سرطان روده‌ بزرگ در کمین همدانی‌ها

روده بزرگ قسمت تحتانی لوله گوارش را تشکیل می دهد و از یک لوله عضلانی توخالی تشکیل شده که از قسمت انتهایی روده کوچک شروع شده و در انتها به راست روده (رکتوم) ختم می شود و قسمت انتهایی رکتوم به مقعد می رسد.

پولیپ رشد غیر طبیعی توده های خوش خیم در جدار اعضای بدن است، تبدیل پولیپ به سرطان یک فرایند چند مرحله ای است که از تجمع تغییرات ‍‍‍ژنتیکی ناشی می شود همچنین کارشناسان معتقدند حداقل ۱۰ سال طول می کشد تا پولیپ به سرطان تبدیل شود.

بر اساس آمارهای منتشر شده در رسانه ها بجز سرطان پوست ، سرطان روده بزرگ سومین سرطان شایع در ایران است. سرطان های روده بزرگ اغلب از پولیپ های غددی منشا می گیرند.

به گفته کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در غربالگری که سال ۹۵ صورت گرفت ۲۲۸ مورد جدید ابتلا به سرطان روده بزرگ در این استان ثبت شد که از این تعداد ۱۱۸ نفر مرد و ۱۱۰ نفر زن هستند.

دکتر شراره نیک سیر علل بیماری و عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در گام نخست را بالا رفتن سن عنوان کرد و افزود: بعد از ۵۰ سالگی شانس ابتلا افزایش می یابد.

وی سابقه فامیلی را از دیگر عوامل ابتلا به این بیماری دانست و افزود: در صورت ابتلا یک نفر از بستگان درجه اول و یا ۲ نفر از بستگان درجه دوم، شانس ابتلا ۲ تا ۳ برابر افزایش می یابد همچنین در صورت ابتلا یک نفر از بستگان درجه اول که قبل از سن ۵۰ سالگی مبتلا شده باشد شانس ابتلای فرد تا ۴ برابر افزایش می یابد.

کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان اظهارداشت: پولیپ غددی به ویژه اگر بزرگ یا متعدد باشند در بروز این بیماری موثر هستند.

نیک سیر درباره نقش سندروم های ارثی در بروز سرطان روده بزرگ بیان کرد: پنج تا ۱۰ درصد افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا می شوند نقایص ژنتیک دارند که منجر به بروز سرطان در سنین پایین تر می شود بنابراین یافتن خانواده های دارای نقایص ژنتیک در سنین پایین تر جهت شروع زودتر اقدامات غربالگری و پیشگیری اهمیت بالایی دارد.

وی سابقه ابتلا به بیماری التهابی مزمن روده،  بی تحرکی و کم تحرکی، افزایش وزن و چاقی، ابتلا به دیابت نوع ۲‌ (دیابت نوع ۲ بیشتر در سنین بالا و در افراد چاق ایجاد می شود)،  مصرف سیگار و الکل و رژیم غذایی از جمله مصرف زیاد گوشت قرمز و گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس را از دیگر علل بروز سرطان روده بزرگ است.

کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان بیان کرد: رژیم غذایی صحیح از جمله پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب (به خصوص چربی حیوانی) ، کاهش میزان مصرف گوشت قرمز ، افزایش مصرف روزانه میوه و سبزی، داشتن فعالیت بدنی منظم یعنی حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی مانند پیاده روی در ۵ روز از هفته ، نکشیدن سیگار، نخوردن الکل، بهترین و مهمترین روشهای پیشگیری از بروز سرطان است.

نیک سیر گفت: تشخیص سرطان در مراحل اولیه با انجام آزمونهای غربالگری صورت می گیرد و تشخیص زودهنگام با توجه به علایم هشدار دهنده سرطان روده بزرگ نظیر خونریزی دستگاه گوارش تحتانی در یک ماه اخیر، کاهش بیش از ۱۰ درصد وزن بدن در ۶ ماه و یبوست در یک ماه اخیر یعنی درد شکم و احساس پر بودن مقعد پس از اجابت مزاج، است

وی افزود: باید افراد دست کم هر ۲ سال در برنامه تشخیص زودهنگام و غربالگری شرکت کنند همچنین باید به افراد آموزش داد علایم هشداردهنده سرطان روده بزرگ را بشناسند.

کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: باید به افراد آموزش داد که اگر در فواصل برنامه های تشخیص زودهنگام و غربالگری نیز، این علایم را داشتند زودتر مراجعه کنند.

نیک سیر افزود: البته در عین حال باید به افراد آموزش داد که بیشتر افرادی که این علایم را دارند سرطان ندارند ولی باید بررسی های بیشتری انجام دهند.

وی با تاکید بر اینکه افراد دارای سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ باید نسبت به غربالگری اقدام کنند بیان کرد: سابقه فردی شامل سابقه سرطان روده بزرگ و آدنوم روده بزرگ در گذشته و سابقه بیماری التهابی روده بزرگ (IBD) (بیماری کرون یا کولیت اولسروز) است.

کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: سابقه خانوادگی نیز شامل سابقه سرطان روده بزرگ در فامیل درجه یک نظیر پدر، مادر، برادر، خواهر یا فرزندان و در فامیل درجه شامل عمه، عمو خاله و دایی که در سن زیر ۵۰ سال بروز کرده باشد، است.

نیک سیر ادامه داد: افرادی که هر کدام از سابقه فردی و خانوادگی یاد شده را دارند لازم است برای تعیین سن شروع غربالگری به پزشک مراجعه کنند.

وی با عنوان اینکه غربالگری با هدف جستجوی سرطان در افراد بدون علامت صورت می گیرد گفت: از زمانی که اولین سلولهای غیر طبیعی شروع به رشد به صورت پولیپ می کنند ۱۰ تا ۱۵ سال طول می کشد تا به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند.

کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: تعداد زیادی از بیماران در مراحل اولیه سرطان بدون علامت هستند که با انجام غربالگری می توان سرطانهای روده بزرگ را در مراحل اولیه که بیماری قابل درمان است پیدا کرد، همچنین در برخی از افراد با برداشتن پولیپ ها حین کولونوسکوپی، قبل از اینکه شانس بدخیمی پیدا کنند از ابتلا به سرطان پیشگیری می شود.

نیک سیر اظهار داشت: تست فیت (FIT) نیز جستجوی خون مخفی در مدفوع به روش ایمونوشیمی است که این تست تحت تاثیر رژیم غذایی قرار نمی گیرد این آزمایش در مراکز جامع سلامت و خانه های بهداشت انجام می شود.

وی اضافه کرد: این تست بین سنین ۵۰ تا ۶۹ سالگی هر ۲ سال یک بار انجام شده و در صورتی که مثبت باشد بیمار جهت انجام کولونوسکوپی ارجاع می شود.

کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان درباره کولونوسکوپ گفت: کولونوسکوپ وسیله آندوسکوپی است که پزشک با استفاده از آن می تواند تمام روده بزرگ را مشاهده و برداشت پولیپ ها و نمونه برداری از ضایعات مشکوک را در همان مرحله انجام دهد.

نیک سیر بیان کرد: به منظور ارزیابی کامل روده بزرگ ، لازم است روده بزرگ به اندازه کافی تمیز و تخلیه شده تا امکان بررسی هر نوع ضایعه مقدور باشد؛ اگر نتیجه کولونوسکوپی طبیعی باشد، نوبت بعدی انجام آن با نظر پزشک سه تا ۱۰ سال بعد است.

وی افزود: اگر سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه تشخیص داده شود شانس بهبودی و طول عمر بیماران بیشتر و روش‌های درمانی به کار رفته ساده تر و کم عارضه تر است.

کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: روش‌های درمانی شامل جراحی، شیمی درمانی و اشعه درمانی است که بسته به مرحله تشخیص بیماری از یک یا هر سه روش برای درمان استفاده می شود.

نیک سیر گفت: پس نمونه برداری و جراحی بیماران، نمونه به پاتولوژی ارسال شده و در صورت مثبت بودن در آمارها ثبت می شود؛ افزایش میزان موارد ابتلا به سرطان تنها مختص همدان نبوده بلکه در کشور این روند افزایشی است.