کرونا و بازدید مجازی از گنجینه‌های گرانبهای همدان

همزمان با هفته میراث فرهنگی و به مناسبت روز جهانی موزه ها تور مجازی با شعار "موزه ها را در خانه ببینیم" در ۶ موزه استان همدان در حال اجرا است.

و اما تپه باستانی هگمتانه، سنگ نوشته های گنج نامه، دامنه های زیبای الوند، دره های سرسبز و دلفریب عباس آباد، حیدره و مرادبیک، کوچه باغ های مصفا، آرامگاه مشاهیر ادبی و تاریخی چون بوعلی سینا و باباطاهر، بقعه استرومردخای و بازار قدیمی نمونه هایی بارز از مجموعه جاذبه های گردشگری زاگرس نشینان همدانی است.

آثاری زیبا، دیدنی و جذاب از دوران مادها، هخامنشیان، ساسانیان، صفویه ، سلجوقیان، اشکانیان و قاجاریه تلالویی از فرهنگ و تمدن ایرانیان در همدان به یادگار مانده است.

وجود کاخ باستانی هگمتانه دارای آثار خشتی دوران هخامنشیان، لوح زر آریا رامنه، جام زرین منسوب به داریوش (قرن پنجم قبل از میلاد) و جام زرین خشایارشاه (پسر داریوش ) و نقش برجسته زرشیر بالدار در حال جهش، مربوط به دوران هخامنشی و آثار متعدد دیگر همدان را در فهرست مکان های زیبای گردشگری جهان قرار داده است.

تپه باستانی هگمتانه در مرکز شهر همدان واقع است و از مکان های دیدنی و تاریخی همدان بشمار می رود و بسیاری از باستان شناسان این تپه را وسیع ترین تپه باستانی ایران دانسته و آن را بقایای ابنیه کاسی، مادی، هخامنشی و بعد از آن می دانند.

مساحت تپه هگمتانه حدود ۳۰ هکتار است که با در نظر گرفتن بخش هایی که جزو محدوده تپه باستانی بوده و اینک ساختمان های مسکونی بر روی آن ساخته شده به بیش از ۴۰ هکتار نیز می رسد.

این تپه بیضی شکل، در داخل محدوده شهر فعلی همدان در دو سوی خیابان اکباتان (آیباتان) واقع شده است.

هگمتانه یا هنگمتانه که به زبان پارسی قدیم به معنی محل تجمع بوده ترکیبی از دو واژه ˈهنگˈ به معنی ˈجاˈ و ˈمتانهˈ به معنی ˈتجمعˈ است.

شهر هگمتانه را اقوام آریایی ماد بنا نهادند و آن را پایتخت نخستین شاهنشاهی ایرانی قرار دادند، بر اساس اطلاعات موجود در شناسنامه فنی این مکان تاریخی ، پس از انقراض مادها هر چند هگمتانه مرکزیت نخستین را نیافت ولی به دلیل قرار گرفتن در مسیر راه شاهی، که پارسه (تخت جمشید) را به سارد متصل می کرد به عنوان پایتخت تابستانی هخامنشیان مورد توجه خاص بود و از این رو آن را آباد کردند.

از جمله ویژگی های شهر باستانی هگمتانه، معماری، طرح و نقشه منظم این شهر بوده که در بین آثار باستانی به دست آمده کم سابقه است.

از جمله ویژگی های شهر باستانی هگمتانه، معماری، طرح و نقشه منظم این شهر بوده که در بین آثار باستانی به دست آمده کم سابقه است.

آثار کشف شده حاکی از وجود یک شبکه منظم و پیشرفته آب رسانی در شهر حکومتی مادها و پارت ها است،به طور کلی تپه هگمتانه در طول یکصد سال اخیر بارها مورد حفاری باستان شناسان داخلی و خارجی قرار گرفته است و در طول حفاری های انجام شده آثار ارزشمند و بی نظیری کشف شده که اغلب متعلق به دوران هخامنشیان و نیاکان آنها است.

لوح زرین ، کوزه شکسته ، بشقاب نقره ای و پایه ستون سنگی از جمله اشیای یافت شده در تپه باستانی هگمتانه است کلیسای گریگوری استپانوس مقدس یکی دیگر از بناهای تاریخی استان همدان است که در تپه باستانی هگمتانه همدان وجود دارد.

کلیسای ارامنه گریگوری در سال ۱۶۷۶ میلادی مقارن با سلطنت شاه سلیمان صفوی در محوطه باستانی هگمتانه همدان ساخته شد.

این کلیسا پس از ۲۵۵ سال مقاومت در برابر بلایای طبیعی سرانجام بر اثر آسیب وارده تخریب شد و بر اساس کتیبه سنگی واقع در سردر کلیسا در سال ۱۹۳۱ میلادی با کمک مالی هیات امنای کلیسا، شورای خلیفه گری ارامنه اصفهان و کمک مالی مردم، کلیسایی به مراتب بزرگ تر و باشکوه تر در محل کلیسای اولیه ساخته شد و بر اساس کتیبه سنگی در پیشانی ورودی حیاط کلیسا، سال اتمام ۱۹۳۶ میلادی است.

آرامگاه باباطاهر نیز از عرفای بزرگ و مشهور دو بیتی سرای ایران که گذشت زمان در فراموشی دو بیتی های شورانگیز سروده شده وی با لهجه لری نیز ناتوان بوده به عنوان یکی دیگر از جاذبه های گردشگری استان همدان در یکی از میدان های مصفا و زیبای همدان واقع است.

باباطاهر در مجموعه کلمات قصار عربی، عقاید عرفانی خود را در علم معرفت ، ذکر، عبادت، وجد و محبت را مشتمل بر ۴۲۰ ذکر عارفانه در ۵۰ باب بیان کرده است.

گنبد علویان اثر دیگر خطه تاریخی همدان، محل آرامگاه دو نفر از اعضای خاندان علویان که زیر گنبد سردابی پوشیده شده با کاشی های خشت فیروزه ای رنگ قرار گرفته متعلق به دوره سلجوقیان بوده و از منظر بیرونی مشابه گنبد سرخ مراغه و از داخل نیز دارای گچبری های زیبا و فراوان است.گنبد علویان اثر دیگر خطه تاریخی همدان، محل آرامگاه دو نفر از اعضای خاندان علویان که زیر گنبد سردابی پوشیده شده با کاشی های خشت فیروزه ای رنگ قرار گرفته متعلق به دوره سلجوقیان بوده و از منظر بیرونی مشابه گنبد سرخ مراغه و از داخل نیز دارای گچبری های زیبا و فراوان است.

چهره بیرونی بنا دارای طاق نماهایی به اشکال منظم لوزی های بزرگ و کوچک با آجر برجسته کاری شده و بقایای کتیبه آجری زیبا به خط کوفی مشتمل بر چند آیه اول سوره دهر در بالای دیوارهای خارجی و ستون های جانبی جلوخان نیز به چشم می خورد.

و اما آرامگاه میررضی‌الدین آرتیمانی واقع در دره‌ای مصفا در شمال شرق شهر تویسرکان نیز از دیگر جاذبه های گردشگری استان همدان است.

سید رضی‌الدین آرتیمانی از سرایندگان و عرفای معروف عصر شاه عباس صفوی است که در قریه زیبای آرتیمان از توابع تویسرکان متولد و در همان جا نیز مدفون شد و اینک آرامگاه وی میعادگاه زایران طریقت است.

آرامگاه تاریخی این شاعر نامی ایران زمین هر ساله دل عارفان دلسوخته و سالکان عرفان ناب را از جای جای این کره خاکی تسلی‌گر است.

بقعه حیقوق نبی (ع) نیز به عنوان دیگر آثار ارزشمند باستانی استان همدان است که در شهر تویسرکان واقع شده و بنای آن را به قرن هفتم نسبت می دهند.

حیقوق نبی یکی از پیامبران بنی اسراییل است که نگهبان معبد سلیمان در اورشلیم بود و نامش در کتاب تورات (عهد عتیق) ذکر شده است.

وی هنگام حمله بنوکد نصر و بابلیان همراه با خیل یهودیان به اسارت در آمد و سالیان متمادی را در زندان بابل به سر برد.

پس از فتح بابل توسط کوروش هخامنشی و آزادی یهودیان به ایران آمد و در اکباتان (همدان) مسکن گزید و پس از مرگ در تویسرکان به خاک سپرده شد.

این بقعه بنای برج مانند آجری با گنبدی شکل است که پوشش داخلی آن مدور است و پوشش خارجی آن مخروط ناوی شکل است و در نمای خارجی هر ضلع از بنای هشت ضلعی، طاق نمای کم عمقی تعبیه شده که بالای آن کاشی کاری است.

یادگارهای نیاکان در شهر پنهان یا زیرزمینی سامن واقع در ۱۵ کیلومتری شهر ملایر نیز اکنون چشم انتظار بازدید مسافران نوروزی است.

شهر زیرزمینی سامن به گفته کاووشگران، شهری مخفی در دوره پیش از اشکانی بوده و بعدها نیز از آن به عنوان گورستان استفاده شده است.

این شهر به طور اتفاقی در جریان عملیات مخابرات استان همدان به قصد کشیدن فیبرهای نوری از زیر زمین یافت شد که منجر به کشف فضاهای دست‏کند با حدود ۲۵ اتاق، سالن و راهروهای ارتباطی شد.

همچنین کاوش ‏های باستان‏ شناسی در محوطه‏ ای زیرزمینی در شهر سامن، منجر به کشف شهری پنهان شد که در یک بستر سنگی و به صورت دست کند ساخته شده و از برخی از فضاهای این شهر برای تدفین مردگان استفاده می شده است.

در شعاع ۳۰۰ متری این شهر زیرزمینی آثار متعددی کشف شده و در چهار نقطه از کارگاه ها راه پله های سنگی وجود دارد و بیشتر اتاق های کشف شده نیز سکوهای یکپارچه تراشیده از سنگ دارد.

تاکنون اشیا، سفال، مهره های متعدد و چند سکه تاریخی در دالان ها و اتاق های شهر زیرزمینی سامن یافت شده که یک سری از سفال ها قابل مقایسه با سفال دوره های اشکانی و تاریخی هستند.

تاکنون اشیا، سفال، مهره های متعدد و چند سکه تاریخی در دالان ها و اتاق های شهر زیرزمینی سامن یافت شده که یک سری از سفال ها قابل مقایسه با سفال دوره های اشکانی و تاریخی هستند.

تپه و دهکده باستانی گیان یکی دیگر از این آثار با ارزش تاریخی استان همدان است که در کیلومتر ۱۹ جنوب غربی نهاوند و در مسیر جاده جنگلی گیان قرار گرفته است.

این تپه در سال ۱۹۳۲ میلادی توسط پروفسور گریشمن بررسی و تا عمق ۱۹ لایه از تپه خاکبرداری شد که به پنج دوره (طبقه) از تمدن قدیم برخوردند و قدمت نهاوند را تا حدود ۳۷ قرن قبل از میلاد روشن ساختند.

این تپه از لحاظ تاریخی ارزش فراوانی دارد بسیاری از باستان شناسان به این منطقه آمده و گنجینه ‏های بسیاری از جمله ظروف سفالی و جواهر را کشف کردند که منشا این ظروف به قرن های پانزدهم و چهاردهم قبل از میلاد بر می‏ گردد.

حمام حاج آقاتراب دیگر اثر ارزشمند تاریخی در نهاوند است که بنای زیبای آن به سبک معماری دوران صفویه ساخته شده و به نام حمام دو قلو نیز معروف و دارای دو قسمت است.

قسمت اول با حمام بزرگ که دارای گرمینه (حمام گرم) و سردینه (حمام سرد) بوده و فقط مورد استفاده رجال و اشراف و شاهزادگان قرار می گرقته و قسمت دوم همان حمام کوچک است که مورد استفاده که آن هم به نوبه خود دارای سردینه و گرمینه است و ویژه استفاده افراد عادی جامعه و رده پایین بوده است.

در محوطه حمام بزرگ چهار ستون زیبای بزرگ به چشم می خورد پوشش سردینه از طاق و چشمه تشکیل شده و طاق اصلی دارای نقش آهکبری است.

در سردر ورودی (شاه نشین) تصویری از جنگ رستم و دیو سفید نمایان است که به وسیله کاشی هفت رنگ به شکل بسیار ماهرانه ای کاشیکاری شده و بر روی دو ستون سنگی حجاری شده قرار گرفته است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با اشاره به اینکه همدان دارای بیش از یک هزار اثر تاریخی، طبیعی و گردشگری است گفت: در تعطیلات نوروز به دلیل شیوع ویروس کرونا هیچگونه خدمات سفر به گردشگران ارائه نشد.

علی مالمیر با بیان اینکه موزه‌های این استان همچنان تعطیل است افزود: در هفته میراث فرهنگی مردم موزه های همدان را مجازی ببینند.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به تعطیلی موزه‌ها به دلیل شیوع ویروس کرونا امکان بازدید مجازی از موزه های استان از بیست و هفتم اردیبهشت تا یکم خرداد به صورت آنلاین در اینستاگرام فراهم شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان اظهار داشت: به مناسبت روز جهانی موزه ها و هفته میراث فرهنگی، این تور مجازی با شعار "موزه ها را در خانه ببینیم" در هفته میراث فرهنگی در ۶ موزه این استان اجرا می‌شود.

مالمیر گفت: در این رویداد که از ۲۷ اردیبهشت آغاز و تا یکم خرداد  ۱۳۹۹ اجرا می شود، در ساعت ۱۸ روزهای شنبه و یکشنبه موزه های هگمتانه و بوعلی و روزهای دوشنبه تا پنجشنبه در ساعت ۱۶ موزه های ملایر، نهاوند، تویسرکان و اسدآباد در فضای مجازی اینستاگرام به صورت آنلاین معرفی می شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان اضافه کرد: این فضا، این امکان را برای علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ کشور فراهم خواهد کرد تا در این هفته در خانه های خود میزبان موزه های استان باشند و در بازدیدی متفاوت به تماشای جاذبه های تاریخی و هنری این مجموعه ها  بپردازند.

مالمیر ادامه داد: این تور مجازی با محوریت شعار «موزه‌ها را در خانه ببینیم» در فضای مجازی اینستاگرام به صورت زنده به آدرس hamedan_cthh به‌ صورت آنلاین هر روز به تماشای یکی از موزه‌های پایتخت تاریخ و تمدن بنشینند.  

مالمیر ادامه داد: این تور مجازی با محوریت شعار «موزه‌ها را در خانه ببینیم» در فضای مجازی اینستاگرام به صورت زنده به آدرس hamedan_cthh به‌ صورت آنلاین هر روز به تماشای یکی از موزه‌های پایتخت تاریخ و تمدن بنشینند.  

وی با اشاره به گستردگی و تنوع جاذبه های گردشگری این استان اظهار داشت: پس از شکست ویروس کرونا برنامه ریزی های خوبی برای میزبانی از گردشگران ارایه خواهد شد.

هیچگونه خدماتی به گردشگران ارایه نمی‌شود

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همدان گفت: هیچگونه خدمات سفر تا اعلام رسمی ستاد پیشگیری و مقابله با شیوع کرونا در این استان ارایه نمی‌شود.

علی خاکسار افزود: هیچ‌گونه خدمات سفر در نوروز امسال نیز به مسافران ارایه نشد و تمامی مراکز گردشگری، موزه ها و جاذبه های تاریخی همدان در ایام نوروز تعطیل بود.

وی اظهار داشت: سال گذشته یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از جاذبه‌های گردشگری این استان بازدید کردند اما نوروز امسال هیچگونه خدمات سفری ارایه نشد.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همدان افزود: با توجه به تعطیلی مراکز گردشگری در سطح همدان هیچ دلیلی وجود ندارد که مسافران به این استان عزیمت کنند و این اقدام در راستای حفظ سلامت گردشگران و پیشگیری از شیوع کرونا است.

وی افزود: بازدید گردشگران از جاذبه‌های گردشگری همدان ۲۱ درصد در سال ۹۸ رشد داشته است.

خاکسار تعداد بازدیدکنندگان خارجی از این جاذبه ها در سال ۹۸ را نیز هفت هزار و ۴۰۰ نفر اعلام کرد و گفت: آرامگاه های بوعلی سینا،  باباطاهر و تپه هگمتانه از پر بازدیدترین اماکن این استان بوده اند.

خاکسار تعداد بازدیدکنندگان خارجی از این جاذبه ها در سال ۹۸ را نیز هفت هزار و ۴۰۰ نفر اعلام کرد و گفت: آرامگاه های بوعلی سینا،  باباطاهر و تپه هگمتانه از پر بازدیدترین اماکن این استان بوده اند.

وی ادامه داد: در سال گذشته مجموعه اقامت در واحدهای اقامتی استان همدان یک میلیون و ۵۷۲ هزار نفر بوده که ۱۷۵ هزار نفر آن در واحدهای اقامتی مانند هتل، مهمانپذیر ،هتل آپارتمان، خانه مسافر، چادر و کمپ های اقامتی، مهمانسراهای دولتی و اردوگاه‌ها اقامت داشتند که نسبت به سال گذشته آن یعنی سال ۱۳۹۷، ۱۴ درصد افزایش را نشان می دهد.

 خاکسار گفت:  اقامت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی نیز سه هزار و ۷۰۰ نفر بوده که نسبت به سال مشابه ۱۴۷ درصد رشد داشته است.

وی با بیان اینکه نوروز ۹۸ به دلیل شرایط جوی و وقوع سیل گردشگر کمتری وارد همدان شده بود اظهار داشت: با این وجود میزان مسافرت در فصل تابستان افزایش چشمگیری داشت.

خاکسار به افزایش تخت‌های اقامتی در استان نیز اشاره کرد و گفت: این برنامه از سال ۹۴ در دستور کار قرار گرفته و اکنون به رقم چهارهزار و ۴۳ تخت رسیده ایم.

بهره برداری از ۱۸ واحد گردشگری 

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی همدان نیز گفت: رشد و توسعه گردشگری در مقاصد گردشگری محرک اقتصادی و سرمایه گذاری محسوب می شود و می تواند به ایجاد کسب و کارهای جدید و اشتغال و درآمدزایی منجر شود.

علی خاکسار افزود: استان همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین، دارای جاذبه های تاریخی، فرهنگی، طبیعی و ویژگیهای منحصر بفردی است و این ظرفیتها سبب شده است در فصول مختلف پذیرای مهمانان و گردشگران داخلی و خارجی باشد و در فصول پر رونق گردشگری نیازها به ایجاد مراکز اقامتی، تفریحی و دیگر تاسیسات گردشگری جدید را برای سرمایه گذاران پدیدار کند. 

وی خاطرنشان کرد: در این راستا در سال ۱۳۹۸ تعداد ۱۸ واحد تاسیسات گردشگری جدید در استان همدان افتتاح و به بهره برداری رسید.

خاکسار ادامه داد: هرچند سرمایه گذاری و ایجاد تعدادی از واحدها از سالهای قبل آغاز شده بود، اما تاسیسات جدید شامل هتل های کتیبه در شهر همدان و فاران در شهر تویسرکان، سفره خانه های سنتی باغ آرزوها در روستای هدف گردشگری ملحمدره و حاج مصطفی در روستای امزاجرد، ۶ دفتر خدمات مسافرتی و جهانگردی در همدان و هشت اقامتگاه بومگردی در شهرستانهای همدان، بهار، کبودراهنگ و اسدآباد راه اندازی شد.

وی افزود: حجم سرمایه گذاری انجام شده برای این تاسیسات جدید بالغ بر۴۵۰ میلیارد ریال بود که منجر به ایجاد اشتغال مستقیم برای ۱۱۰ نفر شده است.

ساماندهی محور ارتباطی شهر جهانی سفال

معاون سرمایه گذاری و تامین منابع اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان نیز گفت: محور ارتباطی بهار – لالجین برای دسترسی به شهر جهانی لالجین ساماندهی می‌شود.

علیرضا قاسمی افزود: در راستای توزیع پتانسیل ها و ساماندهی مسیر دسترسی مناطق نمونه گردشگری در سطح استان، اقدام به مطالعه محور گردشگری میدان نیایش شهر بهار تا میدان شهرداری لالجین به عنوان مسیر دسترسی شهر جهانی سفال لالجین داشته است.

وی اظهار داشت: طراحی شهری محور گردشگری، تفریحی و توریستی بهار تا لالجین از میدان نیایش شهرستان بهار تا ورودی شهر لالجین به عمق حدود ۶۰ متر در دو طرف جاده امتداد می یابد که این محور گردشگری به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، نزدیکی به مرکز استان، قرارگیری در محور اصلی ارتباطی غرب به شرق کشور و فاصله کوتاه تا منطقه نمونه گردشگری بین المللی غارعلیصدر پتانسیل خوبی برای ایجاد یک قطب گردشگری را دارا است.

قاسمی ادامه داد: از جمله ویژگی های مهم این مطالعه، ارائه راهبرد برای توسعه گردشگری 2 روستای دینار آباد و گنج تپه است و با برقراری شبکه ریلی و توسعه راه آهن به سمت غرب کشور و قرارگیری در مسیر اصلی سفرهای زیارتی برون مرزی این راه ارتباطی از سویی امکان خدمات رسانی به گردشگران مذهبی را فراهم می آورد و از سوی دیگر گامی اساسی در راستای مهاجرت معکوس به روستاهای حاشیه مسیر است