مطابق تازه ترین آمار وزارت امور اجتماعی لبنان، از جمعیت ۴ میلیون نفری این کشور (به جز ۲ میلیون جمعیت آوارگان فلسطینی و سوری) تنها ۵ درصد آن یعنی حدود ۲۰۰ هزار نفر، آن هم در گروه های سنی بالا، بی سواد هستند.
طبق برنامه ریزی وزارت یاد شده، قرار است تا سال ۲۰۲۳ میلادی ۶۰ هزار بی سواد از دوره ها و برنامه های سوادآموزی استفاده کنند و تا ۱۰ سال آینده بی سوادهای در لبنان ریشه کن شود.
این در حالی است که ۱۵ سال پیش ( سال ۲۰۰۵ میلادی) حدود ۱۴ درصد شهروندان لبنان بی سواد بودند و نسبت بی سوادی میان زنان دو برابر مردان بود. اما طبق آماری که برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) به تازگی منتشر کرده، نسبت بی سوادی در میان زنان به شدت کاهش یافته و اکنون زنان فعال در بازار کار لبنان، از تحصیل و آموزش بالاتری نسبت به مردان برخوردارند.
«مارال توتلیان گیدانیان» مدیر کل اداره مرکزی آمار لبنان ماه گذشته در یک نشست خبری در بیروت شمار جمعیت لبنانی های خارج از این کشور را سه برابر ساکنان کنونی لبنان یعنی ۱۲ میلیون اعلام کرد که همه با سواد هستند.
جنگ داخلی (۱۹۷۵-۱۹۹۰) و اشغال مکرر لبنان توسط رژیم صهیونیستی در سال های ۱۹۷۳، ۱۹۷۸، ۱۹۸۲، ۱۹۹۳ و ۱۹۹۶ میلادی که موجب بحرانی شدن اوضاع اقتصادی ، افزایش بهای کالاها، بروز پدیده بیکاری، کاهش میزان درآمد خانوارها، افزایش نیافتن شمار مدارس و کاهش بودجه وزارتخانه های آموزش و پرورش و امور اجتماعی شد، از مهم ترین علل و ریشه های پدیده بی سوادی در لبنان است.
پیشینه پیکار با بی سوادی در لبنان به پیش از جنگ داخلی در این کشور بر می گردد. در زمان جنگ این پیکار به شکل محدود ادامه یافت و پس از آن به وظیفه مهم برخی نهادها و مراکز آموزشی و وزارتخانه امور اجتماعی لبنان تبدیل شد.
پس از پایان جنگ داخلی، دولت لبنان زمام امور را در دست گرفت، برنامه مبارزه با بی سوادی را بهبود و سرعت بخشید، طرح رایگان و الزامی بودن آموزش در مقطع ابتدایی را به تصویب رساند، کمیته ملی پیکار با بی سوادی را تاسیس کرد که کارش برنامه ریزی با هدف ریشه کنی بی سوادی تا پایان سال ۲۰۱۷ میلادی در این کشور بود.
این کمیته با تاکید بر اجباری بودن تحصیل تا پایان دوره راهنمایی، تدبیری اتخاذ کرد تا به کسانی که پیش از ۱۵ سالگی به هر دلیلی ناگزیر به ترک تحصیل می شوند، خدمات آموزشی ارایه دهد. این تدبیر تاثیر مثبتی در کاهش نسبت بی سوادی در لبنان داشته و نرخ بی سوادی را از ۳۷ درصد در سال ۱۹۸۰ به ۱۹ درصد در سال ۲۰۰۰ و ۱۴ درصد در سال ۲۰۰۵ و ۵ درصد در پایان سال ۲۰۱۹ رسانده است.
بر مبنای تازه ترین آمار وزارت امور اجتماعی لبنان، بیشترین آمار بی سوادی در سال های گذشته و اکنون مربوط به مناطق شمالی این کشور و پس از آن به ترتیب منطقه نبطیه در جنوب، بِقاع در شرق و جبل و بیروت در مرکز است.
وزارت امور اجتماعی لبنان با دیدگاه جدید که با تعریف سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونسکو) از بی سوادی، منطبق است، بر این باور است که بی سوادی تنها به معنای ناتوانی در خواندن و نوشتن نیست، بلکه هر شخصی که به اطلاعات و معلومات اساسی و رایانه و اینترنت و شبکه های اجتماعی تسلط نداشته باشد، بی سواد محسوب می شود.
مطابق این تعریف، برنامه مبارزه و پیکار با بی سوادی در لبنان به خواندن و نوشتن محدود نشده، بلکه شامل چگونگی به کار گیری رایانه، استفاده از اینترنت، آموزش فرهنگ عمومی، مهارت استفاده از ابزارهای مربوط به زندگی روزمره و افزایش دایم اطلاعات نیز می شود.
برنامه مبارزه با بی سوادی در لبنان در سه مرحله انجام شده و می شود: در مرحله نخست فرد بی سواد با متن و مضمون کتاب های ابتدایی و راهنمایی و مهارت در خواندن و نوشتن و عملیات ریاضی آشنا می شود.
در مرحله دوم تلاش می شود با برنامه ریزی و دادن اطلاعات مستمر، ارتباط نوآموز با خواندن و نوشتن و عملیات ریاضی قطع نشود و به حالت بی سوادی بازنگردد و حتی نحوه و شکل های فراگیری معلومات و کار با رایانه را یاد بگیرد.
آموزش فرهنگ عمومی شامل بحث هایی در باره اطلاعات و بهداشت عمومی، حفظ محیط زیست، تلاش برای رشد فکری و افزایش قدرت تفکر نوآموز، آشنا ساختن او با مسوولیت های فردی و نیز ایجاد حس تعلق اجتماعی از جمله محورها و برنامه های مبارزه با بی سوادی درمرحله سوم است.
یکی از روش های تشویق فرد نوآموز در لبنان ارایه کتاب های داستان و قصه های مربوط به زندگی، فرهنگ عمومی، شعر، نقاشی، طنز و کاریکاتور است. در این چارچوب ظرف سال های گذشته بیش از سه هزار جلد کتاب از مجموعه کتاب های آموزشی با عنوان «زندگی بهتر» در میان مراکز و موسسه های خدماتی و آموزشی و حتی زندان ها برای مطالعه نوآموزان توزیع شده است.
وزارت امور اجتماعی لبنان در سال ۲۰۱۹ میلادی ۹۰ دوره آموزشی را با هدف مبارزه با بی سوادی در این کشور برگزار کرده که نزدیک به سه هزار بی سواد در این دوره ها شرکت کرده اند و این دوره و برنامه، موفقیت آمیز بوده است.
نظر شما