حریم اصلی ژئوسایت گنبد نمکدان قشم مشخص شد

این رونمایی همزمان با حضور علیرضا اورنگی رییس سازمان امور اراضی کشور در قشم که قرار است گزارشی در این خصوص تهیه و به مسئولان و دستگاههای ذی ربط ارایه کند، انجام شده است.

رییس سازمان امور اراضی کشور چند روزی است که برای بررسی مسائل و حاشیه‌های ایجاد پرورش میگو در نزدیکی ژئوسایت نمکدان در جزیره قشم به سر می‌برد. با این حال، خبرنگاران و اصحاب رسانه موفق به دیدار با وی نشده‌اند.

ظرف یک ماه گذشته یک موج خبری درباره تخریب غار نمکی قشم به دلیل ساخت مزارع میگو در حریم ژئوسایت گنبد نمکدان ایجاد شد. به دنبال آن حساسیت دستگاه‌های مختلف برانگیخته شد تا از تخریب جلوگیری شود. در طول این مدت سازمان منطقه آزاد قشم از ارائه حریم ژئوسایت مذکور خودداری کرد که این امر پرسش‌های مختلفی را برانگیخت.

تخریب ژئوسایت نمکدان قشم؛ از شایعه تا واقعیت(۱)

تخریب ژئوسایت نمکدان قشم؛ از شایعه تا واقعیت(۲)

حضور اورنگی در قشم اما باعث شد که بالاخره سازمان منطقه آزاد قشم نقشه‌ای را که ادعا ‌می‌کند حریم ژئوسایت گنبد نمکی است، را به برای مسوولان مربوط در جلسات مختلف رونمایی کند.

خبرنگار ایرنا، اگرچه موفق به رویت این نقشه شد، اما نتوانست فایلی از آن را تهیه کند. در این نقشه، محدوده گنبد نمکدان به گونه‌ای مشخص شده که هر منطقه‌ای که سازمان منطقه آزاد قشم  نسبت به واگذاری آن اقدام کرده بود، به شکل سوال برانگیزی خارج از محدوده است.

سوالات بسیاری در این باره مطرح می‌‍شود که باید برای آنان پاسخی یافت. برای نمونه محدوده مشخص شده، بسیار وسیع تعیین شده، به گونه ای که همه مزرعه ۳۰۰ هکتاری و بخش بزرگی از مزرعه ۴۹۲ هکتاری در نقشه ارائه شده از سوی سازمان منطقه آزاد قشم ارائه شده، در محدوده حریم ژئوسایت نمکدان قرار دارد.

اظهارات متناقض درباره حریم ژئوسایت گنبد نمکدان

این در حالی است که یکی از سرمایه‌گذاران در مزرعه ۴۹۲ هکتاری در مصاحبه با خبرگزاری‌ها عنوان کرد که مدیر ژئوپارک قشم پیش از شروع کار از این منطقه بازدید و به صورت شفاهی به آن‌ها مجوز داده است.

صالح ناصری گوری افزود: مدیر ژئوپارک در بازدید از اینجا به ما گفت فعالیت در این منطقه هیچ مشکلی ندارد.

وی ادامه داد: تنها دغدغه علیرضا امری کاظمی کوه‌ها بوده و به ما گفته به کوه‌ها دست نزنید.

 امری کاظمی در هشتم بهمن ماه سال جاری در گزارشی که توسط پورتال سازمان منطقه آزاد قشم منتشر شد فاصله مزارع میگو تا حریم گند نمکی را ۳۰۰ متر بیان کرد.

اظهارات وی به شهادت سرمایه گذاران، و همچنین اظهارات منتشر شده وی درباره فاصله ۳۰۰ متری مزرعه ۳۰۰ هکتاری میگو با حریم گنبد نمکدان، هر دو در تناقض آشکاری با نقشه ارائه شده به مسوولان است که تمام یا بخش بزرگی از از دو مزرعه را در حریم سایت ژئوپارک معرفی می‌کند.

در همین گزارش پورتال سازمان منطقه آزاد قشم در روز سه شنبه، هشتم بهمن ماه سال جاری حریم گنبد نمکدان را محدوده ای به وسعت ۳۰۰ کیلومتر شامل ژئوسایت‌های مختلفی همچون غار نمکدان، تنگه چاهکوه، ساحل کارگر و دره تندیس‌ها دانست. امری که به وضوح نشان از تلاش برای گسترده کردن هر چه بیشتر محدوده‌های ژئوسایت‌ها حکایت می‌کند.

مدیر ژئوپارک قشم در گفت وگو با رسانه‌ها عنوان کرده است: مشکل اصلی در نحوه دیگر واگذاری‌ها است که خارج از اختیارات سازمان منطقه آزاد قشم و توسط استان هرمزگان و عمدتا جهاد کشاورزی استان به عنوان متولی شیلات انجام می‌شود.

وی افزود: زمین‌های زیادی از محدوده ژئوپارک، محیط زیست و میراث فرهنگی بدون استعلام واگذار شده که کاربری تعریف شده برای آن‌ها مزارع پرورش میگو بوده است. مساحت این اراضی زیاد است و تغییری که روی چشم‌انداز ایجاد می‌کند بسیار چشمگیر است، اتفاقی هم که در آن منطقه رخ می‌دهد برگشت‌ناپذیر است، یعنی اگر روزی پشیمان شوند دیگر نمی‌توان جبران و یا اصلاح کرد. نگرانی اصلی ما همین است.

نقاط یو.تی.ام در نقشه ارائه شده به مسوولان مشخص نشده است

ضمن آن‌که اعلام نقشه بدون نقاط یو.تی.ام (UTM) هیچ اعتباری ندارد و ساختگی است. چنان که در نقشه‌ای که سازمان منطقه آزاد قشم به مسوولان ارائه کرده، نقاط یو.تی.ام. مشخص نشده است.

با این حال می‌توان پرسید که در صورت صحت این حریم، چرا سازمان منطقه آزاد قشم همان روز نخست این نقشه را به افکار عمومی و مسوولان ارائه نکرد.

پاسخ سرپرست معاونت فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سازمان منطقه آزاد قشم برای ارائه نکردن حریم ژئوسایت گنبد نمکدان البته قابل تامل است.

مرتضی شیخ زاده به خبرنگاران گفت: ژئوپارک زیر مجموعه سازمان منطقه آزاد قشم و حریم آن نزد این سازمان است.

وی افزود: سایر دستگاه‌ها برای مشخص کردن طرح‌های خود باید از سازمان مذکور به عنوان متولی  ژئوپارک و ژئوسایت‌ها  استعلام دریافت کنند.

در این پاسخ چند نکته پنهان است. نخست اینکه این پاسخ اصل شفافیت سازمان منطقه آزاد قشم را زیر سوال می‌برد.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم بارها و از جمله در مردادماه سال جاری و در آیین تجلیل از خبرنگاران خواستار کمک اصحاب رسانه برای شفاف‌سازی هرچه بیشتر عملکرد این سازمان شده بود.

البته حمیدرضا مومنی خواستار اطلاع رسانی تخلفات به شخص وی بود که این امر به دلایل گوناگون امکان تحقق ندارد.

اما می‌توان این مساله را اظهار کرد که ارائه نکردن اطلاعات از سوی این سازمان خود نمونه‌ای از نبود شفافیت در عملکرد آن است.

نکته دوم که در پاسخ سرپرست معاونت فرهنگی سازمان مذکور رخ می نماید، انحصار طلبی است. انحصار طلبی به صورت معمول در محلی رخ می‌دهد که منافع مورد نظر تهدید شده باشد.

نکته‌ سوم که در کنار این اظهارات ضد و نقیض مطرح است، این است که سازمان منطقه آزاد قشم تلاش دارد خود را تنها مرجع قانونی برای صدور مجوز اعلام کند و به نظر می‌رسد، تنها مشکل واگذاری‌ها در غرب جزیره قشم، همین مساله است. گفته‌های مدیر ژئوپارک و همچنین سرپرست معاونت فرهنگی سازمان منطقه آزادقشم با خبرگزاری‌ها تاکید بسیاری بر این مساله دارد که این سازمان به دلیل تفویض اختیار وزرا تنها مرجع معتبر برای صدور مجوز هستند.

معاون فرهنگی سازمان منطقه آزاد قشم به رسانه‌ها گفت: اختیارات مربوط به میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی و محیط زیست از سوی متولی امر طبق ماده ۶٢ قانون احکام دائمی توسعه کشور به مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم تفویض اختیار شده است.

شیخ‌زاده افزود: ما در پیگیری این امور استقلال عمل داریم و ضابط حوزه  میراث فرهنگی و محیط زیست در قشم هستیم.

وی ادامه داد:  بنابراین اگر قرار بر واگذاری اراضی در محدوده این جزیره باشد باید از اداره‌های محیط زیست، میراث فرهنگی و گردشگری و ژئوپارک سازمان منطقه آزاد قشم استعلام گرفته می‌شد که در خصوص پروژه پرورش میگو در حریم گنبد نمکدان این اتفاق نیافتاده است.

مساله‌ی مورد اغفال در این مساله این است که تفویض اختیار یک دستگاه به نهادی دیگر مانند سازمان منطقه آزاد قشم، به معنای سلب اختیار از آن دستگاه نیست. هر وزیر که به سازمان منطقه آزاد قشم تفویض اختیار کرده است، در حقیقت آن سازمان را برای انجام امور خود از مراجعه به وزارتخانه خود معاف کرده است. اما این مساله به این معنی نیست که وزیر یا وزارتخانه متبوع او برای انجام امور خود به استعلام از سازمان منطقه آزاد قشم نیاز داشته باشند.

حریم واقعی ژئوسایت گنبد نمکدان

خبرنگار ایرنا به اسنادی دست یافت که حریم واقعی گنبد نمکدان در آن به وضوح مشخص شده است. در پرونده ثبت گنبد نمکدان به عنوان اثر طبیعی در فهرست آثار ملی پس از بیان مختصات جغرافیایی آن، ۳۰ نقطه به عنوان مختصات نقاط مشخص شده در محدوده اثر بر اساس سیستم UTM مشخص شده اند که در عکس ذیل این نقاط قابل مشاهده است.

با پیاده کردن این نقاط بر روی نقشه این محدوده حاصل می شود:

حال نقاط مشخص شده را به یکدیگر متصل میکنیم تا محدوده گنبد نمکی مشخص شود.

برای نمود بهتر داخل این محدوده را با رنگ زرد رنگ‌آمیزی میکنیم و و بر روی نقشه قرار می دهیم

چنانکه در عکس مشخص است حریم اصلی گنبد نمکدان نه تنها فراتر از دایره معروف در نقشه نمی رود، بلکه بخش‌هایی از دایره روی نقشه که به عنوان گنبد نمکدان معروف شده، نیز در این حریم قرار ندارد.

مساله دیگری که در این پرونده به چشم می‌خورد بحث مساحت این ژئوسایت است. در حالی که سازمان منطقه آزاد قشم در گزارشی که به تاریخ سه شنبه هشتم بهمن ماه درباره گنبد نمکدان بر روی پورتال خود منتشر کرد، مساحت گنبد ژئوسایت گنبد نمکدان را ۳۰۰ کیلومتر مربع بیان کرده بود، در این پرونده مساحت این سایت چهار هزار هکتار (۴۰ کیلومتر مربع) بیان شده است.

اگرچه تا کنون خبرنگار ایرنا موفق به دیدار رییس سازمان اراضی کشور نشده است، اما امید است اورنگی پیش از هر گونه گزارشی به رییس جمهور، از سازمان منطقه آزاد قشم درباره این تناقضات پاسخ بطلبد.