این موضوع در انتخابات مجلس شورای اسلامی که دوم اسفندماه ۹۸ برگزار خواهد شد، بیش از پیش محل بحث اندیشه‌ورزان، سیاست‌مداران و گروه‌های مختلف اجتماعی بوده است.
استادان دانشگاه شیراز از گرایش‌های مختلف، در میزگرد ایرنا که قسمت نخست آن با موضوع "چندصدایی و اصلاح ساختار انتخابات، مطالبه دانشگاهیان" منتشر شد، بر این نکته تاکید کردند که با توجه به وضعیت کنونی تایید صلاحیت‌ها، مقوله‌ای به نام تک‌صدایی در انتخابات دوم اسفندماه امسال حکم‌فرماست و باید موج مثبتی را روانه جامعه کرد؛ اما در سوی دیگر، برخی این تک‌صدایی را نه به معنای تک‌صدایی حزبی که مکتبی و برای جامعه اسلامی، لازم می‌دانند.
اهمیت اصلاح ساختار نهاد انتخابات در کشور و لزوم حرکت از تک‌صدایی به چندصدایی در روند انتخابات با هدف جامه عمل پوشاندن به اهداف قانون اساسی و نیز ضرورت و الزام جوامع امروز بشری از نکات مورد تاکید دانشگاهیان شیراز در بخش نخست این میزگرد بود، تاکیدی که با چشم انتظاری برای ارسال موج مثبت به جامعه در موضوع انتخابات و گشایش و سعه صدر بیشتر در صحنه رقابت انتخاباتی حتی در روزهای پایانی بررسی صلاحیت‌ها در شورای نگهبان همراه بود.
در بخش دوم میزگرد یادشده به موضوع "مشارکت در انتخابات" پرداخته شده است. همه استادان شرکت‌کننده در این میزگرد بر ضرورت جلب مشارکت حداکثری مردم تاکید کرده‌اند، برخی در همین زمینه الزام اصلاح وضعیت انتخابات را مطرح کرده‌اند و معتقدند رد صلاحیت‌های گسترده باعث روی برگرداندن بخشی از اجتماع از صندوق رای خواهد بود؛ از سوی دیگر برخی دیگر نیز معتقدند اتفاقات اخیر در عرصه بین‌الملل از جمله ترور شهید سردار سلیمانی توسط آمریکا، همبستگی مردم را در این انتخابات بیشتر کرده است و شاهد حضوری پررنگ‌تر از سال‌های قبل خواهیم بود.
برآیند نظرات مطرح شده در این میزگرد گویای آن است که با استناد به برهه‌های خطیر تاریخی که انفعال، زمینه‌ساز سلطه و دخالت خارجی در کشورمان بوده است و با وجود انتقاد برخی گروه‌ها به روند بررسی صلاحیت‌ها توسط شورای نگهبان، انفعال در انتخابات دوم اسفندماه جایز نیست و اقشار مختلف مردم باید با حضور در پای صندوق‌های اخذ رای، در تعیین سرنوشت خود سهیم باشند.
تمرین پرسش از مردم، مسئولیت‌پذیری اجتماعی را افزایش می‌دهد
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه تمرین پرسیدن از مردم، باعث مسوولیت‌پذیری آنان در تصمیم‌گیری‌ها می‌شود، اظهار کرد: شکل برگزاری گزینشی انتخابات که به هیچ وجه پذیرفتنی نیست و اصرار بر آن پایه‌های نظام را سست و اعتقادات را ضعیف می‌کند، باید اصلاح شود.
علی‌اکبر صفوی افزود: گزینشی عملی کردن در انتخابات به معنای بی‌عدالتی و خودمحوری است و چنانچه این حس در مردم ایجاد شود که مجلس گزینشی است، جمهوریت نظام به خطر می‌افتد.
وی ابراز داشت: امام علی (ع) منتظر مردم نشست و قرآن هم بارها بر خواست مردم تاکید کرده و در این مورد به پیامبر (ص) سفارش کرده است؛ از سوی دیگر بسامد واژه مردم در کلام امام خمینی (ره) بسیار زیاد است؛ اما فضای موجود در کشور عمل هیچ‌یک از این توصیه‌ها را نشان نمی‌دهد و جمهوریت را زیر سوال می‌برد.
این استاد دانشگاه موضوع مهم دیگر را در شرایط کنونی بازگشت به قانون عنوان کرد و گفت: تعریف مقوله‌ای با عنوان "عدم احراز داوطلب نمایندگی" مفهومی دقیق و قانونی ندارد. بسیاری از موارد مشابه نیز باید تصحیح شود و اصلاح آنها نیازمند دخالت مستقیم مسئولان ارشد کشور است.
به اعتقاد صفوی همچنان زمان برای اصلاح امور به ویژه در حوزه انتخابات وجود دارد و نباید پنداشت با حذف گروه‌ها، افراد و طیف‌های مختلف یکدست‌تر پیش می‌رویم؛ چراکه یکدستی موضوعی نیست که بتوان از آن خشنود بود.
وی ادامه داد: نامزدهای تایید صلاحیت شده هم اینگونه برداشت نکنند که فرصت خوبی برای قدرتنمایی یافته‌اند، بلکه آنها باید بگویند متاسفیم که جمع دیگری نتوانستند بیایند تا خواست مردم دقیق‌تر مشخص شود.
اتهام فساد بدون مستندات توجیه عملکرد سلیقه‌ای در رد صلاحیت‌هاست
صفوی اظهار کرد: اینکه اعضای مجلس امروز با اتهام "فساد" تایید صلاحیت نشده‌اند را مثبت نمی‌بینم، بیشتر آن را شبیه یک عوام‌فریبی می‌بینم؛ زیرا این موضوع به توجیهی می‌ماند برای آنکه مردم علت رد صلاحیت‌های گسترده را درک کنند؛ درحالیکه این موارد باید در دادگاه صالحه تایید شود و براساس مستندات باشد، اما بیان ادعای فساد بدون مستندات برای سرپوش‌گذاری و تایید عملکرد سلیقه‌ای در رد صلاحیت گسترده است.
استاد دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه شیراز با بیان اینکه سرنوشت ۸۰ میلیون نفر در دستان افرادی است که به مجلس راه می‌یابند، بیان کرد: رای مردم حق الناس است و خداوند از آن نمیگذرد وهمه باید برای صیانت از آرای مردم چه پس از انتخابات و چه پیش از آن تلاش کنند.
صفوی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ضرورت امیدآفرینی در نسل جوان و به‌ویژه دانشجویان، اظهار داشت: طبیعی است که دانشجویان امروز احساس ناامیدی و بی‌انگیزگی می‌کنند و شاید در شرایط کنونی سخن‌گفتن از امید کمی غیر عادی باشد؛ اما روزنه‌هایی وجود دارد که اگر آنها را دنبال کنیم از شدت ناامیدی کاسته می‌شود.
صفوی، استاد دانشگاه شیراز: رای مردم حق‌الناس است و خدا وند از آن نمیگذرد و همه باید برای صیانت از آرای مردم چه پس از انتخابات و چه پیش از آن تلاش کنند. وی افزود: با روند فعلی نگاه مردم به مسائل روز و آینده مثبت نیست و اگر پیش از برگزاری انتخابات رهبری و سران قوا به اصل موضوع ورود کنند، بسیاری از مسائل حل خواهد شد؛ به هیچ وجه نمی‌پذیرم که شورای نگهبان که نهادی انتصابی است، به تنهایی درباره وضعیت تایید یا رد صلاحیت‌ها تصمیم‌گیری کرده باشد، آن هم تصمیم‌گیری که بخش بزرگی از کشور آن را نمی‌پذیرند.
تایید صلاحیت قطره‌چکانی پذیرفتنی نیست
صفوی ابراز داشت: اینکه شورای نگهبان به‌صورت قطره‌چکانی افراد را تایید کند و با این روش مدعی ایجاد موج امید باشد، قابل قبول نیست و در این راستا، حتی اگر دو ماه انتخابات را به تعویق بیندازیم، اما روند پیشبرد امور را اصلاح کنیم، راهی به گزافه نرفته‌ایم.
این استاد دانشگاه با تاکید بر ضرورت ایجاد همدلی در کشور بیان کرد: تا صبح روز انتخابات زمان برای به تعویق انداختن آن وجود دارد. این مساله چیزی چندان پیچیده نیست و چنانچه تصمیمات اصلاحی صورت نگیرد و بازتاب داده نشود، روز به روز از ارزش و اعتبار مسئولان در چشم مردم و در عرصه‌های جهانی کاسته خواهد شد.
وی با بیان اینکه مردم امروز بسیار آگاه هستند، گفت:آنها در اعتراضات اخیر نشان دادند فشار اقتصادی بسیاری را تحمل می‌کنند و با فرض اینکه مشارکت کنند، با درصد بسیار کمتری در مقایسه با قبل در انتخابات شرکت می‌کنند اما نمی‌توان روی این حضور حساب کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با انتقاد از اینکه بخشی از مردم نان‌خور خارج از روال حکومت هستند، بیان کرد: به دلیل عدم بهره‌گیری از ظرفیت‌های فکری و عقلی و به دلیل سیاسی‌بازی بخشی از مردم نان‌خور شده‌اند و این نان‌خورها را به خیابان و پای صندوق رای کشیدن مانند قرص مسکن عمل می‌کند، درحالیکه مسکن تنها برای کوتاه مدت کاربرد دارد و راه چاره و علاج اصلی نیست.
تاکید بر قوم‌گرایی برای افزایش مشارکت در انتخابات خطرناک است
رییس بخش حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز نیز درباره رنگ و بوی قومی و قبیله‌ای گرفتن انتخابات مجلس هشدار داد و گفت: سیستم برای افزایش مشارکت از شاخصه قومی و قبیله‌ای استفاده می‌کند که اقدامی بسیار خطرناک به‌شمار می‌رود و کمک آن حداقلی است و نتیجه اصلی آن ضربه زدن به منافع ملی و چند پارگی‌های قومی خواهد بود.
ابراهیم عباسی با بیان اینکه فضای انتخاباتی نتوانسته جلوی فساد را بگیرد، ابراز داشت: نمایندگان یا فاسد شدند یا نقش نظارتی را بر عهده نگرفتند، هم‌اکنون بیش از حد محلی‌گرایی تقویت شده و درمقابل، اراده ملی تضعیف شده است که همه این‌ها در ضعف نظام انتخاباتی و نبود هرگونه اراده برای رفع مشکلات ریشه دارد.
وی برای برون رفت از این معضل، اصلاح نظام انتخاباتی را توصیه کرد و افزود: نظام انتخاباتی باید بر اساس جامعه ایران ترسیم شود؛ چراکه هم‌اکنون احزاب تکلیف‌گرا هستند نه حق‌گرا.
عباسی با تاکید بر اینکه باید به گفتمان امام خمینی (ره) بازگردیم، توضیح داد: امام در بن‌بست‌ها هم شورای نگهبان و هم مجلس و هم مسوولان را به مردم ارجاع می‌دهد و تاکید می‌کند که میزان، رای ملت است. رهبری نیز از رای مردم به‌مثابه حق‌الناس یاد می‌کند و باید به خاطر داشت که حق‌الناس در انتخابات تنها مربوط به زمان رای گیری نیست.عباسی، استاد دانشگاه شیراز: در انتخابات ایران مشارکت مهم‌تر از حس رقابت تلقی شود، با آنکه در بسیاری کشورها انتخابات را با رقابت می‌سنجند، نه مشارکت
وی تاکید کرد: گزینه‌های مردم، حق مردم‌اند، درحالیکه فاصله‌ای در گفتمان جمهوری اسلامی ایجاد شده است که سبب شده در انتخابات مشارکت مهم‌تر از حس رقابت تلقی شود، با آنکه در بسیاری کشورها انتخابات را با رقابت می‌سنجند، نه مشارکت.
استاد دانشگاه شیراز فضای رقابتی را راه‌حل گسترش صداها عنوان کرد و بیان داشت: همه مردم باید بتوانند در مجلس نماینده داشته باشند و تجربه نیز نشان داده است در هر مجلسی که حس رقابت بیشتر بوده، مشارکت نیز بیشتر بوده و رابطه‌ای معناداری بین این دو شاخصه وجود دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز انفعال را بدترین عملکرد ممکن در طول تاریخ عنوان کرد و گفت: جامعه در دهه ۱۲۹۰ دچار انفعال شده بود که سبب شد ایران اشغال شود، پدید آمدن فضای رادیکال و غربگرایی شدید رضا شاه در دهه ۱۳۲۰ نیز موجب انفعال شد که درنهایت به کودتای ۲۸ مرداد ختم شد که در آن اختلاف نخبگان در حد اعلا وجود داشت.
عباسی همچنین انفعال را سبب‌ساز افزایش فشار خارجی دانست.
پرسش‌های طبقات متوسط و پایین جامعه درباره شرکت در انتخابات
استاد دانشگاه شیراز عنوان کرد: نگرانی‌های بسیاری نیز درباره کاهش مشارکت مردم در انتخابات وجود دارد و این کاهش در طبقه متوسط محسوس است و انفعال در این طبقه وجود دارد؛ همچنین می‌توان گفت عدم مشارکت به طبقات پایین جامعه نیز تسری یابد و در بین مردم طبقه پایین نیز این پرسش مطرح است که چرا باید در انتخابات شرکت کنیم و کارکرد مجلس چه بوده است.
رییس بخش حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز با اشاره به ضعف عملکرد مجلس دهم گفت: این عدم فعالیت در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی سبب شده مردم نتیجه رای خود را ندانند.
وی با اشاره به اینکه انفعال پیش از این دوره متوجه طبقات متوسط بوده است، عنوان کرد: در انتخابات پیش‌رو عدم مشارکت متوجه طبقات پایین نیز شده است.
عباسی: خروج انتخابات این دوره از دایره معتمدین محلی و گروه‌های سنتی تحت تاثیر اهمیت یافتن فضای مجازی به عنوان مهم ترین مولفه در انتخابات روی داده است.عباسی به خروج انتخابات این دوره از دایره معتمدین محلی و گروه‌های سنتی اشاره کرد و بیان داشت: این مساله تحت تاثیر اهمیت یافتن فضای مجازی به عنوان مهم ترین مولفه در انتخابات روی داده است.
فضای مجازی جای معتمدین و احزاب را در انتخابات گرفته است
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز افزود: در فضای مجازی نمی‌توان آگاهانه انتخاب کرد؛ گرچه اطلاعاتی می‌توان از این فضا به دست آورد، صحت و سقم اطلاعات دریافتی در هاله ای از ابهام است؛ به بیان دیگر می‌توان گفت فضای مجازی در انتخابات هم جای معتمدین را گرفته است و هم جای احزاب را.
وی همچنین درباره امنیت انتخابات نیز ابراز نگرانی کرد و گفت: قومی‌شدن انتخابات، فساد، رد صلاحیت‌ها، فشارهای خارجی و فضاسازی برای تحریم امنیت انتخابات توسط اپوزیسیون برانداز و خارج‌نشین، امنیت انتخابات را هدف گرفته است و امیدواریم مسئولان امر در این حوزه چاره‌اندیشی کنند.
رد صلاحیت گسترده در فارس بر مشارکت حداکثری تاثیرگذار است
عباسی با اشاره به رد صلاحیت‌های گسترده در فارس نیز ابراز داشت: فارس تنها استانی است که بیش از ۵۰ درصد نمایندگان کنونی آن رد صلاحیت شده‌اند و این امر بر مشارکت حداکثری تاثیر جدی خواهد گذاشت.
رییس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه فساد در انتخابات با آنکه موضوعی ملی است، در فارس بسیار پررنگ است، گفت: علت این مساله را باید فردی بودن انتخابات، نبود احزاب و فشارهای اقتصادی دانست.
وی افزود: نامزدها ممکن است به دلیل فشارهای اقتصادی روی نقطه ضعف مردم دست بگذارند و فساد را گسترش دهند و چون ناشناخته هستند رقابتی برای خرید و فروش رای بین خود آنها نیز شکل گیرد.
انگیزه‌های مشارکت مردم در انتخابات مجلس بالاست
از سوی دیگر، دانشیار بخش جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه شیراز معتقد است: با توجه به شهادت شهید قاسم سلیمانی انگیزه‌های مشارکت مردم در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی افزایش یافته و این امیدی است برای اینکه مشارکت گسترده مردم را در پای صندوق‌های رای شاهد باشیم.
سید سعید زاهد زاهدانی نقش رسانه‌ها را در تشویق مردم به حضور در انتخابات بسیار مهم و اساسی برآورد کرد و افزود: یکی دیگر از راه‌ها برای تشویق مردم به حضور در پای صندوق‌های رای، تبیین شرایط امروز است، باید به آنان یادآور شویم ملت ایران در حال تمدن‌سازی است.
وی که به صورت غیرحضوری در میزگرد ایرنا شرکت کرد، ادامه داد: آشکار شده که ما در مقابل آمریکا ایستاده‌ایم و آنها دشمنی خود را به صورت علنی بیان می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که اگر در گذشته شخصیت‌هایی مثل دانشمندان هسته‌ای ما را غیرمستقیم ترور می‌کردند، امروز مستقیم اعلام می‌کنند ما این شخصیت‌ها را ترور کرده‌ایم و این به معنای اعلان جنگ است.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز ادامه داد: در چنین شرایطی تمدن غرب دیگر توان مدیریت دنیا را ندارد، امروز بشر نیازمند تمدن جدیدی است که صلح و امنیت را برای مردم دنیا به ارمغان آورد.
زاهدزاهدانی با بیان اینکه در این شرایط تنها راه نجات دنیا، رجوع به اسلام و تمدن‌سازی اسلامی است که در ایران شکل گرفته، ابراز داشت: از آنجا که آمریکایی‌ها می دانند اگر این نهضت در ایران پا بگیرد و به جهان تسری یابد، بساط آنها برچیده می‌شود تلاش می‌کنند با ما مقابله کنند.
وی اظهارکرد: تمدن جدید بر مبنای یک فرهنگ است که در آن فرهنگ عناصر همدلی و همکاری وجود دارد و درحالیکه فرهنگ غرب براساس غارت و ظلم و دروغ‌گویی است و فرهنگ اسلامی براساس ارزش‌های دینی و الهی بنا شده است.
زاهد زاهدانی، استاد دانشگاه شیراز: فرهنگ ظلم‌ستیزی و مبارزه با فساد در ایران شکل گرفته است می‌توان با این فرهنگ تمدن جدید را ساخت و حضور و مشارکت در انتخابات نیز به معنای رای دادن به این فرهنگ است.این استاد دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه فرهنگ ظلم‌ستیزی و مبارزه با فساد در ایران شکل گرفته، ابراز امیدواری کرد بتوان با این فرهنگ تمدن جدید را ساخت و حضور و مشارکت در انتخابات نیز به معنای رای دادن به این فرهنگ است.
دانشیار بخش جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه شیراز گفت: اسلام تمدن‌ساز است و می‌خواهد تمدن فاسد امروز را به تمدن طاهر و طیب تبدیل کند؛ به همین دلیل هر رای در انتخابات، تمدن‌سازی جدید را تایید می‌کند که اگر این موضوع به خوبی برای مردم تبیین شود،شاهد مشارکت چشم‌گیری خواهیم بود.
زاهد زاهدانی پیش‌بینی کرد که در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی مشارکت مردم بیشتر از سال‌های گذشته باشد.
بعید است اصلاح‌طلبان انتخابات را تحریم کنند
این عضو هیات علمی دانشگاه شیراز همچنین درباره احتمال تحریم انتخابات توسط اصلاح‌طلبان گفت: اصلاح‌طلبان نیز مانند اصولگرایان یک طیف سیاسی هستند که انقلاب اسلامی و نظام را قبول دارند و بعید می‌دانم بخواهند انتخابات را تحریم کنند و در انتخابات شرکت نکنند.
وی با اشاره به اینکه عده‌ای معتقد به لیبرال دموکراسی هستند، اظهار کرد: لیبرال‌دموکراسی همان چیزی است که جمهوری اسلامی مخالف آن است، گروهی نیز مخالف انقلاب اسلامی و وابسته به غرب هستند و در مقابل انقلاب قرار دارند.
این استاد دانشگاه شیراز ادامه داد: حزبی که می‌خواهد از مشارکت مردم در انتخابات جلوگیری کند، در بین این سه دسته قرار دارد؛ چرا که اگر کسی مردم سالاری دینی را قبول داشته باشد بعید می‌دانم انتخابات را تحریم کند.
نظر شما