کرد.
آمریکا مدعی است که بیش از یک تریلیون دلار در این کشور هزینه کرده است اما فساد اداری و مالی باعث شده که از این کمک ها استفاده نادرست صورت گرفته و پیشرفت ها در این کشور قابل ملاحظه نباشد.
اما افغان ها باور دارند که آمریکایی ها با نحوه هزینه و کمک های خود در ترویج فساد در افغانستان نقش داشته اند.
آمریکا در گسترش فساد نقش داشته است
«حامد کرزی» رئیس جمهوری سابق افغانستان به رسانه های غربی گفته است که خارجی ها با نحوه هزینه و کمک های خود در ترویج فساد نقش دارند.
کرزی در مصاحبه ای با «اسوشتیدپرس» گفته است که آمریکا صدها میلیون دلار به افغانستان تزریق کرد بدون آنکه بازخواستی در این مورد داشته باشند و به این ترتیب به گسترش فساد کمک کرد.
به باور کرزی پول هایی که در افغانستان سرازیر می شد، طوری هزینه شده است که هیچ کسی در مقابل آن پاسخ گو نبوده است و این وضعیت باعث گسترش فساد شده است.
اعتراف دولت افغانستان به ناکامی در مبارزه با فساد
افغانستان دیروز کنفرانس سالانه مبارزه با فساد اداری را با حضور مقامات داخلی و خارجی در کاخ ریاست جمهوری برگزار کرد که این برنامه با سخنرانی «محمداشرف غنی» رییس جمهوری آغاز شد و وی نیز از ناکامی دولت در مبارزه با فساد یادآوری کرد.
رئیس جمهوری افغانستان در این کنفرانس گفت که برنامه های مبارزه با فساد دولت پیشرفت چشمگیری نداشته و مداخله در کارهای نهادهای عدلی و قضایی، موجودیت اداره های موازی و نهادهای درآمدزا را عامل تداوم فساد عنوان کرد.
وی همچنین تأکید کرد که پلیس به دلیل درگیری در جنگ ها علیه تروریسم از وظیفه اصلی خود بازمانده و مبارزه موثر با پدیده فساد صورت نگرفته است.
اشرف غنی تصریح کرد که وی در کارهای نهادهای عدلی و قضایی این کشور مداخله نمی کند و باید مداخله دیگران نیز در کار این نهادها پایان یابد.
رییسجمهوری افغانستان گفت که مداخله سیاسی در ادارات گمرکات افغانستان باعث شده است که نیمی از درآمد تخمینی سالانه گمرکات جمع آوری نشود و افزود که برای این نهادها باید سیستم شفاف و غیر سیاسی ایجاد شود.
اشرف غنی همچنین از سیستم توزیع معاش برای کارمندان دولتی نیز انتقاد کرد که برخی افراد در ادارات دولتی ۱۰ تا ۲۰ برابر ماموران عادی معاش دریافت می کنند که این امر ناعادلانه است و باعث ترویج فساد می شود.
تداوم فساد امکان قطع کمک های خارجی را در پی دارد
اما سفیر آمریکا در کابل بر خلاف رئیس جمهوری افغانستان که گفت مبازه با فساد پیشرفت داشته اما چشمگیر نبوده است، جان بستأکید کرد که فساد افغانستان باعث ناامیدی نهادهای سیاسی در داخل و دولت آمریکا در برابر پیشرفت این کشور شده است.
وی هشدار داد که اگر روند این چنین ادامه پیدا کند امکان قطع کمک های بین المللی به افغانستان وجود دارد.
«جان بس» افزود به رغم برنامه های متعدد در امر مبارزه با فساد و ایجاد نهادهای مختلف در این راستا پیشرفتی صورت نگرفته است.
وی تأکید کرد که در حال حاضر فساد باعث کاهش کمک های بین المللی در این کشور شده و ممکن باعث قطع کمک ها در آینده نیز شود.
جان بس حتی پیشرفت گفت وگوهای صلح با طالبان را وابسته به فساد در این کشور دانست و گفت: اگر توافقی بین الافغانی صورت بگیرد این توافق به دلیل فساد گسترده در دولت احتمال دارد ناکام شود.
سفیر آمریکا گفت که تمام افغان ها به کاهش فساد ضرورت دارند اما اکثر مردم در این راستا مسئولیت نمی پذیرند.
روند کاری پرونده های فساد به کندی مواجه است
«محمدسرور دانش» معاون ریاست جمهوری افغانستان هم می گوید که پیشرفت پرونده های مبارزه فساد در نهادهای عدلی و قضایی به کندی به پیش می رود وی از این وضعیت انتقاد کرد.
دانش خواستار سرعت در امر رسیدگی به پرونده های فساد شد و گفت: نهادهای عدلی و قضایی باید استقلال خود را حفظ کرده و دولت نیز به قطع مداخله در امور کاری این نهاد برای کاهش فساد جدی باشد.
معاون رئیس جمهوری افغانستان تأکید کرد که باید سامانه ای ایجاد شود تا براساس آن دارایی کارمندان بلندپایه دولتی ثبت و فرصت برای استرداد دارایی های غیر قانونی مساعد شود.
به باور دانش اگر چنین امکانی فراهم شود مقام های دولتی را نسبت به دارایی های شان پاسخگو ساخته و دارایی های غیر قانونی را به دولت مسترد خواهند کرد که این کار می تواند از حیف و میل اموال دولتی جلوگیری کند.
اما برخی از کارشناسان و استادان دانشگاه باور دارند، تا زمانی که بصورت اساسی و بنیادی برای مبارزه با فساد گام برداشته نشود، با کارهای موردی و شعاری فساد هرگز از بین نخواهد رفت.
«محمد امین احمدی» ریئس دانشگاه خصوصی «ابن سینا» در این مورد می گوید: مبارزه با فساد در صورتی امکان پذیر است که در قدم نخست انتخابات معتبر و شفاف برگزار شود.
به باور این استاد دانشگاه در مرحله بعدی بودجه و سندقانونی درآمد و هزینه دولت باید بطور کامل و با جزئیات مطابق به قانون اساسی و توسط مجلس نمایندگان تصویب شود که هرگونه تعدیل در آن باید از صلاحیت مجلس باشد.
احمدی تأکید کرده است که مجلس باید بصورت کامل از نحوه هزینه بودجه نظارت کند و نهادهای عدلی و قضایی نیز غیر سیاسی و فنی باشند.
به گفته رییس دانشگاه ابن سینا برای موفقیت در مبارزه با فساد نیروهای امنیتی نیز غیرسیاسی شود و مبارزه با فساد هم منصفانه و بی طرفانه صورت گیرد و از مبارزه شعاری، گزینشی و موردی خود داری شود تا اعتماد ملت در این رابطه جلب شود.
فساد فرصتی برای سربازگیری طالبان
شماری از افغان ها و مقامات خارجی هم باور دارند که فساد و برخوردهای ناعادلانه فرصت را برای ناامنی بیشتر مساعد ساخته و طالبان از این وضعیت برای سربازگیری سود می برد.
«مهرالدین مشید» یکی از نویسندگان افغانستان هم در این رابطه مقاله ای نوشته که در آن آمده است: فساد اداری در کشوربه هیولای قدرتمند و غیر قابل کنترل مبدل شده است که نگرانی های جدی و شدید برانگیخته است.
وی افزوده است که فساد به صورت مافیایی در رگه های حکومت خانه کرده است و در پیوند با شبکه های اطلاعاتی و مافیای مواد مخدر، غصب و غارت زمین های شخصی و دولتی و تمامی تبهکاران به اژدهای هزار سر و هزار پای در کشور بدل شده است.
به باور مشید این موضوع فرصت را برای سربازگیری برای مخالفان مسلح نیز بوجود آورده است.
«جان ساپکو» سربازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان هم در ۲۹ آبان ماه امسال گفته بود: فساد اداری سبب تقویت صفوف طالبان شده است.
ساپکو در این مصاحبه می گوید که فساد اداری در افغانستان به بهترین وسیله برای سربازگیری طالبان مبدل شده است.
به باور ساپکو طالبان به مردم در روستاها می گوید که مقام های فاسد حکومتی نگاه کنید و شما نمی توانید به حکومت مرکزی به قاضی ها و پلیس اعتماد کنید.
تداوم فساد گسترده در نهادهای دولتی و غیر دولتی باعث بی اعتمادی بین مردم و دولت شده است که اگر به مبارزه موثر در این راستا اقدام نشود، بنیادهای اعتماد بین دولت و ملت را بگونه کامل نابود خواهد کرد.
نظر شما