دلالان و مخاطرات گردشگری سلامت در مشهد

افزایش روزافزون شمار این گردشگران خارجی که متقاضی دریافت خدمات درمانی تخصصی پزشکان مجرب، تجهیزات طبی روزآمد و بیمارستانهای برخوردار از آخرین استاندارهای جهانی در کشورمان هستند، جایگاهی خاص و ممتاز به حوزه نوپای صنعت گردشگری سلامت در ایران داده است. 

بر اساس آمارهای منتشره سالانه حدود نیم میلیون نفر گردشگر سلامت در ایران تحت درمان قرار می‌گیرند که در این میان خراسان رضوی با جاذبه‌ها و ظرفیت‌های مختلف در جذب گردشگر سلامت در کشور پیشگام است و بر این اساس مشهد دومین مقصد گردشگران سلامت پس از تهران شناخته شده است.
به گفته مسوولان دانشگاه علوم پزشکی مشهد سال گذشته گردشگران سلامت از ۵۶  کشور جهان در شهر مشهد پذیرش شده‌اند که افزون بر نیمی از آنها متعلق به کشور عراق بوده‌اند و بقیه از سایر کشورها مانند کویت، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، افغانستان و پاکستان به این شهر آمده اند.
این در حالی است که به اعتقاد دست‌اندرکاران حوزه گردشگری، به دنبال تحولات رخ داده در عراق و منطقه طی چند ماه گذشته حضور گردشگران عراقی در مشهد کاهش چشمگیری نسبت به بازه زمانی مشابه در سالهای گذشته داشته است.
بنا بر اعلام اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، پارسال با سفر ۵۵۰ هزار بیمار خارجی نیازمند درمان تخصصی از کشورهای همسایه به ایران افزون بر ۷۰ هزار نفر آنها در بیمارستانهای کشورمان بستری شده و بقیه نیز خدمات سرپایی پزشکی دریافت کردند.
عرصه گردشگری سلامت به خاطر اهمیت و رونق آن با چالشها و حاشیه‌هایی نیز مواجه است. فعالیت بی‌ضابطه و صرفا سودجویانه دلالان و واسطه‌ها در جذب، معرفی و انتقال بیماران به مراکز درمانی ایران و اخاذیهایی که گاه در این روند صورت می‌گیرند یکی از مهمترین چالشهای حوزه صنعت گردشگری سلامت در شهر مشهد به شمار می‌رود. 

برآورد دو هزار دلال گردشگری سلامت در مشهد

مدیر یکی از کلینیک‌های قدیمی زیبایی در مشهد که در زمینه گردشگری سلامت نیز فعال است به خبرنگار ایرنا گفت: گردشگری سلامت نقش به سزایی در رشد اقتصادی و اقتصاد مقاومتی دارد اما این نوع گردشگری در کشورمان صنعت نوپایی است و اکنون با چالشهای مختلفی رو به روست.

حامد غلامی افزود: در حال حاضر بیشتر بیماران مراجعه کننده به این مرکز را  عرب زبان‌ها به ویژه گردشگران عراقی تشکیل می‌دهند و به طور معمول جهت عمل کاشت مو، جراحی بینی، زیبایی و پیکرتراشی مراجعه می‌کنند. 
وی با بیان اینکه تابستان امسال به لحاظ تعداد گردشگران سلامت به خوبی سپری شد ادامه داد: از انتهای مهر ماه امسال تعداد گردشگران سلامت مراجعه کننده به این کلینیک کاهش چشمگیری یافته است که تحولات منطقه و ناآرامی‌ها در کشور عراق نقش مهمی در این زمینه داشته است.
وی در ادامه واسطه‌ها و دلالان را یکی از بزرگترین چالشهای گردشگری سلامت در کشورمان و شهر مشهد عنوان کرد و افزود: این مرکز زیبایی که مجوز گردشگری سلامت دارد توانسته است در حذف واسطه‌ها موفقیت‌های زیادی کسب کند و به جرات می‌توان گفت که اکنون همه بیماران خارجی مراجعه‌کننده به این مرکز از طریق سایت‌های اطلاع رسانی و یا معرفی سایر هموطنان خود به این مرکز ارجاع داده می‌شوند.
این مدیر کلینیک زیبایی گفت: طبق برآوردهای انجام شده و با اطلاعاتی که از قبل در دسترس است تعداد واسطه‌ها و دلالان فعال در حوزه گردشگری مشهد بیش از دو هزار نفر است. 
غلامی افزود: گردشگران عرب معمولا کمتر سواد اجتماعی دارند لذا دلالان و واسطه‌ها که از مناطق عرب زبان کشور مانند شهرهای اهواز و آبادان به مشهد می‌آیند در نزدیکی مطب‌ دکترها، هتل‌ها و محل اقامت و یا مسیر رفت و آمد آنان قرار گرفته و آنان را به مراکز زیبایی و درمانی هدایت می‌کنند.  

وی ادامه داد: طبق اطلاعات موجود این دلالان با دریافت پورسانت ۳۰ تا ۴۰ درصدی نقش مهمی در انتقال بیماران خارجی به مطب دکترها و یا کلینیک های زیبایی دارند.

او اضافه کرد: بهترین راه حل برای سامان‌دهی شرایط موجود و ساماندهی دلالان در حوزه گردشگری سلامت  ایجاد سایت جامع اطلاع رسانی است که این امر با همکاری و همبستگی مراکز درمانی دارای مجوز گردشگری سلامت و پزشکان فعال در این زمینه و با مدیریت دستگاههای دولتی میسر است.

ساماندهی دلالان گردشگری سلامت در مشهد در حال اجراست
مدیر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: ساماندهی دلالان و واسطه‌های غیرمجاز هم‌اکنون مهمترین مشکل گردشگری سلامت در این کلانشهر و استان خراسان رضوی به شمار می‌رود که برای کوتاه کردن دست دلالان از حوزه گردشگری سلامت و ساماندهی فرآیند جذب بیماران اقداماتی در حال انجام است.
دکتر محمد اسماعیل خیامی برخورد جدی با دلالان و واسطه‌های غیرمجاز در حوزه گردشگری سلامت را نیازمند هماهنگی و همکاری تمام دستگاههای متولی ذکر کرد و افزود: مشکل عدم ساماندهی واسطه‌ها به عنوان مهم‌ترین چالش گردشگری سلامت با همکاریهای بین‌بخشی در حال برطرف شدن است که در این راستا برای ساماندهی واسطه‌ها دستورالعملی تنظیم و به تایید کمیته گردشگری سلامت استان نیز رسیده است.
وی اضافه کرد: بدین منظور مراحل ابتدایی فرآیند اجرایی که شامل اعلام فراخوان ثبت‌نام در سامانه‌های مربوطه جهت برنامه‌ریزی آموزشی و ساماندهی است انجام شده و سایر مراحل تا اجرای کامل در حال پیگیری است. 

مدیر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد سایر چالشهای پیش روی گردشگری سلامت در مشهد را شامل مشکلات اجتماعی و منطقه‌ای در کشورهای هدف گردشگری سلامت، مشکلات ایجاد بازارهای جدید و عدم تجمیع فعالان گردشگری سلامت استان جهت تنظیم و اجرای راهبردهای تبلیغاتی و بازاریابی عنوان کرد.
خیامی به اقدامات دانشگاه علوم پزشکی مشهد در راستای تسهیل امور گردشگری سلامت و ساماندهی و توسعه این صنعت نیز اشاره و بیان کرد: تشکیل کمیته استانی گردشگری سلامت، برنامه ریزی و پیگیری جهت تشکیل جامعه حرفه ای گردشگری سلامت، آموزش دست اندرکاران حوزه گردشگری سلامت در بیمارستانها، برنامه ریزی برای تبلیغات و اطلاع رسانی به بیماران و تشکیل کمیته نظارت و برخورد با مراکز و اشخاص متخلف از جمله این اقدامات است.

ساماندهی مترجمان و راهنمایان گردشگری سلامت برای نخستین بار در کشور از مشهد 
مدیرعامل و رییس هیات مدیره انجمن حرفه‌ای گردشگری سلامت خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: ساماندهی مترجمان و راهنمایان گردشگری سلامت یکی از دغدغه‌های حوزه گردشگری در مشهد است که بدین منظور طرح ساماندهی مترجمان و راهنمایان گردشگری سلامت در مشهد اجرا شد که این طرح برای نخستین بار در کشور اجرا شده است.
حسین نیکونام افزود: این طرح براساس مصوبه کمیته گردشگری سلامت استان با همکاری مستقیم انجمن حرفه‌ای گردشگری سلامت و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اداره اماکن عمومی نیروی انتظامی و حمایت معاونت پیشگیری از جرایم دادگستری این استان به صورت آزمایشی در مشهد در حال اجراست.
وی ادامه داد: هدف از اجرای این طرح، ساماندهی مترجمان و راهنمایان گردشگری، آموزش موارد مهم و کاربردی به آنان و جلوگیری از فعالیت دلالان سودجو در این زمینه به استناد ماده هفت قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی است.
عضو انجمن گردشگری سلامت کشور گفت: علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به سایت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی به آدرس  razavichto.ir یا سایت انجمن گردشگری سلامت این استان به آدرس www.khhta.com به صورت آنلاین در این طرح ثبت نام کنند.
گردشگری سلامت به گردشگری پزشکی، گردشگری درمان طبیعی و همچنین گردشگری صحت، تندرستی و نیز پیشگیری تقسیم بندی می‌شود.
هم اکنون ایران از مقاصد بزرگ گردشگری سلامت در منطقه به شمار می رود و کشورهای همجوار مانند عراق، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، افغانستان و سایر کشورهای منطقه متقاضی استفاده از خدمات و امکانات گردشگری سلامت در ایران هستند.
سالانه بیش از دو میلیون زائر و مسافر خارجی به مشهد سفر می‌کنند.

ارائه خدمات به  ۲۲ هزار گردشگر سلامت در مراکز بیمارستانی مشهد
مدیر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: شهر مشهد بعد از تهران بیشترین گردشگر سلامت کشور را به خود اختصاص داده است و سال گذشته بیش از ۲۲ هزار گردشگر سلامت در مراکز بیمارستانی و مراکز جراحی محدود زیر پوشش این دانشگاه خدمات درمانی دریافت کرده‌اند که  این رقم جدای از خدمات ارائه شده در بخش سرپایی است.

دکتر محمد اسماعیل خیامی افزود: تعداد گردشگران سلامتی که سال گذشته در بخش خدمات ویزیت، سرپایی و پاراکلینیک در مشهد خدمات دریافت کرده‌اند بیش از ۱۰۰ هزار نفر است.

وی ادامه داد: مشهد در حوزه گردشگری سلامت به دلیل وجود بارگاه ملکوتی حضرت امام رضا (ع) و از سوی دیگر وجود پزشکان مجرب و کادر درمانی مجهز و هزینه‌های مناسب درمانی از ظرفیت مطلوبی برخوردار است و می‌تواند پیشتاز در عرصه گردشگری سلامت در کشور باشد.

مدیر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: طی این مدت گردشگران سلامت از ۵۶ ملیت مختلف در مشهد پذیرش شده اند که بیشتر آنها به ترتیب از کشورهای عراق، افغانستان، بحرین، ترکمنستان، پاکستان و کویت بوده‌اند.

خیامی افزود: با توجه به آمار ثبت شده، درصد بیماران عراقی در سهم پذیرش بیماران گردشگر سلامت از ابتدای سال جاری تاکنون ۵۵ درصد بوده است و در شرایط کنونی با توجه به مشکلات پیش آمده در عراق کاهش میزان ورودی مسافران و زائران و به تبع آن گردشگران سلامت را شاهد بوده‌ایم.
وی ادامه داد: هم‌اکنون ۱۲ بیمارستان و سه مرکز جراحی محدود، مجوز پذیرش گردشگران سلامت در سطح شهر مشهد را دارند و چهار بیمارستان و چهار مرکز جراحی محدود دیگر مراحل نهایی اخذ مجوز مربوطه را می‌گذارنند.

او تعرفه پزشکی گردشگران سلامت در بخش خصوصی را دو برابر ایرانیها عنوان و بیان کرد: در بخش دولتی مشروط به استفاده از ظرفیت مازاد تختها، این تعرفه حدود سه برابر است.