«بهمن آرمان» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا با اشاره به احتمال بروز بحران اقتصادی به دلیل شیوع ویروس کرونا در جهان، به تجربیات گذشته کشورها در خروج از بحران‌های مشابه پرداخت و اظهار کرد: علم اقتصاد در گذشته نشان داده است که راهکارهای لازم برای عبور از بحران‌ها را در اختیار دارد. اگر بخواهیم به چند نمونه آن یعنی بحران سقوط وال‌استریت یا پنجشنبه سیاه که با سقوط بازار سهام در ۲۴ اکتبر سال ۱۹۲۹ آغاز شد اشاره کرد. این پدیده مخرب‌ترین سقوط در تاریخ آمریکا و آغاز رکود بزرگی بود که همه کشورهای صنعتی غربی تحت تأثیر آن قرار گرفتند که بالغ بر ۱۰ سال طول کشید.
این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: کشورهای غربی با اتکا به نظریات اقتصاددانی چون «جان مینارد کینز» توانستند آن بحران را پشت سر بگذارند. بلافاصه بعد از آن جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۳۹ میلادی آغاز شد و در سال ۱۹۴۵ به پایان رسید که عملا از کشور آلمان و بخش‌های بزرگی از فرانسه، ایتالیا و انگلستان چیزی به جا نماند ولی این‌بار هم با طرح مارشال از بحران اقتصادی پساجنگ عبور کردند.
آرمان اضافه کرد: چهار برابر شدن قیمت نفت در دسامبر ۱۹۷۳ یعنی ۶ سال پیش از وقوع انقلاب اسلامی دیگر بحران اقتصادی بزرگ جهان بود که به عنوان واقعه‌ای غیرقابل پیش‌بینی جهان را در حالت شوک و رکود عمیقی قرار داد. این مثال‌ها و نمونه‌ها نمایانگر این واقعیت است که علم اقتصاد برای اینگونه بحران‌ها راهکارهای خاص خود را دارد.
وی یادآور شد: سال ۱۳۹۹ برای ایران سالی معمولی نیست، بلکه در شرایطی است که تحریم‌ها آثار خود را برجا گذاشته، کاهش میزان صادرات و به‌ویژه قیمت آن در بازارهای جهانی و به دنبال آن کاهش قیمت کالاهایی که مستقیما متاثر از قیمت جهانی انرژی هستند، مانند پتروشیمی، فولاد و مس هم در بازارهای جهانی بنا به دلایل گوناگونی - که عوامل و معادلات سیاسی از جمله آن است- بر اقتصاد ایران تاثیر مستقیم گذاشته است.
کاهش ۲۴ درصدی تولید ناخالص داخلی‌آمریکا
آرمان ادامه داد: از سوی دیگر جنگ نفت میان روسیه و عربستان سعودی از یک طرف و شیوع کرونا از سوی دیگر، جهان را با مشکل و بحران جدی اقتصادی مواجه کرده است. طبق پیش‌بینی‌های بانک سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس به عنوان دومین بانک بزرگ سرمایه‌گذاری جهان، تولید ناخالص داخلی آمریکا در سه ماهه دوم سال جاری میلادی ممکن است تا ۲۴ درصد کاهش پیدا کند.
دبیر هیات امنای صندوق ذخیره ارزی دولت اصلاحات با بیان اینکه تعداد کسانی که در آمریکا شغل خود را از دست داده اند، از ۷ میلیون نفر فراتر رفته است، اظهار کرد: ایران هم سه سال پیاپی با رشد منفی اقتصادی مواجه است. از طرف دیگر از اواسط دولت هشتم تاکنون پایین‌ترین نسبت سرمایه‌گذاری به تولید ناخالص داخلی را در خاورمیانه و شمال آفریقا داشته‌ایم، بنابراین انتظار معجزه وجود ندارد ضمن اینکه شرایط برای استفاده از نیروهای خبره، علاقه‌مند، میهن‌دوست و فرهیخته فراهم نیست.
اثری از تکنوکرات‌های مستقل غیرسیاسی در مراکز تصمیم‌گیری دیده نمی‌شود
آرمان خاطرنشان کرد: در این دوره بر خلاف دوران سازندگی اثری از تکنوکرات‌های مستقل غیرسیاسی در مراکز تصمیم‌گیری و مدیریتی دیده نمی‌شود و متاسفانه کار به جایی رسیده که مدیر یک بنگاه اقتصادی بزرگ برای انتخاب مدیران اجرایی خود ناچار است از چندین دستگاه استعلام و اجازه اخذ کند که این دستگاه‌ها نمی‌توانند ارتباط حرفه‌ای با مقوله اقتصاد داشته باشند.
این اقتصاددان اظهار کرد: در حالی که قیمت هر متر مکعب گاز طبیعی قیمت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ۲ و نیم سنت است در ایران هر متر مکعب گاز را طبیعی ۸ سنت قیمت‌گذاری شده است؛ در چنین شرایطی سرمایه‌گذار خارجی به ایران نمی‌آید.
آرمان هزینه تولید هر تن فولاد در ایران را ۱۴ درصد عنوان کرد و افزود: این رقم در عربستان سعودی ۸ درصد و قطر -دارای ذخائر گاز طبیعی - ۴ درصد است. مالیات شرکت‌های تولیدی در اتحادیه اروپا به صورت میانگین برابر با ۱۵ درصد و در ایران ۲۵ درصد است.
وی ادامه داد: طبیعی است که بدون اصلاح این موارد کاری در اقتصاد ایران از حیث جذب سرمایه گذاری پیش نمی‌رود. در تمام کشورهای جهان بازار سرمایه و بورس تامین کننده حدود ۸۰ درصد از منابع مالی سرمایه گذاری‌های جدید است در حالی که در ایران این نسبت به ۵ درصد هم نمی‌رسد.
دولت باید سیستم‌های انگیزشی را برای جلب سرمایه گذاری فعال کند
آرمان با اشاره به محدود بودن منابع دولت برای مقابله با بحران کرونا گفت: زمانی که دولت مارگارت تاچر، اقتصاد ورشکسته انگلستان را تحویل گرفت، حزب سوسیالیست کارگر برای آن کشور اقتصادی باقی نگذاشته بود ولی در همان زمان تونل زیردریایی مانش توسط یک شرکت سهامی عام با هزینه ۹ و نیم میلیون پوند ساخته شد و از طریق خرید سهام توسط ۲۲۰ هزار نفر این کار انجام گرفت. در این شرایط ایران هم دولت باید سیستم‌های انگیزشی را به وجود آورد که سرمایه‌گذاران منابع مالی خود را به آن سمت ببرند.
این کارشناس اقتصادی با طرح این پرسش که چرا مردم سکه و ارز می‌خرند، تشریح کرد: چون این سرمایه‌گذاری جذابیت دارد ولی سرمایه‌گذاری در تولید از جذابیت و اعتماد کافی برخوردار نیست. مثلا برای ساخت بزرگراه نیازی به منابع ارزی نداریم، منابع مالی، تخصص و ابزار آن در کشور موجود است که اگر از طریق یک شرکت سهامی انگیزش ایجاد شود مردم سهام می‌خرند و منابع مالی برای اجرای پروژه تامین می‌شود.
همه اقتصادهای دنیا از کرونا آسیب می‌بینند
آرمان ادامه داد: یکی از مواردی که ایجاد درآمد می‌کند سرمایه گذاری است که نیاز به تعریف سیستم‌های انگیزشی دارد و اگر کسی از درآمد کافی برخوردار باشد به کمک دولت نیاز ندارد. مشکل اساسی اقتصاد ایران این نیست که تحت تاثیر کرونا در چند ماه آینده چه اتفاقی می‌افتد. چون اقتصادهای بزرگ هم در این شرایط کوچکتر می‌شوند، فرانسه به عنوان چهارمین اقتصاد بزرگ جهان اعلام کرده اقتصادش تا ۶ درصد کوچکتر می‌شود بنابراین آسیب اقتصادی برای ایران هم اجتناب ناپذیر است.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اختصاص مبالغی هنگفت توسط اقتصادهای بزرگ برای عبور از بحران کرونا، اظهار کرد: در حال حاضر ایران در روابط مالی و بین المللی شرایط خوبی قرار ندارد، حتی صندوق بین المللی پول حاضر نشده ۵ میلیارد دلار به ایران وام دهد که برای اقتصاد ۴۰۰ میلیارد دلاری ایران رقم بالایی نیست. سرمایه گذاران خارجی در ایران سرمایه گذاری نمی‌کنند. بنابراین نیاز به اصلاحات ساختاری و تعاریف جدید در اقتصاد هستیم.
نظر شما