مرحوم «سالاریان» سردار فضای مجازی و نرم‌افزارهای اسلامی بود

حجت الاسلام محمدعلی رضایی اصفهانی در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا در مورد مرحوم سالاریان که اخیرا درگذشت، گفت: وی را می توان از بنیانگذاران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) برشمرد که بیش از ۲۵ سال در آن مرکز تلاش کرد و در واقع تحولی در حوزه علمیه قم در زمینه تفسیر قرآن و احادیث شیعه ایجاد کرد.

وی افزود: آن مرحوم یکی از بنیانگذاران نرم‌افزارهای رایانه ‌ی در حوزه علمیه قم بود که به عنوان نمونه می‌توان به آثاری همچون نرمافزار جامع التفاسیر اشاره کرد که بیش از هزار جلد کتاب شامل تفاسیر عمده شیعه و حتی تفاسیر اهل سنت در آن گنجانده شد و علاوه بر جانمایی احادیث مرتبط با هر آیه، امکانی فراهم شده تا هر پژوهشگری بتواند با قدرت جستجوی بالا به مطالب مد نظر خود برسد. 

رئیس مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی از نرم افزار جامع الاحادیث شیعه به عنوان اثری مهم یاد کرد که بیشتر کتاب های حدیثی شیعه را در بردارد. نرم افزار مشکات نیز شامل کتاب های علوم قرآنی شیعه و اهل سنت از دیگر آثار ماندگار این مرکز است که با تلاش های مرحوم سالاریان تولید شد.

بسیاری از کتاب هایی که در این نرم افزارها وجود دارد، در بازار نیست و در واقع هیچ پژوهشگر قرآن و حدیث امروز در ایران نمی تواند بدون استفاده از نرم افزارهای این مرکز یک کار جدی و خوبی را ارائه دهد و معمولا کسانی که بر سر سفره قرآن و حدیث هستند، از نرم افزارهای نور استفاده می کنند.

گنجینه ای بزرگ از معارف قرآنی و حدیثی شیعه

رضایی اصفهانی اظهار داشت: مرحوم سالاریان یکی از سرداران نرم افزاری بود که معمولا رسانه ای نبود ولی محققان و پژوهشگران علوم اسلامی به ویژه کسانی که در فضای پژوهش های قرآنی، حدیثی، فقهی و اصولی، رجالی، عرفان و تاریخ اسلام کار می کنند، با کارهای او آشنا هستند.

وی انتشار مجموعه آثار شهید صدر، مرتضی مطهری و بسیاری دیگر از بزرگان را در قالب نرم افزار به عنوان یادگارهای مرحوم سالاریان دانست و افزود: افرادی همچون سالاریان در مرکز نور توانستند گنجینه بزرگ از معارف بزرگ قرآنی و حدیثی شیعه را ارائه دهند.

این پژوهشگر علوم قرآنی افزود: زمانی که در کنگره های بزرگ می خواستند یک نرم افزار استاندارد و به روز تهیه کنند، سراغ سالاریان می رفتند. مثلا در کنگره بین المللی قرآن و علوم انسانی (مهر ۹۶) که ۴۵ جلد اثر داشت، یک نرم افزار به همت آن مرحوم تولید شد.

وی اضافه کرد: در کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی که زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی بود و من دبیر آن کنگره بودم، مرحوم سالاریان توانست طی ۱۰ روز تمام نیروهای مرکز نور را بسیج کند تا نرم افزار مورد نظر را برای داخل و خارج کشور آماده کند.

راه اندازی بزرگترین بانک مجلات ایران

این عضو هیات علمی جامعه المصطفی ادامه داد: نورمگز یا وبگاه مجلات تخصصی به عنوان بزرگترین بانک هوشمند مجلات و نشریات تخصصی علوم انسانی و اسلامی است که به همت مرحوم سالاریان به زبان های فارسی و عربی راه اندازی شد.

سالاریان توانست به همت همکارانش مجلات ایران را از زمان قاجار جمع آوری کند و شاید بتوان گفت بزرگترین بانک مجلات ایران است. راه اندازی سایت نسخه های خطی شیعه نیز حاصل زحمات آن مرحوم بود که نیمه تمام ماند و امیدواریم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای فرهنگی کمک کنند این کار نیز تکمیل شود.

رقابت نرم افزارهای اسلامی با دنیای غرب

نویسنده تفسیر قرآن مهر گفت: با تلاش های مرحوم سالاریان و همکارانش در مرکز تحقیقات علوم کامپیوتری اسلامی تحول بزرگی در حوزه علمیه قم اتفاق افتاد و اگر این مرکز نبود، ۵۰ سال از دنیای معاصر در حوزه فناوری های الکترونیکی عقب بودیم.

وی افزود: این مرکز توانست حوزه علمیه قم و طلاب و اساتید آن را در زمینه های نرم افزاری روزآمد کند، به گونه ای که بسیاری از نرم افزارهای حدیثی، قرآنی، فقهی و مانند آن با نرم افزارهای دنیا رقابت می کند و حتی می توان گفت یک گام جلوتر هستیم و این افتخار مرهون جهاد علمی این بزرگواران در ۲۵ سال گذشته است که بدون ادعا و سر و صدایی جهاد خاموش و علمی بزرگی را انجام دادند.

استاد جامعه المصطفی اضافه کرد: اگرچه این تلاش های مرهون گروهی بود که در مرکز فعالیت می کردند؛ سالاریان یکی از افراد شاخص بود که بیش از همه وقت می گذاشت و خود را وقف این کار کرده بود. وی در عین حال که استاد و روحانی و مدرس بود، طلبه ها را با علوم رایانه‌ای آشنا می کرد و حتی زمانی که این مباحث را در حوزه شروع کرد، کسی با رایانه آشنا نبود و لذا آن مرحوم با برگزاری دوره های آشنایی با رایانه، اقدام به خرید و توزیع رایانه به صورت قسطی برای طلاب می کرد.

ویژگی های محصولات مرکز نور

رضایی اصفهانی با اشاره به ویژگی های محصولات مرکز تحقیقات علوم کامپیوتری اسلامی نور گفت: متون استفاد شده در نرم‌افزارهای این مرکز به صورت صحیح استفاده شده و بسیار در آن دقت می کردند. این متون بارها بازخوانی می شد تا مطالب را بدون غلط و از صحیح ترین منابع ارائه کنند.

به گفته این پژوهشگر علوم قرآنی، این نرم افزارها به عنوان استاندارد و الگو مطرح شد و از طرف دیگر ارزان بودن آن ها باعث شده تا افراد بیشتری بتوانند از نرم افزارهای نور استفاده کنند.

وی افزود: اولین نرم افزاری که در حوزه مباحث اسلامی در حدود ۲۵ سال پیش تولید شد، معجم فقهی نام داشت که نسخه اول آن بالغ بر۸۰ هزار تومان بود که در آن زمان مبلغ قابل توجهی بود ولی مرکز نور توانست با حمایت برخی نهادها محصولات خود را با ارزان ترین قیمت یعنی کمتر از ۱۰ هزار تومان به ارزش امروزی ارائه کند.

نویسنده کتاب درآمدی بر تفسیر علمی قرآن افزود: محصولات مرکز نور به صورت آسان در دسترس همگان قرار می گیرد و در جهان اسلام و حتی می توان گفت در دنیا محصولات این مرکز مطرح است. البته این توفیقات با حمایت های رهبر معظم انقلاب همراه بود.

وی از مرحوم سالاریان به عنوان مجاهدی یاد کرد که در هشت سال دفاع مقدس اهل جبهه و جنگ بود و افزود: طی ۳۰ سالی که با وی را می شناختم او را انسانی بسیار مودب و اخلاقی یافتم به گونه ای که هیچ گاه از وی عصبانیت یا بداخلاقی ندیدم و انسان بسیار خوش اخلاق و منطقی همچنین بسیار فعال بود.

تلاش سالاریان برای رونمایی از شبکه اینترنت ملی

این پژوهشگر علوم قرآنی افزود: مرحوم سالاریان در شورای عالی فضای مجازی نیز فعالیت داشت و از روزهای آغازین این شورا تلاش می کرد و به دنبال سرمایه گذاری در اینترنت ملی بود؛ به گونه ای که در دوره های مختلف ریاست جمهوری تلاش کرد تا این کار به نتیجه برسد ولی همانگونه که می بینیم هنوز شبکه ملی اطلاعات به صورت کامل آماده نشده در حالی که امروز کشور ما برای استقلال روانی، علمی و اخلاقی به آن نیاز دارد.

وی اظهار امیدواری کرد این کار نهایی شود و مثل کشورهای چین و روسیه که از آسیب های اینترنت و فضای مجازی و حملات مجازی غرب خودشان را نجات داده اند، کشور ما نیز نجات پیدا کند.

رضایی اصفهانی افزود: در مساله ویروس کرونا دیدیم چگونه در فضای مجازی با اعصاب و روان افراد و حتی سلامت مردم بازی می کنند. سالاریان درحدود هفت سال پیش گفت آماده رونمایی از شبکه ملی اینترنت است ولی راه اندازی این طرح هر ساله عقب افتاده و امیدواریم با ایجاد اینترنت ملی یک گام بزرگ در این زمینه برداشته شود تا بتوانیم از امتیازات آن بهره مند شویم.

همانگونه که رهبر انقلاب اشاره کردند، اگر احتمال حمله بیولوژیک در زمینه شیوع ویروس کرونا وجود داشته باشد و قرائنی نیز در کشورهایی مانند روسیه و چین مطرح شده که ممکن است حمله ای از سوی آمریکا و اسراییل باشد، در این صورت باید گفت مرحوم سالاریان در چند جبهه جنگید که یکی جبهه جنگ تحمیلی و دیگرجبهه علمی و همچنین در جنگ بیولوژیک بودو رحلت وی شهادت گونه بوده است.

رضایی افزود: مرحوم سالاریان مدت ها با مشکل بیماری قند رنج روبرو بود؛ به بیماری کرونا مبتلا شد و در شب شهادت امام کاظم (ع) (اول فروردین ۱۳۹۹) در بیمارستان فرقانی قم دار فانی را وداع گفت.

در پی رحلت مرحوم سالاریان قائم ‌مقام اجرایی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور برخی از بزرگان حوزه های علمیه همچون آیت الله علی رضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه و حجت الاسلام حمید شهریاری دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و رئیس مرکز نور پیام تسلیت صادر کردند.

در پیام شهریاری آمده است: سال ها تلاش و مجاهدت او در راه پیشرفت و اعتلای حوزه علمیه قم با استفاده از ابزارهای نوین، این مرد بزرگ را الگویی  برای طلاب علوم دینی در مسیر آموزش و پژوهش فناورانه ساخته بود.

وی افزود: بدون تردید تلاش های بی وقفه او در راه تأسیس شورای عالی فضای مجازی و تحکیم مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در خاطره ها ماندگار است. خدمات بی دریغ و گسترده او به همه دوستان و همکارانش، توشه آخرت او و غبطه ما در روز جزاست.