تکرار حوادث طبیعی در آزاد راه تهران - شمال

این طرح ملی در فروردین ماه سال ۱۳۹۲ به طول ۲۳ کیلومتر و اعتباری بالغ بر ۲۳۰ میلیارد تومان آن هم پس از سال ها  انتظار با حضور رئیس جمهوری وقت به بهره برداری رسید. مردم منطقه هنگام بهره برداری از این طرح هچیگاه تصور نمی کردند مدت کوتاهی بعد یعنی کمتر از 2 سال شاهد وقوع حوادثی مانند لرزش زمین ، رانش و ریزش کوه ، سیل و نیز فرونشست زمین در این محور آن هم گاهی در سطح جاده باشند، مشکلاتی که به خاطر کم توجهی حالا تبدیل به سریال تکراری شده است و با جان مردم اعم از بومیان و گردشگران بازی می کند.

البته قطعه چهارم آزاد راه از همان ابتدا به هر دلیلی که بود زودرس به بهره برداری رسیده بود و آن اوایل با مشکلات فنی هم به خاطر وجود دست اندازهای تند ، نصب نشدن علائم هشدار دهنده و چراغ های روشنایی در داخل تونل ها و طول مسیر مواجه بود ، مشکلاتی که سبب ساز حوادث زنجیره ای در محور می شد تا این که در دی ماه سال ۱۳۹۳ بر اساس مصوبه ای مشترک از سوی بنیاد مستضعفان به عنوان مجری و وزارت راه و شهرسازی محور به مدت 6 ماه بسته شد تا نواقص فنی رفع شود. برای رفع مشکلات هم بیش از 60 میلیارد تومان در آن زمان هزینه شد تا بار دیگر محور بر روی مردم منطقه و گردشگران گشوده شد.

مشکلات بهره برداری از این طرح نارس اما تنها با رفع معایب فنی برطرف نشد و ادامه یافت تا جایی که وزیر وقت راه و شهرسازی در سال ۱۳۹۴ در حین بازدید از منطقه به رسانه ها گفته بود " این طرح ملی با روند پیشرفت فیزیکی حدود ۸۰ درصد و این همه نواقص فنی میراثی است که از دولت گذشته به دولت تدبیر و امید رسیده است ".

با گذشت هفت سال از زمان بهره برداری قطعه چهارم آزاد راه شمال ، همچنان نگرانی در باره وقوع حوادث در این محور مانند آنچه که 17 اسفند سال گذشته رخ داد ، به عنوان دغدغه ای روزانه برای مردم منطقه و مسافران عبوری جریان دارد . در روز هفدهم اسفند ماه پارسال قسمت هایی از  دامنه های شیب دار مشرف به آزاد دچار لغزش شد که نتیجه آن رانش زمین و ریزش کوه بود که سبب شد تا خط برگشت ضلع جنوبی چالوس به مرزن آباد بسته شود و همچنان با گذشت 2 ماه بازگشایی نشده است.

همزمان با وقوع این حادثه ، مسئولان دست اندرکار در گزارشی اعلام کرده بودند که شدت و حدت این حادثه به حدی بود که سبب شکستگی و فرو ریختگی کامل ترانشه های بتنی حفاظتی که برای دومین بار از سوی پیمانکاران مرتبط احداث کرده بودند ، شد.

در این میان شماری از  مسئولان ، کارشناسان و   مردم غرب مازندران  با  ابراز نگرانی از تکرار چنین حوادثی در این منطقه از متولیان دست اندرکار و ناظر بر اجرای طرح های عمرانی خواستند تا علل و عوامل وقوع این حوادث را به طور دقیق ، جامع و روشن بررسی و رفع کنند و اگر کوتاهی هایی از نظر کار کارشناسی و مطالعاتی پیش از اجرای طرح صورت گرفته برابر ضوابط با کارشناسان نظارتی با آن برخورد نمایند.

یکی از شهروندان چالوس در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : سال ها مردم این منطقه برای رهایی از معضل ترافیک و شلوغی جاده قدیم کندوان بویژه در منطقه چالوس عذاب می کشیدند و در حسرت آن بودند تا روزی فرا رسد که این آزاد راه به بهره برداری برسد تا بلکه شاید بخشی از دل نگرانی ها آن رفع شود ، ولی هیچگاه تصور نمی کردند با بهره برداری از این طرح بعد از مدتی کوتاه نواقص فنی آن نمایان شود و حوادث طبیعی یکی پس از دیگری در مناطقی از این آزاد راه رخ دهد و کام شیرین مردم به خاطر شادمانی از بهره برداری از این طرح به تلخی تبدیل شود.

علی شادفر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : اعتبارات گزافی برای ساخت این آزاد راه که در حقیقت بیت المال است هزینه شد و پس از بهره  برداری هم به مدت 6 ماه برای رفع نواقص و پیشگیری از وقوع حوادث بسته و اعتبارات بیشتری هزینه شد ، اما باز هم انگار این سریال ادامه دارد و مردم منطقه همچنان برای گذر از این مسیر باید نگران سلامتشان باشند.

یک شهروند تنکابنی هم گفت : طبیعتا بهره برداری از این طرح ملی تا حدود زیادی سبب تسهیل در عبور و مرور وسائط نقلیه در منطقه شده است اگرچه پیش از ساخت  آزاد راه شهروندان غرب مازندران از جمله تنکابن و رامسر برای سفر به استان البرز یا پایتخت کشور از جاده کندوان چالوس گذر می کردند ، اما گاهی  اوقات به خاطر تعطیلات میان هفته ای این جاده به حدی ترافیک و شلوغ می شود که ساعات ها مسافران در حین گذر باید پشت ترافیک معطل بمانند.

محمد شهسواری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : این طرح ملی نباید شتابزده افتتاح می شد و حالا هم باید فکر اساسی بشود تا هر روز مردم باری عبور از محورنگران جانشان نشوند.

معاونت فنی اداره آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه نوشهر هم علت مشکلات رانش زمین در این محور را موضوعی زمین شناسی دانست و توضیح داد : دامنه های شیب داری که در ضلع جنوبی این آزاد راه وجود دارد، دارای سازند یامجموعه ترکیبات زمین شناسی از نوع شیل ذغالی است و به همین دلیل زمانی که در فصل پائیز یا زمستان بارندگی و ریزش برف رخ می دهد و کمتر تبخیر و تعریق اتفاق می افتد ، نفوذ ناپذیری سطح پائین باعث جذب توده بالایی می شود و آن را متورم می کند و آنگاه زمین حرکت می کند و این حوادث به وقوع می پیوندد.

محمد رسول رجبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : اصولا برای اجرای طرح در چنین مناطقی باید اقدامات مقدماتی مانند پهنه بندی به روش های مختلف با توجه  به پوشش گیاهی ، جنس و نفوذ ناپذیری خاک و دیگر عوامل انجام شود. به تعبیر دیگر در اجرای طرح ها باید قسمت های پرخطر و کم خطر مشخص شود تا منطبق با آن پهنه بندی صورت گیرد.

وی گفت : اقداماتی که برای پیشگیری از خطرات زمین لرزش و پیشگیری از ریزش و یا رانش کوه در منطقه ۴ آزاد راه تهران - شمال انجام گرفته به نظر می رسد با توجه به عرض حدود ۷۰ متری آن به موارد کارشناسی توجه چندانی نشده است چون در بازدید از این آزاد راه مشاهده شده ترانشه هایی با ارتفاع زیاد در پای این دامنه های با شیل ذغالی ساخته شده که نمی تواند نگهدارنده این دامنه باشد چون وقتی که توده سطوح بالا حرکت می کند لایه های میانی و پائین این توده ترک هایی به حالت کشکشی و افقی پیدا می کنند و آب در این ترک ها نفوذ و در نتیجه زمین به سمت پائین حرکت می کند و در این صورت ما شاهد ریزش و رانش در این منطقه هستیم.

این کارشناس افزود : مهم ترین تمهیداتی که باید برای جلوگیری از چنین اتفاقاتی از قبل اتخاذ می شد در ۲ بخش بوده یکی مطالعات رفتارسنجی توده لرزشی به معنی که باید از ابتدای کار سطح عرصه را مشخص می کردند که اجرای این طرح چه سطح عرصه ای را در برمی گیرد تا بتوانند با این روش جهت حرکت توده را شناسایی و مشخص کنند و مورد دیگر هم مطالعات پایدار سازی بوده به شکل که باید با توجه به ویژگی های توپوگرافی ، مدول رقومی ارتفاعی انجام می شد ، یعنی باید در بازه های زمانی متعدد پوشش گیاهی ، آب های سطحی ، میزان بارش منطقه ، زمین شناسی ، حفر و گمانه زنی را انجام می دادند تا مشخصاتت ژئو تکنیک منطقه مشخص  شود.

رجبی گفت : اگر این کارها را انجام می دادند ، آن وقت مشخص می شد که که اگر قرار است دیواره ای برای پیشگیری از زمین لغزش ها و رانش و ریزش کوه ساخته شود به چه شکلی باید باشد که بتواند با عمق لایه خاک زیرین پیوند ایجاد کند.

تلاش خبرنگار ایرنا برای گفت و گو با مدیرعامل شرکت آزاد راه تهران - شمال بی نتیجه ماند.