به دنبال شیوع ویروس کرونا و تعطیلی طولانی مدت مدارس رییس جمهوری، وزیر آموزش پرورش را موظف کرد تا امکان دسترسی عادلانه همه دانش آموزان سراسر کشور به آموزش را در شرایط تعطیلی واحدهای آموزشی فراهم کند، به طوری که هیچ دانش‌آموزی از آموزش محروم نماند.
بر این اساس و برای جبران اثرات ناشی از تعطیلی واحدهای آموزشی، شبکه آموزش دانش آموزان با نام اختصاری "شاد" طراحی شد تا یک شبکه اختصاصی، امن، تعاملی و منحصر به فعالیت‌های آموزشی و مبتنی بر ظرفیت‌های داخلی باشد.
البته نمی توان از نقایص و اشکالاتی که این شبکه دارد غافل شد و هنوز راه طولانی تا تحقق همه اهداف و آرمان های ترسیم شده برای این شبکه نوپا در پیش است ولی همین حرکت و هدایت آموزش در فضای مجازی و بهره گیری از نوعی متفاوت از یاددهی و یادگیری می تواند راه را برای ایده های خلاقانه تر باز کند تا این ابزار در آینده کارآمدتر حضور و بروز داشته باشد.
شاید در ابتدای امر اینگونه به نظر برسد که این شبکه آموزشی ارتباط چهره به چهره و مستقیم میان دانش آموزان با معلمان و مدیران را کمرنگ کند حال آنکه دنیای امروز می طلبد تا انسان ها روش های دیگری از ارتباطات را تجربه کنند و در بستری ماورای آنچه که می توان تصور کرد، با یکدیگر در تعامل باشند.
از زاویه دیگر حضور فیزیکی در کلاس درس هر چند ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد و ارتباط دوسویه میان دانش آموزان با یکدیگر و همچنین دانش آموز با معلم، در لایه های پنهان نه تنها فراگیری علم و دانش را به همراه دارد بلکه از خصوصیات و اخلاق و رفتار همدیگر آموختن وجه دیگری از این ارتباط است همه اینها به جای خود اما حال که ویروس کرونا تلنگری ایجاد کرد تا در بستری غیر از حاضر شدن در مدرسه، آموزش ارائه و دریافت شود این فرصت را باید غنیمت شمرد.
پای آموزش های مجازی آرام آرام و از همان ابتدای ورود این میهمان ناخوانده به کشور به نظام آموزشی باز شد و برخی مدارس با برگزاری کلاس های آنلاین و ارتباط معلمان با دانش آموزان جلوی توقف چرخه آموزش را گرفتند و هر کس با بهره گیری از خلاقیت و امکاناتی که در اختیار داشت از این فضا برای آموزش بهره گرفت و در میانه راه صدا و سیما هم وارد میدان شد و توانست تا حدودی نقش خود را در این چرخه ایفا کند البته این روش ها نیز انتقادها و گله هایی را به دنبال داشت.
این روال و استفاده از روش های مختلف هر یک در جای خود حائز اهمیت بوده و کارآیی لازم اما نه کافی را داشته است ولی در هر صورت جای خالی یک شبکه مختص آموزش در فضای مجازی کاملا احساس می شد شبکه ای که مثل یک خانه امن، فضای مدرسه را با شکل و شمایل دیگری برای دانش آموز و معلم ایجاد کند تا این نحوه آموزش نیز در محک امتحان و آزمایش قرار گرفته و با رفع کاستی ها و پرداختن به نقاط قوت در ادامه بتواند قدرتمندتر در عرصه فضای مجازی ورود پیدا کند و چه بسا بتواند سکان هدایت بخشی از فرایند یاددهی و یادگیری را به عهده بگیرد.
با اعلام رسمی راه اندازی شبکه دانش آموزی شاد توسط وزارت آموزش و پرورش در اواخر فروردین ماه، استان های مختلف یکی یکی پای کار آمدند تا با فراهم کردن بستر مناسب و تا جایی که امکان دارد اکثر دانش آموزان را وارد این شبکه کنند و آنانکه تجهیزات مناسب را در اختیار ندارند و در مناطق محروم زندگی می کنند هم به گونه دیگری از آموزش ها بهره مند شوند تا سال تحصیلی جاری با موفقیت سپری شود.
یکی از مهمترین انتقادهایی که به راه اندازی این شبکه وارد شده فقدان امکانات اینترنتی در مناطق محروم روستایی و دسترسی نداشتن دانش آموزان این مناطق به گوشی های تلفن همراه هوشمند است، موضوعی که از دید متولیان امر آموزش پنهان نماند و برای این گروه از دانش آموزان هم چاره ای اندیشیده شد تا عدالت اجتماعی که همواره مورد تاکید است برقرار شود که از جمله این اقدامات می توان به برگزاری کلاس های حضوری با رعایت موارد بهداشتی و در اختیار قرار دادن جزوه و بسته های آموزشی به آنها اشاره کرد.
وزیر آموزش و پرورش هم پس از ایجاد شبکه شاد در صفحه اینستاگرام خود نوشت: با همت معلمان اجازه نمی‌دهیم دانش آموزی به دلیل دسترسی نداشتن به اینترنت یا ابزار هوشمند از آموختن محروم شود.
محسن حاجی میرزایی با انتشار تصاویری از برگزاری کلاس درس با رعایت فاصله اجتماعی در منطقه دالاهو استان کرمانشاه همچنین نوشت: در مناطقی که دسترسی به اینترنت یا ابزار استفاده از شبکه شاد وجود ندارند، علاوه بر ارسال بسته‌های آموزشی و ارتباط تلفنی، معلمان با حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی مشغول رفع اشکال درسی دانش آموزان هستند.
متولیان امر آموزش در نقاط مختلف کشور نیز به دنبال فعالیت رسمی شبکه شاد، دست به کار شدند تا امکان ثبت نام و عضویت دانش آموزان در این شبکه فراهم شود و در استان های مختلف اقداماتی صورت گرفت تا آنها بتوانند از حداکثر ظرفیت این طرح بهره ببرند هر چند که نمی توان از برخی ایرادات همچون در نظر گرفتن شرایط و امکانات اقتصادی و زندگی دانش آموزان برای دسترسی به این شبکه را نادیده گرفت.
سرپرست مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش چند روز قبل اعلام کرد که ۸۰ تا ۸۵ درصد دانش‌آموزان در سراسر کشور می‌توانند از شاد استفاده کنند برای آنهایی که توان مالی تهیه ابزار مورد نیاز را ندارند، راهکار کمکی داریم و آنها را تجهیز خواهیم کرد؛ به این ماجرا وارد شده‌ایم و در حال جمع‌آوری اطلاعات هستیم و با همراهی مجموعه‌هایی که می‌توانند کمک کنند، ابزار لازم را در اختیار دانش‌آموزان قرار خواهیم داد و این دانش‌آموزان را هم تحت پوشش قرار می‌دهیم.
شرفی درباره ورود دانش‌آموزان اتباع خارجی به شبکه شاد هم گفت: آنها مانند دانش‌آموزان ایرانی هستند و می‌توانند ثبت‌نام کنند و از کدی که برای آنها کارنامه صادر می‌شود برای ثبت‌نام در شاد استفاده کنند.
وی متذکر شد: هم‌اکنون شاد یک ابزار آموزشی است و بعد از بازگشایی مدارس ابزار کمک آموزشی خواهد شد و در ادامه ابزارهای کمک آموزشی که معلم در مدارس می‌تواند از آن استفاده کند به آن اضافه خواهد شد و در تعطیلاتی همچون آلودگی هوا یا بارش برف دیگر نگران تعطیلی کلاس‌های درس نیستیم.
با توجه به اینکه نگرانی خانواده های کم بضاعت و محروم از جاماندن از شبکه دانش آموزی شاد وجود دارد متولیان امر آموزش تدابیری اندیشیدند تا این نگرانی ها برطرف شود به گونه ای که آموزش و پرورش استان البرز با وجود ۵۰۰ هزار دانش آموز تلاش کرد تا نسبت به شناسایی دانش آموزانی که به هر دلیل به کلاس درس فضای مجازی دسترسی ندارند، اقدام کند تا با ارائه راهکارهای مناسب زیر پوشش آموزش معلمان قرار گیرند.
مدیرکل آموزش و پرورش استان البرز دراین رابطه گفت: جمعیت دانش آموزی استان البرز بالا است اما تعداد دانش آموزانی که دسترسی به اینترنت و کلاس های مجازی درس معلمان ندارند، کم است.
سالار قاسمی با بیان اینکه برنامه آموزشی شبکه اجتماعی دانش آموزان در فضای مجازی برای دانش آموزان به دلیل شیوع بیماری کرونا فعال شده افزود: راهنمای استفاده از شبکه اجتماعی شاد، توسط معاونت آموزش ابتدایی و متوسطه به شهرستان‌ها و مناطق تابعه ابلاغ و براساس اطلاعیه‌های صادر شده مراحل اجرایی کار در حال انجام است.
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش البرز نیز با اشاره به اینکه براساس گزارش وزارت آموزش و پرورش تاکنون دانش آموزان و فرهنگیان این استان استقبال بالایی از شبکه شاد داشته اند، خاطرنشان کرد: تاکنون حدود ۹۰ درصد مدارس ابتدایی این استان عضو شبکه اجتماعی شاد شده اند و با پیگیری های انجام شده امکان دسترسی برای دانش آموزان اتباع خارجی نیز فراهم شده است.
محرمعلی الهویی اظهار داشت: با بهره گیری از این شبکه می توان اندیشه های نوینی مانند کلاس درس معکوس تولید محتوای الکترونیک را توسط معلمان دراین شبکه درحد انتظار عملیکرد البته مشکلات جزئی دراین فرآیند با تلاش گروه فناوری آموزش و پرورش بسیاری از اشکالات مرتفع شده یا دردست رفع است.
وی تاکید کرد: دانش آموزان ابتدایی ساکن در روستاهای این استان که دسترسی به فضای مجازی آموزشی ندارند از حمایت آموزش حضوری - بسته ای معلمان برخوردار شدند.
الهویی اظهار داشت: در استان البرز چهار هزار و ۵۰۰ دانش آموز ابتدایی به فضای مجازی دسترسی ندارند و ۸۰ درصد دانش آموزان ابتدایی این استان که در روستاها سکونت دارند از آموزش فضای مجازی بهره مند شده اند و ۲۰ درصد دیگر نیز به همت والای آموزگاران زیر پوشش آموزش برنامه های سیما، حضوری و بسته ای قرار دارند.
وی یادآورشد: ۱۰ نفراز راهبران آموزشی به صورت روزانه به مناطق روستایی که امکان استفاده از فضای مجازی یا آموزش های حضوری را ندارند مراجعه کرده و بسته های آموزشی و کاربرگ های آموزشی را طبق بودجه بندی درسی در اختیار دانش آموزان قرار می دهند.
مدیرکل آموزش و پرورش استان ایلام نیز از بررسی، رصد و حل مشکلات مربوط به آموزش مجازی دانش آموزان این استان خبر داده و افزود: از ۱۰۰ هزار دانش آموزان این استان ۷۹ درصد دانش آموزان مناطق شهری و روستایی زیر پوشش این آموزش ها قرار گرفته اند و ۲۱ درصد باقی مانده که بیشتر مناطق محروم و عشایری استان هستند موجب شده است آموزش یکپارچه مجازی در استان محقق نشود.
رضا زینی وندمقدم اظهار کرد: مناطق فاقد اینترنت در استان شناسایی و به منظور پر کردن خلاء موجود با ارتباط موثر و مستمر با مدیران شهرستان، روزانه فعالیت ها از قبیل ارسال درس نامه ها، پیگیری های مسائل آموزشی توسط کاربران آموزشی، تولید کلیپ و بسته های آموزشی رصد می شود.
وی تصریح کرد: در مناطقی که تحت پوشش اینترنت همراه نیستند در کلاس های چند پایه با تعداد دانش آموزان کم، راهبران و آموزگاران پرتلاش با رعایت تمام پروتکل های بهداشتی به صورت حضوری روند آموزش دانش آموزان را پیگیری و بسته های آموزشی را در اختیار آنان قرار می دهند.
مسوولان آموزشی شهرستان سمیرم در جنوب اصفهان هم اعلام کرده اند که از ۱۰ هزار دانش آموز این شهرستان ۴۰ درصد دانش آموزان ابتدایی، ۳۴ درصد متوسطه اول و ۳۰ درصد فراگیران متوسطه دوم گوشی و اینترنت ندارند.
محمد نادری سمیرمی مدیر آموزش و پرورش سمیرم گفت که برخی از خانواده‌ها حتی تلویزیون هم ندارند تا از مدرسه تلویزیونی ایران استفاده کنند و در بعضی روستاها همچون روستای "چشمه خونی" در جنوب شرق سمیرم حتی از شبکه آموزش سیما هم بی‌بهره‌اند.
وی خاطرنشان کرد: هر چند بسته آموزشی در روستاهای بدون اینترنت سمیرم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام شد اما فقر مالی و اقتصادی برخی خانواده‌ها بویژه در تعدادی از روستاها و خانوارهای عشایر برای خرید گوشی همراه مشکل بزرگ این مناطق است.
کرمانشاه نیز از جمله استان هایی است که دانش آموزانش وارد شبکه شاد شده اند و بنا به گفته مدیرکل آموزش و پرورش کرمانشاه از ۳۲۵ هزار دانش آموزان این استان تاکنون ۵۶ درصد آنها و ۹۵ درصد مدیران، ۸۰ درس کلاس ها، ۷۰ درصد معلمان و ۵۶ درصد دانش آموزان عضو شبکه دانش آموزی شاد شده اند.
مجید یزدان پناه این را هم گفت که حواسشان به دانش آموزانی که از امکانات لازم برای پیوستن به شبکه شاد برخوردار نیستند، هست و تصمیم گرفته شده معلمان با توافق دانش‌آموزان و والدین و رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کلاس درس حاضر شوند و یا اینکه با استفاده از کاربرگ و پیک درسی، محتوای درسی در اختیار دانش آموزان قرار گیرد.
وی این توضیح را هم داد که در برخی از مناطق استان یا زیرساخت اینترنت وجود ندارد و یا برخی از خانواده ها توان مالی برای تهیه گوشی هوشمند ندارند، برهمین اساس برای رعایت عدالت اجتماعی و تحصیلی دانش آموزان باید راهکارهای تازه ای جایگزین شبکه شاد شود به همین دلیل برنامه ریزی شده تا کلاس مدارس روستایی که کمتر از چهار دانش آموز دارند؛ معلم با رعایت نکات بهداشتی و توافق والدین حضور می یابد و برای کلاس های روستایی که بیش از این تعداد دانش آموز داشته باشند کلاس بصورت (تقسیم دانش آموزان به ۲ گروه کم تعداد) نوبتی یک روز در میان دایر شود.
همچنین به گفته مدیرکل آموزش و پرورش کرمانشاه در این استان ۴۰ مدرسه عشایری باتعداد تقریبی ۲۵۰ دانش‌آموز هیچ‌گونه دسترسی به تلویزیون و اینترنت ندارند؛ ضمن اینکه برآورد می‌شود حدود ۲۰ درصد از جمعیت ۶۵ هزار نفری دانش‌آموزان روستایی به دلایلی مانند فقر و یا دسترسی نداشتن به اینترنت امکان استفاده از برنامه شاد را نداشته باشند.
یزدان پناه گفت: کار اتصال به سامانه شاد برای تمام مدارسی که امکانش را داشته اند انجام شده و به صورت رسمی استفاده از این برنامه در استان آغاز شده است؛ اما بخشی از دانش آموزان روستایی و عشایری به دلایلی مانند دسترسی نداشتن به گوشی هوشمند و اینترنت از استفاده از برنامه شاد محروم می مانند.
وی در خصوص تعداد مدارس و دانش آموزان عشایر استان بیان داشت که کرمانشاه ۴۴۲ مدرسه عشایری دارد که از این تعداد ۳۴ مدرسه با ۱۹۸ دانش آموز کوچرو هستند و مسیر حرکت ۳۰ مدرسه در زمان کوچ داخل استان است و چهار مدرسه عشایری با ۶۴ دانش آموز نیز به خارج از استان یعنی به سمت استان های ایلام و خوزستان کوچ می کنند.
وی همچنین آمار دانش آموزان روستاهای استان را ۶۵ هزار و ۲۱۷ نفر اعلام کرد و گفت: احتمال می دهیم که حدود ۲۰ درصد این جمعیت نیز به دلایل مختلف از جمله نداشتن گوشی هوشمند و یا دسترسی نداشتن به اینترنت نتوانند به شبکه آموزشی شاد متصل شوند.
یزدان پناه، تعداد مدارس چند پایه استان را هزار و ۷۶۹ مدرسه با ۳۲ هزار و ۷۹۵ دانش آموز اعلام کرد و گفت: تاکنون سه هزار و ۵۱۷ نفر از این افراد عضو شاد شده اند و برای آن عده از دانش آموزانی که امکان دسترسی به سامانه شاد را نداشته باشند برنامه داریم؛ اول توزیع کاربرگ های آموزشی و دوم نیز توزیع خودآموز بهاری و حضور فیزیکی معلمان در مدارس خواهد بود.
مسوولان آموزش و پرورش مراوه تپه در استان گلستان هم اعلام کرده اند که هر چند شبکه آموزش مجازی "شاد" راهکار اندیشیده شده برای تداوم آموزش مدارس در روزهای تعطیلی ناشی از کرونا است اما محرومیت‌ها و نواقص زیرساختی مخابرات در مراوه‌تپه سبب شده تا ۸۱ درصد جمعیت دانش آموزی این شهرستان مرزی استان گلستان امکان اتصال به این شبکه را نداشته باشند.
بنا به گفته مدیر آموزش و پرورش مراوه تپه این شهرستان مرزی ۱۲ هزار و ۴۶۰ دانش آموز در مقاطع ابتدایی، متوسطه دوره اول و متوسطه دوره دوم دارد که از این تعداد فقط ۱۹ درصد در سامانه آموزش شاد ثبت نام کرده و از مطالب آموزشی ارائه شده توسط معلمان بهره می‌برند.
حضرتقلی دوجی اظهار کرد: از زمان راه‌اندازی شبکه آموزش دانش آموزی (شاد) تمامی مدارس مراوه‌تپه در این شبکه آموزش مجازی ثبت نام کردند و ۷۵ درصد کلاس‌های آموزشی نیز دراین سامانه تشکیل شد.
وی افزود: به سبب برخی مشکلات و محرومیت‌های اقتصادی خانواده‌ها برای خرید تلفن همراه هوشمند با قابلیت نصب برنامه‌های آموزشی، پایین بودن سواد رسانه‌ای والدین، داشتن چند فرزند محصل، اطلاع رسانی نامناسب و مهم تر از همه کمبودهای زیرساختی در حوزه مخابرات و آنتن دهی ضعیف بویژه در مناطق روستایی دورافتاده، تعداد دانش آموزان بهره مند از این شبکه آموزشی اندک است و پوشش مخابراتی تعدادی از روستاهای بخش مرکزی و مناطق کوهستانی بخش گلیداغ این شهرستان ضعیف است و در بیشتر اوقات شبانه روز، ارتباط اینترنتی با قطعی زیاد همراه می شود.
مسوولان آموزشی استان لرستان هم با دارا بودن ۳۵۲ هزار دانش آموز دست به کار شده و با توجه به درنظر گرفتن شرایط موجود و فقدان دسترسی همه دانش آموزان به اینترنت و تلفن هوشمند برای اینکه بتوانند از امکانات شبکه دانش آموزی شاد استفاده کنند اعلام کرده اند که در مناطق محروم فاقد زیرساخت‌های اینترنت برنامه‌های جایگزین آموزشی ارایه می‌شود.
مدیرکل آموزش و پرورش لرستان اعلام کرد که استمرار روند آموزش از طریق توزیع درسنامه ها و تولید محتوای آموزشی و همچنین برگزاری کلاس ها در مدارس با تعداد ۲ یا چند دانش آموز با رعایت پروتکل های بهداشتی در دستور کار قرار دارد.
علیرضا نخعی اظهار داشت که روند آموزش بین ۲ هزار جمعیت دانش آموزی در ززماهرو دور افتاده ترین منطقه لرستان ادامه دارد و با توجه به پراکندگی مدارس و مراکز آموزشی، در مدارس با جمعیت کمتر از پنج نفر دانش آموز کلاس های درس با رعایت فاصله و پروتکل های بهداشتی و حتی در فضای آزاد برگزار می شود و در مدارس با جمعیت بیشتر نیز که امکان برگزاری کلاس‌های درس نبود نیز معلمان و راهبران آموزشی نقش معلمی خود را با تولید و ارسال جزوه و سی دی های آموزشی و همچنین نظارت بر روند تحصیل دانش‌آموزان از طریق ارتباط مستقیم با اولیا و دانش آموزان به خوبی ایفا می کنند.
در کنار اقدامات وزارت آموزش و پرورش برای بهره مندی تمامی دانش آموزان از آموزش، معلمان نیز در این مدت همواره پای کار بوده اند به گونه ای که مهناز گودرزی معلم مدرسه استثنایی مهرورزان بروجرد در پایه دوم دبستان تدریس می کند و امسال اولین سال تدریس خود را با شیوع بیماری کرونا تجربه کرده و دارای ۶ دانش آموز پسر است که فقط سه نفر از آنان توانایی استفاده از فضای مجازی برای درس خواندن را دارند به منزل سه دانش آموز دیگر رفته و به آنها آموزش می دهد.
اما با آغاز فعالیت درسی دانش‌آموزان در پیام رسان شاد، بسیاری از دانش‌آموزان منطقه "قلایی" شهرستان سلسله لرستان با بیش از ۲۰ روستا هم نتوانستند در بستر اینترنت راهی برای یادگیری درس‌های خود پیدا کنند.
مدیر آموزش و پرورش لرستان همچنین گفته ۷۷ درصد مدارس استان به شبکه شاد دسترسی دارند و از ۳۵۲ هزار محصل این دیار ۳۰ هزار دانش آموز استان به دلیل نداشتن تبلت یا گوشی هوشمند از کلاس های اینترنتی و شبکه شاد محروم هستند.
نخعی اعلام کرده آن دسته از دانش آموزان که نمی توانند شاد را در روزهای کرونایی داشته باشند از طریق معلمان مقیم یا رابطان آموزشی جزوات را دریافت می کنند که البته بدون شک با توجه به گستردگی مناطق محروم، شرایط کرونایی و کمبود نیرو احتمال موفقیت این راهکار نیز جای سوال دارد.
در استان آذربایجان غربی و در شهرستان بوکان هم با ۴۳ هزار دانش آموز که ۲ هزار نفر آنان در مناطق روستایی ساکن هستند نیز مسوولان دست به کار شدند و ۲ هزار بسته آموزشی با همکاری گروه‌ها و راهبران آموزشی بین دانش‌آموزان مناطق روستایی این شهرستان که از تلویزیون، اینترنت (فضای مجازی)، دستگاه‌های الکترونیکی و پخش صوتی و تصویری بی‌بهره هستند، توزیع شد.
مدیر آموزش و پرورش بوکان نیز گفت که تاکنون اقلام آموزشی شامل لوح فشرده و جزوه به همراه جلسات توجیهی در سه مرحله در مناطق روستایی توزیع شده که جلسات توجیهی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی از جمله رعایت فاصله اجتماعی، گندزدایی و ضدعفونی کردن فضاهای آموزشی انجام گرفته است.
سلیمان مام‌عزیزی افزود: در شرایط کنونی همکاری و فعالیت همه ارکان تعلیم و تربیت برای استمرار آموزش و فراهم کردن دسترسی همه دانش‌آموزان شهر و روستا به آموزش مناسب و موقعیت‌های یادگیری الزامی بوده و در این راستا آموزش و پرورش از تمام ظرفیت‌های موجود استفاده کرده است.
مدیر آموزش‌وپرورش تکاب نیز درباره وضعیت دانش آموزان به ویژه روستایی در این منطقه برای پیوستن به شبکه شاد گفت که این مشکل را با توزیع بسته‌های شامل محتوای آموزشی مکتوب، صوتی و تصویری بین دانش‌آموزان روستایی این شهرستان که به دلیل کندی سرعت اینترنت و یا نداشتن گوشی تلفن همراه عضو شبکه آموزشی شاد نیستند، توسط معلمان و آموزگاران برطرف کرده اند.
حمید علی‌نیا اظهار داشت: تاکنون بیش از ۷۰ درصد از ۱۳ هزار دانش‌آموز این شهرستان در شبکه آموزشی شاد عضو شده‌اند و آموزگاران مدارس روستایی و راهبران آموزشی تکاب به ۵۰ روستای منطقه اعزام شده و بسته‌هایی شامل جزوه‌های درسی و فایل‌های صوتی و تصویری مربوط به درس‌ها و کتاب‌های مقاطع مختلف تحصیلی را در اختیار دانش‌آموزانی که امکان عضویت در این شبکه را ندارند، قرار داده اند.
وی با اشاره به شناسایی دانش‌آموزان غیرعضو در شبکه آموزشی شاد، بیان کرد: در برخی از روستاها به دلیل دسترسی نداشتن مناسب به اینترنت و یا سرعت پایین آن، دانش‌آموزان موفق به عضویت در شبکه آموزشی شاد نشدند اما با اهتمامی که از سوی آموزش و پرورش تکاب انجام شد، تمام محتوای آموزشی موردنیاز بر اساس برنامه زمانبندی و منطبق بر آموزش‌های شبکه شاد به دانش‌آموزان مناطق روستایی در قالب بسته‌های مختلف آموزشی ارائه شد.
مدیر آموزش و پرورش ماکو هم اعلام کرد: در راستای عدالت آموزشی، ۳۱ هزار و ۶۰۸ برگ بسته آموزشی چاپ و بین سه هزار و ۹۵ دانش‌آموز روستایی و عشایری محروم این شهرستان که به اینترنتی دسترسی ندارند توزیع شده است.
نادر بهرامی با اشاره به اینکه با آغاز به کار شبکه شاد ۱۰۰ درصد معلمان شهری در این شبکه حضور فعال دارند، افزود: حدود ۹۰ کلاس ابتدایی عشایری شهرستان به علت دسترسی‌نداشتن به گوشی هوشمند و اینترنت از این شبکه بی‌بهره هستند ولی معلمان عشایری با جدیت هر روز در محل با تولید بسته‌های آموزشی و محتوایی سعی می کنند، هیچ دانش آموزی از چرخه آموزشی دور نماند.
اما در این میان معلمانی هم هستند که در کنار خلاقیت برای ارائه آموزش در روزهای کرونایی به دانش آموزان در فداکاری و از خودگذشتگی نیز سنگ تمام گذاشته اند از جمله این معلمان خانم «سرقینی»، معلمی در اهر است که ضمن پیگیری حضوری درس‌های دانش آموز خود با خرید یک دستگاه تلویزیون امکان استفاده از برنامه های آموزشی شبکه چهار و آموزش را برای آنها فراهم کرده است هر چند دسترسی این گروه از دانش آموزان به شبکه شاد آرزویی دست نیافتنی است اما داشتن تلویزیون هم می تواند در این شرایط و تعطیلی مدارس به دلیل شیوع ویروس کرونا آنها را به چرخه آموزش بازگرداند.
همچنین مدیر آموزش و پرورش شاهین‌دژ در استان آذربایجان غربی هم اعلام کرد که ۴۴.۵ درصد از مجموع ۱۴ هزار دانش‌آموز سه مقطع تحصیلی مدارس این شهرستان در سامانه آموزشی شاد ثبت‌نام کرده‌اندو سه درصد دانش آموزان مناطق روستایی و صعب العبور شاهین‌دژ از هیج گونه امکانات تصویری و اینترنتی برخوردار نیستند که با توزیع بسته‌های آموزشی و حضور معلم در قالب کلاس‌های چند نفره ضمن رعایت پروتکل‌های بهداشتی امر آموزش در این مناطق جریان دارد.
سیاوش اسعدی دلیل عضو نشدن تعدادی از دانش‌آموزان را مشکل اینترنت، نبود موبایل هوشمند و تبلت در خانواده‌ها، ضعف مالی و کم‌برخوردار بودن والدین و همچنین نا آشنایی والدین و دانش‌آموزان در خصوص نصب سامانه شاد عنوان کرده است.
هر چند مدیرکل آموزش و پرورش استان کرمان گفته است که شبکه اجتماعی شاد به عنوان فرصتی برای گسترش آموزش های مجازی در آموزش و پرورش است اما بر این موضوع نیز تاکید کرده که هدف‌گذاری برای پوشش حداکثری دانش‌آموزان در شبکه شاد با مد نظر قرار دادن شرایط موجود ضروری است، مسئله ای که باید تامل بیشتری بر آن داشت چرا که بسیاری از دانش آموزان در این استان امکان دسترسی به اینترنت و تلفن همراه را ندارند به گونه ای که دانش آموزان بیش از ۴۰۰ خانواده قلعه گنج در جنوب استان کرمان هم از پوشش مناسب اینترنت و درآمد کافی برای خرید گوشی هوشمند محروم هستند.
این مشکل همچنین گریبانگیر ۱۲۰ دانش آموز روستای مزرعه شهید بهشتی بخش چاه دادخدا هم هست که برای دسترسی این دانش آموزان به آموزش در فضای مجازی سعید احمدی مدیر آموزش و پرورش قلعه‌گنج اظهار داشت: در بخش چاه دادخدا و همچنین روستاهای اطراف رمشک از جمله روستای ناگ و اشکوتیه به دلیل نبود آنتن‌دهی خطوط تلفن همراه و اینترنت، راهبران آموزشی با مراجعه حضوری به خانه‌ها بسته‌های آموزشی را بین دانش‌آموزان روستایی توزیع می‌کنند و یا معلم در طول هفته از طریق تشکیل کلاس‌های محدود و موقتی در فضای باز و با رعایت فاصله به دانش‌آموزان درس می‌دهد.
البته در این میان معلمان خیرخواه و نیک اندیش هم در کنار ارائه آموزش به صورت حضوری در مناطق محروم و روستایی دست به کارهای ماندگاری زده اند تا ثابت کنند که ایثار و فداکاری تنها در کلاس درس و لابلای کتاب های درسی جا خوش نکرده است یکی از این موارد معلمی در منطقه کشکوئیه استان کرمان است که در اقدامی خیر خواهانه حقوق ۴ ماه خود را برای خرید چهار دستگاه تلفن همراه هوشمند به ارزش ۱۱۰ میلیون ریال برای دانش‌آموزان کلاس خود هزینه کرد تا در روند آموزش آنها در شرایط تعطیلی مدارس به علت شیوع ویروس کرونا خللی ایجاد نشود.
همچنین با تلاش و پیگیری مدارس و با همکاری خیرین نیک اندیش و سخاوتمند منطقه کشکوئیه و در راستای یاری رساندن به امر آموزش در دوران شیوع بیماری کرونا، تاکنون ۱۸ دستگاه تلفن همراه هوشمند در مجموع به ارزش ۴۵۰ میلیون ریال تهیه و به دانش آموزان بی بضاعت منطقه اهدا شده است.
در خراسان شمالی هم هستند دانش آموزانی که از آموزش های مجازی به دلیل محرومیت در دسترسی به اینترنت بی بهره هستند به گونه ای که مدیر آموزش و پرورش فاروج اعلام کرد: از هشت هزار و ۵۰۰ دانش آموز این شهرستان، ۸۰ درصد آنها امکان استفاده از شبکه اینترنت را دارند و در عین حال هزار و ۲۲۰ دانش‌آموز روستایی آن به دلیل محرومیت از دسترسی به اینترنت، امکان استفاده از آموزش‌های مجازی و شبکه آموزش دانش‌آموزی (شاد) را ندارند.
خلیلی ذوقی با اشاره به اینکه دانش آموزان متوسطه مزبور در نقاط برخوردار از اینترنت سکونت دارند، گفت: از سوی سرگروه آموزشی، راهبران و مدیر آموزگاران بسته های آموزشی مکتوب و خودخوان تهیه و در حال توزیع بین دانش آموزان محروم از اینترنت با رعایت پروتکل های بهداشتی است.
وی استفاده از برنامه های آموزشی صوتی و تصویری، شبکه های صدا و سیما، بسته های آموزشی مکتوب در قالب درسنامه خودآموز، استفاده از دستگاه های پخش خانگی، افراد باسواد خانواده ها برای تدریس به فرزندان براساس بانک اطلاعاتی اولیا را برای استمرار آموزش ها از برنامه های شهرستان برشمرد.
علی متقیان رییس آموزش و پرورش استثنایی خراسان شمالی هم درباره وضعیت پیوستن دانش آموزان این استان به شبکه شاد توضیح داد: تمام معلمان و مدیران این مجموعه عضو شبکه اجتماعی دانش‌آموز (شاد) شده‌اند اما شمار زیادی از دانش‌آموزان هنوز این برنامه را نصب نکرده‌اند و کلاس های چندپایه هنوز در تشکیل کلاس با مشکل روبه رو هستند.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی نیز درباره وضعیت دانش آموزان این استان در استفاده از آموزش مجازی گفت: حدود ۶۰ درصد از مجموع یک میلیون و ۳۰۰ هزار دانش‌آموز این استان در مقاطع مختلف از ظرفیت آموزش مجازی بهره‌مند هستند و البته هنوز در برخی مناطق و حوزه‌های آموزشی زیرساخت‌ها ضعیف و محور اصلی آموزش مجازی یعنی اینترنت دچار اختلال است یا وجود ندارد.
قاسمعلی خدابنده افزود: در کنار همه آموزش‌های مجازی، آنلاین و آفلاین، سامانه اجتماعی شاد نیز در این استان فعال شده و دانش‌آموزان مقطع ابتدایی در حال استفاده و دانش‌آموزان متوسطه نیز در مراحل تشکیل کلاس در این شبکه هستند.
خدابنده پیش بینی کرده که بیش از ۹۰ درصد دانش‌آموزان استان بتوانند از این شبکه آموزشی استفاده کرده و آموزش‌های خود را دریافت کنند.
وی همچنین با بیان اینکه این استان دارای حدود ۱۰ هزار مدرسه است، این مطلب را هم اعلام کرد که تا پیش از این حدود هشت هزار مدرسه در استان از نعمت و زیرساخت‌های لازم برای استفاده از اینترنت برخوردار و بیش از ۲ هزار مدرسه فاقد اینترنت بودند که در پی رایزنی‌های مداوم و پیگیری‌های مجدانه تا پایان فروردین ماه ۷۶۰ مدرسه به همت استانداری و متولیان امر از نعمت اینترنت بهره‌مند شدند.
در آبادان نیز در کنار آموزش از طریق شبکه شاد معلمان تلاش کرده اند با استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی گروه‌هایی دانش‌آموزی تشکیل داده و با دانش‌آموزان و والدین در ارتباط باشند و محتوای درسی را در فضای مجازی آموزش دهند.
حبیب‌الله رمضانی مدیر آموزش و پرورش آبادان با اشاره به اینکه در ایام شیوع ویروس کرونا آموزش ۶۳ هزار و ۸۲۰ دانش آموزان در آبادان متوقف نشده، بیان کرد که ۲ هزار و ۱۳۶ معلم از طریق فضای مجازی به دانش آموزان این شهرستان آموزش می‌دهند.
ضعیف بودن زیرساخت‌های مخابراتی، دسترسی نداشتن به اینترنت در بیشتر مناطق روستایی، مشکلات مالی خانواده‌ها، نداشتن گوشی هوشمند تلفن همراه و تبلت برای دانش‌آموزان، همراهی نکردن برخی خانواده‌ها و وجود مشکلات سیستمی در فراینده راه‌اندازی سامانه شاد از مهمترین مشکلات دانش آموزان جنوب سیستان و بلوچستان و والدین آنان برای دسترسی به این سامانه است، مسائلی که باعث گلایه خانواده ها و معلمان این منطقه شده است.
بر اساس اعلام همایون امیری مدیر آموزش و پرورش چابهار تاکنون ۲۱ هزار و ۱۲ دانش آموز مقطع ابتدایی ومتوسطه در ۲۰۵ مدرسه در شبکه اجتماعی شاد فعال وثبت نام کرده اند و معلمان فعال نیز یک هزار و ۲۸۴ نفر هستند اما در عین حال وی گفته است که ۱۷۳ معلم و ۱۹ هزار و ۸۱۰ دانش‌آموز نیز برای نام نویسی به شبکه شاد دسترسی ندارند که این امر به دلیل نبود اینترنت و مشکلات مالی خانواده‌ها برای بهره‌مندی از تلفن همراه هوشمند امکانپذیر نبوده است.
ساره باور مدیر آموزش و پرورش نیکشهر با اشاره به اینکه ۱۳ روستای منطقه گرگان از توابع دهستان مهبان و یا روستاهای حوزه داروکان تاکنون حتی از تلفن محروم هستند نیز اظهار داشت: با توجه به رفع اشکالات تدریجی سامانه شبکه آموزشی شاد تا امروز ۸۷۳ معلم تقریبا ۷۸ درصد معلمان فعال در شبکه و ۴۸ درصد مدیران فعال در سامانه شاد و ۲۲.۱۸ درصد دانش آموزان فعال به این شبکه دسترسی دارند و از مجموع حدود ۱۴ هزار دانش‌آموز تاکنون سه هزار و ۷۵۲ دانش‌آموز در نیکشهر شبکه اجتماعی شاد را نصب کرده و فعال هستند.
انور بادپا مدیر آموزش وپرورش دشتیاری نیز اظهار داشت: از مجموع حدود ۴۰ هزار دانش‌آموز تاکنون حدود ۴۴۲ معلم و یکهزار و ۲۳۰ دانش آموز در شبکه اجتماعی شاد فعال هستند و برخی دانش آموزان از طریق تلویزیون و برخی دیگر در سایر شبکه‌های اجتماعی فعال هستند ولی بیشتر آنها دسترسی به تلفن و اینترنت ندارند.
آنچه که در میان فرایند فعالیت شبکه دانش آموزی شاد بیش از هر چیز به چشم می خورد کمبود امکانات استفاده از آموزش های مجازی برای دانش آموزان مناطق محروم و برخی روستاها است، موضوعی که گریبان هزار و ۲۲۰ دانش آموز روستایی شهرستان فاروج را هم گرفته و بنا به گفته مدیر آموزش و پرورش فاروج باعث شده تا برنامه های آموزشی صوتی و تصویری، شبکه های صدا و سیما، بسته های آموزشی مکتوب در قالب درسنامه خودآموز، دستگاه های پخش خانگی، افراد باسواد خانواده ها برای تدریس به فرزندان براساس بانک اطلاعاتی اولیا برای استمرار آموزش ها مورد استفاده قرار گیرد.
خلیلی ذوقی جمعیت دانش آموزی این شهرستان را ۸ هزار و ۵۰۰ نفر عنوان کرده و افزود: ۸۰ درصد این دانش آموزان به شبکه اینترنت دسترسی دارند.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین نیز از مشکلات فراروی دسترسی به شبکه دانش آموزی شاد سخن به میان آورده و گفت: سامانه شبکه اجتماعی دانش آموزان (شاد) اقدامی بسیار ارزشمند و گام بلندی در راستای آموزش‌های غیرحضوری سیستم آموزشی محسوب می‌شود اما برای آموزش مجازی نیازمند به گوشی و یا تبلت هوشمند هستیم در حالی که این امکان برای تمامی دانش آموزان استان فراهم نیست.
مریم بیدخام دانش آموزان در بسیاری از مناطق کمتر توسعه یافته استان قزوین امکان دسترسی به گوشی‌های هوشمند و یا تبلت را ندارند و این موضوع استفاده از سامانه شاد را با چالش جدی مواجه کرده است.
وی اظهار داشت: فقدان اشراف برخی از خانواده‌ها به فضای مجازی و هزینه‌های مربوط به خدمات اینترنتی از دیگر موارد قابل تامل در این راستا است که برای بهره‌مندی عادلانه دانش آموزان در تمامی مناطق کم برخوردار، باید تدابیر لازم اتخاذ شود.
اما آمارها از استان مازندران برای دسترسی دانش آموزان به آموزش های مجازی امیدوارکننده است به گونه ای که معاون متوسطه آموزش و پرورش مازندران اعلام کرده که بیش از ۹۵ درصد دانش‌آموزان پایه متوسطه اول و دوم استان اکنون از آموزش مجازی برخوردار هستند.
اسفندیار نظری اظهار داشت: وجود فضای مجازی توانست کمک بزرگی برای تداوم آموزش فراهم کند و با وجود عدم مهارت و آموزش معلمان و دانش آموزان در کاربری تحصیلی این فضا ، توانستیم در مدت کوتاه مدرسه را به فضای مجازی منتقل کنیم.
بنا به گفته وی بر اساس آخرین پایش در میان دانش آموزان متوسطه فقط تعداد ۱۴ هزار و ۹۷۰ نفر از تجهیزات ودسترسی از آموزش مجازی محروم هستند و با روش های دیگر آموزش می‌بینند.
وی با اشاره به تحصیل ۲۷۰ هزار دانش آموز مقطع متوسطه اول و دوم گفت: تنها پنج درصد از این دانش آموز به دلایلی همچون مشکلات اقتصادی خانواده و زندگی در مناطق کوهستانی و دور افتاده، فاقد دسترسی به آموزش مجازی یا امکاناتی مانند موبایل یا شبکه اینترنتی برای برخورداری از آموزش در فضای مجازی بودند.
معاون آموزش و پرورش مازندران گفت: در این راستا برای جلوگیری از عقب افتادگی تحصیلی این تعداد دانش آموز با هزینه آموزش و پرورش و اعتبارات دولتی اقداماتی صورت گرفت که تقریبا اکنون پوشش تحصیلی از راه دور مازندران در مقطع متوسطه را به ۱۰۰ درصد رسانده است.
نظری تهیه ۱۹۹ دستگاه دیجیتال گیرنده تلویزیونی و اهدا به دانش آموزان برای دسترسی به شبکه آموزش ، تهیه و تولید ۱۱ هزار و ۶۳۴ جلد درسنامه و ارائه به دانش آموزان ، تحویل فیلم آموزشی تهیه شده توسط معلمان به سه هزار و ۹۸۷ دانش آموز را از جمله اقدامات درراستای تداوم تحصیلی این گروه از دانش آموزان عنوان کرده و همچنین گفته است: در این مدت به دلیل محرومیت این دانش آموزان از آموزش مجازی تعداد ۲ هزار و ۸۵۳ نفر از معلمان در تدوین درسنامه و فیلم آموزشی و یا حضور در منازل دانش آموزان با رعایت کامل موارد بهداشتی جهت ارائه تدریس همکاری کردند.
اما در بوشهر نیز بنا بر اظهارات معاون آموزش متوسطه اداره‌کل آموزش و پرورش این استان ۲هزار دانش‌آموز مقطع متوسطه شناسایی شده‌اند که به علت نداشتن اینترنت یا گوشی تلفن همراه هوشمند به شبکه آموزشی دانش‌آموزی (شاد) دسترسی ندارند.
حسین درتاج افزود: به همین دلیل بسته‌های آموزشی برای این دانش‌آموزان فراهم و در اختیار آنان قرار می‌گیرد که در این ارتباط تاکنون بسته‌های آموزشی مقطع متوسطه اول آماده شده و برای متوسطه دوم نیز در دست تهیه است.
وی یادآور شد: براساس آمارها تاکنون بیش از ۹۵درصد از مدیران مدارس و ۷۰ درصد از دانش‌آموزان استان بوشهر یا خود وارد و عضو شبکه آموزشی دانش آموزی شده و یا از سوی مدیران به کلاس‌ها اضافه شده‌اند.
در ساوه نیز آموزش و پرورش تلاش کرد که با اجرای دستورالعمل های وزارت متبوعش نسبت به تداوم آموزش در فضای مجازی کمک کند و به مدارس هم تاکید شد که فرایند آموزش در فضای مجازی را باید با جدیت دنبال کنند اما همچنان شاهد شرایط ایده آلی نیستیم و در برخی موارد گلایه های شهروندان از وضعیت آموزشی فرزندان خود و در مواردی هم قدردانی و تمجید والدین از متولیان مدارس و معلمان را شاهد هستیم.
نکته قابل تامل و مهم دیگری که در این خصوص وجود دارد این است که وضعیت اینترنت به خصوص در بسیاری از روستاهای بخش مرکزی و نوبران از توابع شهرستان ساوه هم چندان تعریفی ندارد.
کیوان گودرزی راد بخشدار مرکزی ساوه در این رابطه گفت: دانش آموزان در برخی از روستاهای بخش مرکزی به دلیل نداشتن اینترنت نمی توانند از آموزش مجازی استفاده کنند.
اما بخشدار نوبران ساوه اعلام کرد که در شهرهای غرق آباد، نوبران و روستاهای بزرگ این بخش روند آموزش مجازی برقرار است و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
«یوسف حیدری» افزود: در برخی روستاها مشکل ضعف اینترنت داریم که از سوی رئیس آموزش و پرورش این بخش در نامه ای منعکس شد و مراتب هم برای چاره اندیشی به فرمانداری و شرکت مخابرات ساوه ارجاع شد.
مدیر آموزش و پرورش مهاباد هم اعلام کرد: تاکنون ۴۳ درصد از ۴۳ هزار دانش‌آموز این شهرستان در نرم‌افزار شبکه اجتماعی دانش‌آموزی (شاد) عضو شده‌اند.
کامبیز شاوله با انتقاد از استقبال کم والدین از این نرم‌افزار آموزشی اظهار داشت: اهمیت مشارکت دانش‌آموزان در کلاس‌های مجازی نرم‌افزار «شاد» همانند حضور آنان در کلاس‌های درس بوده و دانش‌آموزان باید برای ادامه آموزش خود در سال تحصیلی جاری در این نرم‌افزار ثبت‌نام کنند.
وی در خصوص مناطق روستایی فاقد اینترنت نیز گفت: با همکاری ستاد مقابله با کرونای این شهرستان در حال رایزنی در خصوص بهره‌مندی دانش‌آموزان ساکن در این مناطق برای تداوم آموزش هستیم.
سخن آخر
فصل مشترک بسیاری از دانش آموزان بی بضاعت و یا کم بضاعت در مناطق شهری و روستایی که در این گزارش تنها به برخی از آنها اشاره شد، نداشتن گوشی تلفن هوشمند و اینترنت است مسئله ای که برای دانش آموزان محروم و روستایی بیشتر خودنمایی می کند تا آنها نتوانند از مزایای شبکه دانش آموزی شاد که این روزها بسیار از آن سخن به میان می آید، استفاده کنند.
هر چند این شبکه می تواند دریچه ای نو به روی آموزش کشور بگشاید اما این موضوع نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد که آحاد جامعه از امکانات و وضعیت اقتصادی یکسانی برخوردار نیستند تا بتوانند با تغییر شرایط زندگی و حوادثی همچون سیل، زلزله و ویروس کرونا خود را وفق دهند به ویژه دانش آموزانی که در دورترین نقاط حتی از داشتن وسایل اولیه همچون تلویزیون محروم هستند چه برسد به اینکه تلفن همراه آن هم از نوع هوشمند داشته باشند.
شاید برای برخی باور این مسائل سخت باشد اما وجود دارد و هستند افرادی که با وجود نهادهای حمایتی و کمک بی دریغ خیرین باز هم در فقر و محرومیت به سر می برند از این رو به نظر می رسد باید شرایط آموزشی و برنامه ریزی ها به گونه ای رقم بخورد که در شرایط خاص و همین موضوع اخیر شیوع ویروس کرونا، ابتدای امر وضعیت و موقعیت این قشر از جامعه مورد بررسی قرار گیرد و با توجه به امکانات آنها طرح ها و ایده ها وارد چرخه اجرا شود تا بتوان به افق و چشم انداز ایجاد عدالت آموزشی نزدیک شد.
نظر شما