صنایع تبدیلی یکی از سودمندترین ارتباطات بین بخش صنعت و کشاورزی است و این صنایع کاهش میزان بیکاری‌های دائمی و فصلی در مناطق روستایی را به همراه داشته و زمینه مناسب برای توسعه بخش کشاورزی را فراهم می‌کند.
این صنایع افزایش تولیدات، بهره‌وری، ایجاد فرصت‌های شغلی، تامین نیازهای اساسی، پیوند با دیگر بخش‌های اقتصادی و کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای و پیش نیاز استراتژی صنعتی شدن و تامین‌کننده امنیت غذایی در کشور است.
استان مرکزی به واسطه بهره مندی از ۳ هزار واحد کوچک، بزرگ و متوسط در بخش صنعت، همواره به عنوان یکی از اهرم های اتکای توسعه اقتصادی کشور مدنظر بوده است.
استان مرکزی به عنوان دومین قطب صنایع مادر تخصصی، چهارمین قطب صنعت کشور محسوب می شود و در زمینه تنوع تولیدات صنعتی رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است.
این استان با وجود صنعتی بودن در زمره ۱۰ استان نخست کشور در بخش کشاورزی است که ۹۰ هزار بهره بردار شامل ۲۰ درصد شاغلان استان در این حوزه فعال هستند.
۶۷۰ هزار هکتار اراضی باغی و کشاورزی در استان مرکزی وجود دارد که یک و ۲ دهم درصد تولیدات کشاورزی مازاد بر نیاز استان به سایر مناطق ارسال می شود.
استان مرکزی با تولید حدود ۵۴ هزار تن گوشت سفید، ۵۳ هزار تن تولید گوشت قرمز، ۳۲۰ هزار تن شیر، حدود ۴۱ هزار تن تولید تخم مرغ از جایگاه ویژه ای در بخش کشاورزی و دامداری کشور برخوردار است و به جرات می‌توان گفت که چرخ جهش تولید در این خطه با روغنکاری صنایع تبدیلی روان‌تر می شود.
کمبود صنایع تبدیلی در استان مرکزی
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی برای فرآوری محصولات باغی را از جمله مشکلات کشاورزان استان مرکزی دانست و گفت: ۲۰ تا ۲۵ درصد محصولات باغی استان به دلیل عدم فرآوری و بسته بندی مناسب در فواصل تولید تا مصرف در هنگام حمل محصول و در فروشگاه‌ها از بین رفته و به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد.
«علی اصغر زارعی» با بیان اینکه توجه به فرآوری محصولات باغی و کشاورزی نقش مهمی در کاهش ضایعات، افزایش بهره وری و درآمدزایی برای کشاورزان دارد، افزود: ۴۸۰ هزار تن انواع محصولات از جمله انگور، انار، پسته، سیب، گردو، بادام و محصولات دانه‌دار سال گذشته از سطح ۷۲ هزار هکتار از باغات این استان برداشت شد.
گیاهان دارویی به ناچار باید فرآوری شوند و با ایجاد کارگاه‌های صنایع تبدیلی به میزان کافی در داخل استان، از ارسال این محصولات برای فرآوری به سایر مناطق جلوگیری می‌شود.
وی اظهار داشت: توسعه کشت گیاهان دارویی به دلیل نیاز کم آبی، بهره‌وری، اشتغال‌زایی و درآمدزایی بالایی این گیاهان از برنامه‌های اولویت‌دار سازمان جهاد کشاورزی استان است به همین دلیل کشت این گیاهان تاکنون ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصد تعهدات این سازمان در برنامه ششم توسعه انجام شده است.
وی با بیان اینکه فرآوری محصولات کشاورزی بیشترین درآمدزایی را به همراه دارد، ادامه داد: کشت گل‌محمدی، زعفران و انواع گیاهان دارویی در استان مرکزی توسعه مناسبی داشته و برای جلوگیری از خام‌فروشی آنها باید صنایع تبدیلی و فرآوری این گیاهان همزمان با توسعه کشت آنها در استان ایجاد شود.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی گفت: اکنون ۳۳۶ هکتار از اراضی کشاورزی این استان زیر کشت محصول زعفران، یک‌هزار هکتار گل محمدی و ۹۵۰ هکتار زیر کشت سایر گیاهان دارویی قرار دارد و سالانه یک تن محصول زعفران و ۲ هزار و ۵۰۰ تن گل‌محمدی در این اراضی تولید می‌شود.
وی با بیان اینکه ۴۰ درصد این محصولات در استان مرکزی مصرف و بقیه به سایر استان‌های کشور ارسال می شود، ادامه داد: گیاهان دارویی به ناچار باید فرآوری شوند و با ایجاد کارگاه‌های فرآوری به میزان کافی در داخل استان از ارسال این محصولات برای فرآوری به سایر مناطق جلوگیری می‌شود.
زارعی ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان مرکزی و کشور را عامل اصلی کنترل قیمت و جلوگیری از ضرر و زیان کشاورزان و مصرف‌کنندگان دانست و گفت: با توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات مازاد کشاورزان در زمان تولید از کاهش قیمت و بروز مشکل برای کشاورزان جلوگیری شود.
ضعف در بازاریابی حلقه مفقوده در زنجیره صنایع تبدیلی استان مرکزی
یکی از کارشناسان بخش کشاورزی استان مرکزی ضعف در بازاریابی را حلقه مفقوده در زنجیره صنایع تبدیلی و تکمیلی این استان دانست و گفت: اکنون بسیاری از صنایع تبدیلی استان در زمینه بازاریابی و فروش به صورت تخصصی وارد نشده‌اند و نیاز است در این زمینه حضور فعالتری داشته‌باشند.
رضا باجلان افزود: با توجه به شیوع ویروس کرونا نیازهای جامعه تغییر و استفاده مردم از محصولات صنایع تبدیلی افزایش یافته و نیاز است صنایع تبدیلی استان تولید خود را با این تغییر هماهنگ کنند.
وی بالا بودن هزینه تولید را از جمله مشکلات واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی استان مرکزی عنوان کرد و ادامه داد: بالا بودن هزینه تولید کاهش رقابت پذیری و حضور در بازارهای داخلی و خارجی را به همراه دارد.
این کارشناس بخش کشاورزی استان مرکزی خاطرنشان کرد: تجهیز واحدهای صنایع تبدیلی کشاورزی استان به فناوری و ماشین آلات نوین در خط تولید از جمله راهکارهای افزایش رقابت پذیری محصولات این واحدها است.
باجلان گفت: نوسانات نرخ ارز، ضعف در ساختار صنفی، نبود تشکل قوی و تاثیرگذار در زمینه بازاریابی و فروش محصولات واحدهای صنایع تبدیلی، کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش در زمان برداشت محصولات کشاورزی برای خرید و فرآوری این محصولات از جمله مهمترین مشکلات این واحدها است.
تجهیزواحدهای صنایع تبدیلی کشاورزی استان به فناوری و ماشین آلات نوین در خط تولید از جمله راهکارهای افزایش رقابت پذیری محصولات این واحدها است.
وی ادامه داد: واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی با برخورداری از منابع مالی مناسب می توانند با ورود به هنگام در زمان برداشت محصولات کشاورزی و خرید این محصولات از کاهش قیمت و ایجاد ضرر و زیان برای کشاورزان جلوگیری کنند.
اجرای ۳۹ طرح فرآوری محصولات کشاورزی هدفگذاری شد
مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی گفت: با توجه به نام‌گذاری سال به نام جهش تولید؛ اجرای ۳۹ طرح فرآوری محصولات خام کشاورزی در بخش صنایع تبدیلی این استان هدفگذاری شد.
«علی صفری» افزود: این طرح‌ها شامل هفت طرح در گروه محصولات باغی، ۹ طرح خوراک دام، ۶ طرح در بخش دامی، ۱۳ طرح زراعی، ۲ طرح سردخانه، یک طرح شیلاتی و یک طرح تولید کود است که با بهره‌برداری از آنها یک میلیون و ۱۹۸ هزار تن مواد خام کشاورزی به ظرفیت جذب واحدهای صنایع تبدیلی استان افزوده می‌شود.
وی یادآورشد: ۲۶۵ واحد صنایع تبدیلی، تکمیلی و عمل‌آوری فرآورده‌های محصولات خام کشاورزی با ظرفیت ۲ میلیون و ۶۲۸ هزار تن در استان مرکزی فعال بوده و فعالیت این واحدها در استان برای چهار هزار و ۵۱۲ نفر اشتغال ایجاد کرده است.
مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی ظرفیت تولید محصولات کشاورزی استان را حدود ۲ میلیون و ۸۱۵ هزار تن عنوان کرد و افزود: نسبت محصولات فرآوری شده به محصولات تولیدی استان هشت و پنج دهم درصد است که این ظرفیت با توسعه طرح‌ها و آغاز به کار ۳۴ واحد صنایع تبدیلی و تکمیلی با اعتبار یک هزار و ۴۳۲ میلیارد ریال ایجاد شده است.
۲۶۵ واحد صنایع تبدیلی، تکمیلی و عمل‌آوری فرآورده‌های محصولات خام کشاورزی با ظرفیت ۲ میلیون و ۶۲۸ هزار تن در استان مرکزی فعال است.
وی با بیان اینکه ۲۱۰ میلیارد ریال از این اعتبارات از محل منابع دولتی و بقیه از آورده شخصی بهره‌برداران و پرداخت تسهیلات تامین شده است، گفت: با بهره برداری از این طرح‌ها زمینه جذب ۳۲۹ هزار تن محصولات خام کشاورزی فراهم و برای ۴۵۱ نفر در استان اشتغال زایی شده است.
وی گفت: بر اساس برنامه ششم توسعه ظرفیت‌سازی جذب و فرآوری ۶۴ هزار تن محصولات خام کشاورزی سال گذشته برای استان مرکزی تعهدشده بود که ۴۱۴ درصد این تعهدها محقق شده و بهره‌برداری و ظرفیت جذب محصولات خام کشاورزی در این مدت نسبت به مدت مشابه قبل ۱۸۶ درصد افزایش یافته است.
صفری خاطرنشان کرد: اشتغال ایجاد شده در واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی استان مرکزی نسبت به تعهدات ایجاد شده برای استان در برنامه ششم توسعه ۵۴ درصد و سال قبل از آن ۴۶ درصد افزایش یافته است.
مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی یادآورشد: ۹۸ فقره جواز ایجاد صنایع تبدیلی، تکمیلی و فرآوری محصولات کشاورزی سال گذشته در استان مرکزی صادر شده که اعتبار مورد نیاز بهره‌برداری از آنها یک هزار و ۱۵۶ میلیارد ریال است و با بهره‌برداری از آنها زمینه فرآوری یک میلیون و ۴۴۹ هزار تن محصولات خام کشاورزی در استان مرکزی فراهم شده و برای یک هزار و ۹۸۵ نفر در استان اشتغال ایجاد می‌شود.
مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی افزود: ۸۶ طرح سال گذشته برای اخذ تسهیلات بانکی به مبلغ سه هزار و ۶۴۰ میلیارد ریال و با پیش بینی اشتغال یک هزار و ۴۵۰ نفر به بانک‌های عامل استان معرفی شده و ۵۴۰ میلیارد ریال با پیش بینی اشتغال ۲۹۰ نفر تا کنون جذب شده است.
وی صنایع تبدیلی را حلقه مهم و تاثیر گذار در زنجیره تولید بخش کشاورزی عنوان کرد و گفت: پارسال ۲۷۸ هزار تن به ظرفیت صنایع تبدیلی و تکمیلی این استان در بخش کشاورزی افزوده شد.
مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی افزود: با فعالیت واحدهای تبدیلی، تکمیلی و عمل آوری فرآورده‌های خام کشاورزی در استان مرکزی زمینه جذب سه میلیون و ۲۵۳ هزار تن محصولات خام کشاورزی در استان فراهم شده است.
مشکلات واحدهای صنایع تبدیلی
مسوول یکی از واحدهای صنایع تبدیلی استان مرکزی در خصوص مشکلات این بخش گفت: بالا بودن هزینه تولید، ضعف سیستم حمل و نقل، دریافت تسهیلات بانکی با نرخ بالا، خام فروشی از سوی واحدهای صنعتی و صنفی و واحدهای غیرمعتبر، عدم استفاده از فناوری‌های نوین در فرآوری عرقیات و داروهای گیاهی ونبود برندهای قوی صادراتی از جمله مهمترین مشکلات واحدهای فرآوری گیاهان دارویی است.
کمبود سرمایه در گردش از دیگر مشکلات واحدهای تولید صنایع تبدیلی استان مرکزی است و این مهم کاهش توان خرید محصولات خام کشاورزی، تولید و فروش را به همراه دارد.
حسین زمانی افزود: حضور کمرنگ شرکت‌های تخصصی مدیریت صادرات، حضور جزیره‌ای در بازارهای بین‌المللی و عدم تمایل به استفاده از برند مشترک از جمله دلایل کاهش صادرات اسانس و عرقیات بوده است.
وی ادامه داد: کمبود سرمایه در گردش از دیگر مشکلات واحدهای تولید صنایع تبدیلی استان مرکزی است و این مهم کاهش توان خرید محصولات خام کشاورزی، تولید و فروش را به همراه دارد.
استان مرکزی با یک میلیون و ۴۱۴ هزار نفر جمعیت و ۱۲ شهرستان علاوه بر صنعت در بخش کشاورزی نیز نقش آفرینی می‌کند به طوریکه این استان رتبه چهارم تولید بچه ماهی قزل آلا، رتبه اول در تنوع تولید گل و گیاهان زینتی، رتبه دوم تولید گل‌های شاخه بریده، رتبه سوم در تولید گل و گیاهان زینتی، رتبه دوم سطح زیر کشت و تولید انار کشور، رتبه ششم تولید پسته، مقام هشتم تولید گل محمدی، مقام نهم در تولید انگور، رتبه سوم در تولید لوبیا و رتبه پنجم در تولید جو را به خود اختصاص داده است.
استقرار ایستگاه انار ساوه، پژوهشکده گل و گیاهان زینتی محلات، ایستگاه ملی تحقیقات لوبیای خمین، شعبه ششم تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، ایستگاه تحقیقات ماهیان زینتی و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیز از ظرفیت های علمی و تحقیقاتی استان مرکزی است.
نظر شما