جشنوارۀ موسیقی نواحی ایران، به‌عنوان فرهنگی‌ترین نماد موسیقی کشور در عرصۀ اجرا و تولید آثار فاخر و ارزشمند موسیقی اقوامِ ایران و با بهره‌گیری از استادان این حوزه و نیز پژوهشگران برجستۀ موسیقی‌شناسی و قوم‌موسیقی‌شناسی در آبان ماه سال گذشته ضمن حفظ کرامت هنر موسیقی اقوام و استادان برجستۀ این حوزه، با برقراری اخلاق حرفه‌ای، فرصت‌های برابر برای شکوفایی و پرورش استعدادهای موسیقی نواحی کشور ایجاد شد و ظرفیت‌های موسیقی نواحی ایرانِ را در سطح منطقه معرفی کرد.
یکی از رویکردهای مهم این جشنواره را باید اهتمام بر تربیت هنرمندان شایسته و متعهد و دارای توان علمی و هنری بالا، آفرینش هنری و نوآوری را برای رسیدن به سربلندی و موفقیت بیشتر هنرمندان موسیقی نواحی کشور در عرصه‌های بین‌المللی برای حال و آینده دانست.
در این دوره مدیران جشنواره که البته بدون ضعف هم نبود، کوشیدند با تعامل با نهادهای اجرایی به رسالت ذاتی خود یعنی هم‌سویی با نیازهای اجتماعی در عرصه‌های مختلف پاسخ دهند. زبان هنرِ موسیقیِ قومی برای افزایش سطح فرهنگ عمومی جامعه و اعتماد توده‌های مردم به هنرمندان صاحب‌نام کشور این مسیر را هموار و آسان خواهد کرد.
دانشگاه در کنار جشنواره
یکی از نکات برجسته در این دوره از جشنواره نگاه پژوهشی به موسیقی نواحی ایران بود که با همکاری دانشگاهیان و اساتید انتوموزیکولوژی ایران و ترکیه برگزار شد. هرچند این نگاه و رویکرد تاکنون خروجی محسوسی نداشته است؛ طبیعت کار پژوهشی به گونه ای است که برای مشاهده خروجی های ملموس و کاربردی آن باید منتظر بود و دید اتنوموزیکولوژیست‌های جوان چه کارنامه ای از خود در این دوره به ثبت خواهند رساند؟
یکی از مواردی که به عنوان انتقاد از این جشنواره بین اهالی رسانه و برخی از کارشناسان مطرح شد، تمرکز برگزاری این جشنواره در کرمان و دبیری احمد صدری در چند دوره گذشته بوده است که در این رابطه محمد الهیاری مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت و گو با خبرنگار موسیقی ایرنا، گفت: باید در نظر داشت مراسم اختتامیه هر جشنواره ای برای سیستم مدیریتی آن در حکم آغاز رایزنی ها و جلسات مربوط به برگزاری دوره بعد جشنواره خواهد بود و میزبانی دوره بعد و تصمیم گیری درباره انتخاب دبیر دوره جدید این جشنواره قطعا از مواردی خواهد بود که در جلسات آتی به آن خواهیم پرداخت.
جشنواره موسیقی نواحی و نهادینه سازی گردشگری فرهنگی
یکی از نکات شایان توجه جشنواره هایی مانند جشنواره موسیقی نواحی با توجه به تنوع گروه های شرکت کننده از اقصی نقاط کشور، پتانسیلی است که این جشنواره ها برای جذب گردشگر در روزهای جشنواره و به دنبال آن گردش اقتصادی و رونق اقتصادی در شهرهای میزبان این جشنواره ها دارد و از این رو برگزاری جشنواره موسیقی نواحی در شهرهای مختلف خواهد توانست رونق گردشگری و گردش اقتصادی مربوط به آن را در هر شهری بهبود ببخشد.
در همین راستا احمد صدری دبیر دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، گفت: موضوع گردشگری فرهنگی هم موضوع مهمی است و فکر می‌کنم جشنواره موسیقی نواحی این ظرفیت را دارد که بتوانیم غیر از ایام برگزاری جشنواره نیز به آن توجه کرده و شاهد شکوفایی هر چه بیشتر موسیقی اقوام ایران باشیم.
موسیقی نواحی تجسم زوایای گوناگونِ یک زندگی کامل در چارچوب فرهنگ سنتی است
محمدرضا درویشی پژوهشگر و یکی از صاحب نظران در عرصه موسیقی نواحی در کتاب خود از میان سکوتها و سکوتها نوشته است:
موسیقی نواحی را بسته به نوع اقلیم و منطقۀ جغرافیایی و باورها و فرهنگ عامه، می‌توان جلوه‌هایی از جشن و سوگواری، عواطف، رقص و پایکوبی، آواها و ترانه‌های کار، عوالم عاشقانه، طبیعت، پیوند و ستیز با دیگران، شور حماسی، نگاه زیبایی‌شناختی، روایت‌های شفاهی، آیین‌های مذهبی و غیرمذهبی و مراسم اجتماعی را در آن به شکلی آشکار دید.
امروزه به دلیل تغییر شرایط و مناسبات جدید اجتماعی، نقشی که موسیقی در گذشته در امور عادی مردم ایفا می‌کرد سست شده است، به گونه‌ای که دیگر در بسیاری مناطق کمتر شاهد پیوند موسیقی با بطن زندگی روزمرۀ مردم هستیم. قطع ارتباط موسیقی با زندگی مردم ابتدا از شهرهای بزرگ شروع شد و به‌تدریج، با اشاعه یافتنش در شهرهای دیگر به روستاها رسید. از طرف دیگر، در روستاها هم به دلیل تغییر مناسبات اجتماعی، ضرورت‌های شکل زندگی جدید و موج مهاجرت روستاییان به شهرها دیگر کمتر می‌توان نشانه‌های بکر بودن زندگی یا باورها را در فرهنگ‌های سنتی جز در موارد استثنایی دید. و این در موسیقی نواحی هم نمود یافته است و دیگر از انتقال سنت‌ها به روش سینه به سینه چندان خبری نیست و وقتی یکی از بزرگان موسیقی از دنیا برود، گنجینۀ نغمه‌های ساز و آوازش هم زیر خاک می‌رود.
مریم قره سو استاد دانشگاه و اتنوموزیکولوژیست در همین رابطه به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: متاسفانه موسیقی نواحی ایران هویتی غیراکادمیک دارد و این نوع موسیقی به واسطه عدم ثبت و ضبط آواها و حتی هنرمندان آن بواسطه برخورداری از فرهنگ شفاهی در گذر زمان از خطر فراموشی و انحراف مصون نیست.
نگاه پژوهشی دستاورد مهم جشنواره دوازدهم موسیقی نواحی
با توجه به تالیفات محمدرضا درویشی و نظرات مریم قره سو می توان دریافت برخورداری جشنواره دوازدهم موسیقی نواحی ایران از بخش پژوهشی و تلاش پژوهشگران در حفظ و ثبت این اثار و گردآوری اسامی هنرمندان موسیقی نواحی که متاسفانه تاکنون بیاری از آنها تجربیات گرانبهای خود را بدون اینکه ثبت و ضبط گردد با خود به زیر خاک برده اند، یکی از دستاوردهای مهم و شایان توجه جشنواره دوازدهم موسیقی نواحی بوده است.
نظر شما