" کرونا ؛ چالش دعا و طلب شفا "

رایزنی فرهنگی ایران در لبنان در ادامه سلسله نشست‌های فکری در فضای مجازی، دومین نشست از مجموعه نشست‌های «چالش های کرونایی» را عصر سه‌شنبه دوم اردیبهشت‌ ماه، با عنوان «کرونا؛ چالش دعا و طلب شفا» با حضور مجازی شماری از اندیشمندان منطقه برگزار کرد.
این نشست با هدف بررسی آثار معنوی و جسمی دعا و طلب شفا و در فضای مجازی ZOOM برگزار شد و در این نشست سیدجعفر فضل‌ الله، روحانی شیعی لبنان و استاد حوزه و دانشگاه درباره رابطه دعا با قوانین شفا ، کشیش عبدو ابوکسم، رئیس مرکز کاتولیکی رسانه در لبنان از منظر دیدگاه لاهوت مسیحی درباره تأثیر معنوی دعا بر بیماران ، حجت‌الاسلام محمدعلی میرزایی رئیس اندیشکده المصطفی(ص) درباره حتمیت و عدالت در سنن با تأکید بر مسئله شفا و شیخ محمد توفیق البوطی رئیس اتحادیه علمای شام در ارتباط با دیدگاه شریعت اسلامی درباره شفا گرفتن به واسطه دعا دیدگاه های خود را بیان کردند.
مجری این نشست مجازی «خضر نبها»، استاد فلسفه و کلام دانشگاه لبنان بود که وی در ابتدا با اشاره به این که نشست نخست با عنوان «کرونا، داد و ستد عقل و ایمان» برگزار شد، گفت: نشست امروز به بررسی کرونا و چالش دعا و طلب شفا اختصاص دارد.
وی در ادامه از عباس خامه‌یار رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان به خاطر برگزاری این نشست مجازی تقدیر کرد و گفت: مراجع عظام قم و نجف بر رویکرد علمی و پزشکی در شفای بیماران تأکید دارند و علاوه بر آن بر دعا و توسل به خداوند متعال نیز توصیه می‌کنند.
در ادامه رایزن فرهنگی ایران از همه دنبال‌کنندگان این برنامه و کارشناسان و صاحب‌نظران در این روزهای کرونایی تشکر کرد و گفت: ویروس کرونا چالشی گسترده در سطح جهان و تغییر زیادی در بخش‌های مختلف زندگی، محیط زیست، سبک اندیشیدن و.. ایجاد کرده است و امروز سؤالات زیادی در جهان مطرح و چالش‌های زیادی وجود دارد که باید آن ها را مورد بررسی قرار دهیم و نظر و دیدگاه کارشناسان را در این زمینه جویا شویم.
سیدجعفر فضل الله، عالم شیعه لبنانی و استاد حوزه و دانشگاه، نخستین سخنران این نشست بود که با موضوع « رابطه دعا با قوانین شفا » گفت : جهان هستی براساس نگاه دینی و مطابق با سنن و قوانین دینی ایجاد شده است که بر تمام موجودات کنترل و اشراف دارد و این کنترل هم در حرکت ذاتی(تکامل و توسعه) تابع قوانین است و هم در تعامل میان مخلوقات حاکم است.

وی بیان کرد: هنگامی که خداوند متعال انسان را آفرید، خواست که این موجود از آزادی برخوردار باشد، به طوری که اراده انسان در طول اراده تکوینی خداوند قرار دارد. تمامی صفات الهی در آفرینش این جهان و حرکت آن تجلی یافته است و این صفات در قرآن کریم ذکر شده است، اما به هر حال این جهان مبتنی بر قوانین و سنن ثابت است، زیرا خداوند متعال این گونه خواسته است و در کتاب الهی نیز این مسئله تبیین شده است.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه اظهارات خود به مقوله دعا اشاره کرد و گفت: باید این مسئله را درک کنیم که دعا دارای سه بُعد به هم پیوسته است و این ابعاد از یکدیگر جدا نیستند که بُعد اول، بندگی است به این معنا که دعا مظهری از مظاهر بندگی برای خداوند است که این نشات گرفته از احساس انسان به فقر ذاتی به ذات حق تعالی است و یکی از ابزارهایی است که انسان را از طغیان و استکبار باز می‌دارد.
این نوع از دعا برای طلب نیاز و برای دفع بلا و بدی نیست، بلکه این نوع دعا ارتباط با محبوب است و این منجر به حضور الهی در قلب و روح انسان و همچنین ارتقای زندگی انسان می‌شود.
بُعد دوم دعا، بُعد سنتی است به این معنا که دعا طلب از خالق است و اگر طلب از خالق باشد در بُعدی از ابعاد از خداوند چیزی طلب نمی‌کنیم، بلکه از خداوندی طلب می‌کنیم که صفات وی عین ذات اوست. بنابر این ما از خالق، رب، مدبر، حکیم، رحمان و رحیم طلب می‌کنیم. بُعد سنتی از ابعاد اساسی دعا محسوب می‌شود به‌ طوری که دعا حکمت خداوند متعال را نقض نمی‌کند.
سید جعفر فضل الله در ادامه گفت: بُعد سوم بُعد غیبی (متافزیکی) است که در این مقوله نیز برخی تردیدها وجود دارد، به این معنا که حالت ایمانی ارتباط ما با خداوند ایجاب می‌کند که امدادهای غیبی تمامی سنت‌های الهی را نقض کند، این در حالی است که اگر مجموعه‌ای از متون دینی را بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که امدادهای غیبی رخ می‌دهد، اما این امدادهای غیبی سنن را نقض نمی‌کند.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد که می‌توانیم به این نتیجه برسیم که این جهان هستی و این زندگی انسانی تابع سنن و قوانین است و این سنن و قوانین میادین علوم متنوع و میادین توسعه و پیشرفت این علوم است و دعا باید با وضعیت سرمایه‌گذاری بشری در این علوم مطابقت داشته باشد. سوای از این که علوم در جامعه مؤمن یا جامعه غیرمؤمن باشد.
وی در پایان تأکید کرد: بر اساس منطق دینی، دعا بدون استناد به علت‌های طبیعی و پیشگیرانه دعای غیرمستجاب است.

در ادامه این نشست، کشیش عبدو ابوکسم، رئیس مرکز کاتولیکی رسانه در لبنان به تشریح موضع کلیسا نسبت به بیماری و دیدگاه الهیات مسیحیت درباره تأثیر معنوی دعا در بیماری پرداخت و مطالبی از منظر دیدگاه لاهوت مسیحی درباره تأثیر معنوی دعا بر بیماران بیان کرد.

وی با اشاره به این که کلیسا نقش مهمی در نزدیک کردن انسان مؤمن مسیحی به خداوند از طریق دعا و احیای شعایر و آداب و رسوم دینی دارد، گفت: این دعاها در تقویت رابطه مؤمن با خداوند تأثیرگذار است.
ابوکسم گفت: ما امروز در یک بحران بزرگ جهانی زندگی می‌کنیم، به‌طوری که ویروس همه‌گیر کرونا، کشورها و پیروان ادیان مختلف را درگیر کرده است و انسان مؤمن و غیر مؤمن را مبتلا می‌کند و تجربه قوی که ما امروز داریم این است که انسان باید به خداوند برگردد و به قدرت خداوند متعال تکیه کند.
این عالم مسیحی با اشاره به این که میان ایمان و عقل تطابق وجود دارد، گفت: انسان مؤمن کسی است که به نعمت عقل اعتراف می‌کند، چرا که خداوند متعال انسان را با این شاخصه نسبت به سایر موجودات خاص گردانیده است و بنابراین این عقل در خدمت ایمان خواهد بود.
وی گفت: امروز متأسفانه بیشتر کشورها در جهان مادی‌گرا بوده و بر قدرت انسانی تکیه می‌کنند و قدرت الهی را که آفریننده آسمان و زمین است ، فراموش می‌کنند به طوری که ما در سال‌های گذشته شاهد تدوین قانون‌هایی از سوی انسان علیه طبیعت بوده‌ایم که از جمله آن می‌توان به سقط جنین، همجنس بازی و..اشاره کرد.
رئیس مرکز کاتولیکی رسانه در لبنان گفت: بسیاری از پزشکان حتی پزشکان ملحد نیز در این بحران کرونا که تجربه‌ای دردناک است به وجود خداوند متعال اذعان کردند و به ایمان به خدا روی آورند.
وی گفت: ما در این زمان مهم‌ترین مسئله‌ای که به آن نیاز داریم دعا و بازگشت به سوی خداوند است و ما باید در این بحران وجود آمده با اشکال مختلف فقر ناشی از گسترش این ویروس مبارزه کنیم و از نظر معنوی به دعا روی بیاوریم، زیرا دعا ابزار مهمی برای مقابله با این بیماری همه‌گیر است.
این کشیش مسیحی تصریح کرد: در کلسیا و مسیحیت، دعا نقش مهم و محوری برای نابودی این بیماری همه‌گیر دارد و تنها سلاح کلیسا دعا است و کلیسا همچنین بر ضرورت تکیه بر عقل برای تولید تحقیقات و دانش تأکید دارد.

حجت‌الاسلام محمدعلی میرزایی، رئیس اندیشکده المصطفی(ص)، نیز در این نشست مجازی درباره حتمیت و عدالت در سنن با تأکید بر مسئله شفا سخنرانی کرد و گفت: سنن‌شناسی بخشی از هستی‌شناسی و الهیات است، برای این که فعل خداوند متعال محکوم به سنن است، که منظور از فعل اراده الهی نیست بلکه منظور طبیعت است و اما این که آیا اراده خداوند خارج از این سننی که ما از آن در عرصه سلامت، بهداشت و طب و در همه عرصه‌ها یاد می‌کنیم و آن را محکم و متقن و با خطاناپذیری، تخلف‌ناپذیری، قطعیت و حتمیت توصیف می‌کنیم، به چیزی تعلق نمی‌گیرد؛ یک مسئله اساسی و مهم است و ما باید به این خیلی توجه کنیم.

وی افزود: در واقع باید دقت کنیم که خداوند متعال هیچ وقت مقید به سنن طبیعی نیست به این معنا که قدرت خداوند هیچ وقت در محدوده سنن طبیعی محض نیست و او می‌تواند از این سنن عبور کند، این گونه نیست که خدا جز در دایره سنن طبیعی حرکت نکند، سرتاسر قرآن نشان از این دارد که معجزات خداوند متعال برای پیامبران معجزاتی بوده که در واقع این معجزات نشانگر خروج اراده الهی از سنن طبیعی بوده است.

وی ادامه داد، ولادت حضرت عیسی(ع) به هیچ عنوان داخل در سنن طبیعی نیست و ولادت برخی از اولاد پیامبران به نص صریح قرآن خارج از این سنن است، در نتیجه اراده الهی فوق سنن طبیعی است، یعنی این سنن قوانین خلق هستند نه قوانین خالق و خداوند اگر اراده کند بدون هیچ یک از این لوازم شفا می‌دهد.
حجت‌الاسلام میرزایی همچنین به مقوله دعا اشاره کرد و گفت: در یک دسته‌بندی می‌توانیم سه نوع دعا داشته باشیم که یکی دعای عام است که بسیار کلی و عام است که طلب هدایت و طلب سعادت و طلب عاقبت به خیری است و این ها از دعاهایی است که انسان در برابر خداوند آن‌ها را به زبان می‌آورد.
نوع دوم دعا، دعای خاص‌تری است و آن این است که انسان از خداوند توفیق شفا پیدا کردن داشته باشد، اما منظور علاج خارق‌العاده نیست، منظور این است که شما را در پیگیری کردن از داو و دکتر و.. موفق بکند و اسباب طبیعی شفای ما را ایجاد کند.
نوع سوم دعا وقتی که ما از خداوند متعال چیزی را درخواست می‌کنیم که در واقع با اقتضای سنن ناسازگار است.
تردیدی نیست که اگر خداوند متعال اراده بر شفا دادن کسی کند، این اراده تحقق توسط ذات حق تعالی تحقق پیدا می‌کند و در این تردیدی نیست، اما بنای خداوند بر این گونه شفا دادن نیست، گرچه خداوند این مدل شفا را به‌ عنوان کرامتی برای یک نبی خدا یا امام یا ولی الله یا گاهی برای انبیاء به‌ عنوان معجزه قرار داده است، اما بنای خداوند بر این است که انسان‌های مؤمن مبتنی بر سنن الهی در طبیعت و انسانی زندگی کنند نه مبتنی بر کرامات و معجزات، چرا که کرامات و معجزات برای حالات خاص استثنایی و برای تقویت دین الله و تحقق اراده الهی به صورت خاص است و جزو سنن الهی طبیعی که در زندگی مردم ساری و جاری می‌شود، نیست.

شیخ محمد توفیق البوطی، رئیس اتحادیه علمای شام نیز در این وبینار به تبیین دیدگاه شریعت اسلامی درباره شفا گرفتن به واسطه دعا پرداخت و گفت: کرونا تنها یک بیماری یا وبا نیست، در حقیقت زلزله‌ای است که تاریخ نظیر آن را شاهد نبوده است.

وی افزود: این ویروس کوچک اقتصاد دنیا را نابود و مراجع و مراکز معتبر پزشکی دنیا را حیرت زده کرده است و این ویروس عجیبی است که باعث شده که برخی از دولت‌های بزرگ متهم به تولید ساختگی آن ‌شوند.
شیخ البوطی در ادامه با اشاره به این که این ویروس مسیر طبیعی زندگی را متوقف و جوامع را دچار تنگنا و مشکل کرده است، گفت: اسلام در زمینه مقابله با وبا و بیماری دستورالعمل‌ها و ارشاداتی دارد که نخستین ارشاد اسلام در این زمینه پیشگیری است و احکامی در این زمینه دارد و از جمله این که میان طهارت و عبادت ارتباط داده و ما را به صورت کلی به نظافت دعوت کرده است.
وی در این باره توضیح داد: وضو قبل از خواندن نماز، شستن دست‌ها قبل و بعد از خوردن غذا و طهارت کامل هنگام قضای حاجت و..از جمله این موارد است و حتی امروز در جهان غرب نیز دعوت به تعالیم و آموزه‌های دین اسلام در زمینه طهارت و.. می‌شود.
رئیس اتحادیه علمای شام در ادامه گفت: در شریعت اسلام، درمان با دارو تبیین شده، به‌طوری که براساس روایات خداوند هیچ دردی را بدون درمان نیافریده است، همان‌طور که خداوند با ذکر عسل در قرآن آن را به‌عنوان شفا برای مردم معرفی کرده است. همچنین، در سنت نبوی نیز توصیه‌های زیادی از جمله حجامت، خوردن سیاه دانه و.. وجود دارد.
وی گفت: ما امروز به‌ عنوان بخشی از امت انسانی باید به مسئولیت خود در زمینه عمل توصیه‌های نبی مکرم اسلام پایبند باشیم و به وظیفه خود در یافتن دارو برای انواع دردها و بیماری‌ها از جمله کرونا تلاش کنیم.
این عالم مسلمان گفت: نبی مکرم اسلام با وجود همه توصیه‌های بهداشتی از جمله استفاده از داروهای گیاهی و حجامت که داشتند، اما باز هم بر مراجعه به پزشکان تأکید داشتند، زیرا پزشک کسی است که مناسب بودن دارو را برای بیماری و همچنین، اندازه و کیفیت آن را تشخیص می‌دهد.
وی در ادامه با اشاره به این که وبای کرونا مرزهای جهان را در نوردیده و یک زلزله واقعی است، گفت: کرونا زلزله سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دینی است و این در حالی است که غرب نیز برای نجات از این بیماری به کلسیا و مسجد پناه برده است و صدای ناقوس کلیساها با صدای اذان در بسیاری از خیابان‌های اروپا در هم آمیخته است.
وی بیان کرد: این ویروس ساده کشورهای قوی را با داشتن تمامی امکانات، اطلاعات، پول و قدرت نظامی ناتوان کرده و این در واقع مظهری از قهر الهی است و اینجاست که انسان احساس می‌کند که ضعیف است و باید به خداوند متعال برگردد و به درگاه خداوند دعا کند و این تنها خداوند است که می‌توان انسان را نجات دهد.