آفریقا بر لبه پرتگاه اقتصادی

خطوط هوایی اتیوپی تا چندی پیش یکی از موفقیت های اقتصادی بزرگ آفریقا محسوب می شد که در شرایط کنونی برای ادامه بقا به چالشی نفس گیر افتاده است.

این شرکت هواپیمایی در چند سال گذشته به پل هوایی مهم و اصلی آفریقا بسوی اروپا و خاورمیانه تبدیل شده بود که در پی شیوع ویروس کرونا بسوی سقوط و ورشکستگی بال گشوده است.

این شرکت هوایی تا پیش از شیوع فراگیر ویروس کرونا قصد داشت با سرمایه گذاری ۵ میلیارد دلاری، تمام قاره آفریقا را تحت سیطره بالهای خود درآورد؛ آرزویی که نه تنها محقق نشد بلکه این شرکت هوایی ۸۵ درصد فعالیت خود را نیز از دست داد!

به نوشته روزنامه فرانسوی "لوموند" ، صندوق بین المللی پول گزارش داده است که کشورهای موسوم به "جنوب صحرای آفریقا" با یک بحران بی سابقه اقتصادی ، اجتماعی و بهداشتی روبرو شده اند که تمام تلاشهای گذشته در این قاره را با تهدید جدی روبرو کرده و روند رو به رشد همه جانبه در این قاره را در مسیر معکوس قرار داده است. گویی همه چیز در آفریقا به لرزه درآمده است.

رکود اقتصادی بوجود آمده در آفریقا در ۲۵ سال گذشته بی سابقه بوده است و براساس پیش بینی های بعمل آمده ، حداقل تا ۵ درصد تولید ناخالص داخلی این قاره را کاهش خواهد داد.

کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد گزارش داده است که رشد اقتصادی صفر در آفریقا به معنی این است که ۵۰ میلیون تن در آفریقا به جمعیت بسیار فقیر این قاره افزوده خواهد شد.

بدهی خارجی آفریقا از ۳۸درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۰۸ به ۵۶ درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۱۸ رسید که این در شرایط عادی نیز یک بحران اقتصادی محسوب می شود. این کشورهای آفریقایی تحت تاثیر بحران های اخیر با شرایط اسفبار تری مواجه شده اند.

این روند در مورد همه کشورهای آفریقا ، اعم از فقیر و غنی از جمله در نیجریه صادق است.

بیش از نیمی از درآمد نیجریه حاصل از فروش نفت است . اقتصاد این کشور با کاهش شدید قیمت نفت ، دچار فروپاشی شده است.

هر یک از بحران های بوجود آمده در سطح جهان مانند شیوع گسترده ویروس کرونا و کاهش شدید بهای نفت به تنهایی برای جلوگیری از رشد اقتصادی کشورها در سال ۲۰۲۰ کافی بود. اما این اتفاق همزمان روی داده است و برای آفریقا با زیر ساخت های ضعیف اقتصادی بسیار ویرانگر خواهد بود.

نیجریه ۱۰ میلیارد دلار از مجموع ۳۴ میلیارد دلار ذخایر ارزی خود را به خاطر مبارزه با پیامدهای گسترش ویروس کرونا و حمایت از نیروی کار از دست داده است.

هنگامی که نفس نیجریه به عنوان موتور اقتصادی غرب آفریقا به شماره می افتد ، به این معناست که تمامی فعالیت های این منطقه مختل می شود.

 این شرایط در مورد آفریقای جنوبی و آنگولا دو وزنه سنگین اقتصادی آفریقا نیز صادق است.

بنابراعلام کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد ، دو کشور نیجریه و آنگولا در هفته های اخیر  ۶۵ میلیارد دلار از درآمد پیش بینی شده از بخش صادرات نفت خود را از دست داده اند و این در شرایطی است که هنوز ویروس کرونا در آفریقا همه گیر نشده است.

پیش بینی می شود که در صورت تداوم بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا، صنعت گردشگری آفریقا بیش از ۵۰ میلیارد دلار زیان ببیند که در نتیجه آن ۲ میلیون شغل در کشورهای این قاره از بین خواهد رفت.

گسترش ویروس کرونا موجب خواهد شد که مبادلات تجاری این قاره ۳۵ درصد کاهش یابد که معادل ۲۷۰ میلیارد دلار برآورد می شود.

موسسه پژوهشی مکینزی در گزارش اخیر خود که به تازگی منتشر شده، خسارت اقتصادی شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد قاره آفریقا را بالغ بر ۲۰۰ میلیارد دلار ارزیابی کرده است.

کشورهای قاره آفریقا با زیر ساختهای اقتصادی نه چندان قوی قادر به تحمل چنین حجمی از زیان های اقتصادی نیستند و ممکن است تداوم بحران کنونی علاوه بر تخریب زیر ساختهای اقتصادی ، اجتماعی و بهداشتی این قاره ، بنیان های سیاسی آن را نیز به لرزه درآورد و این قاره همزمان با یک فاجعه انسانی و تحولات عمیق در عرصه سیاسی مواجه شود.