منطقه حفاظت شده بوزین و مره‌خیل باهدف حمایت از گونه با ارزش شوکا و ارزش‌های رویشگاهی با مساحت ۲۳ هزار و ۷۲۴ هکتار در پاییز ۱۳۷۴ به عنوان منطقه شکار و تیراندازی ممنوع و در سال ۱۳۷۸ حفاظت شده اعلام شد.
این منطقه بکر و زیبا که در نقطه صفر مرزی بین ایران و عراق قرار دارد یکی از مناطق باارزش از نظر محیط زیستی است اما متاسفانه در سال‌های اخیر به دلیل بی‌احتیاطی در فصول گرم سال دچار آتش‌سوزی می‌شود و بخش زیادی از آن از بین می‌رود.
شهرستان پاوه در ۱۲۰ کیلومتری شمال غربی کرمانشاه و در منطقه ای کوهستانی واقع شده که بیش از ۷۷ هزار هکتار منابع ملی شامل جنگل و مرتع دارد، منطقه حفاظت شده بوزین و مرخیل حدود ۲۳ هزار ۷۲۴ هکتار مساحت دارد و در منطقه صفر مرزی در بخش باینگان واقع شده است.
اولین آتش در سال ۹۹ روز سه شنبه ۶ خرداد بر جان این منطقه حفاظت شده انداخته شد و متاسفانه حدود ۳۵۰ هکتار از سطح این منطقه طعمه حریق شد اما باتلاش نیروهای تیپ انصار الرسول(ص) سپاه جوانرود، نیروهای منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست، انجمن مردمی ژیوا و گروه های مردمی منطقه پس از چندین ساعت آتش مهار شد.
در عملیات مهار آتش سوزی متاسفانه یکی از نیروهای تیپ انصار الرسول (ص) نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دچار سوختگی شدید شد و جان به جان آفرین تسلیم کرد.
۸۰ درصد پوشش گیاهی منطقه طعمه آتش شد
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست استان کرمانشاه در این ارتباط در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به آتش گرفتن ۳۵۰ هکتار از سطح منطقه حفاظت شده بوزین و مره‌خیل اشاره کرد و گفت: آتش سوزی بر اثر بی احتیاطی‌های انسانی به وقوع پیوست اما خوشبختانه باتلاش نیروهای سپاه و کمک مردم و همکاران محیط زیست و منابع طبیعی مهار شد.
«آذر ولی‌زاده» افزود: بیش از ۸۰ درصد پوشش گیاهی آتش گرفت که با توجه به حجم وسیع پوشش گیاهی خاموش کردن آتش کمی زمان‌بر بود اما بعد از ساعت‌ها تلاش با همت مردم محلی و محیط بانان و سپاه پاسداران مهار شد و متاسفانه یک نفر از بسیجیان نیز فوت کردند.
او با اظهار تاسف از بی احتیاطی های انسانی به عنوان مهمترین عامل وقوع آتش سوزی در سطح مراتع و جنگل های استان، گفت: ما همیشه آموزش های لازم را به جوامع محلی می دهیم اما متاسفانه این بی توجهی های انسانی باوجود تلاش ها و هشدار های ما بی اثر می شود.
او گفت: گاهی یک ته سیگار روشن از یک مسافر، گاهی خاموش نکردن آتش به جا مانده از افرادی که به طبیعت می‌روند و پخت و پز می‌کنند و گاهی عوامل دیگر باعث ایجاد حریق های گسترده می‌شود و بخصوص در سال‌هایی که پوشش گیاهی خوب و بارز است تعداد و حجم آتش سوزی ها بیشتر می شود.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه در ادامه گفت: ما نمی توانیم مناطق حفاظت شده را بر روی مردم ببندیم و این مردم هستند که باید از طبیعت محافظت کنند و دغدغه داشته باشند.
ولی زاده افزود: استان کرمانشاه در مجموع ۲۴ هزار و ۷۲۴ هکتار منطقه حفاظت شده در چهار منطقه شامل منطقه حفاظت شده بیستون، قلاجه و بوزین مرخیل دارد و منطقه حفاظت شده بدر و پریشان هم ۱۵ درصد آن در استان کرمانشاه و مابقی در استان کردستان است.
وی در ادامه گفت: با توجه به اینکه طبق آن چیزی که سردار جاویدان فرمانده نیروی انتظامی هم در رسانه ها اعلام کردند، آتش سوزی از کنار پاسگاه هنگ مرزی نیروی انتظامی شروع شد اولا خواهشمندیم عزیزان دلاور و مرزبان ما بیشتر مراقبت کنند از جرقه و انفجار و مواد محترقه نظامی در مناطق تحت حفاظت و از طرفی مردم هم زمانی که در دامان طبیعت هستند بسیار توجه کنند به چگونگی روشن کردن آتش و خاموش کردن آن که باعث ایجاد حریق نشود.
وی با بیان اینکه امکانات در مناطق تحت مدیریت مثل دمنده و آتش کوب موجود است، تصریح کرد که مردم بدانند تعداد نیروهای ما اندک و حجم بحران های زیست محیطی فراوان است و آنها باید بیشتر از پیش مراقب و حافظ محیط زیست باشند.
وی اضافه کرد: ما در ایام کرونایی شبانه روزی در مناطق بودیم امیدوارم مردم خوب استان بدانند بدون کمک آنها مراقبت از این مناطق مشکل است.
عاملان حریق باید پاسخگوی این اقدام خود باشند
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه نیز در این ارتباط گفت: باگرم شدن هوا متاسفانه باز هم بی توجهی افراد سبب بروز حریق در جنگل‌های منطقه حفاظت شده محیط زیست (بوزین و مره‌خیل باینگان) شد و با نهایت تاسف و تاثر در پی این حادثه «احسان عزیزی» یکی از رزمندگان تیپ تکاور انصارالرسول «ص» جوانرود پایگاه مره‌خیل هنگام اطفا حریق دچار سوختگی شدید گردید که به علت شدت جراحات جان به جان آفرین تسلیم نمود.
«ان شالله کولانی» باتسلیت به خانواده متوفی خطاب به عاملین اینگونه حریق ها اظهار داشت: شما بایستی هم در دنیا و هم در آخرت پاسخگوی این جنایت خود باشید چرا که ضمن از بین بردن سرمایه ملی کشور جان بسیاری از هموطنان را نیز به خطر انداخته و منابع معیشتی آنها را نیز نابود می کنید.
وی از محیط زیست استان خواست که موضوع شناسایی عاملان را به جد در دستور کار خود قرار دهد و خواستار توجه همه جانبه مردم و مسووُلان به عرصه های منابع طبیعی شدند که شاهد تکرار بروز این گونه حوادث نباشیم .
دلایل آتش سوزی باید به صورت کارشناسی بررسی شود
کارشناس ارشد محیط زیست و یکی از فعالان محیط زیست بخش باینگان نیز در این ارتباط در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه منطقه حفاظت شده بوزین و مره‌خیل همجوار با اقلیم کردستان عراق از تنوع زیستی بالایی برخوردار است، گفت: این منطقه به محیط زیست واگذار شده و زیستگاه گونه باارزش شوکا (کوچکترین گونه گوزن ) و پلنگ است.
«اسرافیل صالحی» افزود: گونه شوکا فقط در آن محدوده و شمال ایران وجود دارد و گونه در معرض انقراض می باشد که حفاظت و حراست بالایی را می‌طلبد.
وی تصریح کرد: اگر چه محیط زیست با احداث سرمحیط بانی در بخش باینگان اقدام نموده اما با بکارگیری نیروهای غیر بومی و غیرتخصصی عملا در ایفای وظیفه خودش ناتوان است.
او همجواری با اقلیم کردستان عراق را یکی از ریسک‌های بزرگ برای اکوسیستم آن محدوده قلمداد کرد و گفت: به طوریکه هر از گاهی از اقلیم کردستان عراق برای شکار گونه کل و بز وحشی و...توسط متخلفان اقدام می شود که علاوه بر کاهش ذخایر ژنتیکی منطقه باعث ایجاد حریق در فصل گرما می باشند.
وی اضافه کرد: مرزی بودن منطقه و هوای بسیار گرم در تابستان و پوشش متراکم جنگل هم از ریسک فاکتورها برای تنوع زیستی منطقه می باشد.
وی در مورد حریق‌های هر ساله نیز گفت: باید هر ساله دلایل این حریق ها به صورت کارشناسی بررسی شود و در مورد اخیر هم محل آتش سوزی نزدیک به محل اسکان نیروهای مسلح در منطقه (سپاه پاسداران و هنگ مرزی ) بوده، که توصیه می شود از طریق ستاد کل نیروهای مسلح بررسی کارشناسی دقیق صورت پذیرد تا با ایجاد راهکار مناسب ضمن پیشگیری از حوادث بعدی، تدابیر لازم برای مواجه با آتش سوزی های بعدی اندیشیده شود.
این کارشناس ارشد محیط زیست در ادامه گفت: منطقه مذکور هر ساله دچار حریق شده و نیروهای مسلح هم حضور مداوم و همیشگی دارند بنابراین بخشی از منطقه می باشند و باید بیش از پیش امکانات و تدابیر لازم اندیشیده شود تا در صورت بروز حوادث بعدی با حداقل خسارت ، مدیریت بحران و حوادث صورت پذیرد.
استان کرمانشاه ۲ میلیون و ۴۹۹ هزار هکتار مساحت دارد که ۷۰ درصد آن را عرصه‌های منابع طبیعی با بیش از ۵۲۷ هزار هکتار جنگل و یک میلیون و ۱۹۲ هزار هکتار مرتع تشکیل داده است.
در این استان سه منطقه حفاظت شده شامل منطقه حفاظت شده بیستون که ۵۴ هزار هکتار است، بوزین و مره‌خیل در پاوه ۲۳ هزار هکتار و قلاجه هم حدود ۴۳ هزار هکتار است.
بلوط ایرانی، بنه، زیتون، ارغوان، گلابی وحشی، کیکم، زالزالک، زبان گنجشک، آلوچه، ختمی، لاله واژگون از پوشش‌های گیاهی این منطقه حفاظت شده است. همچنین بز و پاژن، شوکا، قوچ و میش، پلنگ، سنجاب ایرانی، گربه وحشی، گرگ، روباه، تیهو، کبک، عقاب، گنجشک سانان و … از گونه‌های جانوری این منطقه می‌باشد.
شوکا نماد زیست محیطی استان کرمانشاه و یکی از گونه های کمیاب جانوری این استان است که به گفته مسوُولان محیط زیست استان کرمانشاه هم اکنون نزدیک به ۲۰ راس شوکا در منطقه بوزین و مرخیل شهرستان پاوه محافظت می شود.
