کارشناس مسائل منطقه: ناتو تمایلی به حضور در شمال سوریه ندارد

«جعفر حق‌پناه» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، با اشاره به تحولات رخ داده در استان ادلب سوریه گفت: سیاست ترکیه در سوریه بر این پایه استوار است که همچنان بتواند برای آنکه نفوذی برای تعیین سرنوشت و شکل‌دهی ساختارهای آتی سوریه داشته باشد، به حضور نظامی خود در این کشور ادامه دهد. 
وی با بیان اینکه ترکیه پس از موفقیت در عملیات شرق فرات، اولویت خود را بر منطقه ادلب متمرکز کرده است، اظهار داشت: ادلب تنها نقطه‌ای است که همچنان در اختیار شورشیان است که اکثریت آنها مورد حمایت آنکارا هستند و به دلیل مجاورت مرزی این منطقه با ترکیه، آنکارا می‌تواند راحت‌تر از آنها حمایت کند بنابراین ادلب نقطه موازنه‌سازی قدرت ترکیه با روسیه، ایران و حتی ارتش سوریه است. 
این کارشناس مسائل ترکیه ادامه داد: ترکیه زمانی می‌تواند در شکل‌دهی ساختارهای آینده سوریه و سرنوشت آتی این کشور ایفای نقش موثری داشته باشد که کارت بازی در زمین داشته باشد، بنابراین ادلب مهمترین و تاثیرگذارترین نقطه تحت نفوذش است که نمی‌خواهد آن را از دست بدهد. 

ترکیه به هیچ وجه نمی‌خواهد ادلب را از دست بدهد 

حق‌پناه با بیان اینکه روند گذشت زمان موجب شده که از نفوذ ترکیه در ادلب کاسته شده و بر قدرت و نفوذ سوریه افزوده شود، تصریح کرد: آنکارا برای جبران این وضعیت حاضر شده است با انجام عملیات و حضوری با ریسک بالا و حتی در آستانه برخورد نظامی با مسکو، به حضور نظامی خود در ادلب ادامه دهد و به همین خاطر، دست به برخی اقدامات بی‌سابقه همچون اعزام نیرو و تجهیزات نظامی و نقض برخی از توافقات انجام شده با روسیه زده است. 
وی وضعیت منطقه ادلب را شکننده دانست و خاطرنشان کرد: ارتش سوریه در بخش‌های جنوبی استان ادلب در حال پیشروی است که این پیشروی، قابل توجه بوده و مورد حمایت ایران و روسیه است و از طرفی، ترک‌ها در شمال ادلب قرار دارند که نمی‌خواهند به هیچ وجه این منطقه را از دست بدهند. 

آنکارا تمایل رویارویی نظامی با مسکو را ندارد 

این استاد مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران درباره احتمال رویارویی نظامی ترکیه با روسیه هم ابراز داشت: آنکارا تمایلی ندارد با مسکو وارد رویارویی نظامی شود. روس‌ها هم چنین اولویتی را ندارند بنابراین نیروهای نیابتی دو طرف قربانی می‌شوند. روسیه هم اعلام کرد نیروهای نظامی ترکیه در میان شورشیان بوده‌اند و آنکارا این مسئله را به مسکو اعلام نکرده بود هرچند ترک‌ها این مسئله را انکار می‌کنند. 
حق‌پناه با بیان اینکه ترکیه و روسیه هرچند با ریسک بالایی در ادلب عمل می‌کنند اما نهایتا قصد ندارند به سمت جنگ با یکدیگر کشیده شوند، عنوان کرد: ترک‌ها حمایت‌شان را از نیروهای شورشی بیشتر کرده و عملیات‌های نظامی بیشتری علیه اهداف سوری‌ها انجام می‌دهد اما همانطور که گفتم تقابل با نیروهای نیابتی خواهد بود و صحنه نیز بر همین منوال ادامه خواهد یافت. 
وی در مورد برخورد ایران و ترکیه در ادلب هم یادآور شد: ترکیه به هر میزان خود را در مقابل روسیه تنگدست می‌بیند، در مقابل ایران چنین احساسی ندارد که شرایط روابط دوجانبه و وضعیت تحریم‌ها موجب شکل‌گیری چنین تصوری از سوی آنکار نسبت به تهران شده است. آنها در سوریه مانند ایران رفتار می‌کنند. در گذشته هم نیروهای نیابتی مورد حمایت طرفین قبلا با یکدیگر درگیر شده بودند اما در نهایت، وضعیت به شرایط غیرقابل مهار نخواهد رسید هرچند طرفین تلفات خواهند داد. 
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی وضعیت توافقات روند آستانه را  شکننده دانست و بیان کرد: توافق آستانه در حال رسیدن به نقطه پایان است که دو دلیل در این باره موثر بوده است؛ نکته نخست، رویکرد یکجانبه ترک‌ها برای نادیده گرفتن نقش ایران در سوریه و عزم آنها برای پیش بردن امور با روس‌ها است که موجب تقلیل روند آستانه به نشست سوچی شد که به نتیجه هم نرسید. 

روند آستانه بدعتی در نظم بین‌المللی بود 

حق‌پناه افزود: عامل دوم این است که روند آستانه خلاف عادت حل و فصل امور در نظام بین‌الملل و به عبارتی، بدعتی است که بحرانی بدون حضور بازیگران اصلی و مرکز – به عبارتی آمریکا – پایان یابد. این مسئله با روند نظام‌سازی جهانی آمریکا مغایرت دارد و آمریکا برای شکست چنین روندهایی تمام تلاش خود را خواهد کرد. 
وی با بیان اینکه آمریکا از ابتدا نظر مثبتی به روند آستانه نداشت، گفت: آمریکایی‌ها اقدامات زیادی برای برهم زدن توافقات آستانه انجام دادند. نمونه آن، تبانی واشنگتن با آنکارا علیه کردها در عملیات شرق فرات بود که به قیمت تنها گذاشتن تنها متحد سکولار و قدیمی‌شان در منطقه یعنی کردها بود تا از این طریق، ترکیه از روند آستانه جدا شود که موفقیت‌آمیز هم بود. 

مذاکرات ژنو در اولویت تدوین قانون اساسی سوریه قرار می‌گیرد 

این استاد دانشگاه تهران با اشاره به مذاکرات تدوین قانون اساسی در ژنو اظهار داشت: آمریکا در مورد حل بحران سوریه تلاش می‌کند روال متعارف مبتنی بر نظم‌سازی آمریکایی‌محور در راس قرار گیرد و از این پس مذاکرات ژنو در اولویت خواهد بود و تلاش می‌شود تدوین قانون اساسی در ذیل این مذاکرات و نه مذاکرات آستانه پیش رود. 
حق‌پناه در مورد تلاش ترکیه برای فعال کردن و ورود ناتو و آمریکا به مسئله ادلب هم تصریح کرد: ناتو هنوز نسبت به مسئله سوریه فعال نیست و چشم‌انداز آتی فعال شدن آنها هم روشن نیست. اگر ناتو بخواهد بنا به منشور خود در سوریه فعال شود، این مسئله به معنای تقابل با روسیه است که مطلوب ناتو در شرایط کنونی نیست هرچند ماهیت ناتو به خاطر تهدید بلوک شرق در گذشته و روسیه در شرایط کنونی است. 
وی اضافه کرد: مسائل داخلی ناتو و اختلاف درونی تا نامتقارن بودن جنس مداخله در سوریه موجب شده تا ناتو تمایل جدی برای حضور در سوریه نداشته باشد و در این چند روز هم جز حمایت لفظی از ترکیه به عنوان یکی از اعضا، کار دیگری از سوی ناتو انجام نشده است. 
این کارشناس مسائل ترکیه حضور ترکیه در سوریه را غیرقانونی دانست و خاطرنشان کرد: موضع ترکیه هم براساس منشور ملل متحد نیست چراکه بدون رضایت یک کشور، وارد آن شده و حضورش غیرقانونی است. حضور ترکیه در سوریه مبتنی بر حالت تهاجمی است و این کشور متجاوز  محسوب می‌شود. من فکر نمی‌کنم ترکیه امید حمایت عاجلی از ناتو داشته باشد بلکه امیدوار است از طریق حمایت‌های سیاسی آلمان، فرانسه و آمریکا در معادلات با روسیه به قدرت موازنه‌سازی برسد.