تعداد فوت شدگان صدها برابر تعداد اعلامی دولت است، تمام کادر پزشکان بیمارستان ایکس مبتلا شدند، دولت تمام امکانات را به یک بیمارستان خاص اختصاص می‌دهد، وزارت بهداشت اجازه ورود کیت های تشخیص کرونا را نمیدهد.
اینها نمونه‌هایی از شایعاتی هستند که از لحظات نخست اعلام شیوع ویروس کرونا در ایران منتشر شده است. روز گذشته هم در حالی که مردم در نهایت استرس و نگرانی بودند و هر لحظه بازار داغ شایعه یکی از مسئولان را مجبور به پاسخگویی و شفاف‌سازی می‌کرد یکی از نمایندگان مجلس در اقدامی عجیب مدعی شد تعداد فوتی‌های شهر قم بیش از ۵۰ نفر بوده است، احمد امیرآبادی فراهانی با بیان اینکه روزانه ۱۰ نفر در قم از بین می‌روند، گفته است: تا دیشب حدود ۵۰ نفر به دلیل ابتلا به ویروس کرونا فوت کرده‌اند و وزیر بهداشت در این قضیه مقصر است. متاسفانه سه هفته است کرونا به قم آمده و این موضوع دیر اعلام شده است.» مجموع سخنان نماینده قم که بیشینه آن را هجمه به دولت و زیرسوال بردن اقدامات شامل می شد در همان ساعات ابتدایی در رسانه ها و شبکه‌های مجازی مورد توجه قرار گرفت. حاشیه‌های پس از این سخنان مانند وخامت حال نماینده و ضدعفونی کردن صندلی او، بر دامنه حاشیه ها و شایعه ها افزود و وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را وادار به واکنش کرد.
«ایرج حریرچی» معاون کل وزارت بهداشت که امروز در پیامی ویدیویی اعلام کرد تست کرونای او مثبت اعلام شده، در واکنش به ادعای نماینده قم گفت: «تعداد فوت شده اگر صورت باشد، مخرج تعداد افرادی است که مشکوک هستند و فوتی ما از میان افراد مشکوک نزدیک به یک درصد است. اگر تعداد فوت شدگان قم نصف یا حتی یک چهارم این عدد هم باشد، استعفا می‌دهم.»
به فاصله ساعاتی نماینده قم در حالی اعلام کرد که اسامی چهل نفر از فوت شدگان مورد ادعای خود را به وزارت بهداشت ارائه داده که از پاسخ حریرچی به وی می‌توان دریافت که هیچ مدرکی مانند پرونده پزشکی افراد اعلام شده که نشان دهد بر اثر ویروس کرونا فوت شده اند ارائه نشده است. حریرچی در این زمینه ابتدا تاکید کرده است که افرادی که فوت آنها از سوی وزارت بهداشت و درمان به دلیل ابتلا به کرونا اعلام شده است، همگی داری پرونده پزشکی مشخص هستند و همگی آنها تست مثبت کرونا داشتهاند.»
معاون کل وزیر بهداشت در ادامه تصریح کرده است: آقای امیرآبادی باید ثابت کنند که افراد معرفی شده دارای این ویژگی ها هستند. اگر این گونه بود من با صداقت کامل از سمت خود استعفا می‌دهم ولی اگر اینگونه نبود ایشان هم همینقدر صداقت داشته باشند و با اعتراف به اشتباه خود از نمایدگی مردم شریف قم استعفا دهند. تذکر می‌دهم که انتشار اسامی افراد بیمار و ذکر تشخیص آنها جرم است و برخورد قانونی باید با این موضوع صورت گیرد. علت فوت این افراد بدون ذکر نام را منتشر خواهم کرد.»
رفتارهای سلب کننده اعتماد عمومی
قدر مسلم در ادعای نماینده قم و پاسخ وزارت بهداشت این است که یکی از طرفین حاضر به گفتن حقیقت نیست، تشخیص این موضوع با توجه به بند آخر سخنان حریرچی که گفته است «علت فوت افراد اعلامی از سوی نماینده قم را منتشر خواهد ساخت» و این گزاره که «پرونده پزشکی درباره فوتی‌های مورد ادعای نماینده قم ارائه نشده است»، چندان کار دشواری نیست اما تناقض آماری آنهم درباره موضوعی با اهمیت جان انسان موجب سردرگمی مردم، بی‌اعتمادی آنها به هر دو آمار ارائه شده و افزایش نگرانی‌های آنها از کرونا می‌شود. این موضوعی است که به نظر می رسد حتی برخی مسئولان هم توجه چندانی به‌آن ندارند و با این نوع برخوردهای رسمی نمی‌توان انتظاری از کانال‌های زرد تلگرامی و صفحات اینستاگرامی در ارائه آمار و ارقام تعداد جانباختگان و مبتلایان به این ویروس داشت.
اتهام زنی به دولت به چه قیمتی؟
بخش عمده‌ای از به اصطلاح افشاگری‌ها درباره ابعاد بیماری کرونا در انتقاد از دولت است آن هم در حالی که دولت در صف اول مبارزه با این ویروس قرار دارد. عمده منتقدان هم از رقبای سیاسی و جناحی دولت هستند که با انواع ترفندها از اعلام تعداد غیرواقعی جانباختگان تا اعلام کمبودهای پزشکی عجیب و غریب سعی در تاثیرگذاری بر افکار عمومی جامعه دارند. این میان قطعا و حتما انتقاداتی هم بر دولت و عملکرد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وارد است اما جناحی و سیاسی کردن موضوعات مرتبط با سلامت مردم اعتماد جامعه به همه جریان‌های سیاسی را از بین می برد. به همین دلیل است که «علی ربیعی» سخنگوی دولت در نشست خبری روز دوشنبه تاکید کرد: «در شرایطی هستیم که همه باید کنار یکدیگر و با همدلی کامل به مبارزه با این بیماری برخیزیم. همه باید کنار وزارت بهداشت که امروز در خط اول مقابله با این مساله است، قرار بگیریم. به پزشکان‌مان اعتماد کنیم. از همه احزاب، گروه‌ها و رسانه‌ها می‌خواهم از سیاسی کردن این موضوع اجتناب کنند. از مردم به جد درخواست داریم که همراهی با نظام سلامت ایران را بیش از هر دوره دیگری در زندگی روزمره و کنش اجتماعی خود قرار دهند.»
نکته قابل توجه در اظهارات نماینده قم جمله ای با این مضمون است که ویروس کرونا بیش از سه هفته است که در قم شیوع یافته و به عامل مرگ و میر تبدیل شده است، در صورت صحت این مدعا سوالی که ممکن است در اذهان عمومی شکل بگیرد این است که چرا خود این نماینده در همان هفته نخست اطلاع خود این موضوع را اعلام رسمی نکرده است و آچه عاملی موجب سکوت وی شده است.
پس از پایان انتخابات مجلس که محمل گسترده ای برای انتقاد از دولت به بهانه تبلیغات بود اکنون گروه های سیاسی منتقد که پیروز میدان بی رقیب هم شدند می توانند با اعلام اتمام رقاب‌ت‌های انتخاباتی اگر یار شاطر دولت در این شرایط بحرانی نیستند، با اعلام و اعلان‌های غلط بار خاطر آنها هم نشوند تا با تمام کمبودها و کاستی ها قوه مجریه به عنوان مجری حفاظت از سلامت مردم بتواند خدمات منسجم‌تر ارائه دهد و با مدیریت فضای روانی جامعه از بحرانی تر شدن اوضاع پیشگیری کند. آنچه در هر اظهار نظری باید در ذهن هر مسئولی تداعی شود این است که آرامش روانی کشور مهمتر از بازی‌های جناحی است.
تبعات روحی و جسمی آمارهای متناقض و اظهارات غیرمسئولانه
افزایش رفتارهای خارج از قاعده و تا حدودی نامعقول، پناه بردن به روش‌های هیجانی و خشم آلود برای کاستن از استرس و فشار و گسترش هیجانات منفی در سطح گسنرده از ویژگی‌های دوره بحران است. در این میان گرفتار شدن مردم در چرخه معیوب استرس-کاهش سطح ایمنی بدن - بروز علائم بیماری - افزایش بیشتر استرس و در نهایت بیماری هم از نتایج گریز ناپذیر دوری از عقلانیت جمعی خواهد بود. اگر همه گروه ها بتوانند این چرخه را از همان شروع یعنی میزان استرس در جامعه مدیریت کنند، اخبار صحیح را گسترش دهند و از شایعات بپرهیزند، بدون سند و مدرک سخن نگویند و آمار و ارقامی اگر در اختیار دارند در گام نخست آن را به ستاد مقابله با این بحران ارائه دهند، می‌توان به قطع این دور باطل و چرخه معیوب امیدوار بود.
مدیریت استرس و هیجانات منفی، مسئولیت پذیری در قبال خود و دیگران، پرهیز از شایعه سازی و انتشار شایعات بی اساس و اعتماد به مسئولان برای حل بحران می تواند کرونا را از پای درآورد. اما قرار گرفتن در برابر دولت به بهانه سیاسی وقتی مسوولیت اصلی با اوست نه کمکی به اقبال مردم به سیاسیون می‌کند و نه کشور را از بحران نجات می‌دهد.
نظر شما