رودخانه‌های پرآب و شناگران ناآشنا

غرق شدگی؛ رویدادی ناگوار که هرگاه آب و آبادانی به منطقه سیستان روی آورد بهاری غمبار از خزان شدن زندگی برخی از انسانها و داغداری خانواده‌ها را رقم زد. رویدادی تکراری که در نتیجه بی توجهی مردم و برخی مسوولان هر سال روی می دهد.
هنوز از ماجرای غرق شدن مادر ۲۳ ساله فداکار برای نجات جان کودکش در محدوده پل نهراب یک هفته نگذشته بود که روز گذشته خبر غرق شدن سه برادر در رودخانه سیستان مخابره شد. البته ۲ تن دیگر نیز در این حادثه غرق شدند که بعد از نجات از آب و در طول فرآیند احیا در بیمارستان جان خود را از دست دادند. 
گرمای هوا از یک سو و نبود امکانات تفریحی و ارتزاق از آب از سوی دیگر جوانان را در فصل پر آبی رودخانه های سیستان به شنا کردن و یا ماهیگیری ترغیب می کند و از طرفی ممانعت از ورود به حریم رودخانه ها تنها به نصب یک تابلوی شنا ممنوع اکتفا شده است. 
این در حالی است که بیشترین آمار غرق شدگان در منطقه سیستان مربوط به محدوده پل نهراب و یا سد زهک است. مناطقی پر خطر که هیچ مانع غیرقابل عبوری برای رفتن در حریم آن وجود ندارد و حتی کودکان نیز به سهولت می توانند خود را به لب آب رسانده و به اصطلاح تنی به آب بزنند. 
این مشکل فقط محدود به منطقه سیستان و رودخانه هایش نیست چرا که در سواحل دریای عمان و همچنین در رودخانه های بزرگی مانند سرباز در جنوب سیستان و بلوچستان نیز هر سال شاهد غرق شدن افراد محلی و یا مسافران هستیم. براساس قانون پنجم توسعه ساماندهی رودخانه ها و سواحل بر عهده وزارت کشور است اما تا کنون هیچکس از چند و چون اجرایی شدن این قانون در رودخانه ها و سواحل سیستان و بلوچستان اطلاعی ندارد که این مشکل وقتی با کمبود و یا حتی نبود غریق نجات در مناطق پرخطر همراه می شود علامت سوالی بزرگ را در ذهن مردم ایجاد می کند که چگونه قرار است از جان مردم در برابر خطرات این چنینی محافظت شود؟!
عملیات غریق نجات یا جنازه نجات؟
یکی از اهالی شهرستان هامون در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به قطعیت در جان باختن افراد غرق شده در رودخانه اشاره کرد و اظهار داشت: در طول مدتی که در این منطقه زندگی کرده ام به خاطر ندارم کسی در این رودخانه بیفتد و جان سالم به در ببرد چرا که رودخانه های سیستان دارای گودال های عمیقی است و از طرفی گل و لای موجود در بستر رودخانه شنا کردن را سخت می کند و در نتیجه منجر به غرق شدن و مرگ افراد می شود.
محمد کیخا ادامه داد: با وجود این شرایط همچنان حریم رودخانه بویژه در محدوده پل نهراب بدون حفاظ است و جالب تر اینکه با وجود موارد متعدد شنا و غرق شدگی در این منطقه در فصل بهار هیچ وقت شاهد حضور پایگاه امداد و نجات و یا غریق نجات در این منطقه نبوده ایم.

وی افزود: همین موضوع سبب می شود تا وقتی کسی به درون رودخانه می افتد نیروهای امدادی با تاخیر برسند و به جای آنکه جان فرد را نجات دهند، جنازه وی را آن هم با چند روز تاخیر از آب پیدا کنند.

نیاز به غریق نجات پروازی!
یکی دیگر از شهروندان سیستانی نیز به تعدد موارد غرق شدگی در چاه نیمه ها اشاره کرد و گفت: رودخانه های سیستان فصلی است و معمولا اگر شرایط بارندگی در بالادست رودخانه هیرمند یعنی در کشور افغانستان خوب باشد در فصل بهار این رودخانه ها جاری و پر آب است اما چاه نیمه های سیستان که محل ذخیره آب و یکی از مناطق تفریحی استان است همیشه آب دارند و احتمال غرق شدن افراد در این محدوده نیز زیاد است با این حال در این منطقه نیز پایگاه امدادو نجاتی مستقر نیست و بارها شاهد بودیم که برای پیدا کردن جنازه افراد غرق شده از تهران غواص اعزام شده است.
علی راشکی ادامه داد: خشکی رودخانه ها از یک طرف و پر آبی آنها نیز از سوی دیگر برای مردم منطقه سیستان خطرآفرین شده است. در فصل خشکی گردوغبار و خشکسالی و در فصل پرآبی هم خطر غرق شدگی زندگی مردم را تهدید می کند. 

تامین غریق نجات در گرو تامین اعتبار
پس از شنیدن حرف های مردم پرس و جوی خبرنگار ایرنا درباره چرایی نبود غریق نجات در این منطقه پاسخی قاطع مبنی بر «لزوم تامین اعتبار و ورود جدی تمامی سازمان‌های دست اندرکار» داشت. 
مدیرعامل جمعیت هلال احمر سیستان و بلوچستان در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در ابتدا نجات غرق شدگان در رودخانه ها و یا سواحل به عنوان وظیفه سازمانی برای جمعیت هلال احمر تعریف نشده بود اما بر حسب همکاری با مردم در مواردی که حادثه ای رخ داد نیروهای هلال احمر در صحنه حاضر شدند.
رسول راشکی ادامه داد: اما در قانون جدید مدیریت بحران تصریح شده است که جمعیت هلال احمر، شرکت آب منطقه ای و اداره کل ورزش و جوانان با همکاری یکدیگر در حوادث غرق شدگی اقدام کنند که البته این امر نیازمند تامین اعتبار است تا بتوانیم تیم های تخصصی خود را افزایش داده و نیروها را آموزش دهیم.
وی درباره ایجاد پایگاه های امداد و نجات در نقاط پر خطر افزود: چاه نیمه ها در حوزه اختیار شرکت آب منطقه ای و سواحل نیز در حوزه اختیار اداره کل بنادر و دریانوردی است که حفاظت از این مناطق بر عهده سازمان های یادشده است. 
مدیر عامل جمعیت هلال احمر سیستان و بلوچستان تصریح کرد: در مورد رودخانه های محلی به دلیل طولانی بودن مسیر رودخانه‌ها امکان ایجاد پایگاه در طول این مسیرها وجود ندارد. به طور مثال طول رودخانه های سیستان بیش از ۹۰ کیلومتر است و حضور نیروهای امدادی در کل مسیر امکان پذیر نیست.
راشکی به موضوع آموزش در این زمینه اشاره کردو گفت: آموزش دهیاران یکی از اقداماتی است که از سوی جمعیت هلال احمر انجام شده تا از این طریق بتوانیم رفتارهای پرخطر در محدوده رودخانه ها را کنترل کنیم. 

وی به نبود مناطق امن برای شنا در رودخانه های سیستان اشاره کرد و گفت: اگر منطقه ای امن برای شنا کردن وجود داشته باشد می توان در آنجا افرادی را برای مراقبت از شناگران مستقر کرد.
راشکی اظهار داشت: برای افزایش تیم های تخصصی در مناطقی که تعداد موارد غرق شدگی بیشتر بوده است برنامه داریم و در صورت تامین اعتبار آموزش نیروها در دستور کار قرار می گیرد.

مدیر عامل جمعیت هلال احمر سیستان و بلوچستان تصریح کرد: با وجود هشدارهای متعدد از طریق رسانه های ارتباط جمعی متاسفانه برخی شهروندان بدون توجه به خطرات احتمالی برای شنا کردن وارد رودخانه های منطقه می شوند این در حالیست که بیشتر این قبیل افراد با فنون شنا نیز آشنا نیستند، هر چند که رودخانه های سیستان خطرات خاص خود را دارد زیرا از یک طرف گل و لای کف رودخانه ها و از سوی دیگر حفر چاه و چاهک در زمان خشکسالی از سوی مردم در بستر رودخانه ها حتی افراد آشنا به فنون شنا را نیز گرفتار می کند.

وی از عموم مردم خواست از شنا کردن در رودخانه های منطقه که آشنایی با آنها ندارند جدا پرهیز کنند.
 

از ابتدای سال ۱۴ نفر در سیستان و بلوچستان غرق شدند
راشکی به آمار غرق شدگان امسال سیستان و بلوچستان اشاره کرد و گفت: از ابتدای سال تاکنون ۱۴ نفر بر اثر غرق شدگی در استان جان خود را از دست دادند که ۱۱ مورد در منطقه سیستان، ۲ مورد در دریای عمان و یک مورد نیز در رودخانه سرباز اتفاق افتاده است. 
وی خاطر نشان کرد: در حادثه غرق شدن سه برادر در شهرستان هامون ۲ تن دیگر نیز بعد از نجات از آب و طول فرآیند احیا در بیمارستان جان خود را از دست دادند.

در این میان اداره کل ورزش و جوانان چه در گذشته و چه بعد از قانون جدید مدیریت بحران وظیفه آموزش و تربیت غریق نجات را برعهده دارد اما دلیل این که چرا این امر تا کنون محقق نشده سوال خبرنگار ایرنا از مدیرکل ورزش و جوانان  است که تماس‌ها بی پاسخ ماند. 

شاید دلیل مهم غرق شدگی بی توجهی به هشدارها و توصیه ها برای پرهیز از شناکردن در رودخانه ها باشد اما گرمای هوا و وجود آب روان در انهار و رودخانه ها بسیاری از جوانان و نوجوانان را به شنا کردن و تنی به آب زدن ترغیب می کند، و اکنون که منطقه سیستان پس از ۲ دهه خشکسالی رنگ نشاط و سرسبزی گرفته است بسیاری از هم استانی‌ها برای تفریح و لذت بردن از آب و مناظر سرسبز حتی بی توجه به گسترش بیماری کرونا عازم این منطقه و گشت و گذار در اطراف رودخانه ها می شوند که در این میان غفلت والدین یا کم توجهی افراد بزرگ و کوچک به هشدارها حادثه ای تلخ را رقم می زند، باید چاره ای اساسی اندیشید.